بهترین زمان کاشت نهال گیلاس؛ از کاشت تا داشت و برداشت

پاسخ به این سوال که بهترین زمان کاشت نهال گیلاس چه وقتی است، شاید نیازمند بررسی‌های تخصصی باشد که در این مقاله از ایده آل مگ به آن‌ها پرداخته‌ایم. شاید شما هم مانند بسیاری از افراد طرفدار سرسخت گیلاس هستید؛ اما به دلیل آشنا نبودن با اصول پرورش آن در کاشت و برداشت این میوه، موفق نبوده‌اید.

عوامل فراوانی وجود دارد که باعث شکست خوردن فرایند کاشت و برداشت نهال گیلاس می‌شود؛ اما خبر خوب این است که کاشت و پرورش درخت گیلاس، اصول ساده اما بسیار کلیدی‌ای دارد که اگر به درستی رعایت شوند دیگر خبری از از بین رفتن یا میوه ندادن درخت گیلاس نخواهد بود.

اگر کنجکاو هستید تا بیشتر درباره‌ی این نکات ساده اما کاربردی که توسط بسیاری از افراد نادیده گرفته می‌شوند بدانید، با ما در ادامه همراه باشید. ما در ادامه به بررسی گیلاس، اصلی‌ترین فواید آن برای انسان، بهترین زمان کاشت نهال گیلاس، راهکارهای مراقبت از درخت گیلاس و برداشت آن خواهیم پرداخت.

گیلاس چگونه میوه‌ای است؟

درختان پوشیده شده از شکوفه‌های صورتی و سفید که در بهار مشاهده می‌کنید، به مرور گیلاس‌های خوشمزه‌ای را به وجود می‌آورند که یکی از محبوب‌ترین میوه‌ها است.

 گیلاس چه خواصی دارد؟

دلایل فراوانی وجود دارد که چرا هر فردی باید این میوه قرمز یاقوتی را به رژیم غذایی خود اضافه کند. این میوه، مجموعه‌ای مواد مغذی و ویتامین‌ها را در خود جای داده است که بر اعضای مختلف بدن تأثیر مثبت می‌گذارند.

شرط اصلی تمام این فواید، آگاهی کامل از بهترین زمان کاشت نهال گیلاس، نحوه‌ی کاشت آن، اطلاع از نحوه‌ی نگهداری از آن و … است. در ادامه به معرفی مهم‌ترین فواید یک گیلاس سالم برای بدن پرداخته‌ایم.

جلوگیری از بیماری‌های مزمن

گیلاس غنی از آنتی‌اکسیدان، ترکیبات ضدالتهاب، فیبر، کلسیم، ویتامین C و … است. تمامی این مواد مغذی به پیشگیری از بیماری‌های مزمن از جمله فشارخون، سرطان، دیابت ، سکته مغزی و … کمک می‌کند.

تأثیر بر عملکرد قلب

افزایش مصرف میوه‌های سرشار از مواد مغذی مانند گیلاس، یک روش خوشمزه برای محافظت از قلب است؛ زیرا این میوه غنی از آنتی‌اکسیدان‌های پتاسیم و پلی فنول است که به عنوان تقویت‌کننده سلامت قلب شناخته می‌شوند.

این مواد به شما کمک می‌کنند تا سدیم اضافی را از بدن خود خارج کرده و فشارخون را تنظیم کنید. با تنظیم فشارخون، گردش خون و ضربان قلب هم بهبود پیدا می‌کنند.

بهبود علائم آرتروز

آرتروز ناشی از تجمع اسید‌اوریک که می‌تواند منجر به تورم شدید، التهاب و درد در مفاصل شود، با مصرف گیلاس بهبود می‌یابد. طبق تحقیقات بر روی 633 فرد مبتلا به نقرس ثابت شد که کسانی که در هفته حدود سه روز، گیلاس تازه می‌خورند؛ 35٪ کمتر در معرض حملات نقرس قرار می‌گیرند.

بهبود کیفت خواب

خوردن گیلاس یا نوشیدن آب آن ممکن است به بهبود کیفیت خواب شما کمک کند. این مزایای تقویت خواب به دلیل غنی بودن این میوه از ترکیبات گیاهی است. علاوه بر این، گیلاس حاوی ملاتونین است؛ یعنی همان ماده‌ای که به تنظیم چرخه خواب کمک می‌کند.

همچنین یک مطالعه دو هفته‌ای در بزرگ‌سالان مسن و مبتلا به بی‌خوابی نشان داد که نوشیدن یک فنجان (240 میلی‌لیتر) آب گیلاس ترش قبل از خواب، باعث افزایش 84 دقیقه در خواب می‌شود.

اصول صحیح کاشت درخت گیلاس 

.کاشت گیلاس باید در مکانی با نور کافی، خاکی با زهکشی مناسب و جریان هوای کافی انجام شود. در ادامه تمامی عوامل موثر در کاشت این گیاه را برسی خواهیم کرد.

بهترین زمان کاشت نهال گیلاس

انتخاب بهترین زمان کاشت نهال گیلاس، اولین قدم برای کاشت موفق آن است. به طور کلی، بسیاری از افراد عقیده دارند پاییز بهترین زمان کاشت نهال گیلاس است؛ زیرا در این صورت ریشه آن با گذر زمان، توسعه یافته و مقاومت آن در زمستان بالا خواهد بود.

در حقیقت انتخاب بهترین زمان کاشت نهال گیلاس به عواملی مانند نوع نهال، اندازه و سلامت ریشه آن، محیط زندگی، فصل، دمای هوا در روز کاشت، آبیاری و … بستگی دارد.

مناطق گرمسیر

در مناطق گرم و معتدل، بهترین زمان کاشت نهال گیلاس فصل پاییز است؛ زیرا در پاییز گیاهان به تازگی وارد مرحله‌ی خواب زمستانی شده‌اند. بدین ترتیب نهال گیلاس قبل از رسیدن سرمای زمستان به محیط جدید عادت کرده و ریشه‌های خود را محکم می‌کند. این الگو، مختص مناطق گرمسیر است که دمای پاییز و زمستان به طور تقریبی یکسان است و یخبندان‌های شدید ندارند.

مناطق سردسیر

کلا بهترین زمان کاشت نهال در مناطق سردسیر، اواخر زمستان یعنی حدود سه هفته قبل از بیداری ظاهری گیاهان از خواب زمستانه است. با توجه به اینکه در مکان‌های سردسیر، زمستان‌ها با بارش برف، باران و یخبندان شدید همراه است، بهتر است شروع خواب زمستانی درخت را برای کاشت آن انتخاب نکنید.

علت این است که در این مناطق، یخبندان و بارش برف به راحتی می‌تواند نهال تازه کاشته شده را از بین ببرد. انتهای زمستان هنگامی که سوز و سرمای بیش از حد سپری شده است، بهترین زمان برای کاشت درخت گیلاس است. در این زمان درخت همچنان در خواب زمستانی بوده و از خطرات سرمازدگی در امان است.

انتخاب نهال مناسب

پیش از اطلاع از اصول و بهترین زمان کاشت نهال گیلاس، باید نهال مناسب را فراهم کنیم. پرورش گیلاس از طریق نهال‌ها یکی از به‌صرفه‌ترین روش‌های بهره‌برداری از این گیاه است. اولین نکته‌ای که باید به آن دقت کنید، نوع نهال است. گیلاس‌ها بسته به نوع آن‌ها در برابر شرایط متنوع محیطی مقاومت مختلفی از خود نشان می‌دهند.

گیلاس ترش یا همان آلبالو در برابر آسیب‌های محیطی مقاوم‌تر بوده و کم‌تر دچار بیماری می‌شود. گیلاس شیرین به دلیل طعم دلپذیر باعث جذب آفات مختلف می‌شود؛ از این رو نیازمند نگهداری، دقت، هرس و سم‌پاشی بیشتری است.

اگر قصد کاشت نهال گیلاس دارید باید از یک درخت آلبالو گرده دهنده در باغ، برای گرده‌افشانی و بارور کردن گله‌ای درختان گیلاس استفاده شود. در نتیجه به ازای هر ۹ درخت گیلاس، بهتر است یک درخت آلبالو در باغ کاشته شود یا از انواع مختلف گیلاس در یک باغ و در کنار هم استفاده شود.

خاک مناسب کاشت نهال گیلاس

پس از آگاهی و انتخاب بهترین زمان کاشت نهال گیلاس وقت فراهم کردن خاک مناسب این درخت است. این درخت سطحی و کم‌عمق است؛ از این رو به خاکی تا عمق یک و نیم متری نیاز دارد.

همچنین خاک بستر کشت این نهال باید دارای خاصیت زهکشی و تخلیه باشد تا در روزهای بارانی از غرق شدن ریشه‌های نهال گیلاس در آب، پوسیدگی، قارچ زدگی و فاسدشدن ریشه‌ها هم جلوگیری کند.

بهترین خاک برای کاش نهال گیلاس، خاک لومی و شنی است؛ اما به طور کلی این گیاهان خاک‌های سبک و ماسه‌ای را ترجیح می‌دهند.

فراهم‌سازی بستر کشت

یکی از موارد اصلی کاشت نهال گیلاس، آماده‌سازی بستر کشت است. گیاهان گیلاس از دسته درختانی هستند که برای رشد به فضای کافی نیاز دارند. بین درختان کوچک گیلاس باید ۴ متر فضا وجود داشته باشد؛ و بین درختان متوسط باید 8 متر فاصله‌گذاری شود. با توجه به‌اندازه‌ی توده ریشه درخت، گودالی با عمق مناسب حفر کنید.

انتخاب شیوه کاشت نهال گیلاس

کاشت درخت گیلاس به روش‌های مختلفی از جمله تکثیر با هسته‌ی گیلاس، کاشت نهال گیلاس و قلمه زدن انجام می‌شود. در ادامه به آموزش هر یک خواهیم پرداخت.

روش کاشت هسته میوه‌ها

کاشت از هسته گیلاس، یکی از راه‌های تکثیر این درخت است. برای این کار ابتدا تعدادی از گیلاس‌های سالم را بخورید و هسته‌ی آن‌ها را نگه دارید. هسته‌ی میوه‌ها را به مدت دو روز میان دستمال‌کاغذی قرار داده تا خشک شوند.

برای کاشت این دانه‌ها به طور معمول اوایل آبان زمان مناسبی است. برای کاشت آن‌ها انگشت خود را در خاک گلدان مناسب فرو کنید تا حفره‌های کم‌عمقی ایجاد شود. هسته‌ها را در هر کدام از این حفره‌ها قرار داده با خاک بپوشانید.

گلدان حاوی بذر به طور میانگین به 6 تا ۸ هفته سرمای زمستان نیاز دارند. برای تأمین این نیاز، گلدان را در فضای باز و در مجاورت سرمای متوسط قرار دهید تا در بهار جوانه‌زنی شروع شود. این دانه‌ها پس از جوانه زدن باید به خاک منتقل شوند.

سال بعد پس از انجام مراقبت‌های لازم، این هسته‌ها به نهال‌های کوچکی تبدیل می‌شوند که باید در خاک کاشته شوند.  نهال‌های کوچک خود را به خاک باغ یا باغچه منتقل کنید. در حال حاضر بسیاری از افراد بجای انتخاب این روش، نهال‌های گیلاس 10 تا 20 سانتیمتری را به صورت آماده از گلخانه‌ها تهیه کرده و در خاک می‌کارند.

کاشت نهال گیلاس

هنگامی که نهال‌های کوچک گیلاس تا اندازه 15 سانتی‌متری رشد کرده و ریشه آن‌ها مقاوم شد، نیاز به فضای بیشتری دارند؛ از این رو وقت آن رسیده که به خاک منتقل شوند. اولین قدم حفر گودالی با عمق سه برابر اندازه ریشه نهال گیلاس است.

پس از حفر گودال باید آن را بستری غنی از مواد مغذی کرد؛ پس به اندازه کافی کود یا کمپوست غنی مخلوط با خاک تازه درون گودال بریزید. با احتیاط کامل نهال ا از گلدان خارج کرده و خاک منتقل کنید. باید بسیار احتیاط کنید تا ریشه‌های نهال گیلاس زخمی نشوند.

قلمه زدن نهال گیلاس

یکی دیگر از روش‌های تکثیر درخت گیلاس، قلمه زدن است. ابتدا از میان ساقه‌های نیمه بالغ و سالمی که هنوز کاملا سبز نشده‌اند، قلمه بگیرید. دقت کنید که باید ساقه‌ای را انتخاب کنید که برگ و جوانه بوده اندازه قلمه‌های گرفته‌شده بهتر است 15 سانتی‌متر باشد.

سپس برگ‌های سه سانتی‌متری انتهای قلمه را جدا کرده و برشی عمودی به آن بزنید. اکنون زمان استفاده از هورمون ریشه‌زایی است. برش عمودی ایجادشده باعث می‌شود تا هورمون ریشه‌زایی به عناصر درونی ساقه دسترسی داشته و سرعت رشد را افزایش دهد. در این مرحله قلمه آماده‌ی کاشته شدن در خاک است.

با انگشت حفره‌ای در خاک گلدانی کوچک ایجاد کنید سپس قلمه را داخل آن قرار دهید. اطراف قلمه را خاک بریزید تا از تکان‌های بی‌رویه جلوگیری شود. پس از کاشت آن را آبیاری کنید تا ٌ مرطوب شود. بعد از حدود سه هفته میزان مقاومت قلمه در خاک را امتحان کنید. اگر مقاومت کرد یعنی ریشه زده است.

چگونه باید از درخت گیلاس نگهداری کرد؟

برای بهبود رشد درخت گیلاس باید عوامل مورد نیاز آن از جمله نور، دما، کود، آب و … فراهم شوند.

نور مود نیاز

بسته به نوع نهال گیلاسی که استفاده کردید، میزان نیاز این گیاه به نور هم متفاوت است. به طور میانگین دریافت روزانه 8 ساعت نور خورشید از نیازهای ضروری برای رشد این گیاه است.

اگر باغ شما به‌اندازه‌ی کافی نورگیر نیست، کاشتن نهال گیلاس انتخاب مناسبی نخواهد بود؛ زیرا این درختان در شرایط کم نوری میوه یا شکوفه نمی‌دهند. اگر هم میوه بدهند، آلبالوهای ترش و یا تلخی خواهند داشت.

دمای مورد نیاز درخت گیلاس

با وجود اینکه نیازهای دمایی درخت گیلاس ثابت نیست؛ اما کاشتن این گیاه در مناطق گرمسیری موفقیت‌آمیز نخواهد بود. این درخت در فصل رشد و اواخر برداشت (بهار و تابستان) به آب و هوایی گرم نیاز دارد؛ زیرا نور خورشید باعث رسیدن و شیرین شدن میوه‌های آن می‌شود.

از طرف دیگر در فصولی که گیاه به خواب زمستانی می‌رود، نیاز آن به سرما افزایش می‌یابد؛ به طوری که در زمستان باید بالای 500 ساعت را در دمای زیر هفت درجه سانتی‌گراد بگذراند.

آبیاری درخت گیلاس

یکی از شروط اصلی نگهداری از درخت گیلاس، حفظ تعادل در آبیاری آن است. درخت گیلاس در فصل رشد و برداشت (تابستان) هفته‌ای دو تا سه بار باید آبیاری شود. این آبیاری باید به‌گونه‌ای باشد که تا عمق یک متری خاک مرطوب باشد اما خیس نباشد.

اهمیت خاصیت زهکشی خاک در این موقعیت چند برابر می‌شود؛ زیرا در صورتی که آبیاری بیش از حد صورت گیرد، خاک آن را تخلیه کرده و ریشه‌ها را از اشباع شدن حفظ می‌کند. از طرفی نباید در آبیاری این درخت هم کم‌کاری کرد؛ زیرا خشکی خاک در تابستان منجر به عدم محصول دهی این درخت می‌شود.

کوددهی

به طور متوسط سه تا پنج سال بعد از کاشت نهال گیلاس، این درخت بالغ شده و شروع به شکوفه و میوه‌دهی می‌کند. تا قبل از این دوره گیاه نیاز اساسی به کود ندارد؛ اما اگر می‌خواهید سرعت رشد را افزایش دهید می‌توان از کودهای خانگی مانند پوست موز، تخم‌مرغ و … استفاده کرد.

پس از بالغ شدن درخت، باید با توجه به قطر تنه‌ی درخت شروع به کود دهی کنید. کودی که غال با برای درختان گیلاس استفاده می‌شود، کود نیتروژن است؛ اما میزان مصرف این کود برای هر درخت متفاوت است.

تشخیص میزان کود مورد نیاز گیاه با توجه به قطر تنه درخت مشخص می‌شود. برای درختانی با قطر تنه کمتر از ۱۵ سانتیمتر، حدود ۶۰۰ گرم و برای 15 سانتی‌متر بالاتر، دو کیلوگرم کود لازم است. این کودها را باید در فصل رشد و قبل از برداشت (اوایل بهار تا میانه تابستان) در طی دو یا سه مرحله به خاک داد.

هرس کردن

یکی از راه‌های تضمین سلامت درخت گیلاس، هرس کردن آن است. دلیل اصلی اهمیت هرس کردن درختان گیلاس، اطمینان از دستیابی شاخه‌ها و میوه‌های اصلی و درونی به نور خورشید است. همچنین حذف شاخه‌های اضافه امکان هوادهی بهتر، کیفیت میوه‌ی بهتر، سهولت برداشت و توانایی مبارزه با آفات را فراهم می‌کند.

این کار باید در اوایل بهار صورت بگیرد؛ یعنی قبل از اینکه رشد درخت در سال جدید شروع شود. در این فصل بهتر است تعدادی از شاخه‌های جانبی، مرده و یا ناسالم را از درخت جدا کنید تا شاخه‌های میوه دهنده جوان میوه‌ی با کیفیت‌تری تولید کنند. پس از شاخه‌های جانبی، شاخه‌های آویزان و سپس شاخه‌های قدیمی‌تر که سه تا چهار سال پیش‌تر میوه داده‌اند را هرس کنید.

دوری از آفات

متأسفانه آفات زیادی از خوردن گیلاس لذت می‌برند. از جمله رایج‌ترین این آفات می‌توان به شته‌ها، شپشک گیاهی، کرم خراط، سوسک‌های ژاپنی، حشرات چوب‌خوار، مگس گیلاس و کنه تارعنکبوتی اشاره کرد.

برای رهایی از همه این حشره‌ها می‌توانید از قارچ‌کش‌ها و یا اسپری‌های حشره‌کش گیاهی استفاده کنید؛ اما دقت کنید که با زیاده‌روی در این انجام این روش به حشرات مفید هم آسیب می‌رسانید.

برای جلوگیری از این آفات حد تعادل را در آبیاری نگه دارید. آفتاب فراوان و کمبود آب باعث افزایش تبخیر سطحی شده و شیره‌ی گیلاس را به ماده‌ای قابل‌تشخیص از فاصله‌ی دور توسط حشرات چوب‌خوار می‌کند.

همچنین برگ‌ها پو میوه‌های ریخته شده بر روی زمین را به سرعت جمع‌آوری کنید؛ زیرا با ریخته شدن این میوه‌ها پای درختان فرصت خروج لاروها از آن‌ها و رفتن به درون خاک اطراف گیاه فراهم می‌شود.

یکی دیگر از راهکارهای مقابله با این آفات آبیاری فراوان در هنگام خواب زمستانی درخت است؛ زیرا تخم حشرات در عمق سه تا پنج سانتی‌متری خاک زندگی می‌کنند. هنگامی که آب فراوان به خاک نفوذ کند، احتمال از بین رفتن این حشرات هم افزایش میابد.

گردافشانی شکوفه‌ها

گل‌های زیبای سفیدی که بر روی درختان گیلاس دیده می‌شود، یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد این درختان هستند. حال اگر می‌خواهید این شکوفه‌ها جای خود را به میوه بدهند، باید گرده‌افشانی شوند.

برداشت میوه درخت گیلاس

عوامل مختلفی از جمله نوع نهال گیلاس، آب و هوا، فصل، محل زندگی، رطوبت و … در تشخیص فرا رسیدن زمان برداشت میوه درخت گیلاس مؤثر است. برای به دست آوردن حداکثر محصول، باید در بهترین زمان کاشت نهال گیلاس آن را کاشت و شرایط مناسب رشد آن مانند خاک حاصلخیز، نور کافی، کود مناسب و … را فراهم کرد.

پس از سپری شدن فصل رشد، گیلاس‌های سیاه و شیرین زودتر از نوع ترش آن (آلبالو) رسیده و آماده برداشت می‌شوند. فصل اصلی برداشت تابستان است.

در روزهای آخر رسیدن، شکر افزایش قابل‌توجهی در گیلاس‌ها پیدا می‌کند؛ بنابراین بهتر است صبر کنید تا میوه آن کاملا قرمز و رسیده شود. برداشت گیلاس‌ها فرایندی یک‌روزه نیست و زحمت زیادی دارد؛ بنابراین صبور باشید.

ممکن است به مدت یک هفته هر روز برداشت ادامه داشته باشد؛ اما اگر بارشی در راه است، در اسرع وقت برداشت را تمام کنید؛ زیرا باران باعث شکافتن گیلاس‌ها می‌شود.

اخیرا صاحبان باغ‌های صنعتی بزرگ، برای برداشت محصولات درختان 6 ساله، از ماشین‌های برداشت استفاده می‌کنند. این ماشین‌ها برای جدا کردن گیلاس‌ها از درخت از عملیات لرزشی و یا تکان دادن درخت استفاده می‌کنند.

سؤال‌های متداول