اگر در رحم یا تخمدان خود احساس گزگز می‌کنید، این احتمال را در نظر بگیرید که ممکن است کیست تخمدان داشته باشید. کیست‌های فانکشنال می‌توانند هر ماه به عنوان بخشی از چرخه طبیعی قاعدگی تشکیل شوند.
بیشتر این کیست‌ها جای نگرانی ندارند؛ البته نه اینکه هیچوقت آزاردهنده نباشند! انواع دیگری از کیست‌ها هم هستند که مشکلات جدی‌تری محسوب می‌شوند و حتما به درمان نیاز دارند.
در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم نگاه دقیقی به روش‌های درمان کیست تخمدان بیندازیم و ببینیم با کدام روش‌های پزشکی و راهکارهای خانگی می‌توانیم با این مشکل شایع مقابله کنیم.
علائم کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان در بسیاری از موارد هیچگونه علائمی ندارد و فرد حتی از ابتلا به این بیماری باخبر نمی‌شود، اما اگر پاره شود، بزرگ باشد یا جریان خون به سمت تخمدان‌ها را مسدود کند، با این علائم همراه است:
- درد لگن؛ از حس سنگینی گرفته تا دردهای ناگهانی، شدید و تیز
- درد هنگام رابطه جنسی
- مشکل تخلیه روده
- نیاز مکرر به تخلیه ادرار
- پریودهای سنگین، نامنظم یا سبک‌تر از حد معمول
- نفخ و تورم شکم
- سیر شدن سریع
- مشکلات بارداری
در صورت مشاهده هریک از این علائم باید به‌دنبال درمان کیست تخمدان با پزشک متخصص تماس بگیرید.
انواع کیست تخمدان کدام‌اند؟
کیست تخمدان انواع مختلفی دارد. برخی از آنها هیچ یک از علائم رایج را نشان نمی‌دهند و برخی دیگر، حتما به درمان نیاز دارند.
کیست فانکشنال (Functional Ovarian Cyst)
شایع‌ترین نوع کیست تخمدان که معمولا خوش‌خیم و بی‌ضرر است و نیازی به درمان ندارد، چون بعد از مدت کوتاهی خود به خود از بین می‌رود. اما اگر کیست فانکشنال با خونریزی داخلی همراه باشد، به کیست هموراژیک (Hemorrhagic Ovarian Cyst) تبدیل می‌شود.
- کیست های فولیکولی (Follicular cysts)
در داخل فولیکول تخمدان یک تخمک نابالغ به نام اووسیت (oocyte) و مقداری مایع وجود دارد. هنگامی که فولیکول بالغ می‌شود، پاره می‌شود و تخمک و مایع آزاد می‌شوند. این اتفاق در زمان تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. اگر فولیکول پاره نشود یا مایع را دفع نکند، متورم شده و تبدیل به کیست می‌شود.
- کیست لوتئال (Luteal cysts)
زمانی که فولیکول تخمک را آزاد می‌کند و شروع به تولید پروژسترون می‌کند، کوپوس لوتئوم (corpus luteum) نامیده می‌شود. وقتی فولیکول دوباره بسته می‌شود و مایع درون آن جمع می‌شود، کیست ایجاد می‌شود.
کیست های درموئید (Dermoid cysts)
کیست‌های درموئید توده‌هایی هستند که حاوی مو، مایع، غدد و بافت پوست هستند. این کیست‌ها اگرچه خوش‌خیم محسوب می‌شوند، اما در صورت پارگی عوارضی ایجاد می‌کنند.
کیست اندومتریوما (Endometrioma cysts)
کیست‌هایی که حاوی بافت آندومتر و خون قاعدگی هستند و معمولا در افراد مبتلا به آندومتریوز دارند ایجاد می‌شوند.
سیستادنوما (Cystadenomas)
سیستادنوما از مایع مخاطی تشکیل می‌شود و در صورتی که بزرگ شود، می‌تواند با درد و ناراحتی همراه باشد. بر خلاف کیست‌های فانکشنال، این کیست‌ها خود به خود ناپدید نمی‌شوند و درمان آنها اغلب جراحی است.
برای کیست تخمدان کی به پزشک مراجعه کنیم؟
کیست تخمدان شرایطی است که خیلی از بیماران مبتلا، شاید از آن مطلع نباشند. بسیاری از آنان هیچگونه علائمی را تجربه نمی‌کنند و بدون درمان کیست تخمدان خود به خود خوب می‌شوند.
البته کیست‌های بزرگ مي‌توانند باعث درد لگن، پری شکم یا نفخ شوند. در صورت مشاهده موارد زیر فورا به پزشک معالج مراجعه کنید:
- درد شدید لگن
- درد ناگهانی شکم
- درد همراه با تب
- درد همراه با استفراغ
- علائم شوک مثل پوست نم‌دار و سرد، تنفس سریع، سبکی سر یا ضعف
این علائم نشانه پارگی کیست است که احتمال وقوع آن در کیست‌های بزرگ بیشتر است. همین‌ها در برخی موارد ممکن است نشانه پیچ خوردگی تخمدان باشند. این پیچ‌خوردگی درناک جریان خون به سمت تخمدان‌ها را کم و کمتر می‌کند.
مناسب‌ترین روش‌های درمان کیست تخمدان در خانه
در ادامه بهترین و موثرترین روش‌های درمان کیست تخمدان در خانه را مرور می‌کنیم.
مصرف مسکن
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن، ناپروکسن یا استامینوفن که می‌توان بدون تجویز پزشک از داروخانه تهیه کرد، می‌توانند موقتا درد ناشی از کیست تخمدان و همچنین گرفتگی‌های قاعدگی را تسکین دهند.
در صورت درد و ناراحتی این داروها را دو الی سه روز مصرف کنید. اگر این داروها در تسکین درد موثر واقع نشدند، با پزشک خود تماس بگیرید تا در صورت نیاز مسکن‌های قوی‌تر مثل کوکودامول (حاوی کدئین) برای شما تجویز کند.
درمان کیست تخمدان با کاهش وزن
چربی در بدن دو وظیفه اصلی دارد: اولا به عنوان یک منبع انرژی عمل می‌کند تا در صورت نیاز انرژی لازم برای سوخت‌و‌ساز سلول‌ها را تامین کند. دوما به سایر قسمت‌های بدن پیام می‌فرستد تا مواردی مثل رشد سلولی، واکنش‌های شیمیایی در سلول‌ها و چرخه‌های تولید مثل بدن را کنترل کنند. اما اگر چربی بیش از حد در بدن وجود داشته باشد، این روند می‌تواند مختل شود.
مطالعات نشان داده‌اند که اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. بدن با وزن متناسب عملکرد بهتری دارد و همین عملکرد بهتر می‌تواند از تشکیل کیست تخمدان جلوگیری کند.
تنظیم رژیم غذایی برای درمان خانگی کیست تخمدان
شواهد حاکی از آن است که اکثر افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نسبت به انسولین مقاوم‌اند یا اضافه وزن دارند.
مقاومت بدن در برابر انسولین می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت، اضافه وزن بیمار و احتمال ناباروری او شود. به همین خاطر پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند سطح انسولین را با تغییر رژیم غذایی مدیریت کنند.
افراد مبتلا به PCOS می‌توانند با تغییر رژیم غذایی (مثلا کاهش مصرف قند) خطر ابتلا به دیابت یا کیست تخمدان را تا حد زیادی از خود دور کنند. توصیه می‌شود این افراد از مصرف غذاهایی که شدت مقاومت به انسولین را بیشتر می‌کنند شامل کربوهیدرات های تصفیه شده و غذاهای فرآوری شده اجتناب کنند.
نان سفید، سیب زمینی سفید، هر چیزی که با آرد سفید درست شود، شیرینی‌ها، دسرها، کلوچه‌ها و سایر غذاهای شیرین باید کنار گذاشته شده و با مواد غذایی زیر جایگزین شوند:
- غذاهای پر از فیبر مثل بروکلی، سبزیجات، بادام، انواع توت‌ها و کدو حلوایی
- پروتئین‌های بدون چربی مثل ماهی، توفو و مرغ
- غذاها و ادویه‌های ضد التهابی مثل گوجه فرنگی، زردچوبه، کلم پیچ، روغن زیتون و بادام
درمان کیست تخمدان با ماساژ درمانی
درد کیست تخمدان می‌تواند باعث کشیدگی عضلات اطراف شود. اتفاقی که اگر ادامه دار شود، با درد و ناراحتی زیادی همراه خواهد بود.
به همین دلیل ماساژ کمر، ران‌ها، باسن و معده می‌تواند برای شل شدن عضلات منقبض و کاهش درد این نواحی موثر عمل کند و از راه‌های درمان خانگی کیست تخمدان شناخته می‌شود.
گرما درمانی
گرما جریان خون را افزایش می‌دهد و احساس درد را کمرنگ می‌کند. گرمادرمانی با پد حرارتی یکی دیگر از راه‌های محبوب کاهش درد کیست و درمان کیست تخمدان محسوب می‌شود.
شما می‌توانید یک حوله خیس را داخل یک پلاستیک زیپی بیندازید و در مایکروویو گرم کنید. سپس آن را در یک حوله مرطوب دیگر بپیچید و روی شکم قرار دهید. حوله حدودا ۲۰ دقیقه حرارتش را حفظ می‌کند. این کار را چند بار در طول روز تکرار کنید تا دردتان را به‌خوبی تسکین دهد.
حمام نمک اسپوم برای درمان خانگی کیست تخمدان
گفتیم که گرما می‌تواند درد ناشی از کیست یا گرفتگی را تا حد زیادی تسکین ببخشد، پس می‌توان گفت حمام آب گرم یکی از بهترین گزینه‌ها برای رفع این درد است.
تجربه ثابت کرده اگر مقداری نمک اپسوم (سولفات منیزیم) را به آب گرم حمام اضافه کنید، تاثیر آن چندین برابر بیشتر می‌شود. این نمک سالها است که برای کاهش دردهای عضلانی و دیگر انواع دردهای بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وان حمام را پر از آب گرم کنید و دو فنجان نمک اپسوم به آن اضافه کنید. کمی صبر کنید تا نمک کاملا در آب حل شود و بعد حدود ۲۰ دقیقه در وان آب گرم بشینید تا اثر کند.
تکنیک‌های آرامش‌بخش
همه ما می‌دانیم که استرس و اضطراب چقدر می‌تواند وضعیت درد بدن را بدتر کند. جالب است بدانید تکنیک‌های تمدد اعصاب مثل مدیتیشن، یوگا و نفس‌های عمیق در کنار بهبود سلامت کلی فرد می‌توانند با تسکین اضطراب، شدت درد را هم در لحظه و هم در طولانی‌مدت کمتر کنند. تکنیک‌های ریلکسیشن از پرطرفدارترین راه‌های درمان کیست تخمدان به شمار می‌روند.
بادام برای درمان خانگی کیست تخمدان
سطح بالای منیزیم موجود در بادام می‌تواند تا حد زیادی درد و گرفتگی‌های ناشی از کیست تخمدان را آرام کند. هر ۱۰۰ گرم بادام خام حاوی حدود ۲۷۰ میلی‌گرم منیزیم است و به همین دلیل یکی از محبوب‌ترین تنقلات دوره قاعدگی محسوب می‌شود.
حتی در مطالعات رسمی اثبات شده که مکمل‌های رژیم غذایی حاوی منیزیم دردهای مزمن را آرام می‌سازند. اگر به انواع آجیل‌های درختی حساسیت ندارید، بدون هیچ مشکلی می‌توانید بادام را به عنوان میان‌وعده یا درکنار سالاد نوش جان کنید.
درمان کیست تخمدان با چای بابونه و چای زنجبیل
گیاه بابونه از قدیم‌الایام برای آرامش خاطر و کاهش اضطراب مورد استفاده قرار می‌گرفت. خواص ضدالتهابی این گیاه نه دردهای بدن را تسکین می‌دهد، بلکه کیفیت خواب شبانه فرد را بیشتر می‌کند.
- برای تهیه چای بابونه ۳-۴ قاشق غذاخوری گل بابونه، یک شاخه نعنا و یک فنجان آب جوش را ترکیب کنید و بعد از پنج دقیقه نوش جان کنید.
- برای تهیه چای زنجبیل یک تکه زنجبیل را پوست بگیرید و با ۲ فنجان آب به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. سپس از روی حرارت بردارید و با آبلیمو یا عسل نوش جان کنید.
کلام پایانی
کیست تخمدان یکی از بیماری‌های رایج و زنانه است که البته در بسیاری از موارد، خطرناک نیست و با برخی روش‌های درمان خانگی، می‌توانید از دست آن خلاص شوید.
در این مقاله به بررسی انواع روش‌های درمان کیست تخمدان پرداختیم. در صورتی که همچنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.
پرسش‌های متداول
درد لگن، درد هنگام رابطه جنسی، مشکل تخلیه روده، تکرر ادرار، پریودهای سنگین، نامنظم یا سبک‌تر از حد معمول، نفخ و تورم شکم، سیری سریع و مشکلات بارداری از رایج‌ترین علائم کیست تخمدان هستند.
کاهش وزن، تغییر رژیم غذایی، ماساژ درمانی، گرما درمانی، حمام نمک اپسوم، مصرف بادام و چای زنجبیل و بابونه از بهترین راهکارهای خانگی درمان کیست تخمدان محسوب می‌شوند.
کیست فانکشنال که معمولا علائمی ندارد و خود به خود درمان می‌شود، از شایع‌ترین انواع کیست تخمدان است.
