آموزش صبر و بردباری به کودکان

«گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی». این ضرب‌المثل معروف را همه ما شنیده‌ایم و مفهوم آن این است که اگر صبر کنیم، می‌توانیم کارهای بزرگی را انجام دهیم و به اهداف بزرگ خود نیز برسیم.

صبر، شکیبایی و بردباری در اغلب ادیان مورد توجه قرار گرفته است و یکی از ویژگی‌های پیامبران نیز همین خصیصه بوده است تا بتوانند به رسالت خود عمل کنند.

انسان‌های صبور معمولا در زندگی موفق‌ترند و کمتر با مشکلات مضاعف روبرو می‌شوند، زیرا افراد عجول و ناشکیبا به خاطر صبور نبودن ممکن است در خیلی از موارد، کارها را به نحو مطلوب انجام ندهند و ناچار شوند دوباره آن را با وقت بیشتر و هزینه افزون‌تر انجام دهند.

بنابراین، افراد ناشکیبا در موارد فراوان با زیان و ضرر مواجه می‌شوند ولی چنانچه اندکی در انجام کارها از خود شکیبایی نشان دهند، این خسارت‌ها کمتر می‌شود.

ژنتیک و بردباری

عوامل ژنتیکی، خانواده و محیط در بردباری انسان تاثیر زیادی دارند. کودک دارای بیش از 30 میلیون نورون عصبی است که همه آن ها در رشد بردباری انسان ارتباط مستقیم دارد.

صبوری و بردباری یک عامل ژنتیک است و می تواند از والدین به فرزندان انتقال یابد هرچند نباید مساله اکتسابی بودن آن را نیز از نظر دور نگه داشت یعنی افراد از طریق مشاهده و یادگیری می توانند بردبار و صبور باشند.

زنان بارداری که صبور نیستند و قادر به کنترل هیجانات و احساساتشان نیستند از طریق بند ناف خون، خصیصه نابردباری خود را به جنین منتقل می کنند.

یادگیری بردباری

بردباری و صبوری را می توان از دیگران آموخت. کودکان و نوجوانان با مشاهده رفتارها، نحوه برخورد و گفتار دیگران به ویژه والدین، برادر و خواهر، این ویژگی ها را از آنان می آموزند.

افراد در دوران کودکی از طریق الگوهای محیطی با انواع برخوردها روبرو می شوند که این الگوها در شکل گیری شخصیت او تاثیر می گذارد و با نهادینه کردن آن، این رفتارها را بروز می دهد.

بنابراین دوره کودکی از مهم ترین دوره های زندگی انسان است. دراین دوره شخصیت انسان شکل می گیرد و فرد با مشاهده مجموعه ای از رفتارهای مکانی که در آن زندگی می کند به این رفتارها گرایش پیدا می کند.

کودک در این دوره کاملا رفتارهای اطرافیان به ویژه والدین، خواهر و برادر خود را زیر نظر دارد و تلاش می کند مطابق رفتارهای آنان عمل کند. بنابراین رفتار والدین در شکل گیری رفتارها و برخوردهای آینده کودکان نقش زیادی دارد.

والدینی که در مقابل مشکلات و سختی ها رفتار معقولانه ای دارند کودکانشان بیشتر به بروز این رفتارها گرایش می یابند و در مقابل اگر رفتارهای والدین خشن و همراه با خشم باشد کودکان نیز به این سمت گرایش پیدا خواهند کرد.

بهترین زمان پرورش بردباری

همانطور که گفته شد بردباری و صبوری از طریق یادگیری در کودکان ایجاد می شود و براین اساس لازم است که در این دوره سنی چنین آموزش هایی به آنان ارائه شود.

کودک معمولا پس از 3 سالگی آماده یادگیری است و در این سن می توان صبر، توکل، شکر، شجاعت، سخاوت و بردباری و شکیبایی را به طور غیرمستقیم یاد بگیرد.

اما بهترین سن پرورش بردباری در کودکان پیش از شش سالگی است و در این دوره والدین باید به صورت غیرمستقیم این ویژگی را به آنان آموزش دهند.

برای پرورش بردباری و صبوری باید در زمان های مختلف و با حوصله و در کمال آرامش کودکان را نسبت به این مقوله آشنا کرد. برای مثال وقتی شما در حال کار و فعالیتی هستید و کودک از شما می خواهد که اسباب بازی را به او بدهید به کودکتان بگویید که صبر کند تا کارهایم را انجام دهم و سپس اسباب بازی ها را در اختیارت قرار خواهم داد.

والدین بردبار باشند

برای پرورش هر رفتاری باید خودمان نیز سعی کنیم در رفتارهایمان آن را رعایت نماییم. والدین برای پرورش بردباری در کودکان ، خود نیز باید صبور باشند و با هر ناملایمتی از کوره در نروند و با صبوری مسایل را حل کنند.

بردباری در کودکان معمولا از طریق پرورش انجام می شود و آموزش نمی تواند چنین الگویی در کودکان ترویج دهد بنابراین والدین باید به طور مستقیم به پرورش چنین خصوصتی در فرزندانشان بپردازند.

والدین باید برای ایجاد چنین خصوصیتی در کودکانشان، تعاملات خود را با فرزندشان بیشتر و بهتر کنند تا کودکان در برخوردهای مکرر با چنین رفتارهایی، از آنان الگو بگیرد. معمولا کسانی که در برابر سختی ها از خود بردباری و صبوری نشان می دهند معمولا از خانواده هایی با چنین خصوصیتی پا به جامعه می گذارند

شیوه های پرورش بردباری

چگونه باید بردباری و صبوری را در کودکان پرورش دهیم تا آنان نیز در مواجهه با دشواری ها و سختی ها از خود شکیبایی نشان دهند.

روش اول پرورش بردباری در کودکان، بیان الگوها و نمونه هایی از افراد بردبار به آنان است که معمولا در اطراف همه ما حضوردارند و کودکان نیز آن را می بینند.

کودک با دیدن چنین افرادی و آشنایی با شخصیت بردبار و شکیبا آنان، به طور ناخودآگاه جذب آنان می شود و این رفتار را در خود نهادینه می کند و سپس به بروز آن در محیط اطراف می پردازد.

در روش دوم، کودک با رفتارهای متضاد مواجه می شود. یعنی با دیدن افرادی که بردبار نیستند و حاضر نیستند در زندگی اندکی سختی را تحمل کنند مواجه می شود که غالبا زود شکست می خورند و اعتماد به نفس لازم را ندارند.کودک با دیدن چنین افراد ضعیفی، سعی می کند مثل آنان نباشد و خلاف رفتارهای آنان را بروز دهد.

همسطح بودن

بردباری و شکیبایی ریشه در خانواده دارد و هر فرد این خصوصیت را از خانواده خود به ارث می برد. چنانچه ریشه بردباری قوی تر و عمیق تر باشد، فرد در مقابل تنش ها و بحران ها مقاوم تر و با ثبات تر حاضر می شود و در غیر این صورت نتیجه عکس آن بروز پیدا می کند.

بنابراین والدین سعی کنند کودکان و همسالانی از خانواده هایی با داشتن چنین ویژگی هایی برای بازی و معاشرت فرزندانشان انتخاب کنند. کودک در این سن نمی تواند همبازی مناسبی برای خود انتخاب کنند بنابر این والدین در این زمینه می توانند نقش موثری ایفا کنند.

آموزش بردباری

بردباری را نمی توان به کودکان آموزش داد و باید  به پرورش آن در  میان بچه ها اقدام کرد. اما والدین باید آموزش بردباری ببینند تا بتوانند آن را به درستی در کودکانشان پرورش دهند. از این رو والدین باید از هر فرصتی برای یادگیری و شرکت در دوره های آموزشی این مهارت آماده باشند.

مدرسه مکان دیگر آموزش بردباری به کودکان است. دانش آموز وقتی وارد مدرسه می شود باید از طریق قوانین و مقررات مدرسه نسبت به این مقوله آشنا شود.

قوانین و مقررات نباید زیاد سهل یا زیاد سخت گیرانه باشد بلکه باید درعین جدیت، به نرمی به پرورش بردباری در میان بچه ها  پرداخت.