شهر ماردین در ترکیه ؛ جواهری سنگی به قدمت تاریخ بشر

یکی از شهرهای دیدنی ترکیه بدون شک شهر اساطیری و تاریخی ماردین در شمال شرقی این کشور است، شهری که بر روی یک تپه ساخته شده و قدمت سکونت بشر در آن به 2200 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.

این شهر هنوز هم بافت سنتی خود را حفظ کرده و در اوج مدرنیته نیز هیچ اثری از دور شدن از فضای تاریخی و سنتی در این شهر نمی‌بینید.

بیایید گشتی در این شهر تاریخی بزنیم و با شگفتی‌های آن بیش از پیش آشنا شویم. شهر ماردین در ترکیه بدون شک یک تجلی کامل از تاریخ و فرهنگ را پیش روی شما قرار خواهد داد.

ماردین بیش از آنکه یک شهر باشد یک اثر شاعرانه بی بدیل است که می‌شود ساعت‌ها و حتی روزها درباره آن نوشت. خانه‌های این شهر تماما از سنگ ساخته شده‌اند. بنای اولیه آن بر روی یک تپه قرار گرفته و البته که امروزه گسترش یافته است.

هنگامی که برای اولین بار به این شهر می‌رسید، آنچه که در پیش روی خود خواهید دید به این آسانی برای شما قابل باور نخواهد بود. خانه‌های سنگی و طلایی رنگ که بر روی دامنه‌های شیب‌دار قرار گرفته اند و به طرز استادانه‌ای هماهنگی بین آب و هوا، معماری و جغرافیا را به رخ می‌کشند.

وقتی در داخل این شهر شروع به قدم زدن می‌کنید هزاران سال تمدن و فرهنگ خفته در این شهر، در مقابل چشمان شما شروع به انعکاس می‌کند. این شهر یادگاری‌های تاریخی فراوانی دارد. تمدن‌های آشوریان، پارس ها، رومی ها، بیزانس ها، عرب ها، سلجوقیان، مغول ها، مملوک ها، کاراکویونلو، آرتوکلوس، آکونیونوس، صفویان و عثمانی ها – همه این مردمان ، ایالت ها و امپراطوری‌ها نشانه‌های خود را بر ماردین، این شهر صخره‌ها گذاشته‌اند.

جالب است بدانید ماردین یکی از معدود شهر‌های جهان است که تمام آن به عنوان یک میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسیده است. به عبارتی دیگر ماردین یک موزه روباز است که در جای جای آن تمدن و تاریخ و فرهنگ موج می‌زند.

تاریخ این شهر به قرن چهارم قبل از میلاد برمی‌گردد. در آن زمان این شهر یک مکان مهم در امپراطوری آشوریان بود و به نام ایزالا شناخته می‌شد. جالب است بدانید ایزالا یک نام فارسی محسوب می‌شود.

این شهر در طول تاریخ همواره یک قطب فرهنگی و مذهبی بوده است. در طول تاریخ پر تلاطم آن اثراتی از مسلمانان، سریانی ها، یاکوبی، کلدانی، نستوری، ایزدی، یهودی، کردی، عربی و چچنی دیده می‌شوند. با این تفاسیر، در بدو ورود به این شهر با انواع و اقسام اماکن تاریخی مواجه می‌شوید؛ در این‌جا به تعدادی از مهم‌‌ترین این آثار اشاره می‌کنیم.

صومعه مور هانانیو

این صومعه ارتدکس سیریکا که با نام رسمی ” Cayro d-Mor Hananyo ” شناخته می‌شود؛ هنوز هم به صورت کم و بیش دایر است. این مکان مقدس و تاریخی در 3 کیلومتری جنوب ماردین و در منطقه‌ای مشهور به تور عابدین واقع شده است. به دلیل رنگ‌های به کار رفته در ساخت آن، به این مکان ” صومعه زعفران ” نیز گفته می‌شود. قدمت این صومعه به یش از 1800 سال قبل باز می‌گردد و البته در یک دوره، مورد بازسازی نیز قرار گرفته است. این صومعه دارای 365 اتاق است و بنابر روایات، هر اتاق برای یک روز از سال ساخته شده است. این کلیسا یی از معدود مکان‌هایی است که هنوز در آن از زبان ” Aramaic ” ( زبان مادری حضرت عیسی ) استفاده می‌شود.

صومعه مور گابریل

یکی دیگر از صومعه‌های تاریخی ماردین، صومعه مور گابریل می‌باشد که با اندکی فاصله در کنار صومعه مور هانانیو واقع شده است. این صومعه قدیمی‌ترین کلیسای ارتدکس سریاتی جهان می‌باشد. این کلیسا هنوز هم به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در صورتی که به شما اجازه داده شود می‌توانید داخل دیوار‌های آن به عبادت بپردازید. البته این کلیسا بعد از تاریکی بسته و تعطیل می‌شود. ساخت آن در سال 397 میلادی آغاز شد و در طول سال‌های بعدی، قسمت‌هایی به داخل و خارج آن اضافه شد.

شهر باستانی دارا

این شهر باستانی رومی در دوره‌ی خود از اهمیت استراتژیک بسیار زیادی برخوردار بود. از جمله مهم‌ترین وقایعی که این شهر به خود دیده است؛ می‌توان به نبرد ایرانیان و رومی‌ها در قرن ششم میلادی اشاره کرد. شهر باستانی دارا در واقع کانون اصلی این نبرد بود. شما می‌توانید در اکثر جاهای این شهر ویران شده به قدم زدن بپردازید و از زیر آبشار‌های خیره کننده و ساختمان‌های سنگی عبور کنید. تاریخ و معنویت این شهر با هر قدمی که در داخل آن برمی‌دارید بیشتر مشهود می‌شود. در داخل شهر یک قلعه بسیار مشهور قرار دارد که آن را هم با نام دارا می‌شناسند. حتی نبرد ایران و روم در قرن ششم هم به نام نبرد دارا مشهور شده است.

مسجد جامع ماردین

این مسجد به عنوان نماد شهر ماردین شناخته می‌شود. در یشتر عکس‌هایی که از این شهر منتشر می‌شود؛ مناره‌ی زیبای این مسجد دیده می‌شود. مسجد در قرن دوزادهم میلادی ساخته شده است و ابتدا دارای دو مناره بوده است که به مرور زمان یکی از آن‌ها تخریب شده و اکنون این مسجد را فقط با یک مناره می‌شناسیم. مناره گرد این مسجد یکی از زیباترین آثار تاریخی در جهان محسوب می‌شود و بعید است که در هیچ‌جای دیگری بتوانید مانند آن را مشاهده کنید. مسجد جامع ماردین در دوران سلسله عثمانی تاسیس شد و در قرن 14 میلادی مورد آسیب جدی قرار گرفت. این مسجد در سال 2010 ترمیم شده و اکنون به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگی شهر ماردین در ترکیه شناخته می‌شود.

مدرسه دینی Zinciriye

این مدرسه در قرن 14 میلادی توسط عیسی بیگ تاسیس شد. به مدارس دینی اصطلاحا مکتب نیز گفته می‌شود؛ بنابراین در بسیاری از نوشته‌ها، این مکان را به عنوا مکتب  Zinciriye نیز معرفی می‌کنند. آنچه در این مجموعه‌ی بی‌نظیر با آن رو به رو می‌شوید؛ تا ساعت‌ها شما را محو زیبایی خود خواهد کرد . یک مسجد، دو حیاط زیبا، مقبره و یک ساختمان به سبک معماری اسلامی اجزاء این مدرسه دینی را تشکیل داده‌اند. جالب است این مکتب به شکل بسیار خوبی محافظت شده و هنوز هم تقریبا شکل و سیاق دوران حیات خود را حفظ کرده است.

مکتب  Kasımiye

یکی دیگر از مکاتب دایر در شهر ماردین که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود؛ مکتب  Kasımiye می‌باشد. تا قبل از تشکیل حکومت جمهوری در ترکیه، در این مدارس دینی علوم اسلامی تدریس می‌شد. در سال 1924 و برای هر چه بیشتر سکولاریزه شدن کشور ترکیه، کلیه‌ی این مدارس دینی تعطیل شدند. این مدرسه در جنوب غربی ماردین واقع شده است و حدود 975 متر ارتفاع دارد. ساخت این مدرسه توسط عیسی بیگ آغاز شد؛ ولی او در طول ساخت آن و در یک نبرد کشته شد. پس او فردی به نام کاسیم یا همان کاظم، ساخت مدرسه را ادامه داد و سرانجام در سال 1469 میلادی، آن را افتتاح کرد. ساختمان مدرسه به شکل مستطیل بنا شده و در حیاط آن یک استخر وجود دارد. برای ورود به آن باید از قسمت جنوبی داخل شویم. کلاس‌های درس در دور استخر برگزار می‌شدند. این مکتب یکی از زیباترین جاهای شهر ماردین در ترکیه می‌باشد.

کلیسای چهل شهید

این کلیسا نیز متعلق به قرن چهارم میلادی می‌باشد و از تاریخی‌ترین کلیساهای سریانی در جهان به شمار می‌رود. هنوز هم با گذشت بیش از 1800 سال از ساخت آن، آخر هفته‌ها مراسم‌های مذهبی در آن انجام می‌شوند. اگر در روزهایی غیر از آخر هفته به این شهر و این کلیسا سفر کردید می‌توانید اجازه بگیرید و سری به داخل آن بزنید. این کیسا را با نام “Mor Behnam” نیز می‌شناسند. کلیسا در مرکز شهر واقع شده است؛ جایی که هنوز مسیحیان شهر در آن زندگی می‌کنند. نام کلیسا را به افتخار سنت بهنام ” مور بهنام ” گذاشته‌اند. بنای اصلی به صورت یک مستطیل بنا شده که دوازده ستون ضخیم آن را نگه داشته‌اند.