استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران واقع گردیده که شهرستان درگز یکی از شهرهای مرزی این استان بوده و فاصله‌ای در حدود ۲۵۵ کیلومتر با مشهد مقدس دارد. قدمت تاریخی هفت هزار ساله، این شهر را در زمره یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران قرار داده که یک منطقه گردشگری نیز محسوب می‌گردد.
درگز مرز ایران با کشور ترکمنستان بوده که در درازای تاریخ اقوام متعددی در آن می‌زیسته‌اند. از اطلاعات تاریخی این گونه به دست می‌آید که شهرستان درگز زادگاه نادرشاه افشار، موسس سلسله افشاریه بوده است. جمعیت این شهر ۷۸ هزار نفر بوده که ۳ درصد از جمعیت استان را به خود اختصاص داده است.
موقعیت جغرافیایی و نسبی درگز
شهرستان درگز با داشتن حدود ۴۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت در قسمت شمال استان خراسان رضوی واقع است. درگز از جهات شرق و شمال به جمهوری ترکمنستان، از سمت غرب با شهر قوچان و از طرف جنوب با شهرستان چناران و مشهد منتهی می‌شود. این شهرستان در بخش‌های کوهستانی دارای آب و هوای کوهستانی بوده و در دشت‌ها آب و هوایی نیمه مرطوب دارد. شهرستان زیبای درگز دارای چهار بخش مرکزی، چاپشلو، نوخندان و لطف‌آباد می‌باشد.
زبان و فرهنگ ساکنان شهرستان درگز
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره گردید شهرستان درگز تاریخی بس غنی دارد که این را مرهون وجود اقوام گوناگونی است که در آن زندگی می کنند. در این شهر، اقوام کرد، ترک، فارس، تات و ترکمن سکنی دارند. زبان‌هایی که در درگز صحبت می‌شود عبارتنداز: کردی(کرمانجی)، ترکی(آذری)، ترکمنی و فارسی؛ که خود این اقوام نیز دارای زیرشاخه‌هایی از طایفه و عشیره می باشند. همچنین می‌توان گفت که همین تنوع فرهنگی به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری درگز محسوب شده و سبب توسعه گردشگری می‌شود.
جاذبه‌های طبیعی درگز برای گردشگری
منابع و جاذبه‌های طبیعی یکی از راه‌های جذب گردشگر به هر منطقه و شهری می‌باشد. ما تعدادی از جاذبه های گردشگری درگز را با هم مرور خواهیم کرد.
- چشمه آب گرم در کوه‌های الله اکبر
- پارک ملی تندوره (چهل‌میر)
- دره درونگر درگز
چشمه آب‌گرم در کوه‌های الله اکبر
باید گفت که دیگر لازم نیست برای استفاده از خواص درمانی چشمه‌های آب‌گرم راهی سرعین اردبیل شوید تنها کافی است که سری به شهرستان درگز بزنید. چشمه آب‌گرم که از کوه‌های الله اکبر سرچشمه می‌گیرد در فاصله بیست کیلومتری شهرستان درگز قرار گرفته است. از آنجا که وجود این چشمه آب‌گرم سبب متعادل شدن آب و هوای منطقه گردیده در نتیجه شرایط مساعدی را برای تنوع پوشش گیاهی نیز مهیا نموده است.
پارک ملی تندوره (چهل‌میر)
پارک ملی تندوره یا چهل‌میر یکی از پارک‌های ملی کشور به شمار آمده که سالانه طبیعت‌گردان و دوستداران طبیعت را به دیدار خود فرا می‌خواند. این پارک از نظر تنوع جانوری و گیاهی بسیار غنی بوده که تحت محافظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
پارک ملی چهل‌میر در نزدیکی مرز جمهوری ترکمنستان و در شمال استان خراسان واقع گردیده که منطقه‌ای کوهستانی با تپه‌های مرتفع، صخره‌های زیاد و دره‌های پرشیب و عمیق شناخته می‌شود. از جانورانی که در این پارک دارای زیستگاه هستند می‌توان به میش و قوچ اوریال اشاره نمود. علاوه بر این حیوانات وحشی چون: گراز، شغال و گرگ نیز در این منطقه حفاظت‌شده زندگی می‌کنند. شایان ذکر است که این پارک قلمرو و زیستگاه پلنگ ایرانی نیز بوده که یکی از جاذبه های گردشگری درگز است.
پارک ملی تندوره از نظر تنوع پوشش گیاهی نیز سرآمده بوده به طوری‌که می‌توان انواع گیاهان علفی، درختی، بوته‌ای و درختچه‌ای را در آن یافت که شامل گیاهانی نظیر: انجیر، زرشک، گوجه وحشی، بوماران، گردو، آویشن، ارس و … می‌باشد.
دره درونگر درگز
دره زیبا و سرسبز درونگر نیز یکی دیگر از دیدنی‌های طبیعی شهرستان درگز بوده که اسم خود را از رودخانه درونگر گرفته است. این رودخانه خروشان و پرآب از کوه‌های آسلمه و شارک سرچشمه گرفته و به دره درونگر می‌ریزد. آب و هوای مناسب و مرطوبی که در اثر جاری‌شدن این رودخانه در دره به وجود آمده باعث شده که درونگر به یکی از قطب‌های کشت برنج در شمال استان خراسان تبدیل شود.
قابل ذکر است که رودخانه درونگر در ادامه مسیر خود به کشور ترکمنستان وارد می‌گردد. همچنین زیارتگاه مشهور علی بلاغ نیز در دره درونگر واقع شده که گردشگران مذهبی را به این منطقه جذب می کند. مناظر شالیزار و آب و هوای معتدل و مرطوب این دره، هر گردشگری را به یاد طبیعت شمال ایران می‌اندازد.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی درگز
چنانچه جلوتر نیز اشاره گردید تنوع فرهنگی و وجود طبیعت بکر در شهرستان درگز عامل به وجود آمدن تمدن‌های گوناگون در این شهر بوده که قدمت آن به عصر ورود آریایی‌ها به فلات ایران بر می‌گردد. از دوران اشکانی، ساسانی و افشاری نیز در این شهر آثار متعددی بر جای مانده که از جاذبه های گردشگری شهرستان درگز هستند.
- بندیان درگز
- تپه نوروز
- امامزاده محمد دیباج
- پلکان نادری
- تپه خاخیان
- زیارتگاه سید قاضی سلطان
بندیان درگز
سایت‌موزه بندیان که در دو کیلومتری شهرستان درگز و در کنار رودخانه درونگر واقع گردیده به سبب آب‌بندی که در این منطقه وجود داشته اسم بندیان را بر خود نهاده است. بندیان محوطه‌ای تاریخی و باستانی بوده که به دوره ساسانیان بر می‌گردد و یکی از بزرگ‌ترین گچ‌بری‌های کشف شده از آن دوران می‌باشد. بندیان درگز در سال ۱۳۶۹ کشف شده که برج خاموشی زردشتیان نیز در این محوطه قرار دارد.
در آتشکده برج خاموشی گچ‌بری‌های بی‌نظیری از دوران ساسانی نقش بسته که عبارتند از: پیروز شدن بهرام پنج ساسانی بر پادشاه حکومت هپتالیان، برگزاری آیین‌های مذهبی در حضور آناهیتا و همچنین صحنه‌های از تاج‌بخشی به شاه وجود دارد. علاوه بر این، پنج کتیبه در این آتشکده موجود است که به خط پهلوی بوده و در محراب آن جای دارد.
از دیگر شاخصه‌های معماری دوره ساسانی که در این بنا وجود داشته می‌توان به طاق‌های نیم‌دایره‌ای ساخته شده از آجر و پایه‌های سنگی و همچنین ستون‌هایی که از سنگ و گچ ساخته شده‌اند، اشاره کرد.
تپه نوروز
در بخش چاپشلو و در جنوب شهرستان درگز، تپه‌ای باستانی قرار دارد که متعلق به قرن‌های سوم و چهارم هجری قمری می‌باشد. بنا بر گفته‌های اهالی آبادی ینگه قلعه که در کنار این تپه واقع شده، تپه نوروز به شخصی به نام نوروز رحمان ایمانی تعلق داشته که اجداد خانواده ایمانی‌های ینگه قلعه می‌باشد. هم‌اکنون نیز بیشتر جمعیت این ناحیه و شهرستان چاپشلو از خاندان ایمانی‌ها هستند. تپه نوروز نیز یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان درگز بوده که نقش مهمی را در گردشگری فرهنگی ایفا می کند.
امامزاده محمد دیباج
یکی از امامزاده‌های و بقاء متبرکه‌ای که در روستای شیلگان درگز واقع شده، امامزاده محمد دیباج می‌باشد که سالانه پذیرای زائران و گردشگرانی از ایران، ترکمنستان، ترکیه و کشورهای عربی است. محمد فرزند امام جعفر صادق (ع) که در مدینه چشم به جهان گشوده که تبار مادری وی خدیجه به امام حسین (ع) می‌رسد به سبب زیبایی چهره و اندام خود به دیباج ملقب گشته است.
این بقعه در مرز ایران و ترکمنستان و در بخش لطف‌آباد در فاصله سی کیلومتری شهرستان درگز قرار دارد. ساختمان این بنا شامل صحنی وسیع، گنبدی بلند، مناره بزرگ با ارتفاع ۲۰ متر، گلدسته، حرم و مسجد می‌باشد. بر اساس اطلاعات تاریخی، این زیارتگاه به دوره صفویان تعلق دارد.
جاذبه های گردشگری درگز ؛ پلکان نادری
بنای تاریخی پلکان نادری همانطور که از اسم آن بر می‌آید مربوط به دوره نادرشاه افشار بوده که با ارتفاع ۵۰۰ متر ازکوه‌های الله اکبر آغاز می گردد. پله‌های نادرشاه در روستای کبکان واقع در دهستان میانکوه درگز می‌باشد. این سازه پلکانی دارای ۱۰۰۰ متر طول و عرض پله‌های آن بین دو تا سه متر متغیر بوده و تعداد پله‌های آن ۱۱۰۰ عدد می‌باشد. این پلکان عارضه‌ای سنگی به حساب آمده چرا که بر روی یک تخته سنگ یکپارچه ساخته شده است.
از کاربرد این پلکان اطلاعات درستی در دست نیست ولی بنا بر نظراتی که در این باره گفته شده؛ برای تمرین و چابک کردن اسب‌های سواره نظام نادرشاه بنا گردیده و بعضی آن را راهی برای ورود پیدا کردن به دشت درگز دانسته‌اند.
جاذبه های گردشگری درگز ؛ تپه خاخیان
از آنجا که درگز دارای بخشی کوهستانی بوده در نتیجه تپه‌هایی در آن یافت می‌شوند که قدمت باستان‌شناختی و فرهنگی دارند. تپه خاخیان نیز از دیگر تپه‌های تاریخی شرق شهرستان درگز است که در استان خراسان رضوی خودنمایی می‌کند. این تپه یکی از اثرهای ثبت شده در مجموعه آثار تاریخی کشور ایران بوده که قدمت آن به هزاره اول پیش از میلاد بر می‌گردد. خاخیان در هفت کیلومتری شهرستان درگز واقع گردیده که دارای هشت متر ارتفاع، ۵۳ متر طول و ۳۷ متر عرض می‌باشد.
زیارتگاه سید قاضی سلطان
یکی دیگر از جاذبه های گردشگری درگز زیارتگاه سید قاضی سلطان است. این مقبره در شمال غربی شهرستان درگز و در فاصله دو کیلومتری از غرب روستای ارتیان قرار داشته که به روستای خاخیان نیز بسیار نزدیک می‌باشد. بنای تاریخی سید قاضی را تالاری در بر گرفته که در قسمت پشت تالار نیز دو اتاق وجود دارند. به اتاق اول، پیش زیارتگاه یا پیش بقعه گفته شده و اتاق دوم نیز خود مزار را شامل می‌گردد. مردمان این ناحیه از میر قاضی سلطان به عنوان یکی از صالحان و اولیای خدا یاد کرده و ارزش و احترام خاصی را برای این مقبره قائل هستند.
کلام آخر
ایران کشوری دارای تمدن و تاریخی گسترده بوده که در مجموعه مقالات بخش گردشگری ایده‌آل مگ سعی کرده‌ایم و می‌کنیم که چکیده‌ای از این تاریخ و ابهت را به قلم بکشانیم. هر نوشته‌ای در کنار اطلاعاتی که به ما می‌دهد می‌تواند نظرات و پیشنهادات کاربران ایده‌آل مگ را نیز برای ما به ارمغان بیاورد. ما را با نظرات موشکافانه و سازنده خود در بالابردن کیفیت مطالب‌مان یاری نمایید.
