MCHC در آزمایش خون و تفسیر نتایج آن

گلبول‌های قرمز خون، یکی از سلول‌های مهم بدن هستند و وظیفه آن‌ها انتقال اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌هاست. گردش اکسیژن در بدن توسط این گلبول‌ها به دلیل وجود پروتئینی به نام هموگلوبین امکان‌پذیر است.

در صورتی که مقدار این پروتئین کم شود یا مشکلی برای آن رخ بدهد، همه اعضای بدن تحت تاثیر قرار می‌گیرند. پزشکان از آزمایش‌های خونی متفاوتی برای بررسی وضعیت هموگلوبین استفاده می‌کنند. یکی از آن‌ها MCHC در آزمایش خون است.

شاخص MCHC، غلظت متوسط هموگلوبین سلولی را بیان می‌کند. پزشکان از این شاخص در کنار سایر شاخص‌های بخش CBC برای تشخیص و تفکیک انواع کم‌خونی استفاده می‌کنند.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی فاکتور MCHC در آزمایش خون و تفسیر نتایج آن بپردازیم. اگر شما هم علاقه‌مند هستید که آزمایش خون خود را در منزل تفسیر کنید، حتما تا انتها با ما همراه باشید.

MCHC در آزمایش خون چیست؟

MCHC در آزمایش خون بخشی از یک آزمایش کلی به نام CBC است که وضعیت سلامتی خون را بررسی می‌کند. آزمایش خون CBC یا شمارش کامل سلول‌های خونی، یک آزمایش شاخص و بسیار مهم است که اطلاعات جامعی را در اختیار پزشک قرار می­‌دهد. گلبول­‌های قرمز در واقع اصلی‌ترین قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند.

MCHC مخفف Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration یعنی غلظت متوسط هموگلوبین سلولی است. این شاخص  غلظت هموگلوبین در حجم مشخصی از سلول­­‌های قرمز خون را نشان می‌دهد.

هموگلوبین دلیل قرمزی رنگ خون است. این موضوع باعث می‌شود که در MCHC بالا سلول‌ها در زیر میکروسکوپ تیره‌تر دیده شوند، به این وضعیت هایپرکرومیک می‌گویند.

هنگامی که MCHC پایین باشد، گلبول‌ها روشن‌تر از حالت عادی دیده می‌شوند و حالت هیپوکرومیک ایجاد می‌شود. به حالتی که این شاخص خونی در حد طبیعی باشد، نورموکروم گفته می‌شود.

این آزمایش را نباید با اندازه‌گیری retic در آزمایش خون اشتباه گرفت. در Retic، تعداد گلبول‌های قرمز نابالغ در جریان خون اندازه‌گیری می‌شود. آیتم RBC در آزمایش خون هم بیان‌کننده تعداد کل گلبول‌های قرمز خون است.

هان‌طور که گفتیم آزمایش میانگین غلظت هموگلوبین در بدن (MCHC) یک قسمت استاندارد از آزمایش کامل خون (CBC) است که در طی آنالیز خون انجام می‌­شود.

از مقدار MCHC برای ارزیابی و تشخیص کم خونی و شدت آن استفاده می‌­شود. از آن جا که هموگلوبین مولکولی است که اکسیژن به آن متصل می‌شود، M.C.H.C در واقع اندازه‌گیری قابلیت حمل اکسژن توسط گلبول قرمز خون در بدن است.

تفسیر MCHC در آزمایش خون

تفسیر آزمایش کامل خون MCHC نشان دهنده آن است كه گلبول قرمز یکی از انواع نورموكروم، هيپوكروم يا هايپركروم است.

رنج طبیعی MCHC چقدر است؟

سطح طبیعی MCHC برای یک بزرگسال 32 تا 36.3 گرم در دسی‌لیتر است (g/dL). این مقدار ممکن است در بین آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد؛ اما معمولا پزشکان این مقدار را به عنوان مرجع در نظر می‌گیرند.

رنج طبیعی MCHC در کودکان و نوزادان چقدر است؟

مانند سایر فاکتورهای خونی و سلامتی، مقدار طبیعی ام سی اچ سی هم در کودکان و نوزادان با بزرگسالان متفاوت است. مقدار طبیعی MCHC در نوزادان تازه متولد شده 32 تا 33 گرم در دسی‌لیتر است. در کودکان هم این شاخص خونی باید بین 32 تا 36 گرم در دسی‌لیتر باشد.

پایین بودن MCHC در آزمایش خون

اگر مقدار ام.سی.اچ.سی در آزمایش خون پایین‌تر از 32 باشد، مقدار هموگلوبین خون، کمتر از حد طبیعی است.

علل کم بودن MCHC

مقادیر کم mchc در آزمایش خون می‌­تواند به دلیل موارد زیر باشد:

• خون­ریزی حاد یا مزمن: این موضوع می‌تواند به دلیل قاعدگی شدید، ضربه بدنی، جراحی یا جراحت باشد.
• سرطان
• کمبود اکسیژن
• کمبود مس یا ویتامین B₆ (پیریدوکسین)
• کم خونی همولیتیک (در این بیماری سیستم ایمنی به گلبول‌های قرمز حمله و آن‌ها را از بین می‌برد)
  
• نارسایی کلیه
• مسمومیت با سرب
• برداشتن طحال
• روماتیسم مفصلی
• تالاسمی

استفاده از مکمل آهن و داشتن رژیم غذایی سرشار از این ریزمغذی، می‌­تواند به درمان کم‌خونی فقر آهن کمک کند؛ اما مکمل آهن برای افرادی که علایم کمبود آهن را ندارند و دچار کمبود آهن نیستند، توصیه نمی‌شود؛ چون آهن اضافی در کبد ذخیره می­‌شود و مشکلات سلامتی دیگری ایجاد می‌کند. از انتقال خون یا پیوند سلول‌های بنیادی استخوان، ممکن است در موارد کم‌خونی خیلی شدید استفاده شود.

بالا بودن MCHC در آزمایش خون

اگر مقدار این فاکتور خونی در برگه آزمایش خون بیشتر از 36.3 باشد. مقدار هموگلوبین در گلبول‌های قرمز بیشتر از حد طبیعی است.

تشخیص و علل بالا بودن MCHC

مقدار MCHC بالا اغلب در شرایطی به وجود می‌آید که هموگلوبین در سلول­‌های قرمز خون شما بیشتر باشد. این موضوع ممکن است به دلیل همولیز گلبول‌های قرمز هم ایجاد شود. برخی از بیماری‌ها وجود دارند که باعث شکننده شدن دیواره این گلبول‌ها و کوتاهی عمر آن‌ها می‌شوند.

بیماری‌های زیر می‌توانند باعث افزایش M.C.H.C در برگه آزمایش خون شوند:

• کم‌خونی خودایمنی همولیتیک: در این نوع از کم‌خونی، سیستم ایمنی، گلبول­‌های قرمز بدن را بیگانه تشخیص می‌دهد و به آن‌ها حمله می‌کند. در برخی موارد، MCHC بالا، به طور خود به خودی ایجاد می‌­شود؛ اما می­‌تواند در شرایط لوپوس یا لنفوم هم ایجاد شود. این موضوع می­‌تواند در نتیجه مصرف برخی داروها هم به وجود آید.
• کم خونی ماکروسیتیک: نوعی اختلال خونی است که آن یک سری از گلبول­‌های قرمز اندازه‌­ای بزرگتر از حد معمول دارند. در برخی موارد کمبود ویتامین B₁₂ باعث ایجاد کم‌‎خونی ماکروسیتیک می‌­شود.
• اسفروسیتوز ارثی: جهش ژنتیکی باعث شکننده شدن غشای گلبول­‌های قرمز خون می­‌شود. این جهش خونی می‌تواند به نسل‌های بعدی هم منتقل شود.
• سوختگی شدید: در برخی موارد سوختگی ممکن است باعث ایجاد کم‌خونی همولیتیک و MCHC بالا در فرد شود.
• بیماری کبد: کبد هموگلوبین را ذخیره و تجزیه می‌­کند. افرادی که به بیماری کبدی مبتلا هستند، عموما نوعی کم‌خونی دارند. اگر کبد به گلبول­‌های قرمز آنها صدمه بزند، امکان دارد فرد دچار MCHC بالا شود.
• داروها: در برخی موارد، میزان بالای MCHC در افرادی که داروهای سرکوب سیستم ایمنی یا شیمی‌درمانی مصرف می‌کنند، هم دیده شود.
• پرکاری تیروئید
• کم‌خونی ناشی از سلول‌های داسی شکل

راهکارهای درمان بالا بودن MCHC

برای درمان و البته پیشگیری از افزایش غلظت هموگلوبین خون، یک رژیم غذایی غنی از ویتامین بخورید. به طور کلی نمی­‌توان از ابتلا به بسیاری از انواع کم‌خونی­‌ها جلوگیری کرد؛ اما با داشتن یک رژیم غذایی، شامل انواع ویتامین­‌ها و مواد مغذی، از کم‌خونی فقر آهن می‌­توان جلوگیری کرد.

برخی از این ویتامین‌ها و مواد مغذی مفید برای جلوگیری از بالا بودن MCHC در آزمایش خون عبارتند از:

• آهن: غذاهای غنی از آهن شامل گوشت گاو و انواع گوشت قرمز، لوبیا، عدس، غلات غنی شده با آهن، سبزیجات برگ سبز تیره و میوه‌های خشک هستند.
• فولات: این ماده مغذی که همان اسید فولیک است در میوه­‌ها و آب‌میوه­‌ها، سبزیجات با برگ سبز تیره، نخود سبز، لوبیای سبز، بادام زمینی و غلات غنی‌شده مانند نان، جوی دوسر، ماکارونی و برنج وجود دارد.
• ویتامین B₁₂: غذاهای غنی از ویتامین B₁₂ شامل گوشت، لبنیات، غلات و محصولاتی مانند سویا غنی هستند.
• ویتامین C: غذاهای غنی از ویتامین C شامل مرکبات و آب‌میوه‌­ها، فلفل، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، خربزه و توت فرنگی هستند. این موارد به افزایش جذب آهن بدن کمک می­‌کنند.

چرا پزشک آزمایش MCHC را تجویز می‌کند؟

این آزمایش به عنوان بخشی از CBC است و پزشکان ممکن است آن را به عنوان یک آزمایش معمول برای غربالگری سلامتی تجویز کنند.

در برخی حالات خاص هم از این آزمایش برای تشخیص و پیگیری موثر بودن درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شود. پزشکان معمولا به دلیل وجود علائم زیر دستور به انجام این آزمایش می‌دهند:

• علائم کم خونی
• خستگی
• رنگ پریدگی
• سر گیجه داشتن
• حالت تهوع
• از حال رفتن
• کاهش وزن بی‌دلیل
• بی‌اشتهایی
• عدم تمرکز
• شکنندگی ناخن­‌ها

آزمایش های مکمل برای MCHC

پزشکان برای به دست آوردن اطلاعات مفید دیگر در مورد سلامتی خون، M.C.H.C را همراه با فاکتورهای زیر تفسیر می‌کنند:

• Mean Corpuscular Volume) MCV): حجم متوسط گلبول­‌های قرمز خون یا شاخص میانگین گلبول­‌های قرمز خون است.
• Mean Corpuscular Hemoglobin) MCH): اندازه MCH در آزمایش خون حجم متوسط سلولی، حجم متوسط یک گلبول قرمز خون است که برحسب میکرومتر مکعب یا فمولیتر بیان می‌شود. هموگلوبین متوسط سلولی این شاخص بیان­ کننده میزان متوسط هموگلوبین یک گلبول قرمز است.
• Red Blood Cell Distribution Width) RDW): ضریب تغییرات اندازه قطر گلبول­‌های قرمز است.

نحوه انجام آزمایش خون MCHC

برای انجام آزمایش MCHC نیاز به یک نمونه خون است. در آزمایشگاه مسئول نمونه‌گیری با استفاده از یک سرنگ مقداری خون از ورید شما می‌گیرد. بعد از تمام شدن خون‌گیری بهتر است تا چند دقیقه محل سرنگ را فشار دهید تا خون بند بیاید.

معمولا نمونه‌گیری خطر خاصی ندارد و مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ ولی ممکن است تا چند ساعت بعد کمی احساس سوزش در محل سرنگ داشته باشید که رفع می‌شود.

چه عواملی باعث ایجاد خطا و نتایج کاذب می‌شوند؟

عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند بر نتایج این تست خونی تاثیر بگذارد و نتایج کاذب ایجاد کند. از جمله این موارد که باید قبل از دادن آزمایش خون ام سی اچ سی به آن‌ها توجه کنید عبارتند از:

• تزریق خون: نتایج آزمایش بعد از تزریق، نشان‌دهنده مقدار غلظت متوسط هموگلوبین خون تزریق شده و خون شماست. این موضوع باعث می‌شود که پزشک نتواند در مورد وضعیت سلامتی شما تصمیم درست بگیرد.
• کم‌خونی ترکیبی: اگر فردی دچار بیش از یک نوع کم‌خونی باشد، این وضعیت بر مقدار MCHC تاثیر می‌گذارد و ممکن آن است آن را طبیعی نشان دهد در حالی که مشکل سلامتی وجود دارد؛ به عنوان مثال اگر فردی دچار کم‌خونی ناشی از فقر آهن (MCHC پایین) و اسفروسیتوز (نوعی بیماری ارثی که باعث کم‌خونی می‌شود و MCHC در آن بالاست) باشد، ممکن است نتیجه ام سی اچ سی آن طبیعی باشد.
• همولیز: تجزیه گلبول‌های قرمز خون و افزایش هموگلوبین آزاد در پلاسمای خون
• چربی خون
• افزایش سطح بیلی‌روبین و مشکلات کبدی
• نگهداری نادرست نمونه در آزمایشگاه و لخته شدن خون

تفسیر MCHC همراه با سایر فاکتورهای خونی

نتایج حاصل از M.C.H.C زمانی که همراه با سایر فاکتورهای خونی تفسیر شود، اطلاعات مفیدتری را نشان می‌دهد؛

• MCHC و MCV پایین: نشان‌دهنده کم‌خونی فقر آهن، تالاسمی، کم‌خونی سیدروبلاستیک (بدن نمی‌تواند مولکول هموگلوبین بسازد) یا مسمومیت با سرب است.
• MCHC بالا و MCV پایین: در این حالت احتمال ابتلا به اسفروسیتوز یا کم‌خونی ناشی از سلول‌های داسی شکل وجود دارد.
• MCHC طبیعی و MCV بالا: این شرایط می‌تواند به دلیل کمبود ویتامین B12  یا بیماری کبدی ایجاد شود.

در نتایج غیرطبیعی چه آزمایش‌های دیگری تجویز می‌شود؟

در صورتی که نتایج MCHC و CBC غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است برای تعیین دلیل این مشکلات آزمایش‌های زیر را تجویز کند:

• اسمیر خون: این آزمایش برای بررسی مورفولوژی خون انجام می‌شود. برای انجام اسمیر مقداری خون زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. با کمک این آزمایش گلبول‌های غیرطبیعی و مشکلات خونی دیگر شناسایی می‌شوند.
• آزمایش آهن خون: در این آزمایش مقدار آهن و فریتین خون بررسی می‌شود که اطلاعات مفیدی در مورد ذخایر آهن بدن در اختیار پزشک قرار می‌دهد. از آزمایش آهن خون برای تشخیص کم‌خونی ناشی از فقر آهن با MCHC پایین استفاده می‌شود.
• آزمایش ویتامین B12: بررسی مقدار کمبود این ویتامین در تعیین نوع کم‌خونی مفید است.
• بیوپسی مغز استخوان: این نمونه‌گیری برای بررسی ظاهر سلول‌های خونی در مغز استخوان و وضعیت سلامت مغز استخوان انجام می‌شود.

سخن نهایی

نتایج آزمایش MCHC هنگامی که همراه با سایر شاخص‌های خونی بخش CBC تفسیر شود، اطلاعات مفید بیشتر در مورد سلامتی به ما می‌دهد. تفسیر این فاکتورها در کنار هم می‌تواند کمی سخت و گیج‌کننده باشد؛ پس بهتر است برگه آزمایش خون توسط یک پک متخصص بررسی شود.

اگر در مورد آزمایش خون MCHC سوالی دارید، می‌توانید آن را ایده آل مگ بپرسید.