7 علامت مهم کمبود آهن در بدن و راه‌های درمان آن

آهن برای بدن، یک ماده معدنی بسیار مهم محسوب می‌شود. این ماده در ساخت هموگلوبین که وظیفه انتقال اکسیژن میان بافت‌های مختلف بدن را بر عهده دارد، نقشی کلیدی ایفا می‌کند.

کمبود آهن در بدن باعث می‌شود انتقال اکسیژن به درستی صورت نگیرد. زمانی که این اتفاق رخ دهد، شما انرژی کافی برای فعالیت‌های روزانه را دریافت نخواهید کرد! بنابراین عدم دریافت مناسب آهن، می‌تواند زندگی روزمره را دشوار کند.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ به بررسی مهم‌ترین علائم کمبود آهن در بدن و روش‌های درمان این اختلال خواهیم پرداخت. لطفا تا پایان با ما همراه باشید.

کمبود آهن و کم خونی

مهم‌ترین عارضه‌ای که بر اثر کمبود آهن در بدن شما ایجاد می‌شود، کم خونی است. همانطور که اشاره شد، آهن در تشکیل هموگلوبین (که ماده اصلی گلبول‌های قرمز خون را تشکیل می‌دهد) نقش دارد. بنابراین در غیاب این ماده معدنی، بدن گلبول‌های قرمز کوچک و ناکارآمد تولید می‌کند.

خستگی مفرط و تنگی نفس، دو علامت اصلی کم خونی ناشی از فقر آهن هستند. جالب است بدانید که کمبود آهن، اصلی‌ترین دلیل کم خونی در سراسر جهان، به شمار می‌رود.

از آن‌جایی که زنان در دوران قاعدگی خون زیادی از دست می‌دهند، بیشتر از مردان در معرض کمبود آهن و ابتلا به کم خونی قرار دارند. در حالی که زنان در یک شبانه روز باید 18 میلی گرم آهن مصرف کنند، مردان تنها به 8 میلی گرم از این ماده معدنی نیاز دارند.

انواع آهن و غذاهای غنی از آهن

به طور کلی دو نوع آهن وجود دارد که هر دو هم به آسانی جذب بدن انسان می‌شوند:

• آهن موجود در غذاهای حیوانی
• آهن موجود در غذاهای گیاهی

برای دریافت آهن مورد نیاز بدن، باید یک رژیم متعادل از گوشت، لبنیات، سبزیجات و میوه‌ها داشته باشید. برخی از غذاهای غنی از آهن عبارتند از:

• گوشت گاو
• جگر
• صدف
• لوبیا
• غلات غنی شده
• سبزیجات تیره رنگ مانند اسفناج
• …

در صورتی که پزشک تشخیص دهد که بدن شما از کمبود آهن رنج می‌برد، ممکن است در کنار این مواد غذایی، مکمل‌های آهن را هم برای شما تجویز کند. برای حفظ سلامتی خود، این مکمل‌ها را فقط تحت نظر پزشک مصرف کنید.

عوامل کمبود آهن در بدن

عوامل متعددی می‌توانند منجر به کمبود آهن در بدن شوند. در ادامه به معرفی رایج‌ترین عوامل کمبود آهن در بزرگسالان خواهیم پرداخت:

• عدم دریافت آهن کافی در رژیم غذایی
• از دست دادن خون زیاد (قاعدگی، اهدای خون زیاد، بیماری‌های مزمن، مصرف برخی داروها به ویژه آسپرین)
• افزایش مصرف آهن توسط بدن در دوران شیردهی یا بارداری
• ورزش‌های سنگین
• ناتوانی بدن در جذب آهن

زنان باردار در صورت عدم مصرف مکمل‌های آهن، به احتمال بسیار زیاد به کم خونی ناشی از فقر آهن دچار می‌شوند. زیرا جنین که در شکم آن‌ها در حال رشد است، آهن بدنشان را جذب می‌کند.

علائم کمبود آهن در بدن

کمبود آهن در بدن، در ابتدا نشانه و علامت خاصی ایجاد نمی‌کند. اما با شدیدتر شدن این اختلال، ممکن است علائم کم کم خود را نشان دهند. شایع‌ترین علائم کمبود آهن عبارتند از:

• ضعف
• رنگ‌پریدگی پوست
• درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس
• سردرد، سرگیجه یا سبکی سر
• دست و پای سرد
• التهاب یا درد در زبان
• ناخن‌های شکننده
• میل شدید به مواد غیر مغذی مانند یخ، خاک یا نشاسته
• اشتهای ضعیف به ویژه در نوزادان و کودکان

بروز علائم کمبود آهن در بدن به عواملی از قبیل سن، شدت کم‌خونی، شدت توسعه بیماری، وضعیت سلامتی فعلی شما و … بستگی دارد.

خستگی 

خستگی مفرط شایع‌ترین علامت کمبود آهن است. وقتی که مقدار این ماده معدنی در بدن کاهش پیدا کند، اکسیژن کافی به سلول‌ها و بافت‌های مختلف بدن نمی‌رسد و در نتیجه، شما انرژی مورد نیاز برای فعالیت‌های روزانه را دریافت نمی‌کنید.

افرادی که آهن کافی در خون خود ندارند، اغلب احساس تنبلی، ضعف و عدم تمرکز می‌کنند. اگرچه خستگی می‌تواند نشانه بیماری‌های متعددی باشد؛ اما اگر با استراحت کافی برطرف نشود، باید سطح آهن بدن خود را بررسی کنید.

عفونت‌های مکرر

آهن نقشی کلیدی در سیستم ایمنی بدن دارد. بنابراین کاهش این ماه در بدن، به معنی تضعیف شما در مقابل انواع عفونت‌ها است. گلبول‌های قرمز اکسیژن را به طحال (جایی که بدن با عفونت‌ها مبارزه می‌کند) انتقال می‌دهد؛ بنابراین کمبود آهن، شما را مستعد ابتلا به عفونت‌های مکرر می‌کند.

رنگ پریدگی پوست 

مقدار پایین هموگلوبین در بدن، باعث می‌شود رنگ پوست به صورتی، تغییر کند. اگر ناحیه داخل پلک پایینی شما روشن‌تر از حالت عادی باشد، ممکن است نشانه کمبود آهن باشد.

رنگ پریدگی پوست می‌تواند در هر قسمتی از بدن رخ دهد. به صورت کلی، کمبود آهن باعث کاهش هموگلوبین و تغییر رنگ گلبول‌های قرمز می‌شود. این موضوع در نهایت، می‌تواند روی رنگ پوست بدن، تاثیر گذاشته و آن را پریده و روشن نشان دهد .

زبان متورم

تغییرات در زبان شما، از جمله درد یا تورم، می‌تواند نشانه کمبود آهن باشد. ترک‌های کنار دهان نیز در میان افرادی که دچار فقر آهن هستند، شایع است.

سندروم پای بیقرار 

کمبود آهن در بعضی از افراد، به سندروم پای بیقرار منجر می‌شود. این افراد معمولا تمایل شدیدی به تکان دادن پاهای خود دارند. این تمایل با احساس ناخوشایند و خزنده در پاها شروع می‌شود.

پیکا (هزره خواری)

افرادی که به کمبود آهن دچار هستند، ممکن است هوس مواد غیر خوراکی از قبیل خاک رس یا خاک گچ داشته باشند. به این وضعیت، هرزه خواری یا پیکا گفته می‌شود.پ

خوردن این مواد می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به سلامتی شود؛ زیرا سموم و مواد مضر، به راحتی جذب بدن می‌شوند. علاوه بر این، پیکا به مرور زمان، باعث می‌شود بدن در جذب آهن ناتوان شود.

ریزش مو 

کمبود آهن به ویژه زمانی که به کم خونی تبدیل شود، می‌تواند منجر به ریزش مو شود. هنگامی که فولیکول‌های مو اکسیژن کافی دریافت نکنند، وارد مرحله استراحت شده و موها می‌ریزند. تا زمانی که کم خونی بهبود نیابد، موها دوباره رشد نمی‌کنند.

تشخیص و درمان کمبود آهن

در صورتی که علائم کمبود آهن را در خود سراغ دارید، برای تشخیص قطعی باید به پزشک مراجعه کنید. روش‌های زیر، برای تشخیص کمبود آهن، تجویز می‌شوند:

• معاینات جسمی
• بررسی سابقه پزشکی شما
• آزمایش خون

در صورت تشخیص قطعی کمبود آهن، پزشک به سراغ درمان این اختلال می‌رود. درمان کمبود آهن، به علت آن بستگی دارد و شامل یکی از موارد زیر است:

1. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برخی از غذاهای حاوی آهن را در رژیم غذایی خود بگنجانید. بعد از 6 ماه، دوباره وضعیت آهن بدن شما بررسی می‌شود.
2. علاوه بر مصرف غذاهای غنی از آهن، پزشک ممکن است از شما بخواهد غذاها و نوشیدنی‌هایی که مانع جذب آهن در بدن می‌شوند (سبوس، چای و قهوه) را کم‌تر استفاده کنید.
3. در صورتی که به کم خونی دچار شده باشید، پزشک برای شما مکمل‌های آهن تجویز می‌کند. حدود 6 ماه تا 1 سال طول می‌کشد تا آهن بدن شما، به حد طبیعی خود بازگردد.

درمان‌های خانگی کمبود آهن

همان‌طور که اشاره شد، بدن به راحتی آهن را جذب می‌کند. بنابراین اگر از کمبود آهن رنج می‌برید، یکی از بهترین روش‌های درمانی، مصرف غذاهای غنی آهن است. در ادامه به معرفی 10 ماده غذایی که منبع قوی آهن هستند، اشاره خواهیم کرد:

اسفناج

اسفناج در عین کالری بسیار کم، فواید فراوانی برای سلامتی دارد. این سبزی، منبع غنی آهن است. تحقیقات نشان داده که 100 گرم اسفناج، حاوی 2.7 میلی‌گرم آهن است!

اسفناج همچنین سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی به نام کاروتنوئید است که ممکن است خطر ابتلا به سرطان را کاهش داده، التهاب را از بین برده و از چشم شما، در برابر بیماری‌ها محافظت کند.

جگر 

گوشت‌های ارگانیک از جمله جگر، مغز، کلیه‌ها، قلب و … منبع غنی آهن هستند. تحقیقات نشان داده که 100 گرم جگر گاو، حاوی 6.5 میلی‌گرم آهن است.

علاوه بر این، گوشت جگر یکی از بهترین منابع کولین است؛ یک ماده مغذی مهم برای سلامت مغز و کبد است که بسیاری از افراد به اندازه کافی از آن استفاده نمی‌کنند.

حبوبات 

حبوبات هم به عنوان یک منبع فوق‌‌العاده برای آهن محسوب می‌شوند. لوبیا، عدس، نخود فرنگی، سویا و … برخی از رایج‌ترین انواع حبوبات محسوب می‌شوند. مصرف این ماده‌های غذایی به ویژه برای گیاه‌خواران که گوشت نمی‌خورند، از اهمیت زیادی برخوردار است.

علاوه بر این، حبوبات ممکن است به کاهش وزن کمک کنند. آن‌ها سرشار از فیبر محلول هستند که می‌تواند احساس سیری را افزایش داده و کالری دریافتی را کاهش دهد.

گوشت قرمز 

بر اساس نتایج مطالعات، یک وعده 100 گرمی از گوشت قرمز، حاوی 2.7 میلی‌گرم آهن است. محققان ثابت کرده‌اند که کمبود آهن ممکن است در افرادی که به طور منظم گوشت، مرغ و ماهی مصرف می‌کنند، کم‌تر رخ می‌دهد.

در واقع، گوشت قرمز احتمالا تنها منبع آسان آهن هم محسوب می‌شود که به طور بالقوه، آن را به یک غذای مهم برای افرادی که مستعد کم خونی هستند، تبدیل می‌کند.

دانه کدو تنبل 

تخمه کدو، یکی از تنقلات خوشمزه محسوب می‌شود که در میان ما ایرانی‌ها هم از محبوبیت زیادی برخوردار است. جالب است بدانید که دانه‌های کدو تنبل، به عنوان یک منبع غنی برای آهن هم شناخته می‌شوند.

بر اساس تحقیقات، تعداد 28 تخمه کدو تنبل، حاوی 2.7 میلی‌گرم آهن است. علاوه بر این، تخمه کدو منبع خوبی از ویتامین K، روی و منگنز است. آن‌ها همچنین یکی از بهترین منابع منیزیم هستند که بسیاری از مردم، از کمبود آن رنج می‌برند.

کلم بروکلی 

کلم بروکلی یک ماده غذایی فوق‌العاده مغذی است که ی منبع عالی برای آهن هم محسوب می‌شود. یک فنجان بروکلی پخته شده (156 میلی‌گرم) حاوی 1 میلی‌گرم آهن است.

شکلات تلخ

شکلات تلخ فوق‌العاده مغذی و خوشمزه است و طرفداران بسیار زیادی هم دارد. بد نیست بدانید که 28 گرم از شکلات تلخ، مقدار 3.4 میلی‌گرم آهن در خود دارد.

کلام آخر

آهن نقش بسیار مهمی را در سلامتی بدن ایفا می‌کند. این ماده معدنی برای ساخت هموگلوبین و انتقال اکسیژن در میان بافت‌های مختلف بدن کاربرد دارد. بنابراین کمبود آن می‌تواند یک تهدید کننده جدی برای سلامتی باشد.

در این مقاله به بررسی مهم‌ترین علائم کمبود آهن در بدن، علائم مختلف و روش‌های درمان آن پرداختیم. در صورتی که همچنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.