برای درمان یبوست چه بخوریم : درمان با داروهای گیاهی و دمنوش ها

یبوست یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که می‌تواند به دلایل مختلف رخ ‌دهد. خوشبختانه، این مشکل به ندرت از یک بیماری جدی ناشی می‌شود و در بیشتر موارد، درمان یبوست با داروهای گیاهی و سایر روش‌های خانگی امکان‌پذیر است.

آمارها نشان می‌دهد که از هر 100 بزرگسال 16 نفر علائم یبوست را دارند. یبوست می‌تواند هر کسی را مبتلا کند، اما در بین سالمندان شایع‌تر است.

شما ممکن است به دلیل رژیم غذایی و سبک زندگی خود، داروهایی که مصرف می‌کنید یا بیماری‌هایی که به آن‌ها مبتلا هستید، دچار یبوست شوید. گاهی اوقات هم علت یبوست مزمن ناشناخته است.

این مقاله از ایده آل مگ به درمان یبوست در طب سنتی اختصاص دارد. اگر می‌خواهید راهی برای رفع یبوست با داروهای گیاهی پیدا کنید، این مقاله را تا انتها بخوانید.

درمان یبوست با داروهای گیاهی

تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف، متفاوت است؛ اما به طور کلی، یبوست زمانی اتفاق می‌افتد که کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج داشته باشید یا مدفوع به قدری سفت و خشک باشد که برای دفع آن با مشکل روبرو شوید.

گیاهان دارویی یکی از قدیمی‌ترین درمان‌های یبوست هستند. هزاران سال است که در فرهنگ‌های مختلف رفع یبوست با داروهای گیاهی رایج است. بعضی از انواع چای و دمنوش می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم به درمان یبوست کمک کنند.

نوشیدن مایعات گرم یک راه عالی برای تامین آب مورد نیاز بدن است و هیدراته ماندن یک روش طبیعی مهم برای کاهش یبوست محسوب می‌شود. وجود آب کافی در مدفوع، آن را نرم‌تر کرده و به روان‌تر شدن آن کمک می‌کند؛ علاوه بر این، گرمای چای با تحریک سیستم گوارشی باعث تسکین علائم یبوست می‌شود.

شواهد نشان می‌دهد که استرس روی دستگاه گوارش تاثیر دارد و می‌تواند به یبوست منجر شود. این روزها، بسیاری از مردم از دمنوش‌های آرامبخش برای کاهش اضطراب و استرس استفاده می‌کنند. اگر استرس علت یبوست شما باشد، کنترل آن به درمان یبوست کمک می‌کند.

سنا

وقتی در مورد درمان یبوست با دمنوش صحبت می‌شود، نمی‌توان به سنا اشاره نکرد. سنا یکی از شناخته شده‌ترین و پرمصرف‌ترین مواد ملین است.

گیاه سنا حاوی ترکیباتی به نام گلیکوزید است که دستگاه گوارش را تحریک می‌کنند و اثرات ملین دارند. از این گیاه برای درمان یبوست و پاکسازی روده قبل از انجام بعضی اقدامات پزشکی استفاده می‌شود.

برای تهیه چای سنا، یک تا دو گرم از برگ خشک آن را به مدت 10 دقیقه در آب جوش بخیسانید و بعد از آماده شدن در صورت تمایل با کمی عسل شیرین کنید. از چای سنا بیش از دو بار در روز و بیش از هفت روز متوالی استفاده نکنید.

چای سنا برای بیشتر بزرگسالان و کودکان بالای 12 سال بی‌خطر است. اگر به بیماری قلبی، بیماری التهابی روده (IBD) یا بیماری کبدی مبتلا هستید، قبل از مصرف سنا با پزشک مشورت کنید. سنا با داروهای رقیق‌کننده خون، دیورتیک‌ها (ادرار آورها)، استروئیدها و بعضی داروهای قلبی تداخل دارد.

غلظت سنا در بسیاری از قرص‌های ملین بدون نسخه (OTC) بیشتر از غلظت آن در چای است. این قرص‌ها می‌توانند در رفع یبوست بسیار موثر باشند؛ اما مصرف طولانی‌مدت آن‌ها ممکن است باعث آسیب کبدی شود.

چای نعناع

برای درمان یبوست با داروهای گیاهی گزینه‌های مختلفی پیش‌روی شما قرار دارد که یکی از آن‌ها نعناع است. این روزها، از چای نعناع برای درمان انواع بیماری‌های گوارشی استفاده می‌شود و بسیاری از داروهای بدون نسخه که برای رفع مشکلات گوارشی تولید می‌شوند، حاوی عصاره نعناع هستند.

نعناع حاوی منتول است که خاصیت ضداسپاسم دارد و باعث شل شدن عضلات دستگاه گوارش می‌شود. منتول به حرکت مدفوع در روده کمک می‌کند. بعضی مطالعات نشان داده‌اند که نعناع برای رفع علائم مختلف سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، از جمله یبوست، مفید است.

استفاده از چای نعناع به افرادی که به سوزش سر دل مبتلا هستند، توصیه نمی‌شود. اگر باردار هستید یا برای درمان دیابت و پرفشاری خون دارو مصرف می‌کنید، قبل از درمان یبوست با داروهای گیاهی و مصرف چای نعناع با پزشک مشورت کنید.

زنجبیل

اگر یبوست از هضم ضعیف ناشی شود، ریشه زنجبیل به درمان آن کمک می‌کند. بسیاری از مردم از چای زنجبیل برای آرام کردن دستگاه گوارش و بهبود هضم استفاده می‌کنند. مصرف چای زنجیل بعد از صرف یک وعده غذایی سنگین هضم را بهبود می‌بخشد.

اگر از یبوست رنج می‎برید، نوشیدن یک تا دو لیوان چای زنجبیل در روز، بعد از غذا، می‌تواند به بدن در پردازش غذا و افزایش حرکات روده کمک کند. 4 تا 6 برش نازک زنجبیل خام را پوست گرفته و با دو لیوان آب بجوشانید. بعد از 10 تا 20 دقیقه ظرف را از روی حرارت برداشته و در صورت تمایل به آن کمی آب لیموترش یا عسل اضافه کنید.

مصرف چای زنجبیل در حد یک تا دو لیوان در روز برای اکثر افراد بی‌خطر است؛ با این حال اگر از داروهای کاهنده فشار خون یا داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید، قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید.

چای قاصدک

قاصدک هم گیاه دیگری است که می‌توانید از آن برای درمان یبوست با داروهای گیاهی استفاده کنید. چای قاصدک در درمان نفخ و یبوست خفیف موثر است.

قاصدک کبد را برای تولید صفرا تحریک می‌کند و از این طریق می‌تواند به طور غیرمستقیم به درمان یبوست کمک کند؛ علاوه بر این، چای قاصدک آب بیشتری به دستگاه گوارش و مدفوع اضافه می‌کند. این موضوع می‌تواند به رفع یبوست خفیف منجر شود.

سعی کنید بعد از غذا یک لیوان چای قاصدک بنوشید تا فرآیند گوارش تسهیل شود. برای تهیه چای قاصدک، آب جوش را روی گیاه بریزید و بگذارید چند دقیقه بماند تا دم بکشد. اگر از گل‌ و برگ قاصدک استفاده می‌کنید، 15 تا 20 دقیقه و اگر از ریشه آن استفاده می‌کنید، 10 دقیقه زمان لازم است تا چای آماده شود.

اگر در حال مصرف داروی خاصی هستید، قبل از مصرف چای قاصدک با پزشک خود مشورت کنید.

چای سبز، سیاه یا قهوه

چای سیاه، چای سبز و قهوه به طور طبیعی حاوی کافئین هستند، یعنی محرکی که در بسیاری از افراد حرکات روده را تسریع می‌کند. غالبا مردم این نوشیدنی‌ها را در صبح می‌نوشند تا هوشیاری و تمرکز خود را افزایش دهند و حرکات روده را تقویت کنند.

یک مطالعه قدیمی نشان داده است که قهوه کافئین‌دار می‌تواند روده را به همان روشی که یک وعده غذایی تحریک می‌کند، تحریک کند. این اثر 60 درصد قوی‌تر از نوشیدن آب و 23 درصد قوی‌تر از نوشیدن قهوه بدون کافئین بود.

علاوه بر این، قهوه حاوی مقدار کمی فیبر محلول است که می‌تواند با بهبود تعادل باکتری‌های روده از یبوست جلوگیری کند.

کافئین قهوه می‌تواند در افرادی که به آن حساس هستند، به بروز عوارض جانبی منفی منجر شود. کافئین در بعضی از بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر باعث بدتر شدن علائم گوارشی می‌شود. این افراد باید به طور موقت کافئین را از رژیم غذایی خود حذف کنند تا ببینند که آیا علائم آن‌ها بهبود می‌یابد یا خیر.

ریشه شیرین بیان

چای تهیه شده از ریشه شیرین بیان در رفع مشکلات گوارشی موثر است و به همین دلیل  می‌توان هنگام صحبت در مورد درمان یبوست با داروهای گیاهی به آن اشاره کرد. ریشه شیرین بیان اثر ضدالتهابی دارد و می‌تواند به هضم غذا کمک کند.

پس از صرف غذا، نوشیدن یک لیوان چای شیرین بیان سیستم گوارشی را آرام کرده و حرکات روده را تحریک می‌کند. برای تهیه این چای، یک قاشق چایخوری ریشه شیرین بیان را در یک لیوان آب جوش دم کنید.

میزان مصرف چای شیرین بیان باید به حداکثر سه لیوان در روز محدود شود. استفاده از این گیاه، به خصوص در مقادیر زیاد، ممکن است برای زنان باردار، زنان شیرده و کودکان مضر باشد.

ریشه گل ختمی

اثر ریشه گل ختمی مشابه گیاه شیرین بیان است. گل ختمی مانند ملین عمل می‌کند و به همین دلیل به یک عنصر رایج در چای‌های دارویی تبدیل شده است.

اگر از یبوست رنج می‌برید، می‌توانید در پایان روز یک لیوان از این چای را بنوشید. استفاده از ریشه گل ختمی برای تهیه چای بسیار ساده است. روی ریشه گیاه آب جوش بریزید و 5 تا 10 دقیقه صبر کنید تا دم بکشد. سپس چای را صاف کرده و مصرف کنید.

اگر باردار یا شیرده هستید، دیابت دارید یا قرار است طی دو هفته آینده جراحی کنید، از مصرف گل ختمی بپرهیزید.

چای بابونه

بابونه در درمان یبوست با داروهای گیاهی جایگاه ویژه‌ای دارد. بابونه یک گیاه معطر شناخته شده است که به دلیل اثرات تسکین دهنده‌ای که بر بدن دارد، به شکل چای استفاده می‌شود.

نوشیدن یک لیوان چای بابونه بعد از غذا یا در پایان روز به آرام کردن عضلات روده و تسریع اجابت مزاج کمک می‌کند. برای تهیه چای از این گیاه، یک قاشق چایخوری بابونه را با دو سوم لیوان آب جوش مخلوط کنید و بعد از 5 تا 10 دقیقه بنوشید.

استفاده از بابونه برای کودکان خردسال و زنان باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود. بابونه ممکن است با داروهای بیهوشی تداخل داشته باشد و به همین دلیل توصیه می‌شود از دو هفته قبل از جراحی مصرف آن را قطع کنید.

جعفری

جعفری به درمان اختلالات گوارشی کمک می‌کند و چای حاوی برگ‌ها یا دانه‌های آن در رفع یبوست خفیف موثر است. به طور سنتی، بسیاری از مردم برای رفع مشکلاتی مانند نفخ و بوی بد دهان، برگ‌ها یا ساقه‌های جعفری را می‌جوند.

یک لیوان آب جوش را روی 15 گرم (یک چهارم لیوان) جعفری تازه و خرد شده یا 1 گرم (دو قاشق غذاخوری) جعفری خشک بریزید و 5 تا 10 دقیقه صبر کنید تا دم بکشد.

اگر از داروهای رقیق‌کننده خون مثل وارفارین استفاده می‌کنید یا باردار هستید، در مصرف جعفری زیاده‌روی نکنید.

درمان‌های خانگی یبوست

اصلاح سبک زندگی باعث می‌شود درمان یبوست با داروهای گیاهی تاثیر بیشتری داشته باشد. اگر از یبوست رنج می‌برید، سعی کنید نکات زیر را جزئی از عادات روزانه خود قرار دهید:

آب بیشتری بنوشید

نوشیدن آب برای حفظ سلامتی ضروری است. آب در حفظ عملکرد صحیح بدن نقش دارد و به اجابت مزاج کمک می‌کند. اگر برای مدت طولانی بدنتان دچار کم آبی شود، ممکن است به یبوست مبتلا شوید. برای جلوگیری از این امر مهم است که آب کافی بنوشید و هیدراته بمانید.

میزان نیاز بدن به مایعات به جنسیت، سن و وضعیت سلامتی بستگی دارد؛ اما به طور کلی، توصیه می‌شود هر روز 1/8 لیتر یا تقریبا هفت تا هشت لیوان مایعات بنوشید. بعضی پزشکان معتقدند که نوشیدن آب، به خصوص مصرف آب گرم در ابتدای روز، به بهبود اجابت مزاج کمک می‌کند.

در صورت ابتلا به یبوست می‌توانید از آب گازدار برای رفع آن استفاده کنید. بعضی مطالعات نشان داده‌اند که آب گازدار در درمان یبوست موثرتر از آب لوله‌کشی است. این راهکار شامل افراد مبتلا به سوء هاضمه و بیماران مبتلا به یبوست مزمن ایدیوپاتیک (یبوست با علت ناشناخته) هم می‌شود.

در بعضی از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر، استفاده از نوشیدنی‌های گازدار باعث بدتر شدن علائم آن‌ها می‌شود؛ بنابراین، بهتر است این افراد از مصرف آب گازدار و سایر نوشیدنی‌های گازدار اجتناب کنند.

غذاهای حاوی فیبر را در رژیم خود قرار دهید

برای درمان یبوست، پزشکان اغلب توصیه می‌کنند انواع خوراکی های حاوی فیبر (غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات) را مصرف کنید؛ چون خوردن فیبر، حجم مدفوع و سرعت عبور آن را از دستگاه‌ی گوارش بیشتر کرده و باعث می‌شود دفع راحت‌تر انجام شود.

وقتی فیبر رژیم غذایی خود را افزایش می‌دهید، باید آب بیشتری مصرف کنید. در غیر این صورت، فیبر باعث تشدید یبوست می‌شود؛ همچنین باید فیبر دریافتی خود را به تدریج افزایش دهید؛ چون افزایش سریع آن باعث نفخ و تولید گاز می‌شود.

در تعدادی از تحقیقات هم مشاهده شده که فیبر رژیم غذایی تعداد دفعات اجابت مزاج را بهبود می‌بخشد، اما ممکن است به رفع سایر علائم یبوست مانند درد و نفخ کمک نکند.

علت این نتایج ضد و نقیض این است که فیبرهای غذایی انواع مختلفی دارند و هر کدام از آن‌ها می‌تواند تاثیر متفاوتی روی هضم داشته باشد. به طور کلی، فیبرها به دو دسته نامحلول و محلول تقسیم می‌شوند.

فیبرهای نامحلول که در سبوس گندم، سبزیجات و غلات کامل وجود دارند، باعث حجیم‌تر شدن مدفوع می‌شوند و به دفع سریع‌تر و آسان‌تر مدفوع از طریق دستگاه گوارش کمک می‌کنند.

فیبرهای محلول غیرقابل تخمیر مانند پسیلیوم بهترین انتخاب برای درمان یبوست هستند. نتایج یک پژوهش علمی نشان می‌دهد که پسیلیوم در مقایسه با سبوس گندم برای درمان یبوست 3/4 برابر موثرتر است.

مطالعاتی که اثرات فیبر نامحلول را برای درمان یبوست بررسی کرده‌اند، به نتایج متفاوتی رسیده‌اند. فیبر نامحلول می‌تواند یبوست مزمن ایدیوپاتیک را تشدید کند یا در بعضی از افراد مبتلا به مشکل عملکردی روده، مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، باعث بدتر شدن یبوست شود.

بعضی از فیبرهای محلول قابل تخمیر هم ممکن است در درمان یبوست بی‌اثر باشند؛ چون توسط باکتری‌های روده تخمیر می‌شوند و ظرفیت نگهداری آب را از دست می‌دهند.

بیشتر ورزش کنید

مطالعات مختلف نشان داده‌اند که بهبود علائم یبوست از فواید ورزش روزانه است. تحقیقات، سبک زندگی کم تحرک را با افزایش خطر یبوست مرتبط دانسته‌اند؛ به همین دلیل، بعضی از کارشناسان مراقبت‌های بهداشتی افزایش فعالیت بدنی را برای کمک به اجابت مزاج توصیه می‌کنند.

با این حال، گروهی از محققان ورزش را در درمان یبوست موثر نمی‌دانند و معتقدند که باید تحقیقات بیشتری در مورد تاثیر فعالیت بدنی روی اجابت مزاج انجام شود.

بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که ورزش همیشه نمی‌تواند تعداد دفعات اجابت مزاج را افزایش دهد، اما قادر است بعضی از علائم یبوست را کاهش دهد و کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشد.

در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر، ورزش متوسط (پیاده روی سریع) می‌تواند علائم گوارشی و کیفیت زندگی را بهبود دهد؛ اما ورزش شدید (دویدن) در بعضی از افراد باعث بدتر شدن علائم شود.

توصیه می‌شود برای حفظ سلامتی در طول هفته 150 دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط انجام دهید. به عنوان مثال، می‌توانید پنج روز در هفته، هر روز حداقل 30 دقیقه، ورزش کنید.

اگر این میزان ورزش برایتان زیاد است، از مقادیر کم شروع کرده و به تدریج مدت زمان آن را افزایش دهید. حتی یک پیاده‌روی روزانه 15 دقیقه‌ای می‌تواند به حرکت سریع‌تر غذا در روده کمک کند.

غذاهای حاوی پروبیوتیک بخورید

پروبیوتیک‌ها می‌توانند به جلوگیری از یبوست مزمن کمک کنند. پروبیوتیک‌ها باکتری‌های زنده و مفیدی هستند که به طور طبیعی در روده وجود دارند و شما می‌توانید با خوردن غذاهای حاوی پروبیوتیک مثل ماست میزان آن‌ها را افزایش دهید.

در بعضی از افراد مبتلا به یبوست مزمن تعادل باکتری‌های روده از بین رفته است. افزایش مصرف غذاهای حاوی پروبیوتیک می‌تواند به بهبود این تعادل و جلوگیری از یبوست کمک کند.

تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف پروبیوتیک به مدت دو هفته به درمان یبوست و افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج کمک می‌کند. پروبیوتیک‌ها تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیره را افزایش می‌دهند. این اسیدهای چرب حرکات روده را بهبود می‌بخشند و دفع مدفوع را آسان‌تر می‌کنند.

پروبیوتیک‌ها علاوه بر مواد غذایی، به شکل مکمل هم در دسترس هستند. تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند که بعد از چهار هفته مزایای این مکمل‌ها مشخص می‌شود.

اگرچه مکمل پروبیوتیک برای اکثر مردم بی‌خطر تلقی می‌شود، اما موارد خاصی وجود دارد که ممکن است مضر باشد.

چنانچه به نقص سیستم ایمنی، کولیت اولسراتیو فعال و بیماری دریچه‌ای قلب مبتلا هستید، از داروهای شیمی درمانی و داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنید یا در دوران بارداری و شیردهی به‌سر می‌برید، قبل از مصرف مکمل پروبیوتیک با پزشک مشورت کنید.

سیترات منیزیم را امتحان کنید

منیزیم یک ماده معدنی مهم است که به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد؛ همچنین به شکل مکمل استفاده می‌شود. اگر درمان یبوست با داروهای گیاهی و اصلاح سبک زندگی موثر نبود، می‌توانید سیترات منیزیم را امتحان کنید.

سیترات منیزیم که یک روش خانگی محبوب برای درمان یبوست محسوب می‌شود، یک نوع ملین اسمزی است که شما می‌توانید آن را بدون نسخه پزشک خریداری کنند. ملین‌های اسمزی با کشیدن آب به سمت دستگاه گوارش به نرم شدن مدفوع کمک می‌کنند.

مصرف مقادیر متوسط مکمل‌ منیزیم به رفع یبوست کمک می‌کند. پزشکان از دوزهای بالاتر برای آماده‌سازی و پاکسازی روده قبل از جراحی یا سایر اقدامات پزشکی استفاده می‌کنند.

از مصرف طولانی‌مدت سیترات منیزیم بپرهیزید. اگر این فرآورده به طور مکرر استفاده شود، ممکن است باعث از بین رفتن عملکرد طبیعی روده و ناتوانی در اجابت مزاج بدون استفاده از محصول شود.

سیترات منزیم می‌تواند با بعضی از آنتی بیوتیک‌ها تداخل داشته باشد؛ بنابراین، تا دو ساعت قبل یا بعد از مصرف آن از آنتی بیوتیک استفاده نکنید.

کلام پایانی

یبوست یک بیماری شایع است که بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و علاوه بر آزاردهنده بودن، می‌تواند تاثیر منفی روی سلامتی داشته باشد.

درمان یبوست با داروهای گیاهی و سایر روش‌های خانگی، از جمله افزایش مصرف فیبر، نوشیدن آب فراوان و ورزش، به رفع این مشکل کمک می‌کند.

اگر بعد از یک هفته استفاده از درمان‌های خانگی یبوست شما برطرف نشد، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک شرایط مختلفی را که می‌توانند در بروز یبوست نقش داشته باشند، بررسی کرده و داروی مناسب را برای شما تجویز می‌کند.

چنانچه یبوست با علائم دیگری مثل سرگیجه، خستگی، درد شکم و خونریزی از مقعد همراه بود، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول