مهمترین اختلالات روانی کودکان که والدین باید بدانند
سلامت روان به اندازه سلامت فیزیکی حائز اهمیت است. سلامت روان به معنی پایدار بودن شرایط ذهنی و روانی فرد بوده، شرایطی که باعث شده احساس تندرستی داشته باشید و بتوانید با استرس‌ها و مشکلات روزمره کنار بیایید. همچنین قادر باشید با جامعه و افراد تعامل سازنده برقرار کنید.
زمانی که از اختلالات روانی یا بیماری‌های روانی صحبت می‌کنیم منظورمان شرایطی است که سلامت روان را نقض می‌کنند. تا جایی که این اختلالات بر روی روند رشد فرد تاثیر منفی می‌گذارند.
از رشد اجتماعی گرفته تا رشد جسمی و حتی عاطفی. بسیاری از اختلالات روانی در سنین کم و کودکی آغاز شده و در صورت عدم پیگیری تا بزرگسالی ادامه پیدا کرده و پیشرفت می‌کنند. ما قصد داریم در این مطلب مهمترین اختلالت روانی کودکان را بررسی کنیم.
اختلالات روانی در کودکان چیست؟
اختلالات روانی یا همان Mental Disorders به بیماری‌های روانشناختی اشاره دارد که جلوی پیشرفت و رشد عاطفی و ذهنی کودک را می‌گیرند. تا جایی که کودک قادر به یادگیری مهارت‌های ضروری اجتماعی نبوده و نمی‌تواند با مشکلات دست و پنجه نرم کند.
کودکانی که از نظر روانی در وضعیت نرمال قرار دارند می‌توانند اتفاقات مثبتی را تجربه کنند و زندگی با کیفیتی در محیط خانه، مدرسه و جامعه داشته باشند.
به طور کلی اختلالات روانی در بین کودکان به عنوان تغییرات جدی در نحوه یادگیری، رفتار و کنترل احساسات آن‌ها توصیف می‌شود. شرایطی که باعث شده فرد احساس پریشانی را تجربه کند.
همه ما احساس ترس، استرس یا نگرانی را در زمان کودکی خود به شکل‌های مختلفی تجربه کرده‌ایم. به این نکته دقت کنید که هر ترس یا احساس نگرانی صرفا نشان دهنده اختلالات روانی در کودکان نیست. بلکه تنها در صورتی که این ترس و نگرانی منجر به بروز رفتارهای مخربی شده یا اینکه در طولانی مدت ادامه داشته باشند باید اقدام جدی‌تری در این رابطه صورت بگیرد.
علت بروز اختلالات روانی در کودکان چیست؟
علل مختلفی عامل بروز اختلالات روانی هستند. اما به طور کلی فاکتورهای اساسی که احتمال بروز این اختلالات را افزایش می‌دهند شامل موارد زیر می‌شوند:
- ژنتیک
- عادات روزانه
- عوامل محیطی
- مشکلات بیولوژیکی
علائم و نشانه‌های ابتدایی اختلالات روانی در کودکان کدام‌اند؟
به یاد داشته باشید که هر اختلال روانی نشانه‌ها و علائم مختص به خودش را دارد. اما به طور کلی برخی نشانه‌ها در تمامی آن‌ها یکسان هستند. به طور کلی از رایج‌ترین نشانه‌های Mental Disorders می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- پرخوری
- بی اشتهایی
- احساس ناامیدی
- کاهش وزن ناگهانی
- تغییرات خلق و خو
- ناتوانی در تمرکز کردن
- بی حسی یا عدم همدلی
- مشکلات متعدد در خواب
- فاصله گرفتن از افراد و جامعه
- احساس خستگی شدید و مداوم
- عدم تمایل برای حضور در مدرسه
- تمایل به آسیب زدن به خود یا دیگران
- دل درد یا سردردهای مداوم در کودکان
- عدم توانایی برای انجام فعالیت‌های روزانه
- صحبت کردن در رابطه با خودکشی یا مرگ
- بحث و جدال مداوم با خانواده یا دوستان
- تغییرات فاحش در کیفیت یادگیری و نمرات
- احساس پریشانی، سردرگمی، عصبانیت، ناراحتی یا ترس
- رفتارهای غیرقابل کنترلی که ممکن است خطرناک باشند
- تجربه دردهای غیرقابل توضیح در بخش‌های مختلف بدن
- احساس ناراحتی و ترسی که بیشتر از دو هفته طول می‌کشد
- عدم نشان دادن علاقه کافی برای انجام فعالیت‌های مختلف
به این نکته دقت کنید که تشخیص قطعی اختلالات روانی کار آسانی نیست. همان طور که گفتیم ناراحتی و استرس می‌تواند گذرا باشد و صرفا نشان دهنده وجود یک اختلال رفتاری نیست. در نتیجه برای مطمئن شدن باید از یک متخصص اعصاب و روان کمک بگیرید.
مهمترین و رایج‌ترین اختلالات روانی در کودکان
از مهمترین و رایج‌ترین اختلالات روانی در کودکان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال سلوک
- اختلال دو قطبی
- اختلال کمبود توجه و بیش فعالی
در ادامه بیشتر در مورد این اختلالات صحبت خواهیم کرد.
افسردگی
افسردگی(Depression) یکی از اختلالات خلقی بوده که در آن فرد احساس غم، از دست دادن یا خشم را تجربه می‌کند. تمامی این احساسات بر کیفیت فعالیت‌های روزانه تاثیر گذاشته و گاها توانایی انجام کارهای ساده را از فرد می‌گیرد.
اضطراب
اضطراب به شکل‌های مختلفی در هر فرد دیده می‌شود. به طور کلی اضطراب(Anxiety) پاسخ طبیعی بدن ما به شرایط استرس‌زا است. اضطراب به معنی احساس ترس و دلهره در مورد اتفاقاتی بوده که ممکن است در آینده با آن مواجه شوید. به عنوان مثال بسیاری از کودکان در روز اول مدرسه اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند.
اختلال سلوک
اختلال سلوک(Conduct Disorder) اغلب در کودکی یا نوجوانی آغاز می‌شود. همان طور که از نام این اختلال مشخص است، افراد درگیر با آن از پیروی قوانین یا رفتارهای مشخص مشکل دارند. اکثر اوقات این افراد احساس همدلی کم رنگی داشته و از رفتارهای خود پشیمان نمی‌شوند. به عنوان مثال از انجام تکالیف خود شانه خالی می‌کنند یا اینکه قوانین مدرسه یا خانه را به چالش می‌کشند.
اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی(Bipolar Disorder) یکی از جدی‌ترین اختلالات روانی در کودکان است که باعث تغییرات غیر معمول رفتاری در آن‌ها می‌شود. افراد درگیر این مشکل اغلب اوقات نوسانات احساسی، رفتاری و خلقی بسیار شدیدی را تجربه می‌کنند. همچنین در این دوران احساس افسردگی، خشم، توهم، هذیان گفتن و شیدایی بیشتر می‌شوند.
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی که به اختصار به آن ADHD هم گفته می‌شود یک وضعیت سلامت روان بوده که در آن کودک سطوح مختلفی از بیش فعالی و رفتارهای تکانشی را تجربه می‌کند. در این اختلال کودک به سختی می‌تواند بر روی انجام یک فعالیت تمرکز کند.
این موارد تنها اختلالات روانی در کودکان نیستند. دیگر مشکلات روانی و رفتاری که در سنین کودکی ظهور پیدا می‌کنند شامل موارد زیر می‌شوند:
- فوبیا
- اسکیزوفرنی
- وحشت زدگی
- اختلال خوردن
- اضطراب فراگیر
- اضطراب جدایی
- اضطراب اجتماعی
- نافرمانی مقابله‌ای
- وسواس اجباری(OCD)
- استرس پس از سانحه
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید؟
در رابطه با اختلالات روانی هر چه زودتر جلوی آن‌ها را بگیرید بهتر است. عدم توجه به روند درمان یا حتی تشخیص این مشکلات باعث شده تا این اختلالات در سنین نوجوانی و بزرگسالی پیشرفت کنند و شرایط را برای خود فرد و خانواده سخت‌تر می‌کنند. در نتیجه پیشنهاد می‌کنیم به محض اینکه علائم و نشانه‌های ابتدایی را دیدید از یک دکتر فوق تخصص کودکان برای تشخیص دقیق‌تر مشاوره بگیرید.
راه‌کارهای درمانی اختلالات روانی
هیچ راه حل واحد و مشخصی برای درمان مشکلات و اختلالات روانی در کودکان وجود ندارد. در واقع نمی‌توان از یک متد برای درمان تمامی آن‌ها استفاده کرد. بلکه شیوه‌های درمانی به شرایط کودک، سطح پیشرفت اختلال و نوع اختلال بستگی دارد. اما به طور کلی از متدهای درمانی می‌توانیم به دارو درمانی، جلسات مشاوره، روان درمانی و تغییر سبک زندگی اشاره کنیم.
سخن پایانی
همان طور که دیدید اختلالات روانی در کودکان تنوع بسیار زیادی دارند. عدم تشخیص زودهنگام یا بی توجهی به فرآیند درمان این اختلالات کار عاقلانه‌ای نیست. تا جایی که رفتارهای آسیب‌زا می‌توانند عواقب سنگینی برای خود فرد، خانواده و جامعه به همراه داشته باشد.
در نتیجه توصیه می‌کنیم که نشانه‌های ابتدایی را جدی بگیرید و پیگیر ماجرا باشید. از یک جایی به بعد والدین کار چندانی نمی‌توانند انجام دهند و بزرگ‌ترین کمکی که می‌توانند به خود و فرزندشان کنند این است که به سراغ یک متخصص بروند.
