هورمون استروژن چیست ؟ راز زیبایی بانوان
هورمون استروژن چیست ؟ استروژن یکی از معروف‌ترین و مورد بحث‌ترین هورمون‌های موجود در بدن انسان است. در واقع استروژن به تمام هورمان‌های شیمیایی اشاره می‌کند که بسیار شبیه به هم عمل می‌کنند. به عبارتی دیگر استروژن‌ها شامل هورمون‌های : استرول، استرادیول و استریول می‌باشند. گاها به استروژن هورمون زنانه نیز گفته می‌شود؛ در حالی که این هورمون در مردان نیز تولید می‌شود. البته نقش استروژن در مردان، هنوز مشخص نشده است. این هورمون در زنان هم به تولید مثل و هم به موارد زنانه از قبیل رشد و حفظ سینه‌ها کمک می‌کند. علاوه بر این، استروژن در سلامت استخوان‌ها، عملکرد سیستم قلبی عروقی و سایر عملکردهای اساسی بدن نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند.
اکثر مردم، استروژن را در کنار پروژسترون، به عنوان یک هورمون مهم در سلامت جنسی و تولید مثل زنان می‌شناسند. به عبارتی دیگر سایر نقش‌ها و عملکردهای این هورمون در بدن، هنوز برای بسیاری از افراد شناخته شده نیست. این هورمون در تخمدان‌ها، غدد آدرنال و بافت‌های چربی تولید می‌شود. هرچند که هر دو جنس مرد و زن استروژن تولید می‌کنند؛ اما تولید آن در زنان بسیار بیشتر است. در ادامه نگاهی دقیق‌تر به عملکردهای این هورمون در بدن انسان می‌اندازیم؛ با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
انواع استروژن
همانطور که گفته شد؛ استروژن به گروهی از هورمون‌های شیمیای مشابه گفته می‌شوند. انواع استروژن موجود در بدن عبارتند از:
استرون
این نوع از استروژن بعد از یائسگی در بدن به وجود می‌آید. استرون در صورت لزوم می‌تواند تغییر ماهیت داده و به سایر انواع استرژن تبدیل شود.
استرادیول
هر دو جنس مرد و زن این هورمون را تولید می‌کنند. استرادیول شایع‌ترین هورمون در میان زنان در طول سال‌های تولید مثل می‌باشد. استرادیول بیش از حد ممکن است منجر به آکنه، از بین رفتن فشار جنسی، پوکی استخوان و افسردگی شود. مقادیر بسیار زیاد از این هورمون می‌تواند خطر ابتلا به سرطان رحم و پستان را افزایش دهد. همچنین سطح پایین آن می‌تواند منجر به افزایش وزن و بیماری قلبی عروقی شود.
استریول
سطح استریول در دوران بارداری افزایش می‌یابد؛ زیرا به رشد رحم کمک می‌کند و بدن را برای زایمان آماده می‌کند. سطح استریول درست قبل از تولد به اوج خود می‌رسد.
عمکرد استروژن
این هورمون به دستگاه‌های زیر برای انجام وظایف خود کمک می‌کند:
- تخمدان ها : استروژن به تحریک رشد فولیکول تخمک کمک می‌کند.
- واژن : استروژن ضخامت دیواره واژن را حفظ کرده و باعث مرطوب شدن فضای آن می‌شود
- رحم : استروژن جریان و ضخامت ترشحات مخاط رحم را تنظیم می‌کند
- سینه ها : بدن در تشکیل بافت سینه از استروژن استفاده می‌کند. این هورمون همچنین به توقف تولید شیر در سینه‌ها بعد از اتمام دوران شیردهی کمک می‌کند.
سطوح مختلف استروژن در بدن
میزان استروژن موجود در بدن افراد مختلف، متفاوت است. همچنین ممکن است سطح آن در دوران قاعدگی، دچار نوسان شود. این نوسانات می‌تواند باعث تغییر خلق و خوی قبل از دوران قاعدگی و یا گرگرفتی در زمان یائسگی شود. عوامل زیادی می‌توانند بر افزایش یا کاهش استروژن در بدن تاثیر بگذارند:
- بارداری ، پایان بارداری و شیردهی
- بلوغ
- یائسگی
- بالا رفتن سن
- اضافه وزن و چاقی
- رژیم غذایی شدید یا بی اشتهایی عصبی
- برخی از شرایط مادرزادی مانند سندرم ترنر
- فشار خون بالا
- دیابت
- نارسایی اولیه تخمدان
- غده هیپوفیز کم تحرک
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیوی
عدم تعادل استروژن
عدم تعادل استروژن در بدن می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- عدم قاعدگی یا قاعدگی نامنظم
- خونریزی سبک یا سنگین در دوران قاعدگی
- علائم شدیدتر قبل از قاعدگی یا یائسگی
- گرگرفتگی، تعریق شبانه یا هر دو
- توده های غیر سرطانی در پستان و رحم
- تغییرات خلقی و مشکلات خواب
- افزایش وزن
- تمایل کم جنسی
- خستگی
- نوسانات خلقی
- احساس افسردگی و اضطراب
- پوست خشک
برخی از شرایط ارثی و یا سایر موارد؛ ممکن است باعث افزایش سطح استروژن در مردان شوند. این اتفاق ممکن است باعث موارد زیر گردد:
- ناباروری
- اختلال در نعوظ
- سینه های بزرگتر
سطح پایین استروژن در مردان نیز ممکن است منجر به کاهش میل جنسی و اضافه وزن گردد.
منابع و کاربردهای استروژن
اگر پزشک تشخیص دهد که استروژن فرد پایین آمده است؛ ممکن است برای وی دارو یا مکمل تجویز کند. استروژن ممکن است از طریق‌های زیر برای بیمار تجویز شود:
- استروژن مصنوعی
- استروژن زیست شناختی
- پرمارین که حاوی استروژن از ادرار مادیان باردار است
استروژن و قرص های ضد بارداری
قرص های ضد بارداری مانند یاز و یاسمین معمولا شامل استروژن مصنوعی می‌باشند. این قرص‌ها با جلوگیری از تخمک گذاری از بارداری جلوگیری می‌کنند. آنها همچنین مخاط را در دهانه رحم ضخیم می‌کنند تا هیچ اسپرمی نتواند به تخمک برسد. البته قرص‌های ضد بارداری ممکن است برای مواردی مانند درمان آکنه و کاهش علائم قبل از قاعدگی نیز استفاده شوند. این قرص‌ها ممکن است خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهند:
- حمله قلبی
- لخته شدن خون
- سکته
- آمبولی ریوی
- تهوع و استفراغ
- سردرد
- خون ریزی نامنظم
- تغییر وزن
- حساسیت و تورم پستان
استفاده طولانی مدت از قرص‌های ضد بارداری ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. همچنین زنان سیگاری و بالاتر از ۳۵ سال، بیشتر در معرض عوارض ناشی از مصرف این قرص‌ها قرار دارند.
منابع غذایی استروژن
بعضی از مواد غذایی حاوی فیتواستروژن‌ها هستند. این ماده گیاهی بوده و بسیار شبیه به استروژن می‌باشد. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که این ماده ممکن است سطح استروژن را در بدن تحت تاثیر قرار دهد. البته این فرضیه هنوز به طور کامل اثبات نشده و نیازمند تحقیقات بیشتری می‌باشد. مواد غذایی حاوی فیتواستروژن‌ها عبارتند از:
- سبزیجات صلیبی مانند کلم بروکلی
- سویا
- انواع توت‌ها
- انواع غلات
- آجیل و خشکبار
- میوه‌ها
برخی افراد بر این باورند که غذاهای حاوی فیتواستروژن‌ها می‌توانند به مدیریت گرگرفتگی و سایر اثرات یائسگی کمک کنند؛ اما این فرضیه هنوز به صورت علمی اثبات نشده است.
مکمل ها
برخی مکمل‌ها حاوی فیتواستروژن‌ها هستند. همانطور که گفته شد این ماده مشابه استروژن عمل کرده و می‌تواند به بهبود علائم ناشی از نوسانات آن کمک کند. از مکمل‌هایی که در این زمینه استفاده می‌شوند؛ می‌توان به شبدر قرمز و عصاره سویا اشاره کرد. با اینحال هنوز مشخص نیست که این مکمل‌ها چه تاثیری بر میزان استروژن موجود در بدن می‌گذارند. محققان کماکان خاستار تحقیقات بیشتر در این زمینه می‌باشند. به علاوه این مکمل‌های گیاهی و غیر گیاهی مورد تایید سازمان غذا و دارو نیستند و در نتیجه نمی‌توان از سلامتی و بی ضرر بودن آنها مطمئن بود.
