داروی اکتمرا که با نام توسیلیزومب (Tocilizumab) هم شناخته می‌شود، دارویی است که برای درمان آرتریت روماتوئید شدید یا متوسط در بزرگسالان استفاده می‌شود. البته در صورتی که داروهای دیگر موثر واقع نشده باید آنها را قطع کرده و از این دارو استفاده کرد. همچنین از توسیلیزومب (Tocilizumab) در افراد بزرگسال برای درمان بیماری‌های شریانی سلولی غول‌پیکر و یا التهاب رگ‌های خونی که خون را از قلب به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کنند، استفاده می‌شود.
همچنین از اکتمرا یا توسیلیزومب (Tocilizumab) برای درمان ورم مفاصل ایدیوپاتیک در بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر از ۲ سال نیز استفاده می‌شود. از موارد مصرف دیگر این دارو می‌توان به درمان سندرم ترشح شدید یا سیتوکین (CRS) اشاره کرد که ناشی از پاسخ ایمنی بیش‌فعال به برخی از انواع سلول‌های خونی درمانی برای سرطان است.
داروی اکتمرا یا توسیلیزومب در سیتوکین (CRS)، برای افراد بزرگسال و کودکان بالای ۲ سال استفاده می‌شود.توسیلیزوماب اغلب به عنوان یک مکمل دارویی در کنار سایر داروها برای درمان یک بیماری تجویذ می‌شود. همچنین از این دارو برای موارد دیگری که در لیست بیماری‌های آن ذکر نشده استفاده می‌کنند.
اطلاعات مهم داروی اکتمرا یا توسیلیزومب
داروی اکتمرا یا توسیلیزومب بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد. با استفاده‌ی این دارو ممکن است عفونت‌ها به‌راحتی به بدن نفوذ کرده یا در درجه‌های خطرناک‌تری، وارد بدن شوند. در صورت داشتن علائمی چون تب و لرز، اسهال، خستگی، زخم‌های پوستی، کاهش وزن سریع، سرفه و سوزش چشم حتما باید به یک متخصص مراجعه کنید.
مصرف داروی اکتمرا یا توسیلیزومب ممکن است باعث سوراخ شدن یا پارگی معده و یا روده شود. در صورت وجود تب و درد معده باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد. توسیلیزوماب ممکن است بیماری‌ها و مشکلاتی را در بخش کبد نیز ایجاد کند. در صورت داشتن معده درد در سمت راست بدن، استفراغ، از بین رفتن اشتها، خستگی، زردشدن پوست یا سفیدی چشم و یا ادرار تیره باید حتما به پزشک متخصص خود مراجعه کنید.
آیا داروی اکتمرا یا توسیلیزومب روی ویروس کرونا تاثیر دارد؟
همان‌طور که گفته شد این دارو روی سیستم ایمنی تاثیر مستقیم گذاشته و دارای مواد آنتی بادی منوکلونالی می‌باشد. اکتمرا در شرایطی که فاکتورهای التهابی در بدن وجود داشته باشند مانند چسب به آنها متصل شده و اجازه‌ی عملکرد مناسب را به ویروس‌هایی مانند کرونا نمی‌دهند. گرچه در کشور چندین مورد مشاهده شده است که بهبودی نسبی پیدا کرده‌اند ولی تجویز این دارو برای هر کسی توصیه نمی‌شود چون ممکن است عوارضی وخیم‌تر را به‌همراه داشته باشد.
همچنین این دارو یک نکته منفی دارد و آن تاثیر گذاشتن روی تمامی فاکتورهای ضد التهابی است. این امر موجب می‌شود که بدن نسبت به سایر عفونت‌های دیگر مستعد شده و بدن بیمار را ضعیف‌تر کند. آمپول اکتمرا تا حدودی عملکرد ویروس کرونا را مختل کرده و سخنگوی وزارت بهداشت این مسئله را نیز تایید کرده است. اما هنوز کارایی صددرصد این دارو به اثبات نرسیده است. این دارو هنوز در لیست رسمی دارویی کشور قرار ندارد. همچنین کارآیی و کارآمدی این دارو با گذشت زمان مشخص شده و برای تجویز آن هنوز محدودیت‌هایی وجود دارد.
قبل از مصرف داروی اکتمرا یا توسیلیزومب
توجه داشته باشید که در صورت داشتن حساسیت نسبت به این دارو، از مصرف آن جدا خودداری کنید. چون ممکن است علائمی مانند تب و لرز، درد بدن، زخم‌های پوستی؛ خستگی، ادرار همراه با درد و یا سرفه‌های خونی در بدن شما ظاهر شود.
اگر در خانواده کسی را سراغ دارید که سابقه‌ی بیماری سل داشته و یا خودتان این بیماری را دارید حتما به پزشک خود بگویید. همچنین در صورتی که به‌تازگی به مسافرت رفته‌اید، به دلیل اینکه سل و بسیاری از بیماری‌های عفونی قارچی در مناطق خاصی شایع‌تر هستند باید حتما این موضوع قبل از مصرف به پزشک گفته شود.
قبل از مصرف داروی اکتمرا یا توسیلیزومب اگر یکی از علائم زیر را داشتید باید به پزشک خود یادآوری کنید:
- بیماری کبد
- زخم معده یا روده
- عفونت فعال یا مزمن
- سرطان
- بیماری ایدز (HIV) یا یک بیماری شبیه به آن
- هپاتیت B
- بیماری عصبی_عضله‌ای مانند MS (multiple sclerosis)
- در صورت داشتن واکسن برای تزریق
- دیابت
استفاده از داروی اکتمرا یا توسیلیزومب ممکن است خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها را افزایش دهد و باید در مورد این موضوع با پزشک خود مشورت کنید. همچنین تا حالا ثابت نشده که داروی داروی اکتمرا یا توسیلیزومب بر روی نوزادان چه اثراتی را به‌همراه دارد، ولی اگر باردار هستید حتما باید این موضوع به پزشک گفته شود. حتی اگر در زمان شیر دادن به نوزاد قرار دارید در صورت استفاده نباید به او شیر بدهید.
نحوه تجویز داروی اکتمرا یا توسیلیزومب
قبل از اینکه پزشک داروی اکتمرا یا توسیلیزومب را تجویز کند و درمان را شروع کند، آزمایشاتی را انجام می‌دهد تا مطمئن شود شخص بیمار، عفونت‌هایی مانند توبرکلوزیس (tuberculosis) نداشته باشد. توسیلیزوماب به عنوان داروی تزریقی در داخل رگ تجویذ شده و گاهی اوقات زیر پوست تزریق می‌شود. در صورت نیاز، مراکز ارائه خدمات درمانی نحوه‌ی مصرف درست و تزریق این دارو را به شما خواهند گفت.
حتما دستورالعمل‌های استفاده از این دارو را بخوانید و اگر متوجه نشدید از مصرف آن خودداری کنید. اگر رنگ دارو کمی تغییر کرده و تیره شده است از مصرف آن خودداری کرده و داروی دیگری تهیه کنید. این دارو معمولا به مدت ۱ تا ۴ هفته برای مصرف تجویذ می‌شود. این دارو را طبق دستورالعمل استفاده کرده و راهنمایی‌های مربوط به آن را مطالعه کنید.
اگر احیانا باید عمل جراحی کنید قبل از عمل این موضوع به پزشک گفته شود چون ممکن است این دارو برای مدتی مصرف نشود. اگر قبلا مبتلا به بیماری هپاتیت B بودید، استفاده از اکتمرا یا توسیلیزوماب ممکن است این بیماری را مجددا کرده و یا خطرناک‌تر از قبل شود.
داروی اکتمرا یا توسیلیزومب را در ظرف محصوص به خود در یخچال نگهداری کرده و از رطوبت و نور دور نگه دارید. دارویی که روی آن تاریخ انقضا ندارد را استفاده نکنید. هر سرنگ این دارو فقط برای یک‌بار استفاده می‌شود. در صورت مصرف، حتی اگر مقدار کمی از آن باقی ماند آن را دور بریزید.
همچنین این دارو را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید. با مصرف داروی توسیلیزوماب ممکن است بعد از اتمام طول درمان اثرات دیگری را نیر به‌همراه داشته باشد. پس بعد از قطع شدن مصرف دارو حتما هر ۶ ماه یک‌بار به پزشک مراجعه کرده تا وضعیت جسمانی شما را با انجام آزمایشات مورد بررسی قرار دهد.
در حین مصرف داروی اکتمرا یا توسیلیزومب چه نکاتی را رعایت کنم؟
در زمان استفاده از داروی اکتمرا یا توسیلیزومب هیچ‌گونه واکسنی را تزریق نکنید. چون می‌تواند باعث عفونت‌های جدی در بدن شود. در این زمان ممکن است واکسن به‌خوبی عمل نکرده و عوارض جانبی را به همراه داشته باشد و یا حتی شما را در مقابل بیماری محافظت نکند. از جمله این واکسن‌ها می‌توان به سرخچه، آبله مرغان(varicella)، فلج اطفال، سرخک، اوریون، تب زرد، حصبه و واکسن آنفولانزای بینی اشاره کرد.
همچنین شما می‌توانید برای جلوگیری از بیماری‌هایی مانند ذات‌اریه، منژنیت، هپاتیت و یا سرفه کردن واکسن آنفولازا را در سال یک‌بار استفاده کنید که این کار منوط به مشورت کردن با یک متخصص است. از نزدیک شدن به افرادی که عفونت داشته و مریض هستند پرهیز کرده و در صورت بروز علائم عفونی، آن را فورا به پزشک خود گزارش دهید.
عوارض جانبی داروی اکتمرا یا توسیلیزومب
داروی اکتمرا یا توسیلیزومب عوارض جانبی را نیز به‌همراه دارد. در صورت بروز هر گونه علائم آلرژیک از قبیل مشکل در تنفس، درد قفسه سینه و کهیر باید به پزشک مربوطه این مسئله بیان شود. در صورت مشاهده هرگونه از علائم زیر آن را با پزشک در میان بگذارید:
- داشتن نفخ، اسهال یا یبوست، گرفتگی شدید معده
- خونریزی غیرمعمول مانند خونریزی واژن، بینی، لثه و یا هر خونریزی دیگر که متوقف نشود، مشاهده خون در ادرار یا مدفوع، سرفه و استفراغ‌های خونی که به رنگ قهوه‌ای هستند
- مشکلات کبدی مانند از بین رفتن اشتها، درد معده در سمت راست بدن، زردی پوست یا چشم، استفراغ، خستگی، تیره شدن ادرار، مدفوع به رنگ خاک رس
- علائم عفونت مانند تب و لرز، زخم‌های پوستی، کاهش وزن، اسهال، سرفه، خستگی، داشتن سوزش هنگام ادرار کردن
- علائم سوراخ شدن یا پارگی معده یا روده مانند درد مداوم معده، تب کردن و تغییر در عادت‌های روده‌ای
این موارد بخشی از عوارضی است که معمولا در افراد اتفاق می‌افتد. ولی امکان دارد که عوارض جانبی جدی‌تر و شایع‌تر را به همراه داشته باشد که به‌صورت زیر بیان شده است:
- داشتن سر درد
- افزایش فشار خون
- عملکرد غیر طبیعی کبد
- آبریزش بینی، درد گلو یا سینه درد
- درد، تورم و یا سوزش در قسمتی از بدن که در آن تزریق انجام شده است
لازم به ذکر است که بدانید این موارد مهمی از عوارض داروی داروی اکتمرا یا توسیلیزومب بوده و ممکن است عوارض دیگری داشته باشد که هنوز به صحت آن اطمینانی نباشد. به هر حال باید در صورت مشاهده هرگونه از علائمی که گفته شد به پزشک مراجعه شود.
چه داروهای دیگری روی اکتمرا یا توسیلیزومب تاثیر می‌گذارد؟
گاهی اوقات استفاده‌ی همزمان داروها با یکدیگر مناسب نبوده و دارای خطرات و عوارض خطرناکی می‌باشد. برخی داروها می‌توانند اثرات داروهای دیگر را کم کرده و یا عوارض بدتری را در پی داشته باشند. توصیه می‌شود که حتما در مورد درمان آرترید روماتوئید و موارد زیر با پزشک خود مشورت کرده تا باعث خطرات جبران‌ناپذیر نشود:
- آباتاسپت (abatacept)، اتانرسپت (etanercept)
- آناکینرا (anakinra)
- آدالیمومب (adalimumab)، سرتولیزومب (certolizumab)، گولیمومب (golimumab)، اینفلکسی‌مب (infliximab) و ریتوکسی‌مب (rituximab)
یادآروری می‌کنیم که این لیست کامل نبوده و ممکن است داروهای دیگری نیز روی توسیلیزومب تاثیرگذار باشند. این موارد شامل داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی بدون نسخه نیز می‌شود.
جمع بندی
به یاد داشته باشید که این دارو یا هر داروی دیگری دور از دسترس کودکان قرار داده و هرگز داروی خود را به دیگران برای مصرف پیشنهاد نکنید. همچنین برای جلوگیری از خطرات احتمالی، طبق دستورالعمل پزشک برای مصرف داروی اکتمرا یا توسیلیزومب عمل کنید.
