قطع عضو به‌خاطر قند بالا؛ راهکارهای بازگشت به زندگی
از دست دادن اندام‌ها و قطع عضو بدن، یک عارضه نادر اما جدی در دیابتِ کنترل‌نشده است. طبق آمار، تقریباً بیش از 39 میلیون نفر در کشورهای توسعه‌یافته با قند خون بالا زندگی می‌کنند. از این تعداد، سالانه حدود 130 هزار نفر از مبتلایان به دیابت، تحت عمل قطع عضو قرار می‌گیرند. با این حال، می‌توان با راهکارهای مختلفی، جلوی قطع عضو را گرفت یا پس از آن، بهتر زندگی کرد. اما راهکارهای بازگشت به زندگی پس از قطع عضو کدام‌اند؟
چرا دیابت باعث قطع عضو می‌شود؟
وقتی که دیابت کنترل نشود، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به رگ‌ها و اعصاب وارد می‌کند. این آسیب‌ها به مرور باعث بروز زخم‌هایی در پا یا دست می‌شوند و بهبودی آن‌ها طول می‌کشد. در بعضی از موارد، این زخم‌ها عفونی می‌شوند و گسترش پیدا می‌کنند. وقتی درمان جواب ندهد، پزشکان مجبور به قطع عضو برای حفظ جان بیمار می‌شوند. به طور کلی، رابطه بین قند خون بالا و قطع عضو جدی و خطرناک است و نباید دست‌کم گرفته شود.
از جمله عوامل اصلی که باعث قطع عضو در بیماران دیابتی می‌شوند، عبارت‌اند از:
- اختلال در گردش خون: قند بالا باعث تنگ شدن رگ‌ها و کاهش جریان خون در اندام‌ها می‌شود. همین کاهش جریان خون، مهمترین دلیلی است که زخم‌ها دیرتر ترمیم پیدا کنند.
- زخم‌های مزمن دیابتی: زخم‌های پا در افراد دیابتی رایج‌اند و معمولاً بدون درد هستند؛ زیرا اعصاب آسیب دیده‌اند. بنابراین، اگر زخم‌ها به موقع درمان نشوند، به عفونت‌های شدید تبدیل می‌شوند.
چالش‌های روانی پس از قطع عضو به‌خاطر قند بالا (دیابت)
قطع عضو، تنها یک آسیب جسمی نیست؛ ضربه‌های روحی هم به فرد وارد می‌کند. بیشتر افراد در روزهای اول، دچار شوک و ناباوری می‌شوند. بعضی‌ها واقعیت را نمی‌پذیرند و انکار می‌کنند که عضو بدنشان را از دست داده‌اند. پس از آن، احساساتی مثل غم، افسردگی و اضطراب به سراغشان می‌آیند. این احساسات طبیعی‌اند و تقریباً همه آن‌ها را تجربه می‌کنند. مهم این است که بیمار بداند تنها نیست و بسیاری از دیگران هم چنین شرایطی را پشت سر گذاشته‌اند.
با گذشت زمان، افراد وارد مراحل جدیدی از پذیرش می‌شوند. ممکن است مدتی طول بکشد؛ اما با حمایت خانواده، مشاور و گروه‌های حمایتی، بازگشت به زندگی همیشه وجود دارد. بعضی‌ها از عصبانیت، ناامیدی یا خجالت رنج می‌برند. اما سروکله زدن با این مراحل، بخشی از مسیر طبیعی التیام روانی است. اگر بیمار، احساساتش را بشناسد و با آن‌ها کنار بیاید، قدم بزرگی به‌سوی بازسازی زندگی‌اش برداشته است.
چه روش‌هایی برای جبران اندام ازدست‌رفته وجود دارد؟
از دست دادن یک عضو، پایان مسیر هیجان‌انگیز زندگی نیست. خوشبختانه، راه‌های متنوعی برای جبران اندام ازدست‌رفته و بازیابی عملکرد بدن وجود دارند. با کمک این روش‌ها، کارهای روزمره راحت‌تر انجام می‌شوند و بیمار، قدرت توانمندی را دوباره پیدا می‌کند.
از جمله روش‌های رایج برای جبران اندام‌های قطع‌شده به‌دلیل دیابت، عبارت‌اند از:
1. اندام مصنوعی
یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین راهکارها برای جبران عضو ازدست‌رفته، استفاده از اندام مصنوعی است. این ابزارها طوری طراحی شده‌اند که جایگزین قسمت ازدست‌رفته بدن شوند. در نتیجه، توان حرکتی یا ظاهری اندام قطع‌شده را بازسازی می‌کنند.
اندام مصنوعی انواع مختلفی دارد؛ بعضی‌ها فقط ظاهر عضو را بازسازی می‌کنند و بعضی دیگر از قابلیت انجام حرکات ساده برخوردارند. استفاده از این ابزار نیاز به تمرین و فیزیوتراپی دارد؛ اما در بسیاری از موارد باعث بهبودی زندگی بیمار و کنترل افسردگی می‌شوند.
2. واکر و ویلچرهای تخصصی
گاهی استفاده از اندام مصنوعی ممکن نیست یا بیمار به زمان بیشتری برای آمادگی نیاز دارد. در چنین شرایطی، واکر و ویلچرهای تخصصی بهترین راهکار ممکن هستند. با کمک این وسایل، بیمار تحرک خودش را حفظ می‌کند و کارهای روزمره‌اش را به‌صورت مستقل انجام می‌دهد. نکته جالب اینکه بعضی از ویلچرها به‌صورت برقی هستند و حتی با گوشی‌های هوشمند کنترل می‌شوند.
3. کفش‌ها و قالب‌های طبی
بعضی از افراد، بخشی از پا یا انگشتانشان را به‌دلیل قند بالا از دست می‌دهند. استفاده از کفش‌ها و قالب‌های طبی یک راهکار مناسب برای این دسته از افراد است. این ابزارها باعث حفظ تعادل بدن می‌شوند و از فشار آمدن به قسمت‌های دیگر پا جلوگیری می‌کنند. به این ترتیب فرد با اطمینان بیشتری راه می‌رود و آسیب‌های ثانویه هم کمتر می‌شوند.
4. استفاده از عصاهای هوشمند
عصاهای هوشمند وسایلی هستند که با کمک فناوری طراحی شده‌اند؛ بنابراین، چیزی فراتر از یک تکیه‌گاه ساده محسوب می‌شوند. بعضی از این عصاها دارای سنسور تعادل، چراغ، هشدار لرزش و حتی جی‌پی‌اس هستند. این نوع عصاها برای افرادی که قسمتی از اندام تحتانی‌شان را از دست داده‌اند، امنیت و کنترل بیشتری فراهم می‌کنند.
5. تمرینات توانبخشی تخصصی
گاهی ابزارهای فیزیکی به‌تنهایی کافی نیستند. در چنین شرایطی حساسی، تمرینات توانبخشی نقشی مهمی دارند. این تمرینات شامل حرکات ورزشی، فیزیوتراپی و کاردرمانی هستند که با راهنمایی متخصصان انجام می‌شوند. هدف از انجام این تمرینات، 3 اتفاق مهم است که عبارت‌اند از:
- حفظ تعادل
- تقویت عضلات باقی‌مانده
- بهبود اعتمادبه‌نفس بیمار در حرکت اندام
6. چاپ سه‌بعدی بخش‌های بدن
فناوری چاپ سه‌بعدی، یکی دیگر از روش‌های نوین برای بازسازی بخش‌های ازدست‌رفته بدن است. در این روش، با استفاده از اسکن دقیق عضو مقابل یا باقی‌مانده، نمونه‌ای مشابه با بافت و فرم طبیعی ساخته می‌شود. این تکنیک در بازسازی انگشتان، دست، پا و حتی صورت به‌کار می‌رود و ظاهر طبیعی‌تری نسبت به روش‌های سنتی دارد.
7. پیوند اعضا (در موارد خاص)
در بعضی از موارد خاص و با شرایط پزشکی ویژه، امکان پیوند عضو از فرد اهداکننده وجود دارد. این روش بیشتر برای اندام‌هایی مثل دست یا صورت انجام می‌شود. همچنین، پیوند اعضا نیازمند مراقبت‌های پزشکی دقیق و مصرف داروهای ضد رد پیوند است. با وجود پیچیدگی، این روش عملکرد طبیعی‌تر و احساسی‌تری نسبت به اندام مصنوعی ایجاد می‌کند.
نوآوری‌ها و فناوری‌های جدید در اندام‌های مصنوعی
تکنولوژی در زمینه ساخت اندام‌های مصنوعی، پیشرفت چشمگیری داشته است. در حال حاضر، این اندام‌ها فقط ظاهری نیستند؛ بلکه حرکت دارند، حس لمس را شبیه‌سازی می‌کنند و حتی با مغز در ارتباط هستند. با وجود این نوآوری‌ها، بیماران زندگی طبیعی‌تری دارند و احساس بهتری نسبت به بدن خود پیدا می‌کنند.
از جمله نوآوری‌های جدید در اندام‌های مصنوعی:
- اندام‌های چاپ سه‌بعدی با اندازه و فرم دقیق بدن
- طراحی‌های سبک و ضدآب برای استفاده روزمره
- حسگرهای لمسی برای شبیه‌سازی حس تماس
- کنترل اندام مصنوعی با سیگنال‌های مغزی
- اتصال عصبی مستقیم برای کنترل دقیق‌تر
- باتری‌های بادوام بالا و شارژ سریع
زندگی پس از قطع عضو، بدون هیچ‌گونه محدودیتی!
از دست دادن یک عضو، به معنای پایان زندگی نیست. اتفاقاً این موضوع را به‌عنوان شروعی تازه برای پیدا کردن راه‌های جدید زندگی در نظر بگیرید. با کمک علم، حمایت خانواده و تلاش‌های فردی، می‌توان دوباره ایستاد و زندگی کرد. زندگی با دیابت و قطع عضو، اگرچه چالش‌های زیادی دارد، اما همچنان سرشار از امید و حرکت است.
