چرا بدن سوزن سوزن می‌شود؟ نشانه‌ها و علت گز گز کردن اندام‌های بدن

بیشتر مردم، حداقل یک بار در طول زندگی سوزن سوزن شدن بدن را تجربه می‌کنند. بیشتر اوقات، این مشکل خفیف و موقتی است و به سرعت برطرف می‌شود؛ به عنوان مثال اگر به مدت طولانی در وضعیت غیرمعمول بنشینید یا بخوابید، ممکن است به اعصاب فشار وارد و در نتیجه، در اندام‌های بدن حس سوزن سوزن شدن ایجاد شود. این حس با تغییر وضعیت بدن برطرف می‌شود.

در برخی مواقع دیگر، سوزن سوزن شدن بدن شدید است و برای مدت طولانی ادامه پیدا می‌کند؛ حتی ممکن است با علائم دیگری مثل درد، بی‌حسی و تحلیل رفتن عضلات همراه باشد. این شرایط نشان می‌دهد که اعصاب محیطی آسیب‌ دیده‌اند.

اعصاب محیطی اطلاعات مغز و نخاع را به سایر اندام‌های بدن می‌فرستند. به آسیب‌دیدگی این اعصاب «نوروپاتی محیطی» گفته می‌شود. بیشتر از 100 نوع نوروپاتی محیطی وجود دارد که بعضی از آن‌ها با گذشت زمان بدتر می‌شوند؛ به طوریکه، ممکن است باعث از کارافتادگی بیمار شوند.

با ما در ایده آل مگ همراه باشید تا در مورد سوزن سوزن شدن بدن و دلایل بروز آن اطلاعات بیشتری کسب کنید.

منظور از سوزن سوزن شدن بدن چیست؟

سوزن سوزن شدن یک احساس ناخوشایند است که معمولا در دست‌ها و پاها ایجاد می‌شود؛ البته ممکن است در سایر نقاط بدن هم ایجاد شود. در این شرایط، فرد احساس می‌کند که سوزن‌های زیادی به بدن او فشار داده می‌شوند یا تعدادی مورچه روی پوست او حرکت می‌کنند. به این حالت مور مور یا گز گز هم گفته می‌شود.

اغلب اوقات، گز گز به تنهایی رخ می‌دهد؛ اما بعضی افراد علائم دیگری مثل درد، خارش، بی‌حسی و ضعف عضلات را هم تجربه می‌کنند. این علائم نشان‌دهنده ابتلا به نوروپاتی محیطی هستند.

علت سوزن سوزن شدن بدن چیست؟

سوزن سوزن شدن، بیماری محسوب نمی‌شود؛ اما می‌تواند علامت ابتلا به یک بیماری خاص باشد؛ در نتیجه، باید علت بروز آن مشخص و درمان شود. در این بخش، شایع‌ترین دلایل بروز گز گز در نقاط مختلف بدن را بررسی می‌کنیم.

سوزن سوزن شدن دست‌ و پا

مهم‌ترین دلایل گز گز دست و پا عبارتند از:

تحت فشار قرار گرفتن عصب

اگر عصب کمر توسط بافت‌های اطراف فشرده شود، حس گز گز در دست‌ها و پاها ایجاد می‌شود. عوامل زیادی مثل آرتروز، وجود زائده استخوانی، عفونت و التهاب در بروز این عارضه نقش دارند. در افرادی که به این مشکل مبتلا هستند، علائم دیگری مثل درد و محدودیت حرکتی هم مشاهده می‌شود.

سموم

خوردن مواد سمی یا جذب شدن آن‌ها توسط پوست، ممکن است دلیل گز گز پاها باشد. سموم زیر می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شوند:

• آرسنیک
• تالیوم
• جیوه
• ضد یخ

الکل

الکل یک سم است و می‌تواند به بافت عصبی آسیب بزند. نوشیدن بیش از حد مشروبات الکلی ممکن است نوعی نوروپاتی محیطی به نام نوروپاتی الکلی ایجاد کند. نوروپاتی الکلی باعث درد و گز گز دست‌ها، پاها و سایر اندام‌ها می‌شود.

این علائم به دلیل آسیب دیدن اعصاب محیطی به وجود می‌آیند. مبتلایان به نوروپاتی الکلی باید مصرف این نوشیدنی‌ها را قطع کنند تا مشکلات آن‌ها برطرف شود.

اضطراب

افراد مضطرب ممکن است حالتی به نام هایپرونتیلاسیون را تجربه کنند. هایپرونتیلاسیون، یکی از علائم شایع اضطراب است که باعث تنفس بسیار سریع می‌شود. تنفس بسیار سریع، تعادل بین دی‌اکسید کربن و اکسیژن را از بین می‌برد و موجب سوزن سوزن شدن بدن می‌شود.

کمبود ویتامین

کمبود ویتامین‌های گروه B و ویتامین E ممکن است باعث گز گز دست‌ها و پاها شود؛ چون این ویتامین‌ها برای عملکرد اعصاب، حیاتی هستند. کمبود ویتامین B12 باعث نوروپاتی محیطی می‌شود و علائم زیر هم در کمبود آن به وجود می‌آید:

• سرگیجه
• تنگی نفس
• خستگی
• سردرد
• مشکلات گوارشی
• درد قفسه سینه
• حالت تهوع
• بزرگ شدن کبد

بیماری‌های خود ایمنی

این بیماری‌ها زمانی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی به اشتباه به اندام‌های بدن حمله می‌کند. بیماری‌های خود ایمنی که ممکن است باعث گز گز شوند عبارتند از:

• لوپوس
• سلیاک
• روماتیسم مفصلی

مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS)

MS یک بیماری التهابی است که به سلول‌های عصبی مغز و نخاع آسیب می‌زند. بی حسی یا سوزن سوزن شدن پاها از علائم اولیه بیماری MS محسوب می‌شود. معمولا در این بیماران علائم زیر را هم دارند:

• مشکلات بینایی
• درد
• اسپاسم و گرفتگی عضلات
• خستگی
• سرگیجه
• اختلال در حفظ تعادل
• اختلالات شناختی

داروها

یکی از عوارض جانبی داروها می‌تواند گز گز دست‌ها و پاها باشد. داروهایی که برای درمان بیماری‌های زیر استفاده می‌شوند می‌توانند باعث سوزن سوزن شدن بدن شوند:

• سرطان
• ایدز
• تشنج
• بیماری‌های قلبی
• فشارخون بالا

بارداری

بسیاری از زنان باردار گز گز پاها را تجربه می‌کنند؛ چون با بزرگ شدن جنین، رحم روی اعصاب پا فشار وارد می‌کند و این موضوع باعث سوزن سوزن شدن بدن می‌شود. مصرف آب، تغییر وضعیت بدن هنگام نشستن یا خوابیدن و بالا نگه داشتن پاها در زمان استراحت می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. در شرایط زیر زنان باردار باید به پزشک مراجعه کنند:

• گز گز پاها برای مدت طولانی ادامه دار باشد
• در پاها یا سایر اندام‌ها تورم مشاهده شود
• احساس ضعف در نواحی مختلف بدن وجود داشته باشد

عفونت‌ها

بعضی از عفونت‌ها باعث التهاب اعصاب و در نتیجه گز گز دست‌ها و پا‌ها می‌شوند. عفونت‌هایی که باعث این موضوع می‌شوند، عبارتند از:

• HIV (ایدز)
• هپاتیت B و C
• جذام
• زونا
• بیماری لایم (بیماری ناشی از نیش کنه)

نارسایی کلیه

سوزن سوزن شدن بدن ممکن است از علائم نارسایی کلیه هم باشد. از سایر علائم این بیماری می‌توان به گرفتگی و ضعف عضلات اشاره کرد. دیابت و فشارخون بالا احتمال ابتلا به نارسایی کلیه را افزایش می‌دهند. برای درمان نارسایی شدید کلیه، دیالیز یا پیوند کلیه توصیه می‌شود.

دیابت

افزایش قند خون در بیماران دیابتی یکی از دلایل مهم آسیب‌دیدگی اعصاب است؛ در نتیجه، ممکن است این بیماران به گز گز مداوم پاها مبتلا شوند. به این شرایط، نوروپاتی دیابتی گفته می‌شود. سایر علائم دیابت عبارتند از:

• احساس تشنگی شدید
• تکرر ادرار
• افزایش گرسنگی
• خستگی
• تاری دید
• تاخیر در بهبود زخم‌ها
• کاهش وزن ناخواسته

سکته مغزی

گز گز دست و پا می‎تواند نشانه بروز سکته مغزی باشد. علائم این بیماری به صورت ناگهانی ظاهر می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• بی‌حسی یا ضعف در صورت، بازو یا پا به خصوص در یک سمت بدن
• گیجی
• اختلال در صحبت کردن
• تاری دید
• مشکل در راه رفتن
• سرگیجه
• از دست دادن تعادل

در صورت بروز هر یک از علائم فوق باید بلافاصله به اورژانس مراجعه شود.

 بیماری شریان محیطی (PAD)

این بیماری روی دستگاه گردش خون اثر می‌گذارد و باعث تنگ و باریک شدن رگ‌ها می‌شود؛ در نتیجه، خون‌رسانی به اندام‌ها کم می‌شود و فرد در پاها یا دست‌ها احساس گز گز می‌کند.

اگر PAD درمان نشود، پلاک‌هایی داخل شریان‌ها ساخته می‌شوند که می‌توانند باعث سکته مغزی یا قلبی شوند. برای درمان این بیماری از روش‌های مختلفی مثل تغییر شیوه زندگی، دارو درمانی و جراحی استفاده می‌شود.

سوزن سوزن شدن صورت

گز گز ممکن است در کل صورت یا فقط در یک طرف آن احساس شود. بعضی افراد این احساس را ناخوشایند و آزاردهنده و بعضی دیگر دردناک توصیف می‌کنند. اضطراب، سکته مغزی و بیماری MS ممکن است باعث گزگز صورت شوند؛ با این حال، دلایل دیگری هم می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شوند که در این بخش به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

آسیب اعصاب

اعصاب در کل بدن از جمله صورت، پراکنده شده‌اند. هنگامی که عصب صورت آسیب می‌ببیند، درد، بی‌حسی یا گز گز ایجاد می‌شود. موارد زیر به عصب صورت صدمه می‌زنند:

• دیابت
• بیماری‌های خود ایمنی مثل لوپوس و روماتیسم
• عفونت‌ها مثل هپاتیت C، جذام، HIV، زونا، بیماری لایم و ویروس اپشتن بار (Epstein-Barr virus)
• ضربه ناشی از تصادف یا زمین‌خوردن
• کمبود ویتامین‌ها به خصوص ویتامین‌های گروه B
• تومورها
• داروها از جمله داروهای شیمی‌درمانی
• اختلالات مغز استخوان مثل لنفوم
• قرار گرفتن در معرض سموم، فلزات سنگین و مواد شیمیایی
• اعتیاد به الکل
• بیماری‌های کبدی
• فلج بلز
• بیماری کلیوی
• کم کاری تیروئید

میگرن

میگرن می‌تواند علت سوزن سوزن شدن بدن و سر باشد. معمولا این مشکل در سمتی از صورت ایجاد می‌شود که سردرد را حس می‌کنید. گز گز ممکن است قبل، در حین یا بعد از حمله میگرنی رخ دهد؛ علاوه بر گز گز، بعضی از انواع میگرن باعث بروز ضعف در یک سمت بدن می‌شوند که ممکن است صورت را هم درگیر کند.

واکنش‌های آلرژیک

گاهی اوقات، گز گز صورت نشانه‌دهنده آلرژی است. سوزن سوزن شدن یا خارش اطراف دهان یکی از علائم رایج حساسیت‌های غذایی است. سایر علائم آلرژی عبارتند از:

• کهیر یا خارش پوست
• تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
• تنگی نفس
• سرگیجه
• اسهال
• تهوع و استفراغ

فیبرومیالژی

سوزن سوزن شدن صورت یکی از علائم شایع بیماری فیبرومیالژی است. مبتلایان به این بیماری از خستگی و درد در نقاط مختلف بدن شکایت دارند. از علائم دیگر فیبرومیالژی می‌توان به اختلالات شناختی، سردرد و تغییرات خلقی اشاره کرد.

سوزن سوزن شدن زبان

دلایل مختلفی باعث احساس گز گز در زبان می‌شوند. گاهی اوقات، این دلایل بسیار ساده هستند؛ به عنوان مثال، گاز گرفتن زبان می‌تواند باعث احساس سوزن سوزن شدن شود.

در بعضی موارد، علت سوزن سوزن شدن زبان جدی‌تر است و باید به پزشک مراجعه کرد. مشکلات زیر از شایع‌ترین دلایل بروز گز گز در زبان هستند:

• سکته مغزی
• ام اس
• میگرن
• واکنش‌های آلرژیک
•  کمبود آهن، روی، کلسیم، فسفر و ویتامین‌های گروه B به خصوص ویتامین B12
• آفت دهان
• آسیب دیدن اعصاب

ممکن است در حین کارهای دندان‌پزشکی و هنگام تزریق داروی بی‌حسی، سوزن به عصب یا رگ برخورد کند و باعث گز گز زبان شود. این مشکل خود به خود و طی چند هفته از بین می‌رود.

سوراخ کردن زبان (پیرسینگ) هم می‌تواند در آسیب‌دیدگی اعصاب نقش داشته باشد. اغلب اوقات، این آسیب موقتی است؛ اما بهتر است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود.

سوزن سوزن شدن پشت کتف و شانه

اگر عصب شانه تحت فشار باشد، گز گز یا مور مور در ناحیه کتف و شانه حس می‌شود. دلایل مختلفی باعث این مشکل می‌شوند که عبارتند از:

• وجود تورم یا التهاب در نزدیکی شانه که به دلیل استرس مداوم یا ابتلا به بیماری‌های مختلف ایجاد شده است
• ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت و آرتروز
• آسیب‌دیدگی اعصاب به دلیل رشد زائده‌های استخوانی
• چاقی

آیا سوزن سوزن شدن بدن از علائم کرونا است؟

کرونا، گروه بزرگی از ویروس‌ها هستند که تاکنون انواع مختلفی از آن‌ها شناسایی شده‌اند. جدیدترین نوع ویروس کرونا که در سال 2019 شناسایی شد، عامل بیماری کووید-19 (COVID-19) است.

بعضی از افراد مبتلا به کووید-19 هیچ علامتی ندارند؛ اما سایر بیماران علائمی مثل تب، درد بدن، سرفه خشک، خستگی، لرز، سردرد، گلودرد و بی‌اشتهایی را تجربه می‌کنند. اگر بیماری شدید باشد، تنگی نفس هم مشاهده می‌شود.

ویروس کرونا ممکن است روی مغز هم تاثیر بگذارد. علائم عصبی که در بیماران مبتلا به کرونا مشاهده می‌شود عبارتند از: ضعف عضلانی، از دست دادن بویایی و چشایی، گز گز یا بی‌حسی دست و پا، سرگیجه، گیجی، هذیان‌گویی، تشنج و سکته مغزی.

تشخیص گز گز یا سوزن سوزن شدن بدن چگونه انجام می‌شود؟

پزشک ابتدا شما را معاینه می‌کند. سپس سوالاتی در مورد عادات اجتماعی (از جمله نوشیدن الکل)، مواجهه با مواد سمی، احتمال ابتلا به ایدز یا سایر بیماری‌های عفونی و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های عصبی از شما می‌پرسد.

در مرحله بعد، دستور به انجام آزمایش‌های زیر می‌دهد:

• آزمایش خون برای تشخیص دیابت، کمبود ویتامین‌ها، اختلال عملکرد کلیه و فعالیت غیرطبیعی سیستم ایمنی
• آزمایش مایع مغزی نخاعی برای تشخیص ابتلا به نوروپاتی محیطی
• الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله (EMG)
• سی‌تی اسکن (CT)
• ام آر آی (MRI)
• نمونه‌برداری از عصب

راه‌های درمان سوزن سوزن شدن در اندام‌های بدن چیست؟

برای درمان سوزن سوزن شدن بدن، ابتدا باید دلیل بروز آن تشخیص داده شود. اگر علت زمینه‌ای درمان شود، گز گز اندام‌ها برطرف می‌شود. با توجه به عوامل موثر در بروز این مشکل، درمان‌های زیر توصیه می‌شوند:

• تحت فشار بودن اعصاب: استراحت، فیزیوتراپی، دارو درمانی و در صورت لزوم جراحی توصیه می‌شود.
• کمبود ویتامین‌ها: پیروی از یک رژیم غذایی سالم و مصرف مکمل‌های غذایی ضروری است.
• اضطراب: رفتار درمانی، گفتگو درمانی، مصرف داروهای ضداضطراب و فعالیت‌‍‌هایی مثل یوگا و مدیتیشن می‌تواند به رفع مشکل کمک کنند.
• دیابت: تغذیه سالم، ورزش و دارو درمانی باعث کنترل قند خون و رفع گز گز می‌شوند.
• بیماران مبتلا به ام اس، سکته مغزی، نارسایی کلیه، بیماری شریان محیطی و … باید تحت نظر پزشک داروها و اقدامات درمانی لازم را انجام دهند.

چند نکته برای پیشگیری از مور مور شدن بدن

نشستن یا خوابیدن طولانی مدت، یکی از دلایل رایج گز گز اندام‌ها است. تغییر وضعیت بدن در طول روز و انجام فعالیت بدنی از بروز این مشکل پیشگیری می‌کند.

در سایر موارد، کنترل وزن، دوری از سموم، داشتن رژیم غذایی سالم و دوری از مصرف الکل از سوزن سوزن شدن بدن جلوگیری می‌کند.

ترک سیگار هم می‌تواند در پیشگیری از بروز این مشکل نقش داشته باشد؛ چون سیگار خون‌رسانی به عروق اعصاب محیطی را محدود کرده و موجب گز گز اندام‌ها می‌شود.

سخن آخر

دلایل زیادی برای گز گز اندام‌ها وجود دارند. بیشتر اوقات، این مشکل به سادگی برطرف می‌شود؛ اما در بعضی موارد به درمان‌های پزشکی نیاز است.

سوزن سوزن شدن بدن ممکن است یک مشکل دائمی باشد یا فقط گاهی اوقات احساس شود. افرادی که به طور مرتب با گز گز اندام‌ها مواجه می‌شوند، باید به پزشک مراجعه کنند. پزشک می‌تواند علت را تشخیص دهد و درمان مناسب را توصیه کند. هر چقدر دلیل گز گز بدن زودتر تشخیص داده شود، احتمال ابتلای شما به مشکلات مادام‌العمر کمتر می‌شود.

اگر در مورد سوزن سوزن شدن بدن و درمان آن سوالی دارید، با ایده آل مگ در میان بگذارید.

سوالات متداول