چند نکته و راه حل خلاقانه برای افزایش تمرکز کودکان
به عقیده کارشناسان رشد کودک، کودک چهار یا پنج ساله باید بتواند دو تا پنج برابر عدد سن خود روی یک وظیفه تمرکز کند. اما این قانون سرانگشتی، درست مثل تمام دستورالعمل‌های تربیت فرزند، به موقعیت بستگی دارد.
به عنوان پدر و مادر حتما می‌دانید که دامنه توجه کودکان انعطاف‌پذیر است؛ به این معنی که در طول روز در موقعیت‌های مختلف تغییر می‌کند. همچنین باید بدانید راهکارهایی برای تقویت این دامنه تمرکز و توجه وجود دارد که فقط به‌دست شما قابل اجرا است.
پس اگر به‌دنبال راهی برای افزایش تمرکز در کودکان دلبند خود هستید، تا انتهای این مقاله با ما در مجله اینترنتی ایده آل مگ همراه ما باشید.
بهترین راهکارها برای افزایش تمرکز در کودکان
به عنوان والدین یک کودک بازیگوش و سر به هوا، راهکارهای زیادی در دسترس شما قرار دارند که بر اساس آن‌ها، می‌توانید تمرکز فرزند دلبند خود را افزایش دهید:
توجه کنید تا توجه بگیرید
برای جلب توجه کودک، والدین نیز باید توجه کنند. تا زمانی که ما به‌عنوان والدین نتوانیم افکار خود را جمع کنیم و روی لحظه حال تمرکز کنیم، نباید چنین انتظاری از کودک خود داشته باشیم.
بهترین راه افزایش تمرکز در کودکان این است که موقع ادای کلمات و درخواست‌ها، در نزدیکی او حضور داشته باشیم و دستورالعمل‌ها را واضح و مختصر، به فرزند خود منتقل کنیم.
روبروی کودک بایستید و با او تماس چشمی برقرار کنید، شانه او را لمس کنید و بگویید «من از تو می‌خواهم این کار را انجام بدهی».
اگر درخواست‌تان را نادیده گرفت از او بپرسید «الان باید چکار کنی؟» و وقتی فرزندتان پاسخ درست داد، بگویید: «نشان بده ببینم چطور این کار را می‌کنی».
کارهای بزرگ را به چند مسئولیت کوچک بشکنید
اگر انجام دادن کاری به نظر فرزند شما سخت باشد، خیلی زود از دایره توجه او خارج می‌شود. وارد عمل شوید و وظایف بزرگ آنان را به لقمه‌های کوچک‌تر تقسیم کنید.
مثلا به جای اینکه به فرزندتان بگویید «اتاقت را تمیز کن»، بهتر است بگویید «اول اسباب‌بازی‌ها را جمع کن تا بگویم بعد چکار کنی». حتی می‌توانید این روال را روی کاغذ بنویسید و روی دیوار اتاقش بچسبانید تا به‌عنوان یک یادآور عمل کند.
ورزش را وارد برنامه روزانه فرزندتان کنید
ورزش کمک بزرگی به افزایش تمرکز در کودکان می‌کند. بچه‌های دبستانی که در طول کلاس درس زمان مشخصی برای استراحت دارند، بهتر می‌توانند روی تکالیف خود تمرکز کنند.
کودکتان را تشویق کنید تا با اسباب‌بازی‌های مخصوص فضای باز مثل توپ و طناب ورزش کند. سعی کنید زمانی را به فعالیت‌های خانوادگی مثل پیاده‌روی، بازی در پارک یا دوچرخه‌سواری اختصاص دهید.
تمرینات تنفسی ساده را تمرین کنید
اکسیژن کافی به عملکرد صحیح مغز کمک می‌کند و نبود آن تمرکز را چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان سخت می‌کند. بنابراین کودک خود را مجبور کنید چند تمرین تنفسی ساده انجام دهد. تمرینات را با هم انجام دهید تا فرزند شما انگیزه بیشتری داشته باشد.
از کودک خود بخواهید به پشت دراز بکشد و یک اسباب بازی را روی شکم خود قرار دهد. سپس از او بخواهید نفس عمیق بکشد و اسباب بازی را تا جایی که می‌توانند بدون دست زدن به آن بالا ببرد. اگر اسباب بازی به سمت بالا حرکت کند، به این معنی است که ریه‌های کودک پر از هوا است.
قدرت ذهن کودک را تقویت کنید
والدین می‌توانند دامنه توجه فرزندتان را طوری پرورش دهند که قوی‌تر شود. برای شروع فعالیت‌هایی به کودک خود پیشنهاد دهید که نیاز به تمرکز داشته باشند.
مثلا از او بخواهید پازلی را تکمیل کند یا برای تهیه شام به شما کمک کند. گاهی اوقات بایستید و به جزئیات کوچک و جالب در محیط اطراف خود توجه کنید.
برای مثال حین پیاده‌روی لانه‌ی پرنده‌ای که لا‌به‌لای شاخ‌و‌برگ درختان پنهان شده یا رد پای حیوانات روی خاک را به فرزندتان نشان دهید و درباره آن صحبت کنید. این کار به تقویت قدرت ذهن و افزایش تمرکز در کودکان کمک زیادی می‌کند.
گرسنگی و خستگی را رفع کنید
موانعی مثل گرسنگی یا خستگی که توجه کودک را مختل می‌کنند، از میان بردارید. همیشه قبل از شروع تکالیف درسی یا فعالیت‌هایی که به تمرکز احتیاج دارد، به فرزندتان یک میان‌وعده سالم بدهید.
چوب شور غلات کامل، سبزیجات خام، ماست و کره بادام زمینی روی میوه گزینه‌های خوبی برای میان‌وعده کودک شما هستند.
اطمینان حاصل کنید که کودکتان به اندازه کافی استراحت دارد. چرا که اگر کودک استراحت کافی نداشته باشد و زمان او بیش از حد برنامه‌ریزی شده باشد، با رفتارش (مثل عدم تمرکز روی مسائل) نشان می‌دهد که به استراحت نیاز دارد.
تلاش‌های فرزندتان را تحسین کنید
ما یاد گرفته‌ایم که همیشه نتیجه را تحسین کنیم و به این توجه نمی‌کنیم که فرزند ما برای چیزی تلاش می‌کند. مثلا به جای اینکه بگویید «اسمت را درست ننوشتی»، این‌طور تشویقش کنید «می‌بینم چقدر تلاش می‌کنی مداد را درست نگه داری و روی خط بنویسی، این خیلی خوبه».
کودک نیاز دارد احساس موفقیت کنند. با تشویق و جایزه در واقع به او کمک می‌کنید که انگیزه‌اش را حفظ کند و تمرکز بیشتری روی باقی فعالیت‌ها داشته باشد.
زمان صفحه نمایش را محدود کنید
به جای آنکه بازی‌های الکترونیکی و ویدیویی در اختیار فرزندتان قرار دهید، تا جایی که می‌توانید دورش را با بازی‌های فیزیکی و سنتی پر کنید.
سرگرمی‌هایی برای او بخرید که خلاقیت و تفکر را در او تقویت کنند. از طرفی یک ساعت مشخص را به تماشای تلویزیون و استفاده از اینترنت اختصاص بدهید و بگویید فرضا برای یک ساعت اجازه دارد سریال محبوبش را ببیند. خودتان هم در حضور او کمتر تلویزیون تماشا کنید.
عوامل حواس‌پرتی محیط را حذف کنید
برخی از کودکان در محیط آرام و بی‌سر‌و‌صدا بهتر تمرکز می‌کنند و برخی از آن‌ها برای توجه به شلوغی نیاز دارند. بنابراین اولین قدم برای افزایش تمرکز در کودکان درک محیط ترجیحی او برای مطالعه است.
تمام دفتر مشق‌ها ، مداد رنگی‌ها، کتاب‌های درسی، و حتی خوراکی و آب را می‌توان روی میز یا در نزدیکی نگه داشت. همه اینها به کودکتان کمک می‌کند تمرکز و توجه بیشتری روی مطالب درسی داشته باشد.
برای بهبود تمرکز به کودک سبزیجات و غذای سالم بدهید
خوردن غذای سالم ارتباط مستقیمی با میزان تمرکز کودک دارد. برخی از غذاها بادام، تخم مرغ و گوشت بدون چربی مستقیما به تمرکز کودک کمک می‌کنند و برخی دیگر مثل غذاهای پر چرب یا قندی باعث تنبلی کودک و ضعف تمرکز او می‌شود.
بنا به عقیده متخصصان، مصرف میوه‌ها و سبزیجات آنتی‌اکسیدان‌هایی به بدن تزریق می‌کند که به‌نوبه خود قدرت مغز را تقویت می‌کنند.
برای افزایش تمرکز در کودکان اهداف کوتاه مدت تعیین کنید
برای تکمیل هر هدف محدودیت زمانی زمانی تعیین کنید. مثلا در مورد مطالعه، برایش روشن کنید که در عرض بیست دقیقه چند صفحه باید خوانده باشد.
بنابراین محدودیت‌های زمانی کوتاه‌تر مثل 15 دقیقه تا 20 دقیقه تعیین کنید. تعیین کردن بازه زمانی به افزایش تمرکز در کودکان کمک می‌کند، اما تعدادی از آن‌ها احساس فشار و اضطراب می‌کنند و بیشتر تمرکز خود را از دست می‌دهند.
اجازه بدهید مدتی حواسش پرت باشد
بچه‌ها ذاتا پرانرژی و سرزنده هستند و نیاز دارند زمان استراحتی داشته باشند تا این انرژی را تخلیه کنند. بنابراین وسط وظایف مختلف، مدتی را به عنوان استراحت مشخص کنید و به او بگویید می‌تواند راحت باشد و انرژی خود را تخلیه کند.
این باعث می‌شود کودکتان موقعی که به کار اصلی برگشت، تمرکز بیشتری داشته باشد. مخصوصا اگر فعالیت کاملا متفاوتی انجام دهد. برای مثال وسط املا گفتن، به کودک اجازه دهید دو دقیقه در خانه بدود یا اسکیت‌بازی کند تا انرژی بیشتری برای این فعالیت داشته باشد.
برای افزایش تمرکز در کودکان از بازی کمک بگیرید
پیشنهاد می‌کنیم برای افزایش تمرکز در کودکان این فعالیت‌ها و بازی‌ها را امتحان کنید:
۱. پازل تصویری
برای این بازی به یک تخته پازل تصویری احتیاج دارید. تکه‌هایی از پازل را به کودکتان بدهید و از او بخواهید با قطعاتی که در دست دارد، تصویر پازل را تکمیل کند.
۲. پازل کلمات
یک تخته بازی پازل کلمه تهیه کنید و از کودک خود بخواهید تا جایی که می‌تواند با حروف موجود در پازل کلمه بسازد.
۳. بازی استُپ
برای این بازی به تنها چیزی که احتیاج دارید، یک موسیقی روی دستگاه پخش یا تلفن همراه است.
- موسیقی را پخش کنید؛
- از کودک خود بخواهید برقصد یا شخصیتی را بازی کند؛
- موسیقی را متوقف کنید و بگویید «استُپ». کودک شما باید دقیقا در همان موقعیتی که بود، عین مجسمه بماند؛
- حدود 30 ثانیه صبر کنید و بگویید «آزاد»؛
- کودک با شنیدن این کلمه می‌تواند حرکت کند و وضعیت خود را تغییر دهد؛
- این دور را تکرار کنید؛ اما کودک خود را خسته نکنید.
۴. بازی اعداد
این بازی تمرکز و توانایی ذهنی کودک را تقویت می‌کند. شروع به شمارش اعداد کنید و از قصد یکی را جا بیندازید. از فرزندتان بخواهید فریاد بزند و بگوید کدام عدد را جا انداخته‌اید.
فرضا بلند بشمارید «8، 9، 10، 12» کودک شما باید فریاد بزند «11». سطح دشواری بازی را به آرامی افزایش دهید.
۵. شکست زمان
کودکان ذاتا رقابتی هستند و برنده شدن را دوست دارند. این بازی به تقویت سرعت‌عمل و افزایش تمرکز در کودکان کمک می‌کند. یک کرنومتر و چند تکه اسباب بازی، کفش، کتاب، کیف مدرسه و غیره بردارید.
تایمر را تنظیم کنید و از کودکتان بخواهید قبل از آنکه زمانش به پایان برسد، کار مورد نظر را انجام دهد. این بازی کمک می‌کند کودک وظایف خود را با توجه بیشتری انجام دهد.
۶. فقط یک دقیقه
اهمیت فعالیت‌ها یا بازی‌های کوچک را دست کم نگیرید. کارهای زیادی را می‌توان در یک دقیقه انجام داد و این چیزی است که شما با این بازی به فرزندتان می‌آموزید.
مثلا می‌توانید حدود 20 توپ را در اتاق پخش کنید و از فرزندتان بخواهید تا آنجا که می‌تواند در یک دقیقه توپ جمع کند. تایمر را روشن کنید و بعد از یک دقیقه آن را متوقف کنید.
یا از او بخواهید در طول این یک دقیقه هر تعداد کلمه‌ای که می‌تواند روی کاغذ بنویسد. یا اشیاء مختلف را به جای خود بازگرداند. هزاران ایده مختلف برای این بازی جالب وجود دارد که با کمی خلاقیت می‌توانید آن‌ها را امتحان کنید.
۷. بازی سه فنجان
سه فنجان را وارونه قرار دهید و زیر یکی از آن‌ها یک سکه بگذارید. موقعیت فنجان‌ها را خیلی سریع عوض کنید و از فرزندتان بپرسید سکه زیر کدام فنجان است.
این بازی ایجاب می‌کند فرزند دلبند شما در طول حرکت فنجان‌ها روی آن‌ها تمرکز کند و به این ترتیب به افزایش تمرکز در کودکان کمک می‌کند.
بدانید چه زمانی باید کمک بگیرید
گاهی اوقات دلیل عدم تمرکز کودک مربوط به اختلالات توجه است. در چنین مواقعی انتظار می‌رود والدین کودک با راهنمایی معلم مدرسه، متخصص اطفال یا حتی روانشناس کودک به شیوه درست‌تری عمل کند.
اگر می‌بینید کودک چهار یا پنج ساله شما نمی‌تواند بیش از دو یا سه دقیقه تمرکز کند و تقریبا برای انجام تمام فعالیت‌های خود به مشکل برمی‌خورد و نیاز به کنترل دارد، هرچه سریع‌تر از یک متخصص مجرب کمک بگیرید.
کلام آخر
کم‌خوابی، کمبودهای تغذیه‌ای و استرس از علل شایع عدم تمرکز در کودکان است. ضعف در تمرکز می‌تواند عملکرد تحصیلی کودک را تحت تاثیر قرار دهد و توانایی او را برای انجام کارهای روزانه مختل کند. وضعیتی که همزمان کودک و والدین را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در این مقاله به ساده‌ترین روش‌های افزایش تمرکز در کودکان پرداختیم و با مجموعه‌ای از راهکارهای عملی برای مقابله با این مسئله آشنا شدیم. امیدواریم با به‌کارگیری نکات این مقاله، یک قدم به تقویت تمرکز کودک عزیزتان نزدیک‌تر شوید.
سوالات متداول
تغذیه سالم مثل میوه‌ها و سبزیجات، بادام، تخم مرغ و گوشت بدون چربی به تمرکز کودک کمک می‌کنند و غذاهای پر چرب یا قندی باعث تنبلی کودک و ضعف تمرکز او می‌شود.
بله، فعالیت‌هایی مثل پیاده‌روی، بازی در پارک یا دوچرخه‌سواری یا بازی با توپ و طناب کمک می‌کند کودک راحت‌تر بتواند روی تکالیف خود تمرکز کند.
گرسنگی و خستگی توجه کودک را مختل می‌کنند. قبل از شروع فعالیت‌هایی که به تمرکز احتیاج دارد، مطمئن شوید کودکتان به اندازه کافی استراحت کرده و کاملا سیر است.
