بیله‌سوار از شهرهای استان اردبیل با کشور آذربایجان همسایه است و در جنوب رود ارس قرار گرفته است. نام قدیم این شهر آران، به معنی دشت آفتاب‌گیر، بود. این شهر حادثه های تاریخی زیادی مانند حمله قوم اوغور، حمله روس در زمان قاجار و اشغال آذربایجان توسط روسیه را پشت سر گذاشته است.
بیله سوار دارای جذابیت های گردشگری زیادی است که سفر به این شهر خاطرات خوشی برای شما به همراه خواهد داشت. شهرستان بیله سوار سرزمینی است که گوشه ای از نعمت های مادی بهشت را در خودجای داده است و در تمام فصول سال سبز می باشد.
بیله سوار بیش از ۴۰ نوع محصولات کشاورزی دارد و از موقعیت تجارتی شمالغرب محسوب می شود. بيله سوار در گوشه شمال شرقي اردبیل ودر جنوب رود ارس با فاصله اي حدود ۵۰ كيلومتر از سمت خاور با درياي مازندران قراردارد .
آثار تاریخی بیله سوار
بيله سوار، بيش از چهار هزار و پانصد سال تاريخ مدون دارد که در الواح سومر به قلم ساموئيل کريمر ترجمه داود رسايی نام برده شده واز آن تاريخ به بعد نام بيله سوار در بيستون قيد شده و در سنگ گلشين بين مرز ايران و عراق نيز وجود دارد.
تاريخ اين شهر در کتاب دياکونوف – رحيم رييس نيا – پروفسور زهتابی و سايرين وجود دارد. پس از قرارداد ترکمنچای بيله سوار مرکز مغان حاکم نشین بوده است و تا سال ۱۳۲۷ اين مرکزيت پابرجا مانده بود.
قبل از پيمان ترکمنچای شهر بزرگ بيله سوار ميدان جنگ دوازده ساله ايران و روسيه بود. بعد از شصت سال روس ها سعی در نابودی کامل اين شهر داشتند ولی به همت شيرمردان و شيرزنان اين ديار نتواستند به آرزوی ديرينه خود دست يابند. در سفرنامه های سياسی از اين موضوع پرده برداشته شده است. (خليل عراقی – جهانبانی)
اولين مکتب خانه بيله سوار در زمان ناصرالدين شاه تاسيس گرديد که آخوند ملاجواد و سايرين در آن تدريس می کردند . در سال ۱۳۰۴ مکتب خانه که کاهگلی بود تخريب و دبستان فعلی امام (ره) با همت اهالی بيله سوار و با مهندسی ياور ماکويی رييس مرزبانی درجه يک بيله سوار ساخته شد. در اين مکتب خانه علاوه بر محصلين بيله سوار، محصلين بيله سوار روسيه نيز تحصيل می کردند.
آب و هوای بیله سوار
شهرستان بیله سوار در دشت مغان، در شمال غربی ایران و در شمال شرقی استان اردبیل واقع شده است،این شهرستان از قسمت شرق،شمال شرقی و جنوب شرقی با خاک جمهوری آذربایجان همسایه و حدوداً ۶۸ کیلومتر مرز مشترک دارد.
مرکز این شهرستان شهر بیله سوار،آب و هوای آن در تابستان گرم و در سایر فصول معتدل است. بعلت نزدیکی به دریای خزر و ارتفاع کم در ردیف مناطق نیمه مرطوب به حساب می آید.
صنايع دستی
مهمترين صنايع دستي شهرستان بيله سوار گليم وجاجيم بافی است كه گليم جز صادرات شهرستان محسوب می شود بيله سوار مركز مهم بازرگانی بوده داراي گمرك فعالی است وبه علت موقعيت گمركی واز نظر مبادلات بازرگاني ميان ايرن وروسيه گسترش يافته است .
سوغاتي های بيله سوار: نان، فطير محلي به نام يوخا، تافتون محلي و شيريني محلي به نام اردک
بازارچه مرزی
بازارچه مرزی و بازار گمرک شهر بیله‌سوار بیش از ۲۰۰ سال است که فعالیت دارد و یکی از پر‌بازدیدترین جاذبه‌های گردشگری و بین‌المللی استان اردبیل است. گمرک بیله‌سوار بین ایران و کشور آذربایجان مشترک و به‌صورت ۲۴ ساعته فعال است. در بازارچه مرزی اجناس به قیمت مناسبی به فروش می‌رسند. کت و شلوار مردانه، لباس زنانه و لوازم آرایشی و بهداشتی در این بازارها فروش بیشتری دارند.
کوههای خروسلو
به لحاظ شدت گرما در تابستان عشایر این شهرستان به سوی ییلاقهای کوهستانی سبلان و ارسباران کوچ می نمایند بیله سوار در سرزمین جلگه ای و هموار بنا شده است،از جمله جاذبه های طبیعی این شهرستان رودخانه بالهارود است که از کوههای لنگان و خروسلو سرچشمه می گیرد و به چاله محمود آباد می ریزد و با جاری شدن آب این رودخانه نبض حیات در بیله سوار به تپش در می آید.
کوههای خروسلو که از جمله کوههای سرسبز منطقه است،با ارتفاع ۱۰۹۶ متر مرتفع ترین و پر جاذبه ترین طبیعت این شهرستان به شمار می آیند.
پیشینه تاریخی
دشت مغان جزئی از مغان بوده که قسمت اعظم آن در زمان فتحعلی شاه قاجار طی جنگ های ده ساله ی گلستان با شوروی تزاری از سال ۱۲۱۸ الی ۱۲۲۸ هجری قمری در کنار بقیه متصرفات روسی از ایران جدا شد
از مندرجات کتب جغرافیایی قدیمی چنین برمی آید که شهر بیله سوار یکی از شهرهای تاریخی دشت مغان بوده است،نام قدیمی بیله سوار،آران به معنی آبگیر بوده که بعدها آن را بیله سوار یا بیلسوار نامیده اند.
پارينه تاريخی
پارينه تاريخی اين شهرستان را مي توان در نمونه‌هايي از اشيا و آثار مكشوفه «تاليفات» بناها و عمارات قديمی آن جستجو كرد و تحقيق در اين راستا انسان را به سالهای قبل از اسلام سوق خواهد داد. به گونه ای كه پارينه آن را حتي به ۲۰۰۰ سال قبل رسانده‌اند. اين شهر پيش از زمان اهل بويه نيز وجود داشته است نويسندگان تاريخي اعم از سياحان ، مورخان و جغرافي نويسان، در نوشته‌هاي خود هر يك به نوعي از بيله سوار ياد كرده و آنرا شهری كوچك پرنعمت پر بركت، حاصلخيز و از همه مهمتر گندم خيز و دارای خاك مرغوب خوانده اند.
از نظر تاریخی این سرزمین حوادث بسیاری را شاهد بوده است که می توان ،تغییر دین مردم،ترتیب یافتن قشون قزلباش از عشایر شاهسون توسط شاهان صفوی،حملات روسها در زمان قاجار،هجوم و اشغال روسها در زمان جنگ اول و دوم جهانی است.
وضعيت اقتصادی
شهرستان بيله سوار حاصلخيزترين زمين را در سطح استان دارد و به نام سوار زرخير معروف است طبيعت زيبا و مواهب گمرك بين المللی بازارچه مشترك و پايانه آسيای ميانه با جمهوری آذربايجان تاثير فراوانی در شكوفايی شهر داشته است.
آثار تاريخی
تپه نرگس، پتلغان، کاروانسراي شورگل عباسي، شهر کندوی زنبور باستاني در پتلقان، قيز قلعه سي، انجيللو سکه های يافت شده در منطقه مربوط به دوران اردوان پنجم اشکانيی(مربوط به ۱۸۰۰ سال پيش) از جمله آثار تاریخی بیله سوار است.
گمرگ بیله سوار
گمرگ بیله سوار در سالهای دور به علت موقعیت مرزی بین ایران و شوروی سابق در مبادلات تجاری فعال بوده است، اما پس از مدتی به علت افتتاح راه آهن ( شوروی به جلفا و تبریز ) از سال ۱۹۱۳ میلادی به تعطیلی کشیده شد ولی به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و باز شدن مرزها در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی ، گمرگ این شهرستان دوباره فعال گردید و ترانزیت کالا و سوخت به مقصد نخجوان و آذربایجان ، از طریق جمهوری های تازه استقلال یافته و کشورهای آسیای میانه گسترش یافت. بطوریکه در هرسال بطور متوسط تعداد ۵۰۰۰۰نفر مسافر و ۳۰۰۰۰ دستگاه کامیون در جهت بازدید ، تجارت و توریست مبادله مرزی انجام می شود.
