دلایل و نشانه های عدم تمرکز در کودکان چیست؟
جلب توجه کودک و تلاش برای تمرکز کودکان کار آسانی نیست و به نظر می‌رسد که بسیاری از والدین با این مسئله به مشکل برمی‌خورند.
شاید در نگاه اول نگران‌کننده به نظر برسد و این ایده در ذهن والدین شکل بگیرد که نکند فرزندشان مشکل حادی داشته باشد! در حالی که مسئله عدم تمرکز در کودکان بسیار رایج است و کودکان زیادی آن را تجربه می‌کنند.
در ادامه این مقاله از ایده آل مگ قصد داریم با مشکلات و نشانه های عدم تمرکز در کودکان آشنا شویم و ببینیم چطور باید برای رفع این مشکل به کودک دلبند خود کمک کنیم.
مشکل عدم تمرکز در کودکان چیست؟
اگر می‌بینید کودک دلبند شما برای مدت زمان طولانی درگیر تمرکز روی یک مسئله خاص مثل تکمیل یک پازل یا اتمام تکالیف درسی است، هوشیار باشید که ممکن است از مشکلات مربوط به تمرکز رنج ببرد.
این عدم تمرکز را می‌توان در کیفیت درس خواندن و سایر فعالیت‌های او نیز مشاهده کرد. اگر کودکتان تمرکز نداشته باشد، موارد زیر در رفتارهای روزمره او مشهود خواهد بود. در واقع این‌ها متداول‌ترین نشانه های عدم تمرکز در کودکان هستند:
- خیلی راحت حواسش پرت می‌شود.
- بی‌قرار است.
- به‌راحتی همه‌چیز را گم می‌کند.
- نمی‌تواند وسایلش را مرتب نگه دارد.
- نمی‌تواند دستورالعمل‌ها را دنبال کند.
- میانه خوبی با تکالیف مدرسه ندارد.
- بد خلق، تحریک‌پذیر یا پرخاشگر است.
- نمی‌تواند دوستانش را حفظ کند.
- به نقطه‌ای در دوردست‌ها خیره می‌شود.
- نمی‌تواند رشته افکار خاصی را دنبال کند.
- تکمیل یک وظیفه خاص زمان زیادی از او می‌برد.
- احساس «احمق‌بودن» می‌کند.
- زمانی که صحبت می‌کنید، گوش نمی‌دهد.
عوامل ایجاد و یا تشدید عدم تمرکز در کودکان چیست؟
مواردی که در ادامه معرفی می‌کنیم می‌توانند زمینه‌ساز یا علت عدم تمرکز در کودکان باشند:
1. دشوار بودن وظایف
چنان‌چه تکالیف یا وظایف کودک برای او دشوار یا چالش‌برانگیز باشد، ناخودآگاه نمی‌تواند به‌خوبی روی آن‌ها تمرکز کند. شما به عنوان پدر و مادر می‌تواند وظایف بزرگ او را به کارهای کوچکتر تقسیم کنید تا انجام دادن آن‌ها برای او ساده‌تر به‌نظر برسد.
2. حواس‌پرتی
کودک ذاتا کنجکاو است و علاقه‌ای به یکجانشینی و تمرکز ندارد. از این رو تلویزیون، رادیو و اتفاقاتی که بیرون پنجره می‌گذرد، برای ذهن سرگردان او جذاب‌تر است و به‌راحتی حواسش را پرت می‌کند. برای حل این مشکل اطمینان حاصل کنید که اتاق کودک کاملا عاری از عوامل حواس‌پرتی باشد.
3. جلب توجه والدین
بسیاری از رفتارهای منفی کودکان با هدف جلب توجه والدین انجام می‌شوند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم به‌عنوان پدر و مادر ساعتی از روز را به وقت‌گذرانی با کودک دلبندتان اختصاص دهید تا از توجه شما به خود کاملا مطمئن باشد.
4. رژیم غذایی نامناسب
تغذیه نامناسب و حذف صبحانه یکی از شایع‌ترین دلایل ضعف تمرکز محسوب می‌شود. مطمئن شوید کودکتان رژیم غذایی سالم دارد و تحت هیچ شرایطی وعده صبحانه را حذف نمی‌کند.
5. کم‌خوابی
رفع مشکل کم خوابی از جمله راه های افزایش تمرکز در کودکان است. کودک برای اینکه بهترین عملکرد خود را داشته باشد، باید هر شب بین هشت تا دوازده ساعت بخوابد. چرا که کم‌خوابی مستقیما روی قدرت تمرکز کودک تاثیر می‌گذارد و باعث عدم تمرکز در کودکان می‌شود. اجازه ندهید فرزندتان شب‌ها تا دیروقت بیدار بماند. بهترین ساعات خواب کودک شما بسته به سن او از ساعت 7:30 به بعد است.
6. مشکلات شخصی
زمانی که کودک با مشکلات درونی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، طبیعتا قدرت تمرکز او را به چالش کشیده می‌شود. برای مثال چنان‌چه مشکلی در خانه به‌وجود بیاید، کودک شما هم به احتمال زیاد درگیر می‌شود.
در این شرایط او توانایی تمرکز بر فعالیت‌های خود را از دست می‌دهد. بنابراین سعی کنید مشکلات خانه را تا حد امکان از او مخفی نگه دارید.
7. بی‌انگیزگی یا بی‌علاقگی
بچه‌ها نمی‌توانند مثل بزرگتر‌ها به‌راحتی با چیزهایی که دوست ندارند کنار بیایند. آن‌ها وقتی به چیزی علاقمند نباشند یا انگیزه‌ای برای تمرکز روی مسئله نداشته باشند، روی آن تمرکز نخواهند کرد.
شما به‌عنوان والدین کودک باید بتوانید راهی برای حفظ انگیزه و علاقه فرزندتان به موضوع مورد نظر پیدا کنید. حتی اگر خودتان راهی به ذهنتان نمی‌رسد، با یک متخصص مشورت کنید.
8. ورزش نکردن
کودکی که تمرینات بدنی کافی نداشته باشد، تسلیم تنبلی و بی‌حالی می‌شود و قدرت تمرکز او کاهش می‌یابد. تلویزیون را خاموش کنید، موبایل را کنار بگذارید و نگاهتان را از صفحه مانیتور کامپیوتر بگیرید. فرزندتان را بیرون ببرید، با هم بازی و دوچرخه‌سواری کنید تا انرژی کودک هرز نرود.
9. اندوه و ناراحتی
زمانی که فقدانی در خانواده اتفاق می‌افتد، مثلا یکی از نزدیکان خانوادگی را از دست می‌دهید یا اتفاق ناگواری رخ می‌دهد، تمرکز کودک تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
با فرزندتان صحبت کنید یا در صورت نیاز برای او وقت مشاوره بگیری. به فرزندتان کمک کنید این دوران سخت را پشت سر بگذارد.
10. مشکلات سازمان‌دهی
اگر اتاق کودک یا دفترچه تکالیف او همواره نامرتب است، بدیهی است باید زمان بیشتری را صرف پیدا کردن کتاب‌ها یا موضوعات درسی کند و این منجر به عدم تمرکز در کودکان می‌شود.
به فرزندتان کمک کنید کیف مدرسه‌اش را مرتب کند و تکالیفش را هر روز چک کنید. کودکتان را با نظم آشتی دهید و به او بیاموزید که منظم بودن در درازمدت به او کمک می‌کند.
11. اختلالات یادگیری
مشکلات یادگیری مثل ADD، نارساخوانی یا ADHD می‌توانند منجر به عدم تمرکز در کودکان شوند. برای تشخیص دقیق این اختلالات با یک متخصص مشورت کنید و در صورت تایید این مشکلات، برای قدم‌های بعدی از مشاور متخصص کمک بگیرید.
چگونه به حل مشکل عدم تمرکز در کودکان کمک کنیم؟
اگر فکر می‌کنید فرزندتان با مشکلات توجه دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، به‌جای آنکه نگران شوید، به‌خاطر داشته باشید که کودکان بسیاری با این مسئله روبرو هستد و روش‌های متعدد و موثری برای مقابله با آن وجود دارد.
موارد زیر گام‌هایی هستند که شما والدین گرامی می‌توانید برای کمک به فرزندتان در مواجهه با مشکلات تمرکز خود بردارید:
- با معلم فرزندتان صحبت کنید تا به مشکلات تمرکز فرزندتان در کلاس درس پی ببرید.
- با فرزندتان در مورد مشکلاتی که دارد صحبت کنید.
- به متخصصی مراجعه کنید که بتواند تمرکز کودکان را آزمایش و بررسی کند.
- برای جلب توجه و کمک به تمرکز کودکان، بازی‌ها و تمرین‌های تمرکز انجام دهید.
- برای انجام فعالیت‌های مهم مثل تکالیف درسی، محیطی ساکت و بدون حواس‌پرتی آماده کنید.
- به کودکان خود غذای سالم و سبزیجات بدهید.
- کودک را به چرت زدن و استراحت دعوت کنید.
- وظایف بزرگ کودک را به فعالیت‌های کوچکتر تقسیم کنید.
- روش یادگیری فرزندتان (بصری، شنیداری، حرکتی) را بشناسید.
- برای او اهداف کوتاه‌مدت تعیین کنید.
- به فکر یک سیستم پاداش باشید و به ازای هر بار تمرکز و تکمیل وظایف به کودک جایزه بدهید.
- اجازه بدهید حواسش مدتی پرت باشد.
- از او بخواهید عمیق نفس بکشد.
- در هر لحظه فقط یک وظیفه به او بسپارید.
- زمان و مکان انجام وظایفش را به‌وضوح مشخص کنید.
کلام آخر
در این مقاله به بررسی مشکل عدم تمرکز در کودکان، نشانه‌های این اختلال و راه‌های مقابله با آن پرداختیم. دانستیم که تمرکز درست مثل ماهیچه‌ای است که تقویت آن نیازمند ورزش روتین و منظم است.
البته منظور از ورزش، لزوما تمرینات بدنی نیست، بلکه رعایت نکاتی است که دست‌به‌دست هم می‌دهند و زمینه تمرکز کودکان را فراهم می‌کنند.
برخی از بچه‌ها با قدرت تمرکز قوی‌تری به دنیا می‌آیند، اما همه آن‌ها می‌توانند استراتژی‌هایی بیاموزند و در تمریناتی شرکت کنند که قدرت توجه و تمرکز را در آنان پرورش می‌دهد و روز به روز قوی‌تر می‌کند.
فراموش نکنید قدرت تمرکز و حفظ توجه برای یادگیری و پیشرفت کودکان ضروری است؛ مهارتی که در نهایت منجر به اعتماد به نفس و عزت نفس مثبت در کودک دلبند شما می‌شود.
سوالات متداول
مواردی مثل دشوار بودن وظایف، حواس‌پرتی، تلاش برای جلب توجه والدین، رژیم غذایی نامناسب، کم‌خوابی، مشکلات شخصی، بی‌انگیزگی یا بی‌علاقگی، ورزش نکردن، اندوه و ناراحتی و اختلالات یادگیری.
بله، این یکی از مشکلاتی است که شما به‌عنوان والدین می‌توانید در خانه با پیاده‌سازی استراتژی‌های خاص و عمل به نکاتی که در این مقاله ذکر شد، به مرور آن را برطرف کنید.
حواس‌پرتی، بی‌قراری، گم کردن وسایل، بی‌نظمی، بدخلقی، تحریک‌پذیری، پرخاشگری، خیره شدن به دوردست‌ها، گوش ندادن به بقیه و غیره از مهم‌ترین نشانه های عدم تمرکز در کودکان است.
