درمان آفت دهان به 12 روش خانگی

آفت، یکی از شایع‌ترین بیماری‌‌های دهان است که تقریبا ۲۰ درصد افراد جامعه را درگیر می‌کند. افرادی که آفت دهان را تجربه کرده‌اند، از ناراحتی و دردی که این بیماری می‌تواند ایجاد کند، آگاه هستند. غذا خوردن با وجود داشتن این آفت‌ها می‌تواند خیلی سخت باشد. حتی اگر مقدار کمی غذا بخورید، باز هم احساس درد و سوزش خواهید داشت.

عوامل زیادی در ایجاد آفت نقش دارند. اگر به تغذیه خود اهمیت نمی‌دهید یا در بین اعضای خانواده‌‌تان شاهد بروز آفت هستید، شانس زیادی برای ابتلا به این بیماری دارید. حتی اگر زندگی پراسترسی دارید، باید بدانید که به زودی آفت دهان هم به مشکلات روزانه شما اضافه خواهد شد. 

معمولا آفت دهان خود به خود برطرف می‌شود؛ اما درد ناشی از آن باعث می‌شود که بیماران همواره در جستجوی راه‌های موثری برای درمان باشند.  داروهای مختلفی برای درمان آفت در داروخانه‌ها وجود دارد؛ اما جالب است بدانید که اثر همه این داروها موقتی است و احتمالا مدتی بعد، باز شاهد آفت در دهان خود خواهید بود.

اگر نمی‌خواهید از دارو استفاده کنید، خوشبختانه روش‌های خانگی زیادی هم وجود دارند که می‌توانند به درمان سریع‌تر آفت کمک کنند. در این مقاله از ایده آل مگ شما را با موثرترین روش‌های طبیعی درمان آفت آشنا خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

آفت دهان چیست؟

آفت، یک زخم کوچک و کم عمق است که روی بافت نرم دهان یا قاعده لثه ایجاد می‌شود. وجود این زخم‌ها باعث می‌شود که غذا خوردن و صحبت کردن برای شما دشوار شود.

آفت دهان با تبخال متفاوت است. آفت بر خلاف تبخال، روی سطح لب ایجاد نمی‌شود؛ علاوه بر این، مسری نیست و ارتباطی به عفونت‌های ویروس هرپس ندارد.

انواع آفت دهان

به طور کلی، ۳ نوع آفت دهان وجود دارد که عبارتند از:

آفت کوچک

آفت‌های کوچک (مینور) که معمولا افراد ۲۰-۱۰ ساله را درگیر می‌کنند، ۴-۳ بار در سال ایجاد می‌شوند. این نوع آفت‌ها بیضی شکل با لبه‌های قرمر رنگ بوده و اندازه آن‌ها از ۱ سانتی‌متر کوچکتر است. آفت کوچک بعد از ۱ هفته بدون اینکه اسکار (جای زخم) به جا بگذارد، بهبود پیدا می‌کند.

آفت بزرگ

اندازه این نوع آفت‌ها بزرگتر است، اما میزان شیوع آن‌ها از آفت‌های کوچک کمتر است. آفت‌های بزرگ (ماژور) گرد بوده و حاشیه‌های مشخصی دارند؛ اما اگر خیلی بزرگ باشند، لبه‌های آن‌ها نامنظم است. بیش از ۲ هفته طول می‌کشد که آفت‌های بزرگ بهبود پیدا کنند و معمولا بعد از بهبودی اسکار به جا می‌گذارند.

آفت هرپتی‌فرم

آفت هرپتی‌فرم (Herpetiform) که به ندرت رخ می‌دهد، به صورت گروهی از زخم‌های کوچک دیده می‌شود. معمولا این نوع آفت‌ها لبه‌های نامنظم داشته و طی ۱ هفته بهبود می‌یابند.

علائم آفت دهان

بیشتر آفت‌های دهان گرد یا بیضی شکل هستند. قسمت میانی آن‌ها سفید یا زرد رنگ است و لبه‌های قرمزی دارند. این زخم‌ها داخل دهان (زیر یا روی زبان، قسمت داخلی گونه‌ها و لب‌ها یا قاعده لثه‌) ایجاد می‌شوند. ۲-۱ روز قبل از ظاهر شدن آن‌ها ممکن است احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن داشته باشید.

علت آفت دهان

علت دقیق این عارضه مشخص نیست؛ اما محققان گمان می‌کنند که ترکیبی از عوامل مختلف در بروز آن نقش دارند. تقریبا از هر ۵ نفر ۱ نفر به طور مکرر به آفت دهان مبتلا می‌شود. هر شخصی ممکن است دچار آفت شود؛ اما این عارضه بیشتر نوجوانان و جوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

شیوع آفت دهان در زنان در مقایسه با مردان بیشتر است که احتمالا تفاوت‌های هورمونی در این زمینه نقش دارند. افرادی که دارای سابقه خانوادگی آفت هستند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند.

محرک‌های آفت دهان

عوامل زیر از محرک‌های احتمالی آفت دهان محسوب می‌شوند:

• آسیب جزئی دهان در اثر کار دندانپزشکی، مسواک زدن بیش از حد، حوادث ورزشی یا گاز گرفتن تصادفی گونه
• استفاده از خمیردندان و دهانشویه حاوی سدیم لوریل سولفات (SLS)
• حساسیت‌های غذایی، به ویژه نسبت به شکلات، قهوه، توت‌فرنگی، تخم‌مرغ، مغزهای خوراکی، پنیر و غذاهای تند یا اسیدی
• کمبود ویتامین B12، فولات (ویتامین B9)، روی یا آهن در رژیم غذایی
• واکنش آلرژیک نسبت به باکتری‌ خاصی در دهان
• هلیکوباکتر پیلوری (این باکتری باعث ایجاد زخم معده می‌شود)
• تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی
• استرس
• استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن

ابتلا به بعضی بیماری‌ها هم می‌تواند در بروز آفت دهان نقش داشته باشد، از جمله:

• بیماری گوارشی سلیاک که به دلیل حساسیت به گلوتن ایجاد می‌شود (گلوتن، پروتئینی است که در بعضی غلات مثل گندم وجود دارد)
• بیماری های التهابی روده شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
• بیماری بهجت (یک اختلال نادر که باعث التهاب کل بدن از جمله دهان می‌شود)
• نقص سیستم ایمنی که باعث می‌شود سیستم ایمنی به جای عوامل بیماری‌زا به سلول‌های سالم دهان حمله کند
• ابتلا به HIV و ایدز که باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شود

آیا آفت دهان عارضه نگران کننده‌ای است؟

بیشتر زخم‌های آفت نگران کننده نیستند و بعد از حدود ۲ هفته از بین می‌روند؛ اما اگر اندازه آن‌ها در حال بزرگ شدن است، بهبود پیدا نمی‌کنند، خونریزی می‌کنند یا با علائم دیگری مثل تب همراه هستند، باید با پزشک مشورت کنید. گاهی اوقات، ضایعات سرطانی دهان ظاهری شبیه آفت دارند؛ به همین دلیل، آفت‌های غیرطبیعی یا مقاوم به درمان باید توسط پزشک بررسی شوند.

چه موقع باید به دکتر مراجعه کرد؟

بیشتر آفت‌ها به طور خود به خود یا به کمک درمان‌های موضعی از بین می‌روند؛ اما در صورت مشاهده علائم زیر حتما باید به پزشک مراجعه کنید:

• زخم بزرگ‌تر از حد طبیعی باشد.
• چندین آفت در دهان شما به وجود آمده باشد.
• زخم‌های جدید، قبل از التیام زخم‌های قدیمی ایجاد شده باشند.
• آفت دهان شما پس از ۲ هفته، بهبود پیدا نکرده باشد.
• به تدریج بدتر شده و آفت و زخم‌های آن به لب‌های شما سرایت کرده باشند.
• آفت درد شدیدی در دهان شما ایجاد کرده باشد.
• علائم دیگری مثل تب، اسهال، کاهش وزن، سردرد یا بثورات پوستی داشته باشید.

روش‌های طبیعی و خانگی درمان آفت دهان

در این زمینه، درمان‌های خانگی ساده بهترین نتیجه را دارند. در اینجا لیستی از ۱۲ روش خانگی را برای شما آورده‌ایم که هم به عنوان درمان‌ آفت دهان عمل می‌کنند و هم می‌توانند در پیشگیری از این بیماری مفید باشند:

عسل

عسل دارای خواص زیادی است؛ با این حال، ممکن است از این واقعیت غافل باشید که می‌تواند یک درمان موثر برای زخم‌های دهان باشد. عسل را روی زخم‌های خود بمالید و بگذارید تا بماند.

با توجه به اینکه زخم‌ها در داخل دهان قرار دارند، شاید به طور اتفاقی عسل استفاده شده را همراه با بزاق خود بلعیده و بخورید. ضروری است تا دوباره این عمل را تکرار کرده و هر چند ساعت یکبار، عسل را روی زخم‌ها بمالید.

عسل خاصیت ضدمیکروبی دارد و می‌تواند سرعت ترمیم زخم‌های باز را افزایش دهد. این ماده، علاوه‌ بر اینکه زخم‌ها را بهبود می‌بخشد و آن‌ها را کاهش می‌دهد، از آن‌ها در برابر عفونت‌ها هم محافظت می‌کند. اگر می‌خواهید برای درمان آفت دهان از عسل استفاده کنید، آن قدر این عمل را تکرار کنید تا آفت‌ها از بین بروند.

جوش شیرین

جوش شیرین در واقع یک ترکیب شیمیایی به نام بی‌کربنات سدیم است. این ترکیب در بسیاری از محلول‌های نظافت منزل استفاده می‌شود. همچنین به عنوان یکی از بهترین درمان‌های زخم دهان هم عمل می‌کند؛ چون می‌تواند درد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. جوش شیرین، اسید ایجاد شده توسط زخم را خنثی می‌کند و در نهایت، بعد از مدتی این بیماری را بهبود می‌دهد.

مقادیر مساوی جوش شیرین و آب را با هم مخلوط کنید تا خمیر غلیظی ایجاد شود. این خمیر را روی زخم دهان خود بمالید و بگذارید خشک شود. پس از خشک شدن خمیر، دهان خود را با آب بشویید و غرغره کنید. این عمل را باید ۳ بار در روز تکرار کنید تا فرآیند درمان آفت دهان کامل شود.

روغن نارگیل

روغن نارگیل در موارد متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ با این حال، بسیاری از افراد از خواص درمانی آن برای زخم‌های دهان آگاه نیستند. کافی است کمی روغن نارگیل را روی سطح زخم بمالید و اجازه دهید روی آن باقی بماند. همچنین می‌توانید آن را هنگام خواب شبانه استفاده کنید؛ یعنی شب‌ها قبل از خواب، مقداری روغن نارگیل را به آفت‌ دهانتان بزنید و فردا صبح که بیدار شدید دهان خود را با آب بشویید.

روغن نارگیل به دلیل داشتن خواص ضد میکروبی به بهبود زخم کمک می‌کند. این روغن به عنوان یک درمان ضد التهاب و ضد درد برای زخم‌های دهان شما عمل می‌کند. اگر درد آفت بسیار زیاد است، می‌توانید از روغن نارگیل برای کاهش دردهایتان استفاده کنید.

آب نمک

۱ قاشق غذاخوری نمک را در ۱ لیوان آب ولرم مخلوط کنید. حالا با استفاده از این مایع، دهان خود را غرغره کنید. پس از اتمام کار، می‌توانید دهان خود را با آب ساده بشویید تا طعم شوری آن کاملا از بین برود. با استفاده از این روش می‌توانید مقداری از درد و ناراحتی را که هنگام غذا خوردن احساس می‌کنید، تسکین دهید.

البته باید بدانید که ممکن است هنگام استفاده از محلول آب نمک به دلیل تماس نمک با سطح زخم، درد زیادی را تجربه کنید. همان‌طور که می‌دانید خواص آب نمک به خوبی شناخته شده است. آب نمک، یک ضد عفونی‌کننده قوی است که می‌تواند میکروب‌های سطح آفت را از بین ببرد و مانع عفونت دهان شود.

آب پرتقال

پرتقال منبع خوبی از ویتامین C است و می‌تواند از بروز آفت دهان جلوگیری کند؛ با این حال؛ ممکن است مصرف ۱ عدد پرتقال کامل برای شما دشوار باشد؛ چون آفتی که در دهان دارید، آزاردهنده بوده و غذا خوردن را سخت می‌کند. درمان عالی برای این زخم‌ها نوشیدن ۲ لیوان آب پرتقال در روز است.

تحقیقات نشان داده است که کمبود ویتامین C می‌تواند به ایجاد زخم و آفت در دهان منجر شود. جدا از این، ویتامین C باعث افزایش ایمنی بدن می‌شود و بدن را قادر می‌سازد تا با انواع عفونت‌ها و بیماری‌ها مبارزه کند.

خمیردندان

چه کسی می‌دانست که خمیردندان ساده می‌تواند روی زخم‌های دهان هم اثر کند؟ جالب است بدانید که خمیردندان خواص ضد میکروبی داشته و می‌تواند تورم و درد زخم‌های دهان را کاهش دهد.

خمیردندان را با استفاده از نوک انگشتان خود روی کل ناحیه آفت بمالید. خمیردندان باید چند دقیقه روی زخم دهان شما باقی بماند. سپس خمیر را از روی زخم پاک کنید و دهان خود را بشویید. هر روز از این روش استفاده کنید تا زمانی که سفیدی زخم آفت از بین برود.

استفاده از خمیردندان برای درمان آفت دهان ممکن است دردناک باشد. این درد را می‌توانید با استفاده از ژل آلوئه‌ورا برطرف کنید.

پودر زردچوبه

زردچوبه، یک ماده غذایی ضد عفونی‌کننده است که تقریبا برای رنگ‌دهی در همه‌ غذاها استفاده می‌شود. زردچوبه علاوه ‌بر مبارزه با عفونت‌ها، با التهاب و درد ناشی از آفت هم مقابله می‌کند. این ماده غذایی دارای خواص ضد میکروبی است.

کمی پودر زردچوبه را با مقداری آب مخلوط کنید تا به صورت خمیر درآید. این خمیر را هر روز صبح و عصر روی آفت خود بمالید. بگذارید چند دقیقه روی زخم باقی بماند و سپس آن را به خوبی بشویید. مطمئنا بلافاصله متوجه تفاوت خواهید شد.

رب انار

رب انار هم یکی دیگر از موادی است که در درمان آفت دهان بسیار موثر است. رب انار به خاطر داشتن پلی فنول‌هایی که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و اسید الاژیک،‌ از رشد میکروب‌ها جلوگیری کرده و التهاب را کاهش می‌دهد.

۳ بار در روز کمی از رب انار را با نوک انگشتان خود روی زخم دهان قرار دهید و تمام سطح آفت را بپوشانید. بعد از چند دقیقه می‌توانید دهان خود را بشویید. این عمل را می‌توانید تا زمانی که زخم آفت ناپدید شد، ادامه دهید.

سیر

سیر یکی دیگر از مواد رایج در تمامی خانه‌ها است. تقریبا در همه نوع غذایی استفاده می‌شود و خواص بی‌نظیری دارد. سیر همچنین می‌تواند یک درمان عالی برای زخم‌های دهان باشد. سیر به دلیل داشتن آلیسین خواص ضد میکروبی داشته و در درمان انواع عفونت‌ها موثر است.

برای استفاده از سیر، ۱ حبه را از وسط  نصف کرده و ۲-۱ دقیقه روی محل زخم بمالید. پس از انجام این کار، دهان خود را کاملا بشویید تا بوی سیر خام از نفس شما گرفته شود. هر روز می‌توانید این کار را ۳-۲ بار تکرار کنید.

البته این ایده برای کسانی که نسبت به بوی سیر بسیار حساس هستند، چندان مناسب نیست؛ چون با بوی شدیدی که دارد می‌توانند باعث ناراحتی و آزار فرد شود. اگر شما هم جزء این دسته افراد هستید، بهتر است که سراغ ایده‌های دیگری بروید.

دهانشویه مریم گلی

به طور سنتی، از چای مریم گلی برای التهاب دهان استفاده می‌کنند. دهانشویه مریم گلی، به عنوان یک دهانشویه عمومی برای بسیاری از مشکلات دهان عمل می‌کند. چای مریم گلی ضد عفونی‌کننده بوده و خاصیت ضد باکتریایی و ضد التهابی دارد؛ همچنین می‌تواند به تسکین درد کمک کند.

مریم گلی را می‌توانید در عطاری‌های شهر خود پیدا کنید. آن‌ها را تمیز بشویید، به ۲-۱ لیوان آب جوش اضافه کنید و بگذارید تا دم بکشد؛ سپس از صافی رد کرده و اجازه دهید تا سرد شود. برای چند دقیقه با همان آب مریم گلی دهانتان را غرغره کنید. ‌هم می‌توانید دمنوش را قورت دهید و هم می‌توانید آن را تف کنید.

سرکه سیب

دفعه دیگر که در سوپرمارکت بودید، یک بطری سرکه سیب بردارید.۱ قاشق غذاخوری از سرکه را با نصف لیوان آب گرم مخلوط کنید. این محلول را به مدت ۲-۱ دقیقه غرغره کرده و سپس دهان خود را با آب ساده بشویید. می‌توانید این کار را هر روز صبح و عصر تکرار کنید.

سرکه سیب دارای خواص ضد باکتریایی است و در وهله اول میکروب‌های ایجادکننده زخم را از بین می‌برد. استفاده از این ماده سرعت درمان آفت دهان را افزایش می‌دهد.

کمپرس سرد

سرما درمانی ممکن است درد ناشی از زخم آفت را کاهش دهد. استفاده از سرما می‌تواند به طور کامل سوزش آفت را از بین ببرد و برای مدتی شما را از شر درد زیاد این زخم خلاص کند. یک قطعه یخ را درون دستمال کاغذی بپیچید تا کمپرس سرد ایجاد شود. این کمپرس را روی محل ضایعه نگه دارید، اما سعی کنید فشار زیادی به آن وارد نکنید.

توجه: هرگز یخ را مستقیما روی پوست قرار ندهید؛ چون باعث بدتر شدن درد شما می‌شود.

نکاتی درباره خود مراقبتی برای کمک به بهبودی

همیشه نمی‌توان از آفت‌ها و زخم‌های دهان جلوگیری کرد؛ اما با رعایت نکات زیر می‌توانید احتمال ابتلا به آفت را به حداقل برسانید. این اقدامات همچنین می‌توانند روند بهبودی را تسریع بخشیده و به کنترل علائم بیماری کمک کنند:

بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید

این مورد شامل استفاده از مسواک باکیفیت و دارای پرزهای نرم و خمیردندان فاقد سدیم لوریل سولفات می‌شود. همچنین باید به آرامی مسواک بزنید تا به مخاط داخلی دهان و لثه‌ها آسیب نرسد. برای حفظ سلامتی حفره‌های دهان از دهانشویه فاقد الکل استفاده کنید که ترجیحا حاوی کلرهگزیدین گلوکونات باشد.

رژیم غذایی خود را اصلاح کنید

غذاهایی که بیش از حد سفت، اسیدی، ترش، ادویه‌دار، شیرین یا شور هستند را در برنامه غذایی خود کاهش دهید؛ چون باعث تحریک بیشتر دهان می‌شوند. سعی کنید یک رژیم غذایی نرم داشته باشید.

یک برنامه غذایی سالم و متعادل داشته باشید تا از ابتلا به کمبودهای تغذیه‌ای که می‌توانند علت بروز چنین زخم‌هایی باشند، جلوگیری کنید؛ علاوه بر این، تا زمان بهبودی زخم از جویدن آدامس خودداری کنید.

مایعات سرد مصرف کنید

اگر برای درمان آفت دهان تلاش می‌کنید، باید از مصرف نوشیدنی‌های گرم خودداری کنید. به جای آن مایعات خنک مصرف کنید و آن‌ها را از طریق نی بنوشید تا از تحریک زخم جلوگیری شود.

از عوامل محرک اجتناب کنید

اگر مرتبا از زخم‌های آفت رنج می‌برید، مهم است که عوامل محرک احتمالی را شناسایی کرده و نسبت به آن‌ها احتیاط کنید. اجتناب از عوامل محرک می‌تواند به شما در رهایی از این شرایط دردناک کمک کند.

از محصولات دارویی استفاده کنید

برای پیشگیری از آلودگی بیشتر، روی آفت‌های دهانی‌تان ژل ضد عفونی‌کننده بزنید. اگر ناراحتی و درد آفت بسیار شدید است. از دندانپزشک یا پزشک خود بخواهید تا دهانشویه، پماد استروئیدی یا داروی مسکن مانند استامینوفن تجویز کند.

کلام پایانی

آفت، زخم‌ باز و کم عمقی است که در مخاط دهان ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد، اندازه این زخم‌ها خیلی کوچک است، اما گاهی اوقات قطر آن‌ها می‌تواند به ۲/۵ سانتی‌متر هم برسد. معمولا نیاز نیست که برای درمان آفت دهان اقدام خاصی انجام دهید؛ چون خود به خود طی ۲-۱ هفته از بین می رود. با این حال، اگر اندازه آن بزرگ است یا درد زیادی ایجاد می‌کند، باید با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید.

سوالات متداول