تا به حال برایتان سوال پیش نیامده که به عنوان مثال، دیه شکستگی دست چگونه محاسبه می‌شود؟ بر چه اساسی تخمین زده می‌شود که برای شکستگی دندان، چه مبلغی باید پرداخت شود؟ پاسخ این سوالات، منوط به آشنایی کامل با راهنمای محاسبه دیه در پزشکی قانونی است.
دیه انواع مختلفی دارد که مبلغ هرکدام از آن‌ها با دیگری متفاوت است. به عنوان مثال، مبلغی که باید برای جراحت بدون خون پرداخت شود، کاملا با جراحتی که منجر به خونریزی شود، متفاوت است.
در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به صورت کامل به بررسی نحوه محاسبه دیه در پزشکی قانونی بپردازیم. اگر چند دقیقه از وقت خود را به همراهی با ما اختصاص دهید، با انواع دیه و مبلغ هرکدام از آن‌ها، آشنا خواهید شد.
دیه چیست و چه انواعی دارد؟
دیه یکی از انواع مجازات‌های اسلامی است که برای تنبیه مجرمانی که به هر دلیلی، امکان قصاص آن‌ها وجود ندارد، در نظر گرفته شده است. در قانون مجازات‌های اسلامی، تعریف دیه این گونه است:
همانطور که از اسم دیه نیز مشخص است، این جریمه برای موارد زیر مقرر شده و پرداخت می‌گردد:
- قتل نفس غیر عمد
- اعضای بدن (یکی از عضوهای بدن، قطع شده یا به صورت کامل، از کار بیفتد)
- جراحت
- منافع اعضا (یکی از حواس پنجگانه بدن انسان از کار بیفتد)
برای هر کدام از این موارد، در قانون مجازات‌های اسلامی، دیه مشخص و مقدری تعیین شده است. اما قبل از هر کاری، باید با مبحثی تحت عنوان “دیه کامل انسان” آشنا شویم.
دیه کامل انسان چیست؟
دیه کامل مبلغی است که در قانون مجازات‌های اسلامی، برای قتل نفس غیر عمد مرد مسلمان در نظر گرفته شده است. این مبلغ هر ساله و توسط ریاست قوه قضاییه تعیین شده و ابلاغ می‌گردد.
دیه کامل از آنجایی حائز اهمیت است که مبلغ تعیین شده برای سایر انواع دیه را بر اساس درصدی از آن محاسبه می‌کنند. در واقع، در قانون مجازات‌های اسلامی، برای هر کدام از جرائمی که مشمول پرداخت دیه می‌شوند، درصدی از دیه کامل انسان به عنوان جریمه در نظر گرفته شده است.
میزان دیه سال ۱۴۰۲ چقدر است؟
همانطور که گفته شد، مبلغ دیه کامل، در ابتدای هر سال و توسط ریاست قوه قضاییه تعیین شده و به تمامی نهادهای ذی‌صلاح، ابلاغ می‌شود. بر همین اساس، مبلغ دیه کامل ۱۴۰۲ به میزان ۹۰۰ میلیون تومان، معادل ۹ میلیارد ریال در نظر گرفته شد.
محاسبه دیه برای انواع جراحت
جراحت یکی از انواع جرائمی است که بر اساس قانون مجازات‌های اسلامی، مشمول پرداخت دیه می‌شود. نحوه وارد کردن جراحت، در پرداخت دیه آن، تاثیرگذار نیست. (جراحتی که بر اثر تصادف ایجاد شود، فرقی با جراحت حاصل از نزاع خیابانی ندارد)
جراحت سر و صورت
در شرع اسلام، جراحت انواع مختلفی دارد که در ادامه به معرفی هرکدام از آن‌ها خواهیم پرداخت:
| نوع جراحت | مبلغ دیه |
|---|---|
| حارصه سر و صورت (جراحتی که منجر به خونریزی نشود) | یک صدم دیه کامل |
| دامیه سر و صورت (جراحتی که وارد پوست شده و منجر به خونریزی شود) | دو صدم دیه کامل |
| متلاحمه سر و صورت (جراحتی که موجب بریدگی گوشت شده ولی به پوست استخوان نرسد) | سه صدم دیه کامل |
| سمحاق سر و صورت (جراحتی که به پوست نازک روی استخوان برسد) | چهار صدم دیه کامل |
| موضحه سر و صورت (جراحتی که باعث آشکار شدن استخوان شود) | پنج صدم دیه کامل |
| هاشمه سر و صورت (جراحتی که موجب شکستگی استخوان شود) | ده درصد دیه کامل |
| منعله سر و صورت (جراحتی که منجر به جا به جایی استخوان شود) | پانزده درصد دیه کامل |
| مامومه سر و صورت (جراحتی که به کیسه مغز برسد) | یک سوم دیه کامل |
نکته: گوش، بینی، زبان، فک، لب و داخل دهان، همگی بخش‌هایی از سر و صورت محسوب می‌شوند.
جراحت سایر اعضای بدن
درصدهایی که برای انواع جراحت سر و صورت در نظر گرفته شده‌اند، برای سایر اعضای بدن نیز صدق می‌کنند. البته با این تفاوت که در این گونه موارد، درصدی از دیه کامل آن عضو، پرداخت می‌شود.
به عنوان مثال، دیه جراحتی که روی دست ایجاد شود، نسبت به دیه کامل دست و مقدار جراحت محاسبه و پرداخت می‌شود. به طور مثال دیه کبودی با دیه شکستگی اعضای بدن و یا بریدگی و جراحات عمیق متفاوت است.
همچنین بخوانید:
نحوه محاسبه دیه اعضای بدن در پزشکی قانونی
برای محاسبه دیه نقص یکی از اعضای بدن، دو قانون کلی وجود دارد:
- قانون اول: اگر یکی از اعضای زوج بدن انسان قطع شود، دیه آن بر اساس نصف دیه کامل محاسبه می‌شود.
- قانون دوم: اگر یکی از اعضای فرد بدن انسان قطع شود (تنها یک عضو از آن در بدن موجود باشد، دیه آن برابر با دیه کامل انسان خواهد بود.
نکته: دیه منافع اعضا (از بین رفتن یکی از حواس پنجگانه انسان) برابر با دیه کامل انسان خواهد بود.
نحوه محاسبه دیه قتل
اگر دادگاه تشخیص دهد که قتل نفس به صورت غیر عمد اتفاق افتاده است، باید دیه کامل انسان از طرف فرد قاتل یا بستگان درجه اول او، به اولیای دم مقتول پرداخت شود.
اگر قتل به عمد اتفاق افتاده باشد، اما اولیای دم مقتول از قصاص صرف نظر کرده و به دریافت دیه راضی شوند نیز، دیه کامل انسان به عنوان جریمه در نظر گرفته می‌شود.
نحوه محاسبه دیه تصادف چگونه است؟
نحوه محاسبه دیه در تصادفات رانندگی، تفاوتی با سایر جرائمی که منجر به پرداخت دیه شوند، ندارد. به عنوان مثال، اگر در یک حادثه رانندگی، شخص ثالثی به قتل برسد، باید دیه کامل انسان به عنوان جریمه به اولیای دم او پرداخت شود.
نکته: از آنجایی که تمام وسایل حمل و نقل موتوری، باید دارای بیمه‌نامه شخص ثالث باشند، پرداخت دیه تصادفات معمولا بر عهده شرکت بیمه کننده خواهد بود. اگر وسیله نقلیه بیمه نبوده یا راننده متواری شده باشد، پرداخت دیه بر عهده “صندوق تامین خسارت‌های بدنی” خواهد بود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دیه تصادفات رانندگی، می‌توانید مقاله “دیه تصادف چیست و قانون پرداخت دیه در تصادفات رانندگی چگونه است” را مطالعه نمایید.
نحوه محاسبه دیه در ماه‌های حرام
در شرع اسلام، چهار ماه محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه به عنوان ماه‌های حرام در نظر گرفته شده‌اند. در صورتی که قتل نفس در یکی از این چهار ماه رخ دهد، پرداخت دیه، مشمول قانون “تغلیظ” خواهد شد.
برای اطلاعات بیشتر از نحوه محاسبه دیه در ماه‌های حرام، می‌توانید مقاله “چرا دیه در ماه حرام با ماه‌های غیر حرام تفاوت دارد” را مطالعه نمایید.
کلام پایانی
اکنون و با مطالعه کامل این مقاله، می‌توانید ادعا کنید که با راهنمای محاسبه دیه برای انواع جرایم مختلف، آشنایی کافی دارید. با این وجود، اگر همچنان در ارتباط با محاسبه مبلغ دیه در شرایط مختلف، سوال یا ابهامی دارید، در بخش نظرات همین مقاله مطرح نمایید تا در اولین فرصت، پاسخگوی شما عزیزان باشیم.
سوالات متداول در ارتباط با محاسبه دیه
در قانون مجازات‌های اسلامی، دیه به چهار دسته : دیه قتل نفس غیر عمد، دیه قطع عضو، دیه منافع اعضا (از بین رفتن یکی از حواس پنجگانه) و دیه جراحت تقسیم می‌شود.
دیه قطع عضو در ماه‌های حرام هیچ تفاوتی با مقدار این دیه در سایر ماه‌های سال ندارد. زیرا تنها دیه قتل نفس غیر عمد است که در ماه‌های حرام شامل قانون تغلیظ (اضافه شدن یک سوم کل دیه به مبلغ دیه) می‌شود.
متلاحمه به جراحتی گفته می‌شود که موجب بریدگی گوشت شود، اما به پوست استخوان نرسد. در قانون مجازات‌های اسلامی، برای متلاحمه سر و صورت، سه درصد از دیه کامل انسان در نظر گرفته شده است.
بر اساس اعلام ریاست قوه قضاییه، مبلغ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۲ برابر با ۹۰۰ میلیون تومان، معادل ۹ میلیارد ریال برآورد شده است.
