راهنمای جامع مزاج گرم و خشک؛ از رژیم غذایی تا تشخیص مزاج
مزاج گرم و خشک یکی از مزاج‌های چهارگانه در طب سنتی است. با شنیدن کلمه مزاج، یاد چه چیزی می‌افتید؟ رژیم‌های غذایی؟ بایدهای و نبایدهای فصلی؟
همه این‌ها درست است؛ اما جالب است بدانید که علم مزاج شناسی در گذشته بسیار فراتر از این‌ها بود؛ به طوری که در مباحث فلسفی و نفس‌شناسی هم حضوری پر‌رنگ و جدی داشت.
با شناخت مزاج، می‌توانید دلیل خیلی از حالات جسمی، نوع تصمیم‌گیری‌ها، حالات روحی و طرز واکنش‌های افراد مختلف را بهتر درک کنید. شناخت مزاج هم برای تضمین سلامت جسم و هم برای ارتقای سلامت روحی بسیار مفید و کارآمد است.
در این مقاله از ایده آل مگ قصد داریم از سیر تا پیاز مزاج گرم و خشک را برای شما توضیح دهیم. با ما همراه باشید.
معرفی مزاج صفراوی یا گرم و خشک
علم مزاج شناسی به صورت کامل، به مزاج صفراوی پرداخته است. افرادی با مزاج گرم و خشک را اصطلاحا صفراوی مزاج هم می‌نامند. غلبه دو خلط گرمی و خشکی در طبیعت این افراد باعث می‌شود که به لحاظ خصوصیات ظاهری، روحی و روانی صفات خاص و ویژه‌ای داشته باشند.
این موضوع در مورد تمام مزاج‌های دیگر هم صادق است؛ در صورتی که دانش و اطلاعات لازم در مورد مزاج‌ها را داشته باشید، می‌توانید درست مثل یک روانشناس، رفتار آدم‌های دور و بر خودتان را بهتر درک کنید.
عنصر اصلی مزاج گرم و خشک، آتش است. عنصر پرحرارتی که شعله‌های آن زود زبانه می‌کشد، می‌سوزاند و بالا می‌رود؛ البته خبری از رطوبت هم در آن نیست. باید گفت ویژگی‌های افراد صفراوی هم چندان بی‌شباهت به خصوصیات آتش نیست.
ویژگی این افراد از دو جنبه قابل بررسی است؛ اول ویژگی‌های ظاهری و دوم ویژگی‌های روحی و شخصیتی آن‌ها. در ادامه به تفکیک هر کدام از این ویژگی‌ها را توضیح می‌دهیم.
ویژگی‌های ظاهری و جسمی افراد صفراوی مزاج
ممکن است افراد صفراوی مزاج، همه این ویژگی‌ها را نداشته باشند؛ اما حداقل چند مورد از این ویژگی‌ها در یک شخص با این مزاج دیده می‌شود.
- صفراوی مزاج‌ها افرادی عضلانی اما لاغر اندام هستند.
- از آنجا که صفرا ذاتا چربی‌سوز است، این افراد استعداد چاقی ندارند.
- معمولا قد بلند و چهارشانه‌اند.
- استخوان‌بندی درشت و مچ دست پهن دارند.
- رنگ پوست آن‌ها، گندمگون و زرد رنگ است.
- در تماس پوستی، پوست‌شان گرم و خشک است.
- استعداد خارش پوستی و بروز جوش و دمل دارند.
- موهای سر آن‌ها ضخیم، خشک و گاهی مجعد است.
- استعداد طاسی در آن‌ها زیاد است.
- برخلاف بقیه قسمت‌های بدن، زیر موهای سر آن‌ها زود به زود چرب می‌شود. دلیل این موضوع، حرکت ذاتی حرارت به سمت بالای بدن و بیرون راندن چربی‌ها از این قسمت است.
- ناخن‌های این افراد شکننده و خشک هستند.
- صفراوی مزاج‌ها مستعد تعریق زیاد هستند.
- نبض افراد صفراوی قوی، پر، سریع و سفت است.
- رگ‌های بدن آن‌ها بزرگ، برجسته و واضح هستند.
- سفیدی چشم‌های افراد دارای مزاج گرم و خشک متمایل به زردی است و به خاطر از دست دادن رطوبت دور چشم‌هایشان گود می‌افتد.
- دهان آن‌ها خشک است و هنگام صبح، مزه‌ی تلخ دارد.
- زبان خشک و زبری دارند که به زردی متمایل است.
- این افراد از قدرت شنوایی و قدرت بدنی بالایی برخوردارند.
- صفراوی مزاج‌ها تند و تیز هستند.
- تقریبا همیشه گرمشان است و نسبت به دیگران لباس‌های کمتری می‌پوشند. صفراوی مزاج‌ها عاشق زمستان هستند.
- خواب آن‌ها سبک و همراه با آشفتگی است.
- با وجود قدرت هاضمه بالا این افراد، کم‌اشتها هستند.
- حواس پنج گانه آن‌ها بسیار دقیق و حساس است.
- توان جنسی آن‌ها متغیر است؛ اما میل جنسی بالایی دارند.
- افراد دارای مزاج گرم و خشک به خوردن غذاهای سرد مانند انواع ترشی‌ها، خیار و کاهو علاقمندند و تمایل کمتری نسبت به شیرینی‌جات دارند.
ویژگی‌های شخصیتی و روحی افراد صفراوی مزاج
مانند ویژگی‌های ظاهری و جسمی، این سری از ویژگی‌ها هم در همه افراد با مزاج گرم و خشک دیده نمی‌شود؛ اما افراد دارای این مزاج حتما چند مورد از این خصوصیات را دارند.
- افرادی برونگرا هستند و روابط اجتماعی قوی دارند.
- جدی و با اراده‌اند. این افراد مقید به برنامه‌ریزی در کارها هستند.
- صفراوی مزاج‌ها توانایی تصمیم‌گیری سریع دارند و به سرعت هم وارد عمل می‌شوند.
- پرحرف، رک‌گو و بسیار حاضر جواب هستند.
- این افراد، بسیار فرز، چالاک و شجاع هستند.
- به همان نسبت که سریع عصبانی می‌شوند؛ خیلی زود هم آرام می‌گیرند. بهتر است در هوای گرم با آن‌ها بحث نکنید و صبر کنید تا عصبانیت‌شان فروکش کند.
- به خاطر خشکی طبع‌شان، روحیه حساس و انعطاف‌ناپذیری دارند.
- گرم و خشک مزاج‌ها لجباز، عجول و خودخواه هستند.
- این افراد، قدرت یادگیری، هوش و ذکاوت بالایی دارند.
مشاغل مناسب برای افراد صفراوی
با توجه به ویژگی‌هایی جسمی و شخصیت افراد دارای مزاج صفراوی، این افراد می‌توانند در مشاغل زیر موفق عمل کنند:
- مشاغل اورژانسی و فوریتی: شغل‌هایی مثل پزشک اورژانس، امدادگر و آتش‌نشان برای این افراد مناسب است.
- ورزشکار: این افراد در زمینه‌های ورزشی می‌توانند یک فوتبالیست توانا در نوک حمله، یک موتورسوار یا اتومبیل ران ماهر و چالاک در پیست باشند. صفراوی مزاج‌ها در ورزش‌های رزمی مانند تکواندو هم بسیار موفق عمل می‌کنند؛ چون هم سرعت عمل بالایی دارند و هم باهوش هستند.
- مشاغل نظامی: صفراوی‌ها در حوزه‌ی نظامی فرماندهان جنگی خوبی هستند. جالب است بدانید که انگلیسی‌ها، افراد صفراوی را به عنوان فرماندهان نظامی انتخاب می‌کنند.
رژیم غذایی مناسب برای مزاج گرم و خشک
هر فردی با توجه به مزاج غالب خود باید رژیم غذایی خود را انتخاب کند. خوردن غذاهای متناسب با طبع به شما کمک می‌کند؛ تا شادتر، پر‌انرژی‌تر و سالم‌تر باشید.
این نکته مهم را هم به یاد داشته باشید که بین افرادی که همگی مزاج گرم و خشک دارند هم ممکن است تفاوت‌های بسیاری وجود داشته باشد؛ مثلا ممکن است مزاج فردی بسیار گرم و کمی خشک باشد یا فردی، هم بسیار گرم و هم بسیار خشک باشد.
با توجه به این موضوع بسیار مهم و اطلاع از طبع غذاها، انتخاب خوراکی‌ها مناسب و متناسب با طبع بسیار مهم است.
غذاهای مناسب برای طبع گرم و خشک
فهرست زیر غذاهای مناسب برای این افراد است:
- انواع سوپ‌ها و آش‌های سنتی با گوشت گوسفند یا بدون گوشت
- آبگوشت سنتی بدون رب و گوجه‌فرنگی با گوشت گوسفند و دنبه فراوان
- انواع خورشت‌های متعادل ایرانی با برنج
- شیربرنج، سیراب، شیردان و کله‌پاچه
میوه‌های مناسب
انواع مرکبات ترش و شیرین، سیب، گیلاس، آلبالو، زردآلو، تمشک، توت، شاه توت، گلابی، انار، انبه، انگور و خرمای شیره‌دار برای این افراد مناسب است.
سبزیجات و صیفی‌جات
هندوانه، گرمک، کاهو، اسفناج، کدو، خیار، خیار چنبر، بامیه، هویج، سبزی خوردن و انواع جوانه‌ها مثل جوانه گندم برای این افراد مفید است.
لبنیات
افراد صفراوی می‌توانند از انواع لبنیات مانند شیر، سرشیر، خامه و کره محلی گاوی، ماست، دوغ و پنیر همراه با مصلحات آن‌ها یعنی گردو، عسل، سیاه دانه و پونه استفاده کنند.
نوشیدنی‌ها
نوشیدنی‌ها می‌توانند شامل انواع آبمیوه‌ها، شربت‌ها، عرقیات و دمنوش‌ها باشند. این افراد می‌تواند از آب زرشک، آلبالو و لیمو و همچنین از شربت و عرقیاتی مثل بابونه، ترنجبین، شیرخشت، خاکشیر، نارنج، کاسنی و سکنجبین استفاده کنند. خوردن ماء‌الشعیر هم برای این افراد منعی ندارد.
غذاهای نامناسب برای طبع گرم و خشک
به طور کلی غذاهای چرب، سنگین و حجیم برای این افراد مناسب نیستند. لیست زیر شما را با غذاها و عادات غذایی مضر برای این افراد آشنا می‌کند:
- آش رشته
- ماکارونی
- خیارشور
- مصرف زیاد گوشت‌های قرمز مخصوصا گاو و گوساله
- انواع ساندویچ‌ها
- فست فودها و تنقلات
- شیرینی‌جات قنادی
- خوردن مستمر تخم‌مرغ بخصوص نوع ماشینی
- چای
- قهوه و نسکافه
- غذاهای فریز‌شده و مانده از شب
- سرخ کردنی‌ها بخصوص سیب زمینی
- ادویه‌جات تند و سس‌های کارخانه‌ای
- نان بربری و نان‌های فانتزی
- بادمجان
- موز
- آناناس
- نارگیل
- خوردن مایعات در کنار غذا
- آب یخ یا آب جوش خوردن
- سیر زیاد
- نمک زیاد
اصلاح مزاج گرم و خشک
در صورتی که گرمی و خشکی بدن در افراد صفراوی از حال تعادل خارج شود، اصطلاحا غلبه صفرا به وجود می‌آیند و لازم است که تدابیری برای اصلاح مزاج انجام شود. مزاج چنین فردی را باید به سمت سردی و تری برد تا حالت تعادل به وجود آید.
تدابیر لازم برای اصلاح مزاج گرم و خشک
با استفاده از موارد زیر می‌توان غلبه مزاج گرم و خشک را برطرف کرد و آن را به حالت طبیعی بازگرداند:
- قرار گرفتن در معرض هوای تازه و خنک
- پرهیز از پرخوری
- استفاده نکردن از آب گرم برای استحمام
- مصرف سبزیجات و میوه‌جات تازه
- مصرف مایعات بیشتر
- 6 تا 7 ساعت خواب شبانه منظم
- پرهیز از دیر وقت خوابیدن
- خواب کوتاه پس از ناهار در تابستان
- پرهیز از ورزش و فعالیت زیاد در هوای گرم
- انجام تمرینات آرام‌سازی ذهن و تنفس در صورت داشتن فشار عصبی
- چکاندن روغن بادام در بینی (هر 12 ساعت یک بار)
- پرهیز از ماندن طولانی مدت در محیط‌های گرم و خشک
- سفر به مناطق سرد و مرطوب در تابستان
- ایجاد فرصت استراحت و تفریح
تدابیر لازم برای درمان لاغری این افراد
لاغری بیش از حد و کمبود وزن در افراد صفراوی مزاج برای سلامتی آن‌ها خطرناک است. با استفاده از راهکارهای زیر، لاغری این افراد برطرف می‌شود:
- تنظیم رژیم غذایی با خوراکی‌های دارای طبع سرد و تر؛ البته خوردن بیش از حد این غذاها می‌تواند باعث سردی کردن و چاقی موضعی معده شود.
- درمان با نوشیدنی‌های خاص به مدت 40 تا 120 روز: یک لیوان ماء‌الشعیر با کمی عسل، یک لیوان شیر با خرما یا عسل، یک لیوان عرق کاسنی با عسل، از جمله بهترین این نوشیدنی‌ها هستند.
- استفاده از غذاهای خاص: غذاهایی مثل آش یا سوپ جو، ماست، کدو، اسفناج و گشنیز در رسیدن به وزن ایده آل موثر هستند.
- خوردن آب دوغ خیار در فصل تابستان
سخن آخر
یکی از دل‌مشغولی‌های بیشتر افراد صفراوی، چاق شدن است؛ اما این افراد به خاطر طبیعت پایه بدن‌شان استعداد چاقی ندارند و در صورت چاق شدن در سنین بالا هم چاقی‌یشان موضعی خواهد بود.
در این مقاله شما را با مزاج گرم و خشک آشنا کردیم. بعد از خواندن این مقاله می‌توانید بهتر اطرافیان صفراوی مزاج خود را درک کنید. اگر باز هم سوالی دارید، می‌توانید آن را از ایده آل مگ بپرسید.
سوالات متداول
تمایل رنگ پوست و چشم‌ها به زردی، جثه لاغر عضلانی، احساس تلخی در دهان بخصوص صبح‌ها، ادرار غلیظ که سوزاننده و زرد رنگ است، ریزش موی بیش از حد، خواب کم، در برخی از افراد بروز یبوست، زود عصبانی شدن، خشکی دهان و عطش زیاد، احساس درد در یک سمت گیجگاه هم نشانه‌هایی از غلبه این مزاج است.
انجام برخی افعال و قرار گرفتن در یم سری از حالات باعث می‌شود که به صورت ناگهانی مقادیر بالای صفرا وارد خون و شخص دچار نوعی التهاب و حرارت درونی شدید شود. این موارد عبارتند از: بارداری و زایمان، مسابقات هیجانی مثل فوتبال، حالت یائسگی در زنان، شنیدن ناگهانی اخبار بد، ازدواج، بلند کردن هالتر در بدنسازی، پدیده بلوغ در نوجوانان
لاغری شدید، ریزش مو، شوره سر، کبد چرب، پرکاری تیروئید، رفلاکس معده، اختلال دو شخصیتی، سوزش مجاری ادراری، حصبه، مننژیت، هپاتیت، سنگ کیسه صفرا، زخم معده، ناباروری، سوزش سر معده، کلسترول بالا، انزال زودرس، تپش قلب، میگرن، بواسیر، یبوست و واریس
مصرف عرق کاسنی، استفاده از۳ قاشق غذاخوری آب انار یا نصف قاشق غذاخوری رب انار پیش از غذا باعث افزایش اشتهای این افراد می‌شود.
روغن‌های کاهو و بنفشه برای این افراد مفید است. صفراوی مزاج‌ها باید پوست خود را با این روغن‌ها به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه به آرامی و به صورت دورانی ماساژ دهند.
