انواع عزت نفس چیست؟ هرکدام چه ویژگی هایی دارند؟

عزت نفس یا حرمت نفس احساسی است که در مورد ارزش‌های خود دارید. به عبارت دیگر، معیاری است که با توجه به آن خود را تایید می‌کنید یا برای خود ارزش قائل هستید. اگر می‌خواهید زندگی شاد و موفقی داشته باشید، ابتدا باید با انواع عزت نفس آشنا شوید. چرا که بهبود عزت نفس بدون درک صحیح آن امکان‌پذیر نیست.

افرادی که از حرمت نفس سالم برخوردار هستند، قدر خود را می‌دانند و با افکار و باورهای نادرست به روح و روان خود آسیب نمی‌زنند. در این مقاله از ایده آل مگ، انواع عزت نفس و تفاوت آن‌ها را بررسی خواهیم کرد؛ علاوه بر این، شما را با راهکارهایی که به ایجاد حرمت نفس کمک می‌کنند، آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.

چرا عزت نفس مهم است؟

عزت نفس در زندگی اهمیت زیادی دارد؛ چون یکی از عوامل تعیین‌کننده موفقیت یا شکست محسوب می‌شود. علاوه بر این، انتخاب‌های فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نقش مهمی در ایجاد انگیزه دارد. داشتن حرمت نفس مناسب برای کسب موفقیت در محل تحصیل و محل کار لازم و برای حفظ سلامت روان ضروری است.

عزت نفس بالا به شما کمک می‌کند که با نگرش و دیدگاه مثبت زندگی کنید. در مقابل، حرمت نفس پایین ممکن است شما را از دستیابی به اهدافتان باز دارد؛ چون همیشه با این تصور که به اندازه کافی خوب نیستید، در زندگی به جلو حرکت می‌کنید.

انواع عزت نفس

به طور کلی، سه نوع عزت نفس وجود دارد که عبارتند از:

عزت نفس متورم

افرادی که دارای عزت نفس متورم هستند، خود را بهتر از دیگران می‌دانند و همیشه اطرافیان‌شان را دست کم می‌گیرند. این نوع حرمت نفس بسیار منفی است؛  چون از ایجاد روابط سالم جلوگیری می‌کند.

این افراد توانایی گوش دادن به دیگران را ندارند. دائما سایرین را سرزنش می‌کنند، آن‌ها را کم ارزش می‌دانند و به طور خصمانه با آن‌ها رفتار می‌کنند. از طرف دیگر، قادر به اصلاح اشتباهات خود نیستند و ترس زیادی از طرد شدن و شکست خوردن دارند. از نظر این افراد شادی در رسیدن به موفقیت خلاصه می‌شود؛ اما واقعیت این است که با این نگرش به خوشبختی نمی‌رسند.

عزت نفس بالا

حرمت نفس بالا یکی از انواع عزت نفس است که افراد دارای آن خودشان را دوست دارند و می‌پذیرند. آن‌ها به خود و توانایی‌هایشان ایمان دارند و می‌دانند که بر هر چالشی می‌توانند غلبه کنند.

از مهم‌ترین مزایای حرمت نفس بالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نداشتن نگرانی درباره قضاوت دیگران
• آماده بودن برای پذیرش چالش‌های مختلف و یادگیری موضوعات جدید
• احساس رضایت از زندگی

عزت نفس پایین

نشانه عزت نفس پایین خود ناباوری است. درواقع افرادی که عزت نفس پایینی دارند، خودشان را کمتر از حد متوسط ​​می‌دانند. خود را باور ندارند، به توانایی‌هایشان اعتماد ندارند و برای خود ارزشی قائل نیستند. حرمت نفس پایین می‌تواند روی بسیاری از جنبه‌های زندگی فرد تاثیر بگذارد. به طوریکه احتمال بروز مشکلات زیر را افزایش می‌دهد:

• روابط ضعیف: حرمت نفس پایین فرد را در روابط شخصی و کاری دچار مشکل می‌کند؛ چون به ارزشمند بودن خود شک دارد و برای خشنود کردن افراد نامناسب تلاش‌های بیهوده انجام می‌دهد.
• اعتیاد: افرادی که حرمت نفس پایینی دارند، ممکن است برای کنترل احساسات منفی‌شان به مصرف مواد مخدر روی بیاورند. آن‌ها از مواد مخدر یا الکل به عنوان راه فرار استفاده می‌کنند؛ در نتیجه، در معرض اثرات مخرب این مواد قرار می‌گیرند.
• افسردگی و اضطراب: عزت نفس پایین باعث افسردگی، اضطراب، نگرانی، ترس و احساس غم و اندوه می‌شود.

دو نوع عزت نفس چیست؟

همان‌طور که ذکر شد حرمت نفس به شیوه‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شود. عزت نفس جهانی و عزت نفس خاص یکی از انواع این دسته‌بندی‌ها محسوب می‌شوند:

عزت نفس جهانی

عزت نفس جهانی به ارزیابی شما از خودتان اشاره دارد. به عبارت دیگر، نشان می‌دهد که شما به طور کلی درباره خودتان چه احساسی دارید. بعضی از محققان عزت نفس جهانی را احساس محبت نسبت به خود  در نظر می‌گیرند.

عزت نفس خاص

این نوع حرمت نفس به جنبه خاصی از زندگی مربوط می‌شود. به عنوان مثال، عزت نفس تحصیلی این است که فرد از نظر تحصیلی چگونه درباره خود فکر می‌کند.

ممکن است یک نفر عزت نفس جهانی بالایی داشته باشد و عملکرد خود را به عنوان مثال در زمینه ورزش کردن مناسب بداند؛ اما در مورد بازی تنیس عزت نفس خاص پایینی داشته باشد. احتمالا این فرد از تنیس بازی کردن خودداری می‌کند، اما به طور کلی در ورزش موفق است و از این بابت احساس خوبی دارد. اگر این فرد متقاعد شود که تنیس بازی کند، عزت نفس جهانی به او کمک می‌کند که عملکرد مناسبی از خود نشان دهد.

برای ایجاد عزت نفس چه باید کرد؟

اکنون که با انواع عزت نفس آشنا شدید، باید به راه‌های تقویت آن بپردازیم. حرمت نفس روی جنبه‌های مختلف زندگی مثل سلامتی، کار و رابطه با دیگران تاثیر می‌گذارد. برای افزایش عزت نفس و بهبود کیفیت زندگی می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:

• به شرایط و موقعیت‌هایی که حرمت نفس شما را کاهش می‌دهند، فکر کنید. سپس به افکار خود در مورد آن‌ها توجه کرده و از خود بپرسید که آیا این افکار و باورها درست هستند یا خیر؟ آیا آن‌ها را به یک دوست می‌گویید؟ اگر آن‌ها را به دیگران نمی‌گویید، پس به خودتان هم نباید بگویید.

• خودتان را ببخشید و این نکته را در نظر بگیرید که همه افراد گاهی اوقات دچار اشتباه می‌شوند. به خود بگویید «من اشتباه کردم، اما این موضوع نشان‌دهنده بد بودن من نیست».
• روی نکات مثبت خود تمرکز کنید. به مهارت‌هایی که برای غلبه بر موقعیت‌های چالش‌برانگیز استفاده کرده‌اید، فکر کنید.
• ارزش‌های خود را تعیین و نحوه به کارگیری آن‌ها را در زندگی روزمره مشخص کنید.
• افکار منفی را نادیده بگیرید و سعی کنید آن‌ها را با افکار مثبت و تاییدکننده جایگزین کنید. این کار اعتماد به نفس را افزایش و میزان استرس را کاهش می‌دهد. همچنین باعث بهبود خودکنترلی و خلاقیت می‌شود.
• شکست را به عنوان بخشی از زندگی بپذیرید و دیدگاه خود را درباره آن تغییر دهید.
• به خودتان احترام بگذارید، با خود مهربان باشید و از تحقیر کردن خود در مقابل سایر افراد خودداری کنید.
• از ارتباط با افرادی که باعث می‌شوند نسبت به خودتان حس خوبی نداشته باشید، بپرهیزید.
• کارهای مورد علاقه‌تان را مشخص کرده و سعی کنید هر روز یکی از آن‌ها را انجام دهید.
• با ورزش کردن و پیروی از رژیم غذایی سالم به حفظ سلامتی و تناسب اندام خود کمک کنید.

کلام پایانی

آشنایی با انواع عزت نفس برای حفظ سلامتی و ایجاد روابط مثبت و سالم با دیگران ضروری است. افراد دارای حرمت نفس بالا خود را دوست داشته و به توانایی‌هایشان اعتماد دارند. در مقابل، افراد دارای حرمت نفس پایین دیگران را بهتر از خود می‌دانند و نسبت به زندگی نگرش منفی دارند.

بعضی از افراد هم دارای حرمت نفس متورم هستند. به عبارت دیگر، سایر افراد را تحقیر می‌کنند و خود را برتر از آن‌ها می‌دانند. هم حرمت نفس پایین و هم حرمت نفس متورم فرد را در زندگی با مشکلات متعدد روبرو می‌کنند.

سوالات متداول