از شیر گرفتن کودک در چه سنی باید انجام شود ؟

از شیر گرفتن کودک زمانی است که شیر دادن به کودک نوپای خود را متوقف می‌کنید. اینکه کودک را از شیر بگیرید، یک مرحله طبیعی است که همه کودکان از آن عبور می‌کنند، اما گاهی برای کودک و مادر ممکن است عبور از این مرحله سخت باشد. شیر مادر شامل تمام مواد غذایی می‌باشد که کودک در شش ماه اول زندگی به آن نیاز دارد.

توقف شیردهی به کودک می‌تواند هر زمان بعد از شروع شیردهی به او صورت گیرد، مثلاً ممکن است کمی پس از تولد کودک و یا زمانی که فرزند شما کودک نوپایی است، باشد.

بیشتر کودکان در سن سه سالگی شیردهی به آن‌ها متوقف می‌شود. شیر گرفتن از کودکان به معنی معرفی مواد جامد نمی‌باشد، بلکه باید شیرخشک و یا فرمول را جایگزین شیر مادر کرد. این فرایند در افراد مختلف متفاوت می‌باشد.

روش‌های از شیر گرفتن کودک

از شیر گرفتن کودک می‌تواند به سه روش مختلف انجام شود:

1- تصمیم‌گیری متقابل باشد، یعنی کودک تمایل خود را به خوردن مواد جامد نشان دهد.  این ساده ترین و راحت‌ترین روش برای متوقف کردن شیردهی به کودک می‌باشد.

2- از شیر گرفتن کودک  با تصمیم گیری از سوی مادر باشد، یعنی مادر به دلایل مختلفی مانند بازگشت به سر کار، مشکل در شیردهی،  بارداری دیگر و مسائل پزشکی  تصمیم به شیر گرفتن از کودک کند .

3- از شیر گرفتن کودک با تصمیم گیری از سوی کودک باشد، این روش زمانی می‌باشد که کودک تمایل خود را به نخوردن شیر نشان می‌دهد.

فواید فرایند از شیر گرفتن کودک چیست؟

• از شیر گرفتن کودک سبب می‌شود کودک در کنار خانواده و در وعده‌های غذایی پشت میز بنشیند و از خوردن غذاهای سالم و با طعم‌های خوش و متنوع لذت ببرد. از شیر گرفتن کودکان کمک می‌کند که خانواده آسان‌تر مواد جامد را به کودک معرفی کنند.
• این فرایند می‌تواند به کودک به یادگیری اینکه چگونه غذا بخورد، با سرعت غذا نخورد، چه غذاهایی بخورند کمک می‌کند و آن‌ها از یادگیری غذاهای مختلف و انجام این کارها برای خود لذت می‌برند.
• کودکان تمایل دارند که از دست و دهان خود برای کشف اشیاء از جمله مواد غذایی استفاده کنند. با شیر گرفتن از کودک، کودک می‌تواند غریزه خود را در کشف کردن غذاها بکار گیرد.
• با شیر گرفتن از کودک، او می‌تواند ذائقه‌های مختلف، مثلاً مرغ و سبزیجات را کشف کند و تشخیص دهد که چه نوع غذاهایی را دوست دارد.
• از مزایای دیگر این فرایند، این است که به کودک این امکان را می‌دهد که در هر وعده غذایی، وعده‌های مهم رشد خود را تمرین کنند. استفاده از انگشتان دست در رساندن غذا به دهانشان به معنای این است که آن‌ها می‌توانند هماهنگی دست و چشم را تمرین کنند. چنگ زدن به غذاها در اندازه‌های مختلف به طور روزانه باعث بهبود و ارتقاء چابکی در آن‌ها می‌شود و ممکن است بعداً به مهارت نوشتن و ترسیم کردن کمک کند، همچنین جویدن غذا با حرکت عضلات صورت به صحبت کردن کودک، کمک خواهد کرد.

 افزایش روابط اجتماعی و اعتماد به نفس کودک

از شیر گرفتن کودک و اجازه دادن به او در خوردن غذاهای جامد، نه تنها باعث ایجاد یادگیری طعم‌های مختلف می‌شود، بلکه می‌تواند باعث ایجاد اعتماد به نفس نیز شود. هنگامی که کودک غذایی را انتخاب کرده و آن را در دهان خود می‌گذارد، پاداشی فوری به شکل طعم و مزه جالب دریافت می‌کند و این به کودک می‌آموزد که او توانایی انتخاب خوب را دارد و باعث ایجاد اعتماد به نفس در او می‌شود.

با افزایش تجربه او در مورد غذا، متوجه می‌شود که از هر نوع مواد غذایی چه چیزی مناسب می‌باشد و باعث می‌شود به قضاوت خود اعتماد کند. با از شیر گرفتن کودک، او در وعده‌های غذایی کنار خانواده قرار گرفته و باعث رشد اجتماعی او خواهد شد و با قرار گرفتن در کنار خانواده می‌تواند با نحوه درست غذا خوردن  و نحوه صبر کردن برای رسیدن به نوبت غذا آشنا شود. قرار گرفتن کودک در وعده‌های غذایی تأثیر مثبتی در روابط خانوادگی، مهارت‌های اجتماعی، رشد زبان و تغذیه سالم او دارد.

عادت‌های غذایی که در دوران کودکی ایجاد می‌شود می‌تواند یک عمر در فرد بماند. به نظر می‌رسد کودکی که اجازه دارد طیف وسیعی از غذاهای مغذی را با سرعت خاص خود بخورد و تصمیم بگیرد که چه زمان برای او کافی است به پرخوری کمتر روی می‌آورد.

افزایش سلامت و ارزان‌تر شدن تغذیه کودک

با از شیر گرفتن کودکان، به دلیل اینکه میزان تغذیه شیر به تدریج کاهش می‌یابد، کودک بیشتر به دنبال دریافت شیر مناسب می‌باشد. تغذیه کودک با شیر مادر هم باعث تعادل مواد مغذی در بدن کودک می‌شود و هم باعث محافظت کودکان و مادرانشان در برابر بسیاری از بیماری‌های جدی می‌شود. دادن غذایی به کودک که برای بقیه خانواده پخته شده است از خرید غذای جداگانه برای کودک ارزان‌تر خواهد شد.

راه‌هایی که از شیر گرفتن کودک را برای شما و کودک آسان می‌کند

• به کودک نه پیشنهاد به خوردن شیر کنید و نه از شیر دادن به او امتناع کنید.
• هدف خود را تعیین کنید. مثلاً تعیین کنید که به نوزاد خود تا هجده ماهگی می‌خواهید شیر دهید. یا اگر قصد بارداری جدید دارید بعد از هجده ماهگی کودک باشد تا زمان کافی برای شیر خوردن را داشته باشد.
• ذهن و حواس کودک از شیر خوردن پرت کنید. می‌توانید با میان وعده، آب و یا دادن اسباب بازی به کودک و گذاشتن او در اتاق دیگر حواس او را پرت کنید.
• بعضی از اوقات شروع به امتناع به دادن شیر به کودک کنید. برای اینکار مادر فقط چند نوبت را برای شیر دادن به کودک انتخاب کند. به عنوان مثال صبح و شب هنگام خواب را برای شیر دادن به کودک انتخاب کنید. زیرا  تغذیه با شیر مادر در هنگام خواب به آسانتر خوابیدن کودک کمک می‌کند.
• با کودک صحبت کنید و زمان شیر دادن را یادآوری کنید و در صورتی که کودک به دنبال خوردن شیر مادر در هر زمانی از روز می باشد به او یادآوری کنید که فقط صبح‌ها و شب هنگام خواب می‌تواند شیر بخورد و هر زمانی قادر به شیر دادن به او نخواهید بود. این کار می‌تواند به فرزند شما کمک کند که بخشی از تصمیم را حس کند.
• در مورد از شیر گرفتن کودک با او صحبت کنید.

روش‌هایی برای کاهش شیردهی به کودک

• برای رسیدن به یکبار تغذیه با شیر مادر در طول روز، در طی چند هفته یا چند ماه به ندرت وعده‌های شیردهی را کاهش دهید. برای مثال می‌توانید با حذف وعده صبح شروع کنید و هنگامی که همسرتان در حال خوردن صبحانه می‌باشد، با سرگرم کردن کودک باعث فراموشی کودک از این وعده شیرخوردن شوید.
• شروع به کاهش زمان شیر خوردن کودک کنید. برای مثال به کودک بگویید که هرچه سریع‌تر باید بخوابیم و با این کار زمان شیر خوردنش را کاهش دهید.
• روش‌های خود را در شیر دادن و مکان‌های شیردهی تغییر دهید. اگر هنوز در حال شیردهی به کودک می‌باشید، روش‌های جدید را شروع کنید و از مکان‌هایی که به طور معمول به کودک شیر می‌دادین، اجتناب کنید تا در صورت متوقف شدن شیردهی به کودک، او احساس بدی نداشته باشد.
• هنگامی که کودک درخواست شیر کرد با لبخند و شوخی جواب او را دهید. مثلاً با شوخی به او بگویید مادر دیگر شیر ندارد.
• دلایل خود را برای از شیر گرفتن کودک بیان کنید. مثلاً به او بگویید فقط نوزادان شیر می‌خورند و شما دیگر بزرگ شده‌اید.

نکاتی در مورد از شیر گرفتن از کودک

• با توجه به سن کودک، می‌توانید یک لیوان و یا یک بطری شیر به کودک خود بدهید. نوزادان کوچک‌تر از هفت ماه باید از بطری برای شیر خوردن استفاده کنند، اما اگر بزرگ‌تر از هفت ماه باشند می‌توانند شروع به استفاده از یک فنجان کنند.
• شیر گاو به نوزادان زیر دوازده ماه نباید داده شود. بنابراین تا زمانی‌که کودک دوازده ماه شود، باید با شیر مادر و یا فرمول کودک را تغذیه شود.
• در فرایند از شیر گرفتن کودک، ابتدا شیر مادر را هر چند روز یکبار قطع کنید. در مرحله بعد با توجه به راحتی شما و نحوه مقابله کودک هر چند روز یکبار شیر مادر را قطع کنید.
• هر روز نوک سینه‌های خود را بررسی کنید و برای جلوگیری از ورم سینه‌ها، آن‌ها را ماساژ دهید. اگر در ناحیه سینه خود احساس درد می‌کنید، پاراستامول و یک سینه بند مناسب می‌تواند به شما کمک کند.

از شیر گرفتن زودهنگام کودک

اگر قصد دارید زودتر کودک خود را از شیر بگیرید، یعنی قبل از اینکه کودک برای آن آماده باشد، باید بدانید که این تصمیم صحیحی است یا نه؟ دلایل مختلفی برای از شیر گرفتن زودهنگام کودک وجود دارد، بنابراین تا زمانی‌ که مشکلی ندارید، بهتر است این کار را در حدود شش ماهگی کودک انجام دهید. عواملی که منجر به شیر گرفتن زود هنگام کودک می‌شود، می‌تواند شامل موارد زیر باشد.

• کمبود شیر مادر
• درد در سینه‌های مادر
• خستگی در مادر
• عدم پشتیبانی مادر توسط همسر
• مسائل پزشکی
• مصرف دارو توسط مادر
• بارداری دیگر
• بازگشت به کار
• خجالت مادر از شیر دادن در جمع

کمبود شیر مادرمی‌تواند باعث از شیر گرفتن کودک شود

گاهی اوقات ممکن است مادر در تولید شیر بیشتر، مشکل داشته باشد. عدم تأمین شیر می‌تواند با نیازهای غذایی کودک سازگار نباشد و بر سلامت وی تاثیرگذار باشد. در چنین مواردی توصیه می‌شود مادر با پزشک یا متخصص شیردهی مشورت کند که آیا کاری می‌تواند انجام دهد که به سلامت کودک ضربه‌ای وارد نشود. در غیراینصورت اگر مادر نتواند شیر کافی تولید کند، از شیر گرفتن کودک توصیه می‌شود.

از شیر گرفتن کودک به دلیل درد در سینه‌های مادر

تغذیه با شیر مادر باعث صدمه به مادر نمی‌شود، اما برخی از خانم‌ها ممکن است در هنگام شیردهی با درد روبرو شوند و همین امر باعث می‌شود مادر، زودهنگام کودک خود را از شیر بگیرد. این درد ناشی از ورم سینه‌ها می‌باشد. در چنین حالتی بهتر است با پزشک مشورت کنید و زودتر درمان کنید تا بتوانید شیر دادن به کودک را ادامه دهید.

از شیر گرفتن کودک به دلیل خستگی پس از زایمان

زایمان یک نوزاد کار آسانی نیست. پس از زایمان چندین ماه طول می‌کشد که مادر به طور کامل بهبود یابد و اگر مادر به اندازه کافی شیر تولید نکند خستگی در او بیشتر خواهد شد. در این شرایط ممکن است مادر زودتر تصمیم به از شیر گرفتن کودک کند.

از شیر گرفتن کودک به دلیل عدم پشتیبانی زن توسط همسر

تشویق و حمایت از سوی همسر می‌تواند شیردهی زنان را کاری راحت‌تر کند و حمایت آن‌ها در این امر بسیار ارزشمند می‌باشد. اگر مادر پشتیبانی کافی از سوی همسر و یا نزدیکانش نداشته باشد، شیردهی برای او بسیار دشوار خواهد شد.

مسائل پزشکی و مصرف دارو توسط مادر 

اگر نوزاد با یک وضعیت پزشکی مانند لب شکافی بدنیا بیاید، تغذیه با شیر مادر بسیار سخت و ناامید کننده خواهد بود. گاهی ممکن است مادر به علت بیماری مجبور به خوردن دارو و ادامه مصرف داروها باشد. برخی از داروها به کودک آسیبی نمی‌رسانند، اما برخی دیگر مانند ید رادیواکتیو برای پرکاری تیروئید و یا شیمی درمانی برای سرطان می‌توانند برای کودک بسیار خطرناک باشند. در این شرایط مادر باید زودتر کودک را از شیر بگیرد.

از شیر گرفتن کودک به دلیل بارداری دیگر و یا بازگشت به کار

بارداری دیگر قبل از شش ماهگی کودک زیاد متداول نیست، ولی گاهی مادر به علت نازایی و یا دلایل دیگر سن او زیاد بوده و مجبور است زودتر کودکی دیگر بدنیا آورد، همچنین زنانی که پس از مرخصی زایمان به سر کار می‌روند ممکن است شیردهی در هر زمان برای آن‌ها سخت و دشوار باشد. در اینصورت ممکن است زودتر کودک خود را از شیر بگیرند.

از شیر گرفتن کودک به دلیل خجالت مادر از شیر دادن در جمع

بعضی از خانم‌ها از شیر دادن در جمع خجالت می‌کشند و شیر دادن در مقابل دیگران را ناخوشایند می‌دانند. بنابراین اگر این مادران در محیطی شلوغ باشند شیر دادن برای آن‌ها کاری دشوار خواهد بود.

چرا از شیر گرفتن زودهنگام کودکان توصیه نمی‌شود؟

شیر مادر برای کودک بسیار مفید است، زیرا شامل تمام مواد مغذی ضروری مورد نیاز کودک شما در چند ماه اول زندگی‌اش می‌باشد. در شیر مادر بسیاری از آنتی‌بادی‌های مهم وجود دارد که اگر خیلی زود کودک را از شیر بگیرید کودک شما ممکن است در برابر بسیاری از بیماری‌ها ایمن نباشد و مشکلات زیر برای کودک شما ایجاد شود.

• از شیر گرفتن زودرس کودک باعث می‌شود که کودک در معرض بیماری‌هایی مانند عفونت گوش، مشکلات تنفسی و اسهال قرار گیرد.
• خطر سندروم مرگ ناگهانی افزایش می‌یابد.
• خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌هایی مانند اگزما وجود دارد و استفاده زودهنگام از فرمول و غذاهای جامد می‌تواند باعث مشکلات گوارشی شود.
• از شیر گرفتن زودهنگام کودک، وی را مستعد چاقی می‌کند، که این باعث افزایش فشار خون، دیابت و بیماری‌های قلبی می‌شود.
• از شیر گرفتن زودهنگام کودک، ممکن است باعث شود که کودک در معرض خطر مکیدن مواد غیر غذایی و رساندن آن به راه‌های هوایی خود باشد.