آشنایی با بیماری ام اس

بیماری ام اس یا همان “Multiple sclerosis” نوعی اختلال است که باعث ناتوانی مغز و نخاع در بدن انسان می‌شود. در این بیماری سلامت فرد به شدت تهدید می‌شود و سیستم عصبی بدن، به غلاف‌های محافظ‌ که فیبر‌های عصبی را پوشانده‌اند، حمله می‌کند.

در نتیجه این حمله‌، ارتباط مغز با سایر قسمت‌های بدن دچار مشکل می‌شود. این بیماری در نهایت باعث آسیب وخیم سیستم عصبی می‌شود. علائم بیماری ام‌ اس بسیار متفاوت هستند. این علائم و نشانه‌ها، به میزان آسیب سیستم عصبی و اینکه کدام عصب تحت تاثیر قرار گرفته است، بستگی دارند.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم شما را با بیماری ام اس، علائم و نحوه تشخیص آن، بیشتر آشنا کنیم. اگر دوست دارید در رابطه با این بیماری خاص و پیچیده، اطلاعات بیشتری داشته باشید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.

ام اس پایان زندگی نیست

اگر چه تاکنون هیچ درمانی برای بیماری ام اس کشف نشده است؛ اما این موضوع به معنی از دست رفتن امید نیست. درمان‌هایی برای کاهش حملات عصبی، اصلاح روند بیماری و مدیریت علائم وجود دارند. بنابراین اگر به این بیماری دچار شده‌اید، لطفا آن را به عنوان پایان زندگی قلمداد نکنید.

اکثر بیماران مبتلا به ام اس، می‌توانند با کمک متخصصان مغز و اعصاب و سایر پزشکان، علائم و عوارض این بیماری را تا پایان عمر مدیریت کنند. پس انگیزه و اشتیاق خود را برای زندگی از دست ندهید و تمام سعی خود را برای کنار آمدن با این وضعیت، به کار ببرید.

بیماری ام اس چیست ؟

ام اس، یک بیماری طولانی مدت است که می تواند روی مغز، نخاع و اعصاب نوری موجود در چشم شما تأثیر بگذارد. این بیماری می‌تواند باعث ایجاد مشکل در بینایی، تعادل، کنترل عضلات و سایر عملکردهای اساسی بدن شود.

برخی از افراد علائم خفیفی دارند که نیازی به درمان ندارند. در حالی که دیگران برای راه رفتن و انجام کارهای روزمره، دچار مشکل خواهند شد. همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد، MS زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شما به ماده‌ای چرب به نام Myelin حمله کند. این ماده الیاف عصبی شما را می پوشاند تا از آن‌ها محافظت کند.

در بیماری MS، سیستم ایمنی بدن شما که به طور معمول به مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کند، میلین را با ماده خارجی اشتباه گرفته و به آن حمله می‌کند. این حمله، باعث آسیب رسیدن به میلین شده و آن را کمی یا کاملا از فیبرهای عصبی، جدا می‌کند. در نتیجه، جای زخم‌هایی به نام ضایعات یا پلاک‌ها روی فیبرهای عصبی باقی می‌ماند.

زمانی که یک فرد به بیماری ام اس مبتلا می‌شود، سیستم عصبی بدن وی نمی‌تواند به درستی سیگنال‌ها را ارسال و دریافت کند. در نتیجه مغز نمی‌تواند در مواردی مانند راه رفتن و یا حس‌های پنج‌گانه، کمکی به بدن بکند.

اولین علائم این بیماری در بین سنین 20 تا 40 سالگی خود را نشان می‌دهند. وقتی بیماری تشدید پیدا کند، بسیاری از افراد، دچار حمله‌های عصبی می‌شوند که به این مرحله، عود کردن بیماری نیز گفته می‌شود.

انواع بیماری ام اس

در سال 1996 و به منظور کمک به شناخت و کنترل MS، این بیماری به 4 نوع مختلف تقسیم‌بندی شد. این طبقه‌بندی که در سال 2013 بازبینی و آپدیت شد، ام اس را به انواع زیر، تقسیم می‌کند:

1. سندروم بالینی جدا شده (CIS)
2. عود کننده-تسکین دهنده (RRMS)
3. پیشرونده اولیه (PPMS)
4. پیشرونده ثانویه (SPMS)

این طبقه‌بندی، امروزه به صورت کامل پذیرفته شده و توسط متخصصان مغز و اعصاب، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سندروم بالینی جدا شده

در این نوع از بیماری ام اس، علائم معمولا 24 ساعت طول می‌کشند و حاصل التهاب سیستم عصبی بدن هستند. برخی از افراد، ممکن است تنها یک علامت را تجربه کنند، در حالی که عده‌ای دیگر، با علائم گوناگونی درگیر شوند.

افراد مبتلا به CIS ممکن است تا پایان عمر، تنها با همین نوع از بیماری MS درگیر باشند. این در حالیست که در برخی دیگر از بیماران، سندروم بالینی جدا شده، نقطه شروع ام اس است و به مرور، انواع دیگر این بیماری هم، خود را نشان می‌دهند.

ام اس عود کننده-تسکین دهنده

این نوع از بیماری، رایج‌ترین گونه از MS است. بر اساس تحقیقات، تقریبا 85 درصد از افراد مبتلا به ام اس، با نوع عود کننده-تسکین دهنده مواجه هستند. افرادی که به RRMS مبتلا هستند، علائم و نشانه‌های زیر را تجربه می‌کنند:

1. عودها یا جهش‌های واضح و مشخص، که منجر به بدتر شدن شدید عملکرد عصبی فرد می‌شوند.
2. بهبودهای جزئی یا کامل یا دوره‌های بهبودی پس از عود و بین حملات.
3. علائم خفیف تا شدید و هم‌چنین عودها و بهبودهایی که روزها یا ماه‌ها ادامه دارند.

ام اس پیشرونده اولیه 

این شکل از بیماری MS، از زمان ظهور آن به آرامی و به طور پیوسته پیشرفت می‌کند. علائم بدون کاهش در همان سطح از شدت می‌مانند و هیچ دوره بهبودی نیز وجود ندارد. در اصل، این نوع از ام اس زمانی شکل می‌گیرد که مبتلایان به ام اس سندروم بالینی جدا شده، بدتر شدن مداوم وضعیت خود را تجربه می‌کنند.

بر اساس گزارش‌ها، بیش از 15 درصد از مبتلایان در شروع بیماری ام اس، نوع پیشرونده اولیه را تجربه می‌کنند.

ام اس پیشرونده ثانویه 

این مدل از بیماری، در ابتدا ممکن است دوره‌ای از فعالیت‌های عودکننده-فروکش کننده، همراه با افزایش علائم و دوره‌های بهبودی را شامل شود. با این حال، ناتوانی MS بین چرخه‌ها از بین نمی‌رود.

افراد مبتلا به SPMS ممکن است در علائم خود، بهبودهای جزئی یا فلات‌هایی را تجربه کنند؛ اما این موضوع، همیشه صادق نیست. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه، بعد از یک دهه به نوع پیشرونده ثانویه دچار می‌شوند.

علت بیماری ام اس

پزشکان هنوز نوانسته‌اند به طور دقیق، دلیل ایجاد این بیماری را تشخیص دهند. با این وجود، دلایل بسیاری می‌توانند ام اس را تشدید کنند. با این حال، به نظر می‌رسد که وجود یک مجموعه از ژن‌های خاص در بدن، می‌توانند در ابتلا به ام اس تاثیر گذار باشند.

سیگار کشیدن نیز به عنوان یکی از عوامل بیماری ام اس مطرح شده است که ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهد. گاهی اوقات ابتلا به یک عفونت ویروسی باعث ابتلا به ام اس می‌شود. در نتیجه این عفونت‌ها ممکن است سیستم ایمنی بدن کار خود را متوقف کند و زمینه شکل گیری ام اس ایجاد شود.

تحقیقان نشان داده است یکی از عواملی که خطر ابتلا به بیماری ام اس را کاهش می‌‎دهد، ویتامین D است که ما از نور خورشید دریافت می‌کنیم. این نتایج باعث شده تا افرادی که مستعد ابتلا به این بیماری هستند، مرتب خود را در معرض نور آفتاب قرار دهند.

علائم بیماری ام اس

بیماری ام اس می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند. بسته به این‌که این بیماری به کدام قسمت از بدن فرد حمله کند، علائم و نشانه‌های متفاوتی ظاهر می‌شوند. به همین دلیل، نمی‌توان با قاطعیت از نشانه‌های ام اس در بیماران مختلف، صحبت کرد.

برخی از رایج‌ترین علائم و نشانه‌های بیماری ام اس عبارتند از:

1. خستگی مداوم
2. مشکلات بینایی
3. بی‌حسی و گزگز
4. گرفتگی، ضعف یا سستی عضلات
5. مشکلات حرکتی
6. درد
7. مشکلات تفکر، یادگیری و برنامه‌ریزی
8. افسردگی و اضطراب
9. مشکلات جنسی
10. مشکلات مثانه
11. مشکلات روده
12. مشکلات گفتاری و بلع

اگر نگران هستید و علائم اولیه بیماری MS را در خودتان احساس می‌کنید، سریعا با یک پزشک متخصص مشورت کنید. به این نکته نیز توجه داشته باشید که علائم ام اس ممکن است با برخی دیگر از بیماری‌ها، مشابه باشند. بنابراین آرامش خود را حفظ کرده و در اولین فرصت، به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

حمله ام اس چیست ؟

اکثر انواع بیماری‌های ام اس، دارای دو دوره هستند که به صورت متناوب تکرار می‌شوند: زمان‌هایی که حال بیمار خوب است (که معمولا طولانی است) و زمانی که علائم بیماری شدت می‌گیرند. به دوره‌هایی که حال بیمار بد می‌شود در اصطلاح، حمله ام اس گفته می‌شود. 

هر بار که بیمار یک حمله ام اس را تجربه می‌کند، علائم جدید ظاهر شده یا علائم قدیمی، بدتر می‌شوند. این حمله‌ها می‌توانند خفیف، متوسط یا شدید باشند و روی زندگی روانه فرد، تاثیر منفی بگذارند.

برخی از حمله‌ها، فقط یک علامت ایجاد می کنند (التهاب در یک ناحیه واحد از سیستم عصبی مرکزی)، در حالی که دیگر عودها یا حمله‌ها ام اس، دو یا چند علائم را همزمان ایجاد می‌کنند (التهاب در بیش از یک ناحیه از سیستم عصبی مرکزی).

مهم‌ترین علائم حمله ام اس عبارتند از: 

1. خستگی
2. سرگیجه
3. مشکلات مربوط به تعادل
4. مشکل در بینایی
5. مشکلات مربوط به مثانه
6. احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن
7. مشکلات حافظه
8. مشکل در تمرکز 

درمان‌های دهانی، درمان‌های تزریقی، کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب عصب، فیزیوتراپی و شل کننده‌های عضلانی از جمله مواردی هستند که می‌توانند در کنترل علائم حمله ام اس، به بیماران کمک کنند. 

نحوه ی تشخیص بیماری ام اس

تشخیص ام اس بسیار دشوار است؛ زیرا علائم آن می‌توانند مانند بسیاری از اختلالات عصبی دیگر باشند! اگر مشکوک به بیماری ام اس باشید، پزشکان از شما می‌خواهند که به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

متخصص از شما درباره سابقه بیماری‌ها و حمله‌های عصبی که در گذشته به آن‌ها دچار شده‌اید، خواهد پرسید. هیچ تست و آزمایشی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. پزشکان با استفاده از بررسی چند مورد مختلف، به شما خواهند گفت آیا به ام اس مبتلا شده‌ید یا خیر. برخی از این موارد عبارتند از:

• آزمایش خون برای رد بیماری‌هایی که باعث ایجاد علائم مشابه می‌شوند؛ مانند بیماری ایدز.
• تعادل، هماهنگی و بینایی شما، برای بررسی وضعیت کار کردن اعصاب بررسی می‌شوند.
• استفاده از آزمایش MRI
• تجزیه و تحلیل مایع نخاعی به نام CSF (افراد مبتلا به ام اس، معمولا یک پروتئین خاص در این مایع دارند)
• بررسی فعالیت‌های الکتریکی مغز

نحوه درمان بیماری ام اس

در حال حاضر، درمانی برای بیماری ام اس وجود ندارد، اما تعدادی از درمان‌ها می‌توانند باعث بهبودی در احساس و بهبود عملکرد بدن شوند. پزشکان می‌توانند داروهایی تجویز کنند که روند پیشرفت بیماری شما را کند کرده و از بروز حملات عصبی جلوگیری کنند.

مهم‎ترین داروهایی که می‌‎توانند در کنترل بیماری ام اس مفید باشند، شامل موارد زیر هستند:

• کلادریبین (Cladribrine)

• دالفامپریدین (Dalfampridine)

• دی متیل فورمات (Dimethyl fumarate)

• گلاتیرامر (Glatiramer)

• میتوکسانترون (Mitoxantrone)

• ناتالیزوماب (Natalizumab)

• اوکرلیزوماب (Ocrelizumab)

• سیپونیمود (Siponimod)

• تيريفلونوميد (Teriflunomide)

فیزیوتراپی یکی از کارهای مفیدی است که می‌توانید برای کنترل درد در طول دوران بیماری خود انجام دهید. هم‌چنین یک متخصص کاردرمانی می‌تواند روش‌های جدیدی را برای انجام برخی کارها به شما بیاموزد تا کار را راحت‌تر انجام دهید و بهتر از خود مراقبت کنید.

سبک زندگی و درمان های خانگی

اگر چه هیچ شواهد قطعی وجود ندارد که نشان دهد رژیم‌های غذایی خاصی می‌توانند بیماری ام اس را درمان کنند، اما داده‌های علمی زیادی نشان می‌دهد که از نظر تئوری، برخی غذاها ممکن است التهاب را کاهش داده یا مزایای دیگری را ارائه دهند.

با در نظر گرفتن این موضوع، فرد مبتلا به ام اس، ممکن است با افزودن موارد زیر به رژیم غذایی خود، به کاهش برخی علائم کمک کند:

اسیدهای چرب امگا 3

این اسیدها در ماهی‌های چرب مانند ماهی قزل آلا و ماهی خال مخالی و همچنین آجیل و دانه ها وجود دارد. اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است به کاهش التهاب کمک کنند. تعداد انگشت‌شماری از مطالعات روی حیوانات، نشان می‌دهد امگا 3 ممکن است به کنترل بیماری ام اس کمک کند.

به عنوان مثال، در یک مطالعه مورد اعتماد، موش‌هایی که رژیم غذایی سرشار از ماهی قزل آلا داشتند، ضایعات کوچک‌تر و دمیلینه شدن کمتری را تجربه کردند.

میوه ها، سبزیجات و غلات کامل

میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار، غنی از فیبر هستند و اغلب دارای سطوح بالایی از آنتی اکسیدان‌ها هستند و مزایای سلامتی زیادی را ارائه می‌دهند.  برخی تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که رژیم غذایی غنی از این غذاها را مصرف می‌کنند، علائم MS کمتری را گزارش می‌کنند.

لبنیات پرچرب

برخی از مطالعات نشان می‌دهند که مصرف لبنیات ( به ویژه لبنیات پرچرب) در نوجوانی، در کاهش ابتلا به ام اس در آینده، تاثیر مثبت می‌گذارند. علاوه بر این، لبنیات ممکن است به انواع خاصی از التهاب کمک کند.

بیماری ام اس و رابطه زناشویی: ازدواج با فرد مبتلا به ام اس

بیماری ام اس قطعا بر رابطه شما با همسرتان تاثیر منفی خواهد گذاشت. ممکن است احساس کنید بودن در کنار شما برای او خسته کننده است. یا این‌که در زمان حمله ام اس، نتوانید به درستی در کنار همسر خود باشید. اما بسیار مهم است که ارتباط خود را با همسرتان حفظ کنید؛ زیرا هیچ چیز نمی‌تواند مانند یک عشق و همراهی وافعی، به شما در کنترل و مدیریت بیماری ام اس کمک کند. 

اگر به بیماری ام اس مبتلا هستید، کارهای زیر را برای داشتن یک زندگی زناشویی بهتر انجام دهید: 

1. با همسر خود درباره ام اس و تاثیر آن بر زندگی شما حرف بزنید. به او بگویید که چرا در زمان حمله ام اس، نمی‌توانید به درستی در کنار او باشید و وظایف خود را انجام بدهید. 
2. از خودتان تصویر مثبت داشته باشید و صفت‌هایی مانند ضعیف یا ناتوان را به خود نسبت ندهید. 

ممکن است لازم باشد گاهی برای زندگی روزانه مانند حمام کردن یا رانندگی به همسر خود متکی باشید. این موضوع می‌تواند برای هر دو نفر شما، استرس‌زا باشد. بنابراین کنترل این مرحله از زندگی زناشویی، تاثیر زیادی در بهبود رابطه شما با همسرتان خواهد داشت.

در این شرایط، همسرتان را مطمئن کنید که قدر محبت و مهربانی او را می‌دانید. به اندازه کافی به او عشق بدهید و تا حد توان، سعی کنید در وظایف خود، کوتاهی نکنید. گاهی وقت‌ها، یک مشاور خانواده هم می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند. 

طول عمر بیماران ام اس و علت مرگ آن‌ها

اگر ام اس یک بیماری کاملا مزمن است، اما معمولا کشنده نیست. البته برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که تعدادی از مبتلایان به ام اس، ممکن است طول عمر کوتاه‌تری داشته باشند. اما این افراد، به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند. 

خوشبختانه در سالیان اخیر و به لطف پیشرفت‌های درمانی که در زمینه درمان و کنترل بیماری ام اس صورت گرفته است، امید به زندگی در میان مبتلاها به این بیماری، افزایش پیدا کرده است. 

یک آمار کلی در زمینه طول عمر بیماران ام اس نشان می‌دهد که این افراد به طور متوسط، 6 تا 7 سال کمتر از افراد عادی عمر می‌کنند. یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که در بین 30 هزار نفر مبتلا به ام اس و 89 هزار نفر بدون MS، افراد مبتلا به این بیماری حدود شش سال کمتر از کسانی که سالم بودند، زندگی می‌کردند.

برخی از تحقیقات تایید نشده هم نشان می‌دهند که افرادی که بعد از ابتلا به ام اس از داروهای تعدیل کننده استفاده می‌کنند، بیش از کسانی که این داروها را مصرف نمی‌کنند، زندگی می‌کنند. 

کلام آخر

اگر چه ام اس یک بیماری ناشناخته و خطرناک است؛ اما با مدیریت درست و اصولی، می‌توان علائم آن را کنترل کرد. تمام تلاش ما در این مقاله، معرفی MS و آشنا کردن شما عزیزان با علائم و نشانه‌های آن بود.

در صورتی که هم‌چنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات همین مقاله با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.

سوالات متداول