شهرستان جاجرم ؛ سرزمین نارین قلعه دیدنی های متنوع

جاجرم از شهرستان‌های استان خراسان شمالی است که دارای پوشش گیاهی و اقلیمی متنوع می‌باشد. این شهرستان از طرف شمال به شهرستان بجنورد (مرکز استان)، از شمال غرب به استان گلستان، از شرق به اسفراین از جنوب شرق به شهرستان جغتای در خراسان رضوی و از سمت غرب به شهرستان شاهرود (استان سمنان) محدود می‌‌شود. این شهر به خاطر واقع شدن در کنار کویر مرکزی و نیز اتصال به کوه «بهار» از پوشش گیاهی و اقلیمی متنوعی بهره مند است. جاجرم با داشتن این ویژگی آب و هوایی به زیستگاه منحصر به فردی برای گونه‌های مختلف گیاهی و نیز جانوری تبدیل شده است.

اکنون این منطقه به خاطر این شرایط آب و هوایی زیستگاه یوزپلنگ ایرانی به عنوان تنها بازمانده نژاد آسیایی است. این منطقه همچنین به عنوان زیستگاه بز کوهی، قوچ، مارال، قرقاول، تیهو و گربه وحشی محسوب می‌شود. همه این جانوران و حیات وحش به خاطر این موقعیت ممتاز آب و هوایی در این منطقه زندگی می‌کنند. پناهگاه حیات وحش میاندشت در شرق شهرستان جاجرم قرار دارد که یکی از قدیمی‌‌ترین زیستگاه‌های یوز ایرانی محسوب می‌شود.

نمای کلی شهر

جاجرم به راه آهن سراسری کشور متصل است که در اقتصاد این منطقه نقش مهمی دارد. این شهر در صنایع دستی فعال است و کلاه کرکی جاجرم، جوراب پشمی و چادرشب سنتی از جمله صنایع دستی این منطقه محسوب می‌شوند. وقتی به این شهر سفر می‌کنید سوغاتی این منطقه را فراموش نکنید. کشک و قره قروت سنخواستی و آلو بخارا جلگه شوقان از سوغاتی‌های جاجرم است.

آب و هوا

جاجرم از آب و هوای مساعدی برخوردار است. آب و هوای این منطقه نیمه استپی، گرم و خشک می‌باشد. وضعیت اقلیمی این شهر «معتدل و خشک است. در این منطقه بیشترین درجه گرما در تابستان ‌ها تا ۴۰ درجه بالای صفر و کمترین درجه در زمستان‌ ها تا ۱۵ درجه زیر صفر و میزان بارندگی سالانه حدود۱۵۰ میلی‌متر است.

مسجد جامع جاجرم

این مسجد دارای بنای زیبا و بی نظیری در شهر جاجرم محسوب می‌شود. قدمت این بنا به اوایل اسلام و سال ۵۷۷ هجری قمری بر می‌گردد. مسجد جامع جاجرم ایوانی با سقف جناقی در ضلع شمال دارد که از یک حیاط کوچک در وسط و دو صفه (سکو) با سقف‌های گنبدی و گچ ‌کاری شده در شرق و غرب تشکیل شده است. این مسجد یک شبستان دارد و مصالح ساخت این شبستان نیز خشت، گل و آجر می‌باشد. مسجد جامع جاجرم دارای کتیبه‌های مختلفی است که بر پیشانی دالان و بالای محراب آن قرار دارند. این مسجد  تنها مسجد تاریخی و با قدمت طولانی در استان خراسان شمالی است.

پارک جنگلی تنگه گزی

این پارک جنگلی یکی از مناطق گردشگری شهستان جاجرم است. تنگه گزی مکانی تفریحی و توریستی در ۱۸ کیلومتری شمال شهرستان جاجرم است. این منطقه دارای چشمه آب و درختان بید و گز در منطقه‌ای به وسعت ۴۰ هکتار می‌باشد. سالانه خیلی از گردشگران و مسافران و اهالی جاجرم از این پارک دیدن می کنند. پارک جنگلی تنگه گزی در جاده جاجرم-سنخواست، مسیر معدن آهک قرار دارد.

حمام قدیمی جاجرم

این حمام متعلق به دوره صفویه است و قدمت آن به ۵۰۰ سال می‌رسد. حمام جاجرم در زمینی به مساحت ۷۰۰ مترمربع و در ضلع جنوبی قلعه قدیمی جاجرم یا نارین قلعه ساخته شده است. امروزه این بنا به موزه مردم شناسی تغییر کاربری داده است. این موزه اکنون دارای غرفه باستان ‌شناسی، صنایع دستی، مشاهیر جاجرم، محرم، عطاری و نحوه استحمام گذشتگان، است.

امامزاده ابراهیم روستای دربند

ساختمان این امامزاده در یک کیلومتری شمال روستای دربند از توابع بخش سنخواست جاجرم قرار دارد. این بنا به اعتقاد اهالی، مدفن امامزاده ابراهیم، برادر علی بن موسی الرضا است. هر چند از قدمت این بنا شواهد و قرائن محکمی در دست نیست اما نمای بیرونی بنا و حالت کلی آن یک بنای قرن هفتم را به ذهن بیننده القا می ‌کند. این اثر به علت کوهستانی بودن این منطقه و در معرض برف و باران بودن، نماسازی آن به کلی با بناهای دیگر متفاوت است.

روستای طبر

این روستا دارای آثار تاریخی فراوانی است که نشان از قدمت طولانی آن دارد. قدمت آثار روستای طبر مشخص نیست. این روستا در دهستان طبر و در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی شهر بجنورد قرار دارد. شغل بیشتر مردم این روستا کشاورزی و دامداری است و محصولات آنان گندم، جو و انگور می‌باشد.

پناهگاه حیات وحش میاندشت

این پناهگاه یکی از قدیمی‌ترین مناطق حفاظت شده استان خراسان شمالی محسوب می‌شود. پناهگاه حیات وحش میاندشت در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان جاجرم واقع است. در این پناهگاه گونه‌های مختلفی از حیات وحش وجود دارد. ۱۲۰ گونه گیاهی مانند بابونه سفید، خارشتر کاکوتی، اشنیان، اسپند، گل جالیزی، درختچه‌های گز و طاق، شور، زنبق و درمنه در این منطقه وجود دارند.

این پناهگاه همچنین گونه‌های یوزپلنگ، آهو، قوچ و میش، تشی، گرگ، روباه، شغال، گربه وحشی، کفتار، گراز، سارگپه، سلیم شنی، چکچک، چاخ‌لق، هوبره، جغد کوچک، سنگ چشم خاکستری، دم سرخ، کوکر شکم سیاه، غراب، مار شاخدار (افعی)، تیر مار، بزمجه و لاک پشت آسیایی، را در خود دارد.

روستای دشت

این روستا که در ۸۵ کیلومتری شهرستان جاجرم در حاشیه جاده اصلی مشهد-بجنورد-استان گلستان قرار دارد یکی از مناطق خوش آب و هوا و ییلاقی شهرستان جاجرم محسوب می شود. روستای دشت از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی فراوانی برخوردار است. در این منطقه همچنین صنایع دستی و سنتی مانند شالبافی و قالیبافی فعال است و از جاذبه های گردشگری روستای دشت محسوب می‌شود.

قزلر قلعه و سردابه‌های زیبا از جاذبه های تاریخی این منطقه است. این منطقه مملو از ارتفاعات و کوه‌های مرتفع و نیز چشمه‌های پرآب و درختان جنگلی است. چشمه جنگلی ییلاق، چشمه گلزار و سرچشمه سردار از مهم ‌ترین مناطق دیدنی این روستا محسوب می شود.