بلوغ زودرس در پسران چه علائم و پیامدهایی دارد؟ چگونه درمان می‌شود؟
بلوغ فرآیندی است که طی آن جهش رشد اتفاق می‌افتد و بدن کودک ویژگی‌های جسمی و جنسی بزرگسالان را کسب می‌کند. اگر این اتفاق زودتر از حالت عادی و در سنین بسیار پایین رخ دهد، به آن بلوغ زودرس می‌گویند.
بلوغ زودرس در پسران قبل از سن 9 سالگی اتفاق می‌افتد و همانند هر پدیده غیرطبیعی دیگری می‌تواند با عوارض متعددی همراه باشد. اگر به تازگی فهمیده‌اید که کودکتان دچار بلوغ زودرس شده، حتما سوالات زیادی در ذهنتان شکل گرفته است.
شما می‌خواهید بدانید بلوغ زودرس و درمان آن در بلندمدت چه تاثیری روی فرزندتان دارد و شما چگونه می‌توانید به او کمک کنید. ما در این مقاله از ایده آل مگ سعی کرده‌ایم پیرامون بلوغ زودرس در پسران اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار دهیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
بلوغ زودرس چیست؟
به بلوغی که زودتر از موعد موقرر رخ می‌دهد، بلوغ زودرس می‌گویند. در کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند، علائم جسمی مرتبط با بلوغ جنسی خیلی زود و در سنین پایین ظاهر می‌شود.
این علائم در پسران شامل رشد موهای ناحیه تناسلی و تغییر صدا می‌شود که به آن‌ها ویژگی‌های جنسی ثانویه می‌گویند.
انواع بلوغ زودرس کدام است؟
به طور کلی، بلوغ زودرس در پسران به دو دسته مرکزی و محیطی تقسیم می‌شود که هر کدام دلایل متفاوتی دارند.
بلوغ زودرس مرکزی
بلوغ زودرس مرکزی یا وابسته به گنادوتروپین، شایع‌ترین نوع بلوغ زودرس است که به دلیل ترشح هورمون‌هایی به نام گنادوتروپین رخ می‌دهد. گنادوتروپین شامل هورمون لوتئینه‌کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) می شود که هر دو از غده هیپوفیز ترشح می‌شوند.
غالبا علت بلوغ زودرس مرکزی قابل شناسایی نیست، اما در بعضی موارد ممکن است از علل زیر ناشی شود:
- ناهنجاری‌های سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع)
- سابقه خانوادگی این اختلال
- بعضی از سندرم‌های ژنتیکی نادر
- تومورهای غده هیپوفیز یا مغز
بلوغ زودرس محیطی
بلوغ زودرس محیطی که شیوع کمتری دارد، بدون دخالت گنادوتروپین‌ها اتفاق می‌افتد. در پسران، ترشح تستوسترون به دلیل مشکلات مرتبط با بیضه‌ها یا غدد فوق کلیوی باعث بروز این اختلال می‌شود. دلایل ابتلا به بلوغ زودرس محیطی عبارتند از:
- بعضی از سندرم‌های ژنتیکی نادر
- تومورهای بیضه
- سایر تومورهایی که گنادوتروپین جفتی انسانی ترشح می‌کنند
- اختلالات غدد فوق کلیوی
- کم کاری شدید تیروئید
بلوغ باید چه زمانی رخ دهد؟
معمولا بلوغ در دختران بین 8 تا 13 سالگی و در پسران بین 9 تا 14 سالگی شروع می‌شود.
چه چیزی باعث بلوغ زودرس در پسران می‌شود؟
غالبا بلوغ زودرس در پسران به دلیل ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌شود. وجود تومور در بیضه‌ها، غدد فوق کلیوی، غده هیپوفیز یا مغز می‌تواند به بلوغ زودرس منجر شود.
مشکلات سیستم عصبی مرکزی یا بعضی از سندرم‌های ژنتیکی نادر هم از سایر علل بلوغ زودرس محسوب می‌شوند. با این حال، در بسیاری از موارد هیچ دلیلی برای این اختلال یافت نمی‌شود.
چه کسانی در معرض خطر بلوغ زودرس هستند؟
اگر کودک یکی از موارد زیر را داشته باشد، در معرض ابتلا به بلوغ زودرس قرار دارد:
- وجود تومور در بیضه‌ها، غدد فوق کلیوی، غده هیپوفیز یا مغز
- مشکلات سیستم عصبی مرکزی
- سابقه خانوادگی بلوغ زودرس
- ابتلا به یک سندرم ژنتیکی نادر
علائم بلوغ زودرس در پسران چیست؟
نشانه‌های بلوغ زوردس ویژگی‌های جنسی ثانویه هستند که زودتر از موعد موقرر ظاهر می‌شوند. علائم رایج این اختلال در پسران شامل موارد زیر می‌شود:
- بزرگ شدن آلت تناسلی و بیضه‌ها
- رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل
- رشد موهای صورت
- نعوظ خود به خود
- تولید اسپرم
- آکنه
- تغییر صدا
سایر علائم بلوغ زودرس عبارتند از:
- بد خلقی
- افزایش پرخاشگری
- رشد قدی که زودتر از سایر همکلاسی‌ها اتفاق می‌افتد
عوارض احتمالی بلوغ زودرس در پسران چیست؟
بلوغ زودرس می‌تواند با پیامدهای جسمی و روانی مختلفی همراه باشد که در ادامه مطلب به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
کوتاهی قد
اگرچه کودکان مبتلا به بلوغ زودرس نسبت به سن خود قد بلندی دارند، اما بعضی از آن‌ها در بزرگسالی کوتاه قد می‌شوند.
پس از پایان بلوغ، رشد متوقف می‌شود. بلوغ زودرس زودتر از بلوغ طبیعی به پایان می‌رسد و به همین دلیل رشد این کودکان در سنین پایینتر متوقف می‌شود؛ در نتیجه، ممکن است نسبت به حالت عادی قد کوتاه‌تری داشته باشند.
مشکلات رفتاری
بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که کودکان مبتلا بلوغ زودرس بیشتر از همسالان خود دچار مشکلات رفتاری می‌شوند. با شروع بلوغ زودرس رفتار کودکان تغییر می‌کند و پسرها بدخلق و پرخاشگر می‌شوند.
استرس و اضطراب
کودکان مبتلا به بلوغ زودرس ممکن است به علت بروز تغییرات جسمی و هورمونی که برای درک آن بسیار کوچک هستند، تحت استرس قرار بگیرند و توسط همسالان خود مسخره شوند.
عزت نفس پایین
بلوغ زودرس باعث می‌شود بدن فرزند شما خیلی زودتر از بدن همسالانش تغییر کند و این حس متفاوت بودن ممکن است باعث ناراحتی او شده و عزت نفسش را کاهش دهد.
شروع فعالیت جنسی در سنین پایینتر
بلوغ زودرس در بعضی از پسران به خودارضایی منجر شده و احتمال رفتارهای جنسی نامناسب در سنین پایین را افزایش می‌دهد.
بلوغ زودرس چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک علائم و سابقه سلامتی کودک و همچنین تاریخچه سلامتی خانواده را بررسی می‌کند و معاینه بدنی انجام می‌دهد. علاوه بر این، به منظور بررسی هورمون‌های زیر آزمایش خون را توصیه می‌کند:
- هورمون لوتئینه‌کننده
- هورمون محرک فولیکول
- تستوسترون
- هورمون‌های تیروئید
هورمون محرک گنادوتروپین (GnRH) توسط هیپوتالاموس در مغز ساخته می‌شود. GnRH باعث ترشح گنادوتروپین‌ها توسط غده هیپوفیز می‌شود. گنادوتروپین‌ها روی بیضه‌ها تاثیر گذاشته و باعث تولید هورمون‌های جنسی توسط آن‌ها می‌شوند. با بررسی GnRH در خون می‌توان نوع بلوغ زودرس را مشخص کرد.
سایر تست‌ها
علاوه بر آزمایش خون ممکن است پزشک انجام تست‌های زیر را هم لازم بداند:
- اشعه ایکس: در این تست از مقدار کمی اشعه برای ایجاد تصاویری از بافت‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. رادیوگرافی از مچ و دست چپ می‌تواند سن استخوانی کودک را تخمین بزند. اگر فرزندتان دچار بلوغ زودرس شده باشد، سن استخوانی او بزرگتر از سن تقویمی است.
- سونوگرافی: این تست از امواج صوتی و کامپیوتر برای ایجاد تصاویری از عروق خونی، بافت‌ها و اندام‌ها استفاده می‌کند. با سونوگرافی می‌توان وضعیت غدد فوق کلیوی و بیضه‌ها را بررسی کرد.
- ام آر آی (MRI): در این روش با استفاده از آهنرباهای بزرگ و یک کامپیوتر تصاویر دقیقی از بافت‌های بدن تهیه می‌شود.
بلوغ زودرس در پسران چگونه درمان می‌شود؟
درمان به نوع بلوغ زودرس و علت بروز آن بستگی دارد و هدف از آن جلوگیری از شروع علائم اولیه بلوغ است.
غالبا برای درمان بلوغ زودرس مرکزی از شکل مصنوعی هورمون آزادکننده هورمون لوتئینه‌کننده (LHRH) استفاده می‌شود. با این کار می‌توان ترشح گنادوتروپین‌ها را در غده هیپوفیز متوقف کرد. درمان بلوغ زودرس محیطی به علت افزایش تستوسترون در بدن بستگی دارد. در بعضی موارد نادر که وجود تومور علت بلوغ زودرس است، جراحی توصیه می‌شود.
شما چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
به کودک خود در مورد آنچه که در حال رخ دادن است، یک توضیح ساده و واقعی بدهید. به او بگویید که این تغییرات برای بچه‌های بزرگتر و نوجوانان طبیعی است، اما بدن او کمی زودتر شروع به رشد کرده است.
فرزندتان را درباره نحوه درمان این اختلال آگاه کنید و مراقب مشکلات روحی و عاطفی او باشید. علائم هشداردهنده‌ای که باید با پزشک در میان بگذارید، عبارتند از:
- کسب نمرات پایین در مدرسه
- از دست دادن علاقه نسبت به به فعالیت‌های روزمره
- افسردگی
نحوه واکنش شما می‌تواند روی رفتار فرزندتان تاثیر داشته باشید. برای اینکه عزت نفس کودک را تقویت کنید:
- از اظهار نظر در مورد ظاهر او خودداری کنید.
- برای کسب موفقیت در مدرسه یا ورزش او را ستایش کنید.
- از علایق فرزندتان حمایت کنید.
چه زمانی باید در مورد بلوغ زودرس با پزشک تماس گرفت؟
اگر قبل از 9 سالگی در پسر خود علائم رشد جنسی را مشاهده کردید، برای انجام بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید. در بیشتر موارد، بلوغ زودرس برای سلامتی کودکان خطری ندارد؛ اما در موارد نادر ممکن است نشانه ابتلا به مشکلی باشد که نیاز به درمان دارد.
آیا می‌توان از بلوغ زودرس در پسران جلوگیری کرد؟
بیشتر اوقات بلوغ به دلیل عوامل ژنتیکی شروع می‌شود و والدین نمی‌توانند کاری برای جلوگیری از آن انجام دهند؛ با این حال، می‌توان علل محیطی را تا حد زیادی کنترل کرد. حفظ وزن کودک در محدوده مناسب و اجتناب از مواجهه او با تستوسترونی که در کرم‌ها، ژل‌ها و مکمل‌های غذایی بدون نسخه یافت می‌شود، می‌تواند از بلوغ زودرس جلوگیری کند.
کلام پایانی
اگرچه بلوغ زودرس می‌تواند با پیامدهای جسمی و روانی همراه باشد، اما در بیشتر موارد تاثیر طولانی مدتی روی سلامتی کودک ندارد. با درمان و مشاوره مناسب، اغلب کودکان دارای بلوغ زودرس می‌توانند به حداکثر رشد قدی خود برسند، استرس عاطفی و اجتماعی‌شان را کنترل کنند و از دوران نوجوانی و بزرگسالی شاد و سالمی برخوردار شوند.
سوالات متداول
پسری که قبل از 9 سالگی علائم بلوغ در او ظاهر شده است، دچار بلوغ زودرس است.
معمولا بزرگ شدن بیضه‌ها اولین علامت بلوغ در پسران است. سایر علائم عبارتند از جهش رشد، افزایش بوی بدن، رشد مو روی صورت، ناحیه تناسلی و زیر بغل، آکنه و تغییر صدا.
بله. در صورت دریافت درمان مناسب، بیشتر کودکان مبتلا به بلوغ زودرس می‌توانند دوران نوجوانی نرمال و شادی را تجربه کنند.
شما به عنوان پدر یا مادر می‌توانید با رفتار خود به افزایش عزت نفس فرزندتان کمک کنید. در صورت لزوم برای دریافت کمک تخصصی به مشاور کودک مراجعه کنید.
