بدن هر انسانی از چهار مزاج تشکیل شده است. به نام های: «صفراء، دم، بلغم و سودا» ترکیب این چهار مزاج اگر به صورت معتدل باشد بدن سالم خواهد بود و به سختی دچار بیماری خواهد شد. اما غلبه هر کدام از ین چهار مزاج باعث بروز مشکلاتی می شود و فرد را مبتلاء به بیماریهایی میکند. یکی از بیماریهایی که خیلی شایع است. بیماری آلزایمر یا فراموشی است. ما در این مقاله میخواهیم عامل و راه درمان این بیماری را از منظر طب سنتی و اسلامی بررسی کنیم.
فهرست مطالب
دلایل ابتلا به آلزایمر
عوامل مختلفی میتواند موجب ابتلاء به بیماری آلزایمر باشند. برخی از این عوامل جسمانی هستند و برخی مربوط به روح انسان هستند. که به بیان آنها خواهیم پرداخت:
- یکی عوامل مهم ابتلاء به بیماری آلزایمر، غلبه سردی بیش از حد به مغز است. که حال ممکن است سردی و تری باشد یا سردی و خشکی. که این مورد از تحقیقات پزشکان طب سنتی به دست امده است.
- عامل دیگری که باعث فراموشی میشود، دروغ گویی است. در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است: «قطعا یکی از کمکهایی که خداوند تبارک و تعالی بر مسلمین میکند علیه دروغگویان، فرماش کاری آنهاست.» (وسائل الشيعة، ج۱۲، ص: ۲۴۵)
- غفلت از خداوند تبارک و تعالی عامل دیگری است که باعث نسیان میشود. در روایتی از حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام) نقل شده است: «برای غافل از خدا سه نشانه وجود دارد: حواس پرتی، بیهوده کاری و فراموشکاری» (مجموعة ورام، ج۲، ص: ۱۱۸)
- در روایتی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و ءال و سلّم) ۱۰ چیز عامل فراموشی بیان شده اند: «خوردن پنیر، خوردن پس مانده موش، خوردن سیب ترش، خوردن گشنیز، حجامت نقره، راه رفتن بین دو زن، نگریستن به دارآویخته، شب بیداری، خواندن سنگ قبرها، ادرار کردن در آب راکد» (بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج۵۹، ص: ۲۹۵)
- بلند کردن ناخنها عامل دیگر فراموشی است در روایتی از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است: «ناخنها را کوتاه کنید زیرا ناخنها خوابگاه شیطانند و از ناخنها فراموشی به وجود میآید.» (الكافي (ط – الإسلامية)، ج۶، ص: ۴۹۰)
- زیاده روی خوردن گوشت گاو و خوردن گوشت حیوانات وحشی باعث فراموشی میشود. مستند ادعا حدیث منقول از امام رضا (علیه السلام) است: «زیاد خوردن گوشت حیوانات وحشی و گاو، عقل را دگرگون میکند، فهم را حیران میکند، ذهن را کودن میکند و فراموشی را زیاد میکند.» (مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج۱۶، ص: ۴۵۸)
راه های درمان آلزایمر
برای درمان این بیماری، راه های متعددی گفته شده. و ما در حد توان راه های درمان این بیماری را از نگاه طب سنتی اسلامی بیان خواهیم کرد.
درمان آلزایمر با دارو های طبیعی
- داروی اول: برای پیشگیری از ابتلاء به آلزایمر به طور مطلق باید از سردیها اجتناب شود. همچنین بر سر داشتن کلاهی از جنسش پشم و کرک شتر مانع از ابتلاء به این بیماری میشود. اما اگر کسی مبتلاء شده است علاوه بر این دو موردی که عرض شد موارد ذیل را حداقل چهار ماه و حداکثر هشت ماه انجام دهد.
- روزی دو استکان شربت عسل میل کند.
- هر شب بر روی ملاج سر روغن کنجد بمالد.
- هفتهای ۵ وعده صبحانه، ارده با شیره انگور یا خرما بخورد.
- به صورت مداوم عطرهای گرم مزاج را استشمام کند. مثل گلاب، عطر گل یاس، عطر گل نرگس و… .
- روزی ۴۰ عدد کشمش بخورد.
- هفتهای سه وعده شام فسنجان بادام (بادام درختی با گردو، به مقدار مساوی) بخورد.
- خوراک دانهها مانند: «فندق، پسته، گردو و بادام درختی تازه» دانه دانه مثل آدامس جویده بشود تا جذب بزاق دهان شود.
- داروی دوم: یک داروی ترکیبی از امام صادق (علیه السلام) برای تقویت حافظه آمده است که چنین است:«ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) سؤال کرد چگونه قادر شویم به حفظ این علمی که برای ما شاخهشاخه نمودی؟ امام فرمودند بهاندازه ده درهم (۳۲٫۵ گرم) قرنفل (میخک) و همین اندازه کندر نر، آنها را نرم آسیاب کند، سپس هرروز صبح ناشتا مقدار کمی (یک قاشق چایخوری) بهصورت خشک از این دارو مصرف کن.» (بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۵۹، ص۲۷۲).
البته توجه داشته باشید چون ممکن است که با هم آسیاب کردن میخک و کندر باعث چسبیدن آنها شود بهتر است جداگانه آسیاب شوند.
درمان نسیان با کارهای ساده
- راهکار اول: در حدیثی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وءال و سلّم) پنج مورد برای رفع بیماری آلزایمر و بلغم بیان شده است. بدین صورت: «مسواک زدن، روزه گرفتن، خواندن قرآن، عسل و کندر.» (مكارم الأخلاق، ص: ۱۶۶).
- راهکار دوم: در روایتی از امام صادق (علیه السلام) یک دستور العملی برای به دست آورن حافظه و زیرکی بیان شده است. بدین صورت: «هر کس که سوره حشر را در جامی از شیشه بنویسد و آن را با آب باران بشوید و بنوشد، حافظه و زیرکی، روزیش خواهد شد.» (مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج۴، ص: ۳۱۴).
- راهکار سوم: حجامت کردن نیز یکی از مواردی است که به آن توصیه فراوانی شده است. از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و ءاله و سلّم) نقل شده است: «حجامت، عقل را افزون کرده؛ بر قـدرت حـافـظـه می افزاید.» (مكارم الأخلاق، ص: ۷۶).
- راهکار چهارم: شانه زدن یکی از راههای افزایش حافظه و رفع آلزایمر است. امام صادق (علیه السلام) فرمودهاند: «شانه زدن است که روزی را جلب میکند؛ مو را نیکو میکند؛ حاجت را برآورده میکند؛ آب کمر را میافزاید و بـلـغـم را قـطـع مـیکـند. پیامبر خداصلّی الله علیه و آله و سلّم، پایین محاسنش را چهل بار و بالای آن را هفت بار شانه میزد و میفرمود که این کار، ذهن را توان میدهد و بلغم را قطع میکند.» (وسائل الشيعة، ج۲، ص: ۱۲۱).
- راهکار پنجم: یکی دیگر از راههای درمان فراموشی «خواب قیلوله» است. روزی یک اعرابی نزد پیامبراکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آمد و گفت که حافظه قوی داشتم و حالا فراموشکار شدهام؛ حضرت فرمودند: قبلا قیلوله میکردی و حالا ترک کردهای؟ گفت: بله، حضرت فرمودند: دوباره انجام بده، ان اعرابی انجام داد و حافظهاش برگشت. (من لا يحضره الفقيه، ج۱، ص: ۵۰۳).
درمان آلزایمر با خوراکی
- خوراکی اول: یکی دیگر از راههای درمان آلزایمر مصرف «عسل» و «کندر» است. اما کیفت مصرف آن در روایتی از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است: « شما را به خورد عسل و سیاه دانه توصیه میکنم. همان طور که خداوند تبارک وتعالی در قران فرموده است عسل شفاء است. در عسل درمان هر دردی است و هر کس سرانگشتی از عسل را ناشتا بلیسد، بلغم را قطع میکند، صفرا را میشکند، تلخی سودا را میبرد، ذهن را صفا میدهد و حافظه را نیکو میگرداند اگر همراه کندر نر خورده شود.» (بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج۶۳، ص: ۲۹۳)
- خوراکی دوم: در روایت دیگری از تأثیر «مویز» در رفع آلزایمر اینگونه گفته شده است: «کسی که بر خوردن مویز ناشتا مداومت نماید، فهم و حافظه و ذهن، روزیش میشود و از بلغم کم خواهد شد.»
- راهکار هشتم: «کرفس» نیز یکی از مواردی است که باعث افزایش حافظه و رفع نسیان میشود. مستند این ادعا هم حدیثی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و ءاله و سلّم) است: «بر شما باد کرفس که غذای الیاس و یسع و یوشع بود و که باعث توانایی حفظ، روشنی قلب و از بین رفتن جنون و جذام و پیسی است.» (بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج۵۹، ص: ۲۸۴).
- خوراکی سوم: در حدیثی دیگر «انار» نیز برای درمان این مشکل توصیه شده است. از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرموده اند: «انار را با پیه آن بخورید که مـعـده را دبّاغی میکند و توانایی ذهن را میافزاید.» (وسائل الشيعة، ج۲۵، ص: ۱۵۶).
- خوراکی چهارم: «سرکه طبیعی» یکی از مواردی است که باعث افزایش حافظه و تقویت آن میشود. نقل شده است که روزی امام رضا (علیه السلام) غذا را با سرکه شروع کردند. یکی از همراهان علت این کار ایشان را پرسیدند. حضرت فرمود: «به درستی که سرکه، ذهن را قوی میکند و عقل را زیاد مینماید.» (الكافي (ط – الإسلامية)، ج۶، ص: ۳۲۹).
- خوراکی پنجم: یکی از میوههایی که خاصیت تقویت حافظه بسیار بالایی دارد، «به» است. در روایتی از پیامبر اکرم (صلّی الله وءاله و سلّم) نقل شده: «به بخورید که ذهن را میافزاید؛ سنگینی سینه را از بین میبرد و فرزند را زیبا میکند.» (مكارم الأخلاق، ص: ۱۷۲).
- خوراکی ششم: مورد بعدی «خرفه» است. در روایتی پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و ءاله و سلّم) نقل شده است که فرمودهاند: «بر شما باد خـرفـه که که زیرکی میدهد و اگر یک چیز باشد که عقل را افزون کند، همین است». (وسائل الشيعة، ج۲۵، ص: ۱۹۵).
دعاهای درمان فراموشی
- دعای اول: راهکار بعدی برای درمان آلزایمر دعایی وارده از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و ءاله و سلّم) است که از ایشان روايت شده كه به اميرالمؤمنين علیه السلام فرمود: هر گاه خواستى هر چه را كه مىشنوى و مىخوانى حفظ كنى، اين دعا را در تعقيب تمام نمازها بخوان:
«سُبْحَانَ مَنْ لَا يَعْتَدِي عَلَى أَهْلِ مَمْلَكَتِهِ، سُبْحَانَ مَنْ لَا يَأْخُذُ أَهْلَ الْأَرْضِ بِأَلْوَانِ الْعَذَابِ، سُبْحَانَ الرَّءُوفِ الرَّحِيمِ، اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي فِي قَلْبِي نُورًا وَ بَصَرًا وَ فَهْمًا وَ عِلْمًا، إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ.»
و تر جمه این دعا چنین است: «منزه است پادشاهى که بر زیردستانش ستم نمیکند. منزه است خدایى که اهل زمین را به عذابهاى رنگارنگ گرفتار نمیکند. منزه است آن خداى بندهنواز مهربان. خدایا قرار ده در دلم نور و بینایى و فهم و دانش، مسلماً تو بر هر چیز توانایى.» (عدة الداعي و نجاح الساعي، ص: ۶۳)
نزدیکان آیتالله بهجت قدس سره نقل کرده اند که ایشان توجه ویژهای به این دعا داشتند و به کسانی که برای افزایش حافظه از ایشان درخواست دعا و ذکر داشتند این دعا را پس از هر نماز توصیه میکردند.
- دعای دوم: دعایی دیگر برای رفع این بیماری از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وءاله و سلّم) برای روز سه شنبه نقل شده است. بدین صورت: «اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فِيهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِيهَ. وَ أَبْعِدْنِي فِيهِ عَنِ السَّفاهَةِ وَ التَّمْوِيهِ. وَ اجْعَلْ لِي نَصِيباً مِنْ كُلِّ خَيْرٍ تُنْزِلُ فِيهِ. بِجُودِكَ يا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِينَ. يا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ ». (الإقبال بالأعمال الحسنة (ط – الحديثة)، ج۱، ص: ۲۵۴)
ما در حد توانمان راه های مختلف درمان بیماری آلزایمر و فراموشی را گفتیم. البته ما هیچ گاه شما را توصیه به مصرف داروهای شیمیایی و گران قیمت نکردیم و سعی کردیم با راهکارهای ساده اما مطمئن به سلامتی شما کمک کنیم. إن شاء الله که مطالب ما برایتان قابل استفاده باشد و همیشه سلامت و تندرست باشید.