زمان ماندگاری مواد غذایی پخته و خام در یخچال

زندگی سریع و پر شتاب این روزها باعث شده تا پدران و مادران شاغل اقلام مورد نیاز زندگی را خریداری کرده و آنها را در یخچال نگه دارند.

در برخی مواقع این خریدها مازاد مصرف است و با خراب شدن محصولات روبرو می‌شویم. در نتیجه مهم است که با توجه به تاریخ انقضای هر محصول، در مورد زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال هم تحقیقاتی داشته باشیم تا هزینه صرف شده، هدر نرود.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی زمان ماندگاری مواد غذایی پخته و خام در یخچال بپردازیم. لطفا تا پایان با ما همراه باشید.

تفاوت بین ماندگاری و تاریخ انقضا چیست؟

در ابتدای امر، مهم است که تفاوت میان ماندگاری محصولات و تاریخ انقضا را درک کنید. زیرا اشتباه گرفتن این دو می‌تواند عواقب بدی داشته باشد.

تاریخ انقضا در یک محصول، تاریخی است که سازنده بر روی برچسب ذکر می‌کند و نشان می‌دهد محصول (تا زمانی که باز نشده) چقدر سالم می‌ماند.

از طرف دیگر، مدت زمان ماندگاری کمی متفاوت است. تعریف ماندگاری محصول مساوی با مدت زمانی است که ممکن است محصولات بدون استفاده یا مصرف نامناسب، ذخیره شوند.

شاید درک این مسئله با یک مثال برای شما واضح شود. برای نمونه، نان می‌تواند ماه‌ها در فریزر بماند؛ اما به محض اینکه مهر و موم را بشکنید و آن را یخ زدایی کنید، حدود یک هفته فرصت دارید همه آن را بخورید تا کپک نزند.

گوشت پخته شده چقدر در یخچال می‌ماند؟

پاسخ این سوال را باید بسته به میزان پخت و ظرف استفاده شده برای محافظت بررسی کرد. اما به طور کلی میزان ماندگاری گوشت در یخچال از یک تا پنج روز حساب می‌شود.

البته این میان چند استثنا هم وجود دارد، از جمله گوشت تهیه شده از رستوران‌ها که معمولا توصیه می‌شود تا دو روز در یخچال نگهداری شوند.

با توجه به مسئله زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال، فراموش نکنید که تمام گوشت‌ها را باید در یک ظرف محکم در بسته در یخچال با دمای 40 درجه یا کمتر نگهداری کنید.

این کار به شما کمک می‌کند گوشت پخته شده را با خیال راحت ذخیره کرده و ضایعات مواد غذایی را کاهش دهید. همچنین منجمد کردن غذا می‌تواند عمر گوشت پخته شده شما را بسیار طولانی‌تر کند البته که از ارزش غذایی آن کم می‌کند.

تفاوت میان نگهداری غذاهای مختلف

زمان نگهداری غذا در یخچال بسته به نوع آن بسیار متفاوت است. برای درک بهتر این موضوع معمولا مواد خوردنی را به سه دسته کم خطر، خطر متوسط و پرخطر تقسیم می‌کنند.

غذاهای کم خطر، دیرتر خراب شده و غذاهای پرخطر (مانند گوشت) طی مدت زمان سریع‌تری فاسد می‌شوند. توجه به میزان ماندگاری این موارد مهم است؛ زیرا بسیاری از سفره‌های ایرانی با غذاهای باقیمانده روبرو می‌شوند و چاره‌ای جز نگهداری آنها در یخچال نداریم.

غذاهای باقی مانده می‌تواند برای بودجه و زمان افراد شاغل مهم باشند. همچنین روشی عالی برای کاهش ضایعات غذایی ما هستند.

در نتیجه مهم است که به زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال توجه ویژه داشته باشید. همچنین مهم است که بدانید مدت زمان ایمن ماندن غذاها به چند عامل بستگی دارد. از جمله:

• آماده سازی بهداشتی
• نگهداری مناسب
• نوع غذا

این که باقیمانده‌های شما سبزی‌های سرخ‌شده یا کیک ماهی باشد، بر مدت زمانی که می‌توانید آنها را با خیال راحت در یخچال نگهداری کنید، تأثیر می‌گذارد.

این مسئله به آن دلیل مهم است که برخی از غذاها بیشتر مستعد نگهداری پاتوژن‌هایی مانند باکتری‌ها یا سمومی هستند که می‌توانند ما را بیمار کنند.

همان‌طور که گفتیم انواع غذاهای مانده، می‌توانند به سه دسته کم خطر، با خطر متوسط و پرخطر تقسیم شوند. اگر مطمئن نیستید که غذای مورد نظر شما در کدام دسته قرار دارد، بهتر است باقیمانده غذا را ظرف 3 روز دور بریزید.

غذاهای کم خطر

برای اینکه بتوانید با خیال راحت از غذاهای خود استفاده کنید، به دسته بندی‌های انجام شده توجه کرده و هر غذا را به میزان اشاره شده در یخچال نگه دارید.

میوه‌ها و سبزیجات

تمام میوه‌ها و سبزی‌های خام باید قبل از مصرف کاملا در آب تمیز شسته شوند و هر چه زودتر آنها را مصرف کنید. میوه تازه کاملا شسته و بریده شده به طور کلی حدود 3 تا 5 روز قبل از شروع از دست دادن طراوت خود، باقی می‌ماند.

همچنین هنگامی که سبزی‌ها پخته می‌شوند، باقیمانده سبزی‌ها در یک ظرف دربسته معمولا تا 3 تا 7 روز در یخچال نگهداری می‌شوند.

قوانین زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال برای سبزی‌های کنسرو و پخته شده؛ مانند لوبیا یا سایر حبوبات هم 7 تا 10 روز (با نگهداری در ظرف مناسب) را پیشنهاد می‌دهند.

فراموش نکنید میوه‌ها و سبزیجاتی که محتوای آب بیشتری دارند، مانند گوجه فرنگی، خیار و توت فرنگی نسبت به آنهایی که آب کمتری دارند؛ مانند کلم پیچ، سیب زمینی و موز، زودتر تازگی خود را از دست می‌دهند.

نان

نان خانگی می‌تواند حدود 3 روز در دمای اتاق دوام بیاورد، در حالی که نان خریداری شده از فروشگاه برای خوردن حدود 5 تا 7 روز باقی خواهد ماند؛ مگر اینکه بتوانید مقداری کپک روی آن مشاهده کنید.

این مهم را فراموش نکنید که نان کپک زده را دور ریخته و اصلا برای خوردن استفاده نکنید. نگهداری نان‌ها در یخچال به افزایش مدت زمان ماندگاری آن‌ها در حدود 3 تا 5 روز کمک می‌کند. اگرچه هر چه بیشتر در آنجا بنشینند کیفیت آن‌ها از دست می‌رود.

غذاهای با خطر متوسط

معمولا انواع پاستا و ماکارونی به همراه دسرها و شیرینی‌ها در این دسته می‌گنجند. خوب است بدانید که پاستا پخته شده در صورت نگهداری مناسب تا 3 روز در یخچال باقی می‌مانند.

اگر بعد از پختن آنها را فریز کنید، معمولا 3 ماه در یخچال خواهند ماند و پس از آن تمامی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهند. همچنین دسرها و شیرینی‌ها معمولا 3 تا 4 روز کامل در یخچال ماندگاری دارند.

غذاهای پرخطر

زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال بسته به رطوبت مواد متفاوت است. با توجه به این مولفه، غذاهایی که خطر بیشتری برای مسمومیت غذایی دارند را غذاهای پرخطر می‌نامیم.

غذاهایی که پروتئین و رطوبت بیشتری دارند و این دو ویژگی باعث می‌شوند تا مواد به میکروب‌های خاصی اجازه رشد دهند.

برنج پخته شده

یکی از مواد غذایی ثابت در سفره ایرانی‌ها، برنج است که معمولا برای چند روز در یخچال نگهداری می‌شود. جالب است بدانید که برنج می‌تواند هاگ‌های باسیلوس سرئوس را در خود حمل کند.

این باکتری سمومی تولید می‌کند که باعث بیماری‌های ناشی از غذا در افراد خواهد شد. پس مهم است که برنج را در یک ظرف مناسب، 1 ساعت پس از پخت نگهداری و خنک کنید. سپس ظرف را به مدت 3 روز در یخچال نگه دارید.

گوشت و مرغ

در ابتدای متن به این ماده غذایی اشاره کردیم؛ زیرا این مورد هم در سفره ایرانی به وفور دیده می‌شود. اما برای یک مرور مجدد، گوشت چرخ کرده و مرغی که در دمای ایمن پخته شده‌اند، می‌توانند حدود 1 تا 2 روز در یخچال باقی بمانند. تا زمانی که در دمای 41 درجه فارنهایت (5 درجه سانتیگراد) هستند، مشکلی برای آنها به وجود نمی‌آید.

همچنین سایر گوشت‌ها و مرغ‌ها، مانند استیک، فیله، مرغ و گوشت برشته، و کباب را 3 تا 4 روز در یخچال نگه دارید تا ارزش غذایی آنها از بین نرود. اگر موارد گفته شده را با استفاده از مایکروویو گرم می‌کنید، فورا استفاده کرده و دیگر به یخچال برنگردانید.

زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال توجه داشته باشید که گوشت تهیه شده از فروشگاه‌ها که از یخ باز شده، باید ظرف 3 تا 5 روز پس از باز شدن مصرف شود.

به همین ترتیب، سالادهای سرد اغذیه فروشی‌ها، مانند سالاد تخم مرغ، ماهی تن یا مرغ، باید در عرض 3 تا 5 روز خورده شوند.

صدف، تخم مرغ، سوپ و خورش

تخم مرغ یکی دیگر از مواد غذایی پرخطر است، زیرا می‌تواند باکتری سالمونلا را در خود نگه دارد. تخم‌مرغ‌های آب پز شده باید 7 روز پس از پختن و نگهداری در یخچال استفاده شوند.

همچنین اگر از صدف‌ها و ماهی‌ها در وعده‌های غذایی استفاده می‌کنید باید بدانید که این مواد بسیار حساس هستند. آنها می‌توانند حاوی پاتوژن‌ها یا سموم زیادی مانند هیستامین باشند که شما را بیمار می‌کنند. غذاهای باقیمانده شامل غذاهای دریایی را در عرض 3 روز مصرف کنید.

همچنین سوپ‌ها و خورش‌ها (با یا بدون گوشت و ماهی)، معمولا 3 تا 4 روز در یخچال باقی می‌مانند.

نگهداری غذای رستوران و غذاهای خانگی

باید در نظر داشته باشید که وقتی با غذاهای باقی مانده از رستوران‌ها سروکار دارید، نمی‌دانید مواد اولیه قبل از استفاده چقدر تازه بوده‌اند.

در نتیجه باید باقیمانده غذاها را زودتر از مشابه خانگی آنها میل کنید. به این معنا که نهایتا زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال 2 تا 3 روز است. با این حال، اگر غذای باقیمانده از رستوران حاوی موادی مانند ماهی یا سبزی‌های خام است، آن را ظرف 24 ساعت مصرف کنید.

ماندگاری غذا بیرون از یخچال

بهترین برنامه این است که باقی مانده غذا را بلافاصله بعد از صرف غذای اصلی خود در یخچال بگذارید. غذایی که برای یک مهمانی یا پیک نیک بیرون آورده شده باید بعد از دو ساعت در دمای معمولی اتاق خنک شود. اگر دمای بالای 90 درجه فارنهایت (32 درجه سانتیگراد) یا بیشتر باشد، غذا نباید بیش از یک ساعت بیرون از یخچال بماند.

اگر زمان مسافرت و پیک نیک نمی‌دانید که چطور از مواد غذایی نگهداری کنید، توجه به این نکته ضروری است. کلید ایمنی مواد غذایی این است که غذای گرم را گرم و غذای سرد را سرد نگه دارید.

هدف شما از توجه به زمان نگهداری غذا در یخچال، کاهش مدت قرار گرفتن غذا در «منطقه خطر» است. یعنی بین 40 درجه فارنهایت و 140 درجه فارنهایت (4 درجه سانتیگراد و 60 درجه سانتیگراد). این محدوده دمایی است که باکتری‌ها می‌توانند به سرعت تکثیر شوند.

غذاهای داغ را در دمای بالای 140 درجه فارنهایت (60 درجه سانتیگراد) روز یک شعله آتش کم جان یا آرام پز، نگهداری کنید. غذاهای فاسد شدنی سرد مانند سالاد مرغ یا ساندویچ‌های گوشت سرد را می‌توان در ظرف‌های سرو و کاسه‌های یخ، قرار داد.

بهترین دما یخچال برای نگهداری مواد غذایی

زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال اول از همه، دمای مطلوب برای نگهداری مواد غذایی در یخچال را بررسی کنید. این مورد باید زیر 40 درجه فارنهایت باشد. برای بسیاری از انواع مختلف غذاها، دمای خنک‌تر می‌تواند از رشد باکتری‌ها جلوگیری کند و به غذای شما کمک کند تا برای مدت طولانی‌تری، سالم بماند.

قرار دادن دماسنج مواد غذایی در یخچال می‌تواند این اطمینان را به ما بدهد که دمای مناسب همیشه حفظ می‌شود. در عین حال به عنوان یک کنترل کننده در برابر هرگونه خرابی دیجیتال در یخچال عمل می‌کند.

به سادگی آن را در قفسه دوم از بالا قرار دهید تا مطمئن شوید که بازخوانی دقیق انجام می‌شود. در صورت افزایش دما، می‌توانید دمای یخچال را کاهش دهید یا یخچال را توسط یک تکنسین بررسی کنید.

یک نکته مهم

زمانی که به نگهداری غذا در یخچال فکر می‌کنید، مهم است که فضای درونی یخچال و فریزر را نیز تمیز نگه دارید. در واقع باید پرسش اصلی شما این باشد که هر چند وقت یکبار یخچال را تمیز کنیم؟

حتما زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال متوجه شده‌اید که بسیاری از قفسه‌ها دارای شیشه دو جداره هستند، مهم است که از خیساندن قفسه‌ها در آب برای مدت طولانی خودداری کنید.

اگر آب بین این جداره‌ها فرو رود، می‌تواند باعث رشد کپک شود که به ویژه در نزدیکی مواد غذایی بسیار خطرناک است. در عوض، از سفید کننده رقیق شده برای از بین بردن باکتری‌ها استفاده کنید.

همیشه نسبت یک قاشق غذاخوری سفید کننده برای هر گالن آب توصیه می‌شود. در نهایت با یک جعبه باز جوش شیرین در قفسه دوم یا سوم یخچال، به بوی تازگی به یخچال بدهید. تاریخ را روی جعبه جوش شیرین بنویسید و هر 1 الی 3 ماه آن را تعویض کنید.

زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال با توجه به قفسه‌ها

اشاره کردیم که مهم‌ترین مولفه برای نگهداری مواد در یخچال میزان رطوبت آنها و البته نوع پخت غذاهاست. این میان نکته دیگری را هم باید به یاد بسپارید.

حتما میان نگهداری مواد در قفسه بالایی یخچال با دیگر قسمت‌های آن تفاوت عمده‌ای وجود دارد. اجازه دهید این تفاوت‌ها را با هم مرور کنیم.

قفسه‌های پایین یخچال

قفسه‌های پایینی تمام یخچال‌ها برای نگهداری گوشت خام، لبنیات و تخم‌مرغ تعبیه می‌شوند؛ زیرا دما در این قسمت یخچال، سردترین حالت خود را دارد.

تنها استثنا این است که یخچال یک کشوی اختصاصی برای این موارد داشته باشد. در این صورت، زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال بهتر است از این بخش‌ها استفاده کنید؛ زیرا کشوها به طور خاص برای حفظ دمای ثابت طراحی شده‌اند. البته برخی یخچال‌ها قسمت فریزر جداگانه دارند که این دغدغه را هم از بین می‌برند.

قفسه‌های بالای یخچال

از سوی دیگر، قفسه‌های بالای یخچال شما برای نگهداری موادی مانند باقی مانده غذا، غذاهای آماده و انواع نوشیدنی‌ها طراحی شده‌اند. همچنین سبزی‌ها و میوه‌ها را می‌توان در قفسه‌های بالایی قرار داد تا به راحتی در دسترس باشند؛ زیرا معمولا بیشتر از سایر مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قفسه‌های بالایی یک یخچال معمولی دارای ثابت‌ترین دما هستند که برای جلوگیری از خراب شدن غذاهایی با خطر بالا، در نظر گرفته می‌شوند.

درهای یخچال

اکثر یخچال‌های مدرن برای راحتی کاربران خود، دارای بخش‌های نگهداری مواد غذایی در داخل در (یا درها) هستند. حتی ممکن است برخی از یخچال‌ها دارای کشوهای در این قسمت باشند که غذاها را بدون باز کردن در اصلی، در دسترس قرار می‌دهند.

به این معنا که اقلام فاسد نشدنی مانند نوشیدنی‌ها، برخی چاشنی‌ها، آب و سایر مواردی که به راحتی فاسد نمی‌شوند، باید در این قسمت قرار بگیرند.

زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال توجه داشته باشید که جای شیر در این قسمت نیست. معمول است که بخواهید شیر را در درب یخچال خود نگهداری کنید؛ اما در واقع، شما نباید غذاهای فاسد شدنی مانند شیر را در این بخش قرار دهید.

زیرا اغلب اوقات دما ناپایدار است. این موضوع در مورد قفسه بندی داخل درب یخچال نیز صادق است. این قفسه‌ها دمای ثابتی ندارند و اغلب گرم‌تر از بقیه قسمت‌های یخچال هستند.

نگهداری غذاهای یخ زده

همان‌طور که در ابتدای متن هم اشاره شد، زندگی پرسرعت ما را وادار به انجام برخی فعالیت‌ها جدید می‌کند. در گذشته منجمد کردن غذا مورد توجه زنان خانه‌دار نبود؛ اما امروزه این امر هم مورد بررسی قرار می‌گیرد. نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که انجماد مواد غذایی باکتری‌های آن را از بین نمی‌برد.

در واقع انجماد غذا باعث غیر فعال شدن برخی باکتری‌ها و میکروب‌ها می‌شود و در نتیجه غذای شما از فساد زودهنگام حفظ می‌شود.

اما این مسئله به طور کامل اتفاق نمی‌افتد. هنگامی که غذا از فریزر خارج شد و شروع به ذوب شدن کرد، باکتری‌ها و سایر میکروب‌ها دوباره فعال می‌شوند و اگر اقلام قبل از شستن و یا پخته شدن بین 40 تا 140 درجه فارنهایت حرارت ندیده باشند، در معرض خطر بیماری‌های ناشی از غذا قرار می‌گیرید.

زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال به صورت فریز شده، نکات زیر را به خاطر بسپارید تا این مدت زمان بهینه بوده و پس از مصرف دچار مسمومیت غذایی نشوید.

فریزر را سرد نگه دارید

مطمئن شوید که دمای فریزر 0 درجه فارنهایت است. برای دقت از یک دماسنج یخچال/ فریزر استفاده کنید.

غذای داغ را در فریزر قرار ندهید

در صورت پخته شدن، اجازه دهید غذا کاملا خنک شود. قرار دادن غذای گرم در فریزر می‌تواند باعث آب شدن سایر غذاهای شما شود. البته ارزش غذایی مواد مورد نظر را نیز کاهش می‌دهد.

مواد غذایی را محکم بپیچید

فویل و ظرف‌هایی پلاستیکی مخصوص فریزر به محافظت از مواد غذایی در برابر سرمای یخچال کمک می‌کنند. سعی کنید هنگام بسته بندی هوای بیشتری را از مواد غذایی خود خارج کنید. یا اگر از ظروف نگهداری مواد استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که فضای کافی در ظرف گذاشته‌اید تا مایع در هنگام یخ زدن منبسط شود.

غذاها را دور از درب نگه دارید

غذاهایی که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از غذا هستند (مانند گوشت‌ها) را در نزدیکی پشت فریزر، جایی که درجه حرارت ثابت‌تر است، نگهداری کنید.

جدول زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال

برای اینکه مروری بر آنچه گفته شد داشته باشیم، زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال را در جدول قرار می‌دهیم تا درک این مبحث برای شما راحت‌تر باشد.

زمان نگهداری میوه‌ها و سبزی‌ها

برای درک بهتر زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال با توجه به اینکه میوه‌ها و سبزها نیز در این دسته هستند، به مواد زیر توجه کنید.

زمان نگهداری لبنیات

فراموش نکنید که نگهداری مواد لبنی نیز منوط بر توجه ویژه به مدت زمان خاص آنها است. در ادامه به رایج‌ترین این موارد اشاره می‌کنیم.

• کره: 1 تا 3 ماه
• دوغ: 1 تا 2 هفته
• پنیر خامه‌ای: 2 هفته
• شیر: 1 هفته
• برش‌های پنیر فراوری شده: 1 تا 2 ماه
• پنیر رنده شده: 1 ماه
• خامه ترش: 1 تا 3 هفته
• شیر سویا: 1 هفته
• خامه فرم گرفته: 1 روز
• ماست: 1 تا 2 هفته

کلام آخر

زمان نگهداری مواد غذایی در یخچال نکته بسیار مهم است که نباید آن را نادیده بگیریم. محدودیت‌های زمانی کوتاه برای غذاهایی که در یخچال نگهداری می‌شوند به جلوگیری از فاسد شدن یا خطرناک شدن آنها برای خوردن کمک می‌کنند.

همچنین دستورالعمل‌های نگهداری در فریزر بر حفظ کیفیت مواد غذایی تاکید دارند. فراموش نکنید که غذاهای منجمد به طور مداوم در دمای 0 درجه فارنهایت یا کمتر نگهداری می‌شوند.

چنانچه گمان می‌کنید در این راهنما نکته‌ای از قلم افتاده است، آن را در قسمت کامنت‌ها درج کنید.

سوالات متداول