پسوریازیس چیست؟ از نشانه‌ها تا علت و درمان

پوست، تمام قسمت­‌های بدن را پوشانده و از آن در برابر آسیب و کاهش رطوبت، محافظت می­‌کند. اما اختلالات و بیماری‌­های متعددی وجود دارند که سلامت پوست را تحت تاثیر قرار می‌­دهند. برخی از این اختلالات، موقتی و گذرا بوده و برخی مزمن و طولانی مدت هستند. ما قصد داریم در این مطلب، شما را با یکی از بیماری­‌های شایع پوستی به نام پسوریازیس آشنا کنیم.

پسوریازیس چیست و علل موثر بر آن کدامند؟ برای یافتن پاسخ این سوالات تا انتهای این مقاله همراه ایده آل مگ باشید.

معرفی بیماری پسوریازیس

این بیماری اولین بار در اوایل سال 1808 میلادی به عنوان یک بیماری متمایز پوستی شناخته شد. پسوریازیس یک کلمه یونانی به معنی (خارش‌­دار بودن) است. پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی طولانی مدت و غیرقابل انتقال است که باعث تجمع بیش از حد و سریع سلول­‌های اپیدرمی پوست می‌­شود.

علائم پسوریازیس

پسوریازیس اغلب با معاینه و بر اساس علایم اولیه، توسط متخصص پوست تشخیص داده می‌شود. علائم این بیماری می‌توانند بین افراد مختلف، متفاوت باشند و شامل یک یا چند مورد از نشانه‌های زیر باشند:

• لکه‌های قرمز روی پوست
• نقاط کوچک پوسته پوسته شده
• پاپول‌های اریتماتو و اسکوامو
• پوست خشک و ترک خورده
• خارش، سوزش و یا درد در نواحی مشخصی از پوست
• فرورفتگی در ناخن­‌ها یا تغییر رنگ آن­‌ها
• مفاصل متورم و سفت شده

5 نوع اصلی پسوریازیس

این بیماری به شکل‌های مختلف و با مشخصات متمایز بروز می‌کند. هیچ آزمایش تشخیصی برای شناسایی بیماری پسوریازیس وجود ندارد، تا پیشرفت بیماری با آن تشخیص داده شود. مطالعات زیادی، ارتباط پسوریازیس با سایر بیماری‌های جدی سیستمیک را گزارش کرده‌اند؛ به عنوان مثال، بیماری‌های قلبی عروقی، سندرم متابولیک، فشارخون بالا و دیابت میزان ابتلا به پسوریازیس را افزایش می‌دهند.

انواع مختلف پسوریازیس را براساس شدت، نوع ضایعات و موقعیت مکانی آن روی بدن به 5 نوع می‌توان تقسیم کرد که عبارتند از:

پسوریازیس پلاکی

پسوریازیس پلاکی یا ولگاریس به عنوان یکی از پسوریازیس‌های ثابت یا مزمن شناخته می‌­شود. این مورد شایع­‌ترین شکل پسوریازیس است که حدود 90-85 درصد افراد، به این نوع مبتلا شده و پوست آن‌ها تحت تاثیر قرار می‌­گیرد. این بیماری، به طور معمول به صورت نواحی برآمده و ملتهب دیده می­‌شود که به این نواحی پلاک گفته می­‌شود.

پلاک‌ها بیشتر در قسمت­‌های آرنج، زانو، پوست سر و کمر قابل مشاهده می‌باشند. آن­‌ها گاها خارش دارند و برداشته شدن پوسته‌ها، سبب بروز نقاط خون چکان می­‌گردد. پلاک­‌ها ممکن است برای چند ماه تا چند سال در همان ناحیه باقی بمانند.

پسوریازیس پوسچولار

این نوع از بیماری به صورت نقاطی برجسته و پر از چرک دیده می­‌شود. این بیماری عفونی نیست و قابل انتقال نمی‌­باشد. پسوریازیس پوسچولار گسترش کمتری دارد. پوست قسمت زیری و اطراف آن قرمز و لطیف است. این نوع، می‌­تواند موضعی باشد و در سراسر بدن گسترش یابد.

پسوریازیس معکوس

پسوریازیس معکوس که به آن پسوریازیس خمشی نیز گفته می‌­شود. به صورت لکه­‌های نرم و ملتهب روی پوست ظاهر می­‌شود. این نقاط به صورت گسترده بر روی چین­‌های پوستی، به ویژه در اطراف اندام تناسلی (بین ران و کشاله­‌ران)، زیر بغل، چین­‌های اطراف ناف و در ناحیه اطراف سینه ظاهر می‌­شود. نبودن پوسته بر سطح ضایعات، ویژگی مهم این نوع پسوریازیس می‌­باشد.

پسوریازیس خالدار

پسوریازیس خالدار یا قطره‌­ای به طور ناگهانی با پاپول­‌های صورتی رنگ در اندازه 1 تا 10 میلی­‌متر همراه با پوسته پوسته شدگی‌های ریز بر روي تنه و اندام‌ها بروز می‌­کند. علائم آن به صورت ضایعات متعدد کوچک، پوسته‌­ای، قرمز یا صورتی مشخص می‌شود.

پسوریازیس اریترودرمیک

اریترودرمیک شامل التهاب و لایه برداری گسترده پوست در بیشتر قسمت­‌های بدن است که اغلب بیش از 90% سطح بدن را درگیر می‌­کند.

همراه با ضایعات خارش‌دار و سریع در حال پیشرفت است و ممکن است با خشکی شدید پوست، خارش شدید، تورم و درد همراه باشد. غالبا با ریزش پوست، ریزش مو، دیستروفی ناخن و علائم عمومی مانند تب، لرز، احساس کسالت با نارسایی قلبی همراه است.

این نوع از پسوریازیس اغلب نتیجه تشدید نوع پلاکی ناپایدار است. این نوع می‌­تواند کشنده باشد زیرا التهاب شدید و لایه برداری، توانایی بدن در تنظیم دما و انجام عملکرد­های دیگر را مختل می­‌کند.

نواحی درگیری پسوریازیس

این بیماری امکان دارد در هر نقطه‌­ای از بدن مانند ابرو، پلک، گوش، دهان و لب­‌ها، چین­‌های پوست، دست و پا، و ناخن ایجاد شود. هر یک از این نواحی، نیاز به سبک درمان مختلفی دارند. علاوه بر این، پاسخ به درمان در افراد مختلف، بر حسب سن، شرایط کاری و موقعیت زندگی متفاوت است.

درمان پسوریازیس پوست سر، به میزان شدت بیماری و بلند بودن مو و نوع زندگی بیمار بستگی دارد. تعداد زیادی از شامپوها، روغن‌ها، محلول­‌ها و اسپری‌ها، جهت این کار تولید شده‌اند که دارای ترکیب کورتون یا قطران زغال سنگ است. بیمار باید از استحمام زیاد و شستشوی بیش از حد با شامپو و خراش دادن پوست سر هنگام حمام کردن پرهیز کند.

علل ایجاد بیماری 

• ژنتیک
• استرس
• صدمه به پوست
• عفونت
• مصرف برخی داروها (کویندین، پروپرانولول، داروهاي ضد مالاریا و…)
• برخی آلرژی­‌ها
• مصرف الکل
• سیگار کشیدن
• رژیم غذایی نامناسب
• تغییرات آب و هوایی

راهکارهای درمان 

این بیماری در حال حاضر درمان قطعی ندارد، اما داروهای متعددی وجود دارند که با کمک آن‌­ها، بیماری پسوریازیس قابل کنترل است. با توجه به انواع متفاوت پسوریازیس در افراد مختلف، روش درمان در هر فرد با توجه به سن، جنس، شغل، وسعت بیماری و بسیاری از علل دیگر متفاوت است. در درمان و پیشگیری از پسوریازیس مدیریت و کنترل بیماری اهمیت به سزایی دارد.

انواع راهکارهای درمانی؛ درمان‌های موضعی، نور درمانی، داروهای سیستمیک، بیولوژیک، درما‌ن‌های جدید خوراکی و مکمل و ازون درمانی می‌باشد.

درمان‌­های موضعی

از مهم‌ترین روش‌های درمان موضعی، بهره گیری از کورتیکواستروئیدها است. این روش سبب کاهش التهاب و تحریک پذیری پوست می‌­شود. ترکیب اسیدسالیسیلیک با استروئید موضعی، می­‌تواند اثر مفیدی بر روی انواع پسوریازیس داشته باشد. مصرف این داروها سبب نازک شدن پوست می‌گردد. بنابراین انتخاب دقیق نوع استروئید موضعی و مصرف صحیح آن می‌تواند باعث کم شدن این اثرات ناخواسته بر روی پوست شود.

به کار بردن ترکیبات موضعی ویتامین D مانند کلسی پوتریول نیز در درمان این بیماری موثر است. همچنین ترکیبات دیگری که شامل موادی مانند آلوئه‌ورا، پیریتیون روی و … هستند، جهت کاهش درد، کم شدن پوسته­‌ها یا کاهش خارش به کار گرفته می‌شود.

نور درمانی

این روش یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمانی در بیماری‌های پوستی می‌باشد. پسورالن عصاره گیاهی استخراج شده از خانواده هویچ است که در نور درمانی، قبل از اینکه بیمار تحت تاثیر اشعه ماوراء بنفش (UV) قرار گیرد، این دارو را مصرف می‌کند. این روش درمانی غالبا در کلنیک‌های پوست، مراکز تخصصی و فوق تخصصی پوست و در برخی از موارد در مطب متخصصان پوست و با استفاده از نور خورشید انجام می‌شود.

داروهای سیستمیک

برای بیماران با شدت بیماری متوسط ​​تا شدید به طور کلی به داروهای سیستمیک نیاز دارند (به عنوان مثال متوترکسات، رتینوئیدهای خوراکی، استرهای اسید فوماریک) برای کنترل بیماری کافی است. شدت این بیماری به طور سنتی با اندازه‌گیری عینی مورد ارزیابی واقع می‌شود.

چندین رتینوئید سیستمیک (مشتقات ویتامین A) برای درمان پسوریازیس تولید و شناخته شده است که رتینوئیدهای سیستمیک دارای خاصیت تقویت سیستم ایمنی بدن و فعالیت ضد التهابی، تعدیل، تکثیر، تمایز لایه اپیدرم پوست است. از داروهای سیستمیک دیگر می‌توان به هیدروکسی اوره و سیکلوسپورین (اولین بار برای درمان پسوریازیس در سال 1979 استفاده شد) اشاره کرد.

داروهای بیولوژیک

جهت درمان پسوریازیس متوسط تا شدید، داروهای بیولوژیک کاربرد دارند. طی چند سال گذشته طیف جدید و گسترده‌­ای از داروهای بیولوژیک، با تکنیک خاص مهندسی ژنتیک و علم نوین بیوتکنولوژی ساخته شده‌اند که قادرند با تصحیح اختلالات حاصل شده به روند درمان این بیماری کمک به سزایی کنند.

واکسن، خون و فرآورده‌­های آن، یاخته‌­های سوماتیک، آلرژن‌­ها، بافت‌­های زیستی و پروتئین­‌های نوترکیب شناخته شده‌ترین انواع زیست داروها به شمار می­‌روند که غالبا با نتایج بسیار درخشانی همراه هستند، اما نکته مهم در مورد آن‌ها، قیمت بسیار بالایشان است و از این رو، فعلا فقط در موارد بسیار شدید بیماری مصرف می‌شوند. داروهای بیولوژیک می­‌توانند جهت درمان بیماری­‌های خود ایمنی بسیار مفید باشند.

این داروها عبارتند از:

• ستولیزوماب پگول (Certolizumab pegol)
• اتانرسپت (Etanercept)
• ادالیموماب (Adalimumab)
• اینفیلیکسیماب (Infliximab)
• گولیموماب (Golimumab)
• اوستکناماب (Ustekinumab)

درمان‌های جدید خوراکی

درمان‌های جدید خوراکی که سرشار از مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، آنتی اکسیدان‌ها و مواد معدنی هستند باید بیماران مبتلا به این بیماری به برنامه غذایی روزانه خود اضافه کنند. مصرف مواد غذایی که دارای فیبر بالایی باشند مانند غلات و نان‌های سبوس‌دار جهت درمان پسوریازیس بسیار موثر بوده‌اند.

ازون درمانی

از سال 2015 از روش­‌های درمانی ازون و ترکیبات ازون­‌دار مثل روغن‌­های ازون­‌دار و ژل­‌های ازونه استفاده شده و نتایج خوبی حاصل شده است. فرآیند تزریق این گاز به بدن بیمار برای درمان بیماری­‌های سیستم ایمنی از جمله انواع پسوریازیس کاربرد دارد. روش‌­های ازون درمانی برای پسوریازیس بدون خطر و عارضه هستند.

ترکیبات غذایی و گیاهی موثر در درمان پسوریازیس

استفاده از برنامه غذایی صحیح که شامل ماهی، سبزیجات و میوه­‌جات باشد. مطالعات نشان داده که این رژیم غذایی در درمان این بیماری بسیار موثر است.

اسید چرب امگا 3

این اسیدهای چرب در درمان التهاب و تورم مفید بوده و در انواع ماهی­‌ها و تن ماهی موجود است که مصرف ماهی و حتی مصرف قرص امگا 3 می­‌تواند در درمان پسوریازیس بسیار موثر واقع گردد.

آلوئه‌­ورا

آلوئه­‌ورا یک گیاه ضد التهابی است و به کاهش قرمزی پوست کمک می‌­کند. مطالعات نشان داده که استفاده از کرم دارای عصاره این گیاه در درمان پسوریازیس بسیار اثر بخش بوده است.

زردچوبه

مطالعات نشان می­‌دهد که زردچوبه، از عود و شعله‌­ور شدن پسوریازیس جلوگیری می‌­کند و در درمان پسوریازیس نقش به سزایی دارد. از این ماده در وعده‌­های غذایی و برای چاشنی غذاهای‌­تان استفاده کنید تا درمان پسوریازیس در شما به آسانی صورت گیرد.

فلفل

کپسایسین باعث تندی فلفل می‌­شود و در فلفل تند وجود دارد. این ماده درد، التهاب و قرمزی را کاهش می­‌دهد. کپسایسین در برخی از کرم‌­ها وجود دارد و این نوع کرم‌­ها برای درمان پسوریازیس مفید هستند. در زمان استفاده از این کرم امکان دارد پوست احساس سوزش داشته باشد.

سرکه سیب

استفاده از سرکه سیب روشی مناسب برای درمان پسوریازیس در پوست سر شما است. محلول آن را هفته­‌ای چند بار بر روی نقاط مختلف پوست سر خود بمالید، این کار خراش پوست سر ناشی از پسوریازیس را التیام می­‌دهد و موجب می­‌شود التهاب پوست سر شما خشک شود. از سرکه سیب روی نقاطی که ترک خورده و خونریزی کرده است، استفاده نکنید. زیرا موجب می­‌شود که شما احساس سوزش کنید.

کلام آخر

در این نوشته عوامل ایجاد پسوریازیس و راهکارهای درمان این بیماری به صورت علمی مورد بحث و بررسی قرار گرفت هرچند که با پیشرفت علم و تکنیک‌­های بیوتکنولوژی در آینده نه چندان دور می‌­توان راهکارهایی افزون بر روش­‌های فوق برای این بیماری ارائه نمود.