جاهای دیدنی تربت حیدریه ؛ سفری به قطب زعفران جهان

تربت حیدریه یکی از شهرستان های استان خراسان رضوی است که به پایتخت ابریشم ایران معروف می باشد. این شهرستان از غرب به نیشابور ، از شمال شرق به تربت جام و فریمان، از جنوب شرق به خواف، از جنوب به قائن و گناباد و از جنوب شرق مجاور به کاشمر محدود شده است. در گذشته‌های نه چندان دور، شهرستان‌‌های خواف، رشتخوار، مه ولات و زاوه جزء این شهرستان بوده‌اند.

مزارع زیادی در تربت حیدریه به کشت زعفران اختصاص دارند. سالانه مقادیر فراوانی از محصول زعفران از این مزارع حاصل می‌شود. میزان این محصولات به میزانی زیاد است که تربت حیدریه را به پایتخت زعفران جهان تبدیل کرده است. در زمان حاضر ۷۰ درصد کل محصول ابریشم کشور در این شهرستان تولید می‌شود.

تربت حیدریه از نظر جغرافیایی در مسیر اتصال جنوب کشور به مشهد مقدس قرار گرفته است که این شهر را به منطقه اصلی عبور زائران حضرت امام رضا (ع) هشت استان کشور تبدیل کرده است. همین امر سبب شده سالانه تعداد قابل توجهی از مسافرین و زائرین امام رضا (ع)، از جاذبه‌های گردشگری تربت حیدریه دیدن کنند.

مجموعه قطب الدین حیدر

این مجموعه یکی از جاهای دیدنی تربت حیدریه است. شیخ قطب الدین حیدر، فرزند تیمور و از نوادگان سلطان شاه سالوری از شاهزادگان ازبک و از تبار خاقان ترک می‌باشد. مجموعه قطب الدین حیدر که در مرکز شهر تربت حیدریه واقع شده است؛ شامل آرامگاه قطب الدین حیدر و ایوانی از مسجد جامع قدیم می‌باشد.

این مقبره در محوطه زیر گنبد این مجموعه قرار دارد و سال ۹۸۷ هجری قمری در ضریح چوبی آن درج شده است. این بنا در طول تاریخ مورد رسیدگی قرار گرفت. شالوده آرامگاه احتمالا در دوره تیموری با گنبد دو پوسته گسسته استوار بر تاق نماهای شانزده گانه ایجاد شده است و در دوره صفویه در سال ۱۰۲۳ هجری قمری تغییراتی در معماری آن انجام گرفته است.

ایوان مسجد جامع قدیم تربیت حیدریه در ضلع غربی این مقبره قرار دارد. بنای این مسجد، آجری است و تاریخ بنای آن مربوط به سال ۱۰۴۵ هجری قمری می باشد.

کاروانسرای طبسی

این کاروانسرا در کنار مجموعه تاریخی قطب الدین حیدر واقع است. این رباط را حاج محمد ابراهیم طبسی از تجار معروف عصر قاجار احداث کرد. این اثر در زمره بناهای دو ایوانی است که شامل فضای ورودی، هشتی، تعدادی حجره، انبار و اصطبل می‌باشد.

موزه مردم شناسی

این موزه یکی از جاهای دیدنی تربت حیدریه است. بخشی از بنای رباط طبسی به موزه مردم شناسی تربت حیدریه اختصاص یافته است. در غرفه‌های مختلف این موزه، آداب و سنن، حِرف و صنایع دستی مردم این شهر به معرض نمایش گذاشته شده است. این مجموعه یکی از پربازدیدترین مقاصد گردشگری تربت حیدریه است.

خانه امینی

این بنا متعلق به دوره قاجار و محل زندگی امین التجار، از تجار معروف شهر تربت حیدریه بوده است. ساختمان خانه امینی دارای تزئینات آجرکاری، کاشی کاری و گچ بری‌های زیبایی است که در طول این سال ها با تغییر و خرابی روبرو نشده است. این بنا در سال ۱۳۸۸ مرمت شد که اکنون اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان در آن مستقر است.

حمام حاجی رئیس

این بنا مربوط به اواخر دوره قاجار است. رشته پلکان‌های ورودی، سربینه، بینه، گرمخانه و مخازن آب سرد و گرم از بخش های این حمام است. این حمام دارای هشت ستون سنگی بسیار زیباست که فضای گنبدی این بنا را پدید آورده است. در میان فضای گنبد نیز حوض سنگی به شکل هشت ضلعی قرار دارد. این حمام به خاطر این ویژگی به عنوان یک اثر تاریخی منحصر به فرد شناخته می شود.

مزار بوری آباد

این بنای تاریخی متعلق به دوره صفویه است که در فهرست آثار ملی کشور قرار دارد. این بنا با پلان مربع، مدفن یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) می‌باشد. ساختمان در کیلومتر ۴ جاده تربت به گناباد واقع شده است. بنای یاد شده دارای امکانات رفاهی از جمله زائرسرا، حسینیه و سکوهای اقامتی می باشد.

بنای مقبره و مسجد شیخ حیدر کدکنی

این بنا در گذشته دارای کاشی‌های فیروزه‌ای و مسدس بوده که هم اکنون آثار اندکی از آن برجای مانده است. این مجموعه تاریخی در ۷۰ کیلومتری شمال غربی تربت حیدریه قرار دارد. سالانه گردشگران فراوان برای دیدن این اثر تاریخی به این مکان مراجعه می کنند.

موزه حیات وحش

این موزه یکی از جاهای دیدنی تربت حیدریه است که سالانه گردشگران فراوانی از این مکان بازدید می کنند. در موزه حیات وحش تربت، گیاهان و جانوران بومی فراوانی به نمایش گذشته شده است. در این موزه گردشگران می‌توانند به اطلاعات ارزشمندی درباره گیاهان و جانوران بومی منطقه دست یابند. این موزه  در انتهای بلوار شهید باهنر ، جنب پارک ملت واقع شده است.

باغ ملی

این باغ با قدمت ۱۰۰ ساله در انتهای خیابان مطهری شهر تربت حیدریه واقع شده است. در این بوستان درختان کاج سر به فلک کشیده فراوانی دیده می شوند که فضای جذاب و مفرحی در این فضا ایجاد کرده است. باغ ملی شهر تربت حیدریه دارای گل و گیاه‌های زینتی بر فراز تپه‌ای در مرکز شهر تربت حیدریه می باشد.

پارک کوهستانی پیشکوه

این پارک در امتداد مسیر زیارت حرم مطهر امام رضا(ع)، تربت حیدریه آخرین اطراقگاه تا مشهد قرار دارد. پارک کوهستانی پیشکوه در حاشیه جاده آسیایی و در مسیر کوهپایه و تپه‌های مشرف به شهر تربت حیدریه، واقع شده است. این پارک دارای۸۰۰ هکتار وسعت می باشد که چشم اندازهای بسیار جذابی در این منطقه ایجاد کرده است. پارک کوهستانی پیشکوه دارای مجموعه استخر و آبشار مصنوعی، پارک سنگی، رستوران و شهربازی کودکان می باشد که به عنوان منطقه نمونه گردشگری کشور شناخته شده است.

منطقه گردشگری رودخانه حصار، رودخانه حصار تربت حیدریه، آبشار رود معجن، آبشار رود معجن تربت حیدریه و قله ملکوه از جمله جاذبه های گردشگری دیگر تربت حیدریه است.