بهترین زمان کاشت درخت انگور + نکات مهم
درخت مو یا انگور یکی از درختان پرفایده و زیباست. از میوه این درخت، محصولات متنوعی تهیه می‌شود. در باب پرفایده بودن این درخت، همین بس که حتی از برگ آن نیز استفاده غذایی می‌شود. بهترین زمان کاشت درخت انگور و هر آنچه که باید درباره کاشت و نگهداری این درخت بدانید، موضوع این مقاله از مجله اینترنتی ایده‌آل مگ است.
در این مقاله شما را با انواع درخت انگور و روش‌های ازدیاد آن آشنا می‌کنیم. همچنین درباره بهترین کود برای رشد سریع درخت انگور و زمان جابجایی آن نیز صحبت می‌کنیم. علت رشد نکردن درخت انگور و فصل کاشت بذر انگور نیز از دیگر موضوعاتی است که به آنها پرداخته می‌شود.
با ما همراه باشید تا بتوانید در منزل، درختچه انگور خود را پرورش دهید و از محصولات آن استفاده کنید.
کاشت درخت انگور به چه شرایطی نیاز دارد؟
درخت انگور یکی از گیاهان بالارونده و بسیار قدیمی است. قدمت این درختچه مفید، به زمان مصریان قدیم یعنی در حدود 5000 سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد. انگور درختچه‌ای مربوط به آسیای صغیر و ایران بوده و هنوز هم آن را به صورت وحشی و نیمه وحشی در مناطق یاد شده می‌توان‌دید.
این درخت به کمک پیچک‌های خود از دیوار و موانع نزدیک بالا رفته و فضا را زیبا می‌کند. طول این درختچه در برخی موارد تا 15 متر هم می‌رسد. محصولات اصلی درخت انگور: میوه درخت، کشمش، سرکه، آب انگور، دوشاب، برگ درخت و شیره انگور هستند.
میوه این درخت چهار نوع است. انگور سیاه، انگور زرد، انگور قرمز و انگور سبز. اختلاف این انگورها فقط در رنگ آنها نیست، بلکه از نظر طعم و جنس هم با یکدیگر متفاوتند.
برخی از ارقام درختان انگوری که در ایران کشت می‌شوند عبارتند از: بیدانه، یاقوتی قرمز، مهره، شانی، حلقو، ریش بابا، سلطانی، چشم گاوی، قندهاری، عسگری، لعل، امیری، گوهر، مراغه‌ای، شاهرودی، کرمانشاهی، حاجی عباسی و فخری.
عمق ریشه درخت انگور
برای کاشت درخت انگور ابتدا باید دانه آن را درون گلدان بکارید. خاک گلدان باید کود خورده و کاملا آماده باشد. تنها در این صورت است که دانه می‌تواند تبدیل به یک نهال آماده شود.
بعد از اینکه نهال آماده شد، یاید آن را به خاک منتقل کنیم. به این منظور باید چاله‌هایی به عمق 50 سانتی‌متر ایجاد کرده و نهال انگور را در درون آنها بکارید.
آب و هوای مناسب برای کاشت درخت انگور
درخت انگور در آب و هوای ملایم تابستانی، به بار می‌نشیند. برگ‌های آن سبز شده و برای موارد غذایی و دارویی قابل استفاده است. البته این گیاه در سرمای زیاد زمستانی هم زنده مانده و مقاومت می‌کند.
سرمای شدید زمستان برای این درخت اذیت کننده نیست، اما به گرمای بهار و تابستان نیاز دارد. بادهای شدید ممکن است به این درختچه آسیب زده و آن را از بین ببرد. در فصل بهار زمانی که دمای هوا به بالای 10 درجه برسد، رشد گیاه شروع می‌شود.
مقدار آب مورد نیاز برای درخت مو
چیزی که مشخص است هر چقدر هوای محیط درخت گرم‌تر باشد، درخت به آب بیشتری هم نیاز دارد. ریشه درخت در خاک های متفاوت، رویش متفاوتی دارد.
ریشه درختچه انگور در خاک‌های رس تا عمق 90 سانتی‌متر، در خاک سبک تا عمق بیش از شش متر و در خاک شنی تا 3/5 متر نفوذ می‌کند. پس با توجه به مقدار نفوذ ریشه این درخت باید مقدار آبیاری را مشخص کرد.
در مناطقی که جنس خاک آن از رس است باید تعداد دفعات آبیاری را بیشتر کنید، زیرا معمولا آب در سطح خاک باقیمانده و تبخیر می‌شود. در خاک‌هایی که ریشه نفوذ بیشتری دارند، به درختان در دفعات کمتری آب بدهید.
مقدار آبی که یک درختچه انگور لازم دارد، با عامل درجه حرارت تغییر می‌کند. به عنوان مثال آب مورد نیاز درختان انگور مناطق سردسیری که تابستان‌های گرمی دارند، 500 میلی‌لیتر است؛ ولی در مناطقی که درجه حرارت بالایی دارند، تا 1350 میلی‌لیتر هم می‌رسد.
خاک مناسب برای کاشت درخت انگور
درخت انگور برای رشد بهینه خود نیاز به خاک با زهکشی خوب دارد، از این رو بهترین خاک برای این درخت خاکی لومی یا شنی است.
اگر خاکی که می‌خواهید در آن انگور بکارید رسی و سنگین است، باید آن را با مقداری کمپوست تجزیه شده، شن و ماسه یا پوکه‌های معدنی مثل زئولیت مخلوط کنید. هر چه خاک شما زهکشی بهتری داشته باشد، عطر و طعم میوه انگور شما بهتر می‌شود.
مقدار محصول برداشتی شما بستگی به میزان رسیدگی شما به درخت دارد. برای برطرف کردن نیاز تغذیه‌ای درخت سالانه در فصل بهار مقداری کود NPK با نسبت 10، 10، 10 به خاک اضافه کنید. (مقدار کود مورد نیاز را از روی بسته آن بخوانید یا از فروشنده بپرسید)
بعد از اینکه میوه‌های درخت رشد کرد، باید سم پاشی لازم را انجام دهید. کود دادن و هرس کردن به موقع شاخه‌های درخت هم از عوامل زیاد شدن محصول درخت است.
بهترین زمان کاشت نهال انگور چه وقت است؟
بعد از آشنایی با ویژگی‌ها و نیازهای درخت مو به سراغ بهترین زمان کاشت نهال انگور می‌رویم. زمان کاشت نهال انگور در ایران معمولا در اواخر زمستان تا اوایل بهار انجام می‌شود. توجه کنید که نهال شما باید قبل از پایان زمستان به ارتفاع 30 سانتی‌متری رسیده و حداقل 6 برگ داشته‌باشد
اگر قصد دارید که نهال خود را از نهالستان‌ها خریداری کنید، حتما هنگام انتخاب نهال ویژگی‌های بالا را درنظر بگیرید. نهالی با این ویژگی‌ها دارای سیستم ریشه‌ای مناسب برای انتقال به زمین اصلی است.
بعد از تهیه نهال باید بهترین زمان کاشت نهال را انتخاب کنید. نهال انگور بر خلاف درخت انگور، بسیار به سرما حساس است؛ پس در هنگام انتخاب زمان کاشت به این موضوع بسیار دقت کنید.
برای پیشگیری از سرمازدگی نهال، به سایت هواشناسی کشور مراجعه کنید و دمای بیشینه و کمینه منطقه خود، در یک ماه آینده را ببینید.
اگر در طول این مدت احتمال یخبندان و دماهای زیر 4 درجه در منطقه شما وجود دارد، زمان کاشت نهال انگور هنوز نرسیده است؛ پس از کاشت نهال خودداری کنید. نهال را در داخل خانه (جایی که زیاد گرم نیست) نگهداری کنید تا زمان مناسب برای کاشت آن فرابرسد.
کاشت انگور چگونه است؟
قبل از هر چیز باید بدانید که درخت انگور نیاز به 7 تا 8 ساعت آفتاب روزانه دارد پس در هنگام انتخاب مکان کاشت به این موضوع توجه کنید.
اگر قصد دارید چند نهال انگور بکارید، برای جلوگیری از سایه‌اندازی درختان روی یکدیگر، آنها را با فاصله 2.5 متر از یکدیگر قرار دهید.
همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، خاک محل کاشت نهال را آماده کنید. یک چاله به اندازه ریشه نهال بکنید. نهال‌ها را طوری در خاک قرار دهید که ریشه‌ها کاملا داخل خاک قرار گیرد.
اکنون چاله را با خاک پر کنید. خاک اطراف نهال را کمی فشار دهید. اکنون باید نهال را آبیاری کنید. در هنگام آبیاری مراقب باشید که آب به ساقه اصلی نهال نرسد.
مراقبت‌های بعد از کاشت درخت انگور
برای مراقبت از درخت انگور باید هر ساله کودها را در فاصله‌ای مناسب با درخت و متناسب با رشد ریشه‌ها بریزید. دقت کنید که کودها از تنه درخت فاصله داشته باشند.
در گرمای معتدل بهار و قبل از باز شدن جوانه‌ها، سر نهال را از بالای جوانه سوم بریده به طوری که نهال سه جوانه داشته باشد. بعد از اینکه یکی از جوانه‌ها در حدود 20 سانتی‌متر رشد کرد، در فصل بهار یا تابستان دو جوانه دیگر را هرس کنید. جوانه 20 سانتی‌متری را به عنوان شاخه اصلی به قیم ببندید.
کاهش تعداد میوه‌ها برای افزایش کیفیت محصول
در فصل اردیبهشت به درختان انگور خود نگاه کنید. شما باید میوه‌های درختانی که پرمحصول هستند را کم کنید. این کار باعث می‌شود خوشه‌های باقیمانده روی درخت کیفیت بهتری پیدا کنند.
برای اینکه میوه‌های درخت زودتر برسد، بهتر است برگ‌های آن را هرس کنید. هنگامی که برگ‌ها جدا می‌شوند نور خورشید بهتر به خوشه‌ها تابیده و انگورها زودتر می‌رسند.
زمان برداشت محصول درخت مو فصل مرداد است. برای چیدن خوشه‌های انگور از قیچی استفاده کنید تا له نشوند. خوشه‌های رسیده را چیده و باقیمانده آنها را بعدا برداشت کنید.
چیدن انگورها در چند نوبت برای صاحب باغ نیز بهتر است، زیرا کارگران زیادی لازم نداشته و فرصت بیشتری برای برداشت محصول دارد.
اگر دوست ندارید که نهال انگور را خریداری کنید، بهتر است با روش‌های تکثیر این درخت زیبا آشنا شوید تا بتوانید خود نهال آن را پرورش دهید.
انگور با چه روش‌هایی تکثیر می‌شود؟
درخت مو را به دو روش تکثیر می‌کنند؛
- روش تکثیر جنسی (بذر)
- روش تکثیر غیرجنسی
در این بخش به توضیح این دو روش می‌پردازیم.
1- ازدیاد یا تکثیر درخت مو به روش جنسی (بذر)
روش تکثیر بذر که روشی معمول نیست برای به وجود آوردن انواع تازه انگور استفاده می‌شود. فصل کاشت بذر انگور فصل پاییز است. باید برای کاشت بذر انگور دانه‌های سالم را انتخاب کرده و آنها را کاملا بشویید و مدت 24 ساعت در آب مقطر قرار دهید.
بستر دانه‌های انگور را به این ترتیب آماده کنید. مقداری ماسه و پیت ماس را داخل ظرفی که در آن هوا وارد نمی‌شود، بریزید. خاصیت ضد قارچی پیت ماس از کپک زدن دانه‌ها جلوگیری می‌کند. بذرها را درون بستر قرار داده و داخل یخچال بگذارید. دانه‌ها باید دو تا سه ماه در یخچال بمانند تا آماده شوند. دقت کنید که دانه‌ها یخ نزنند.
در بهار و زمانی که هوا نسبتا گرم شد، دانه‌ها را بکارید. در این مرحله باید دانه‌ها در مکان گرمی قرار بگیرند.
2- ازدیاد و تکثیر درخت مو به روش غیرجنسی
درخت مو به روش‌های غیرجنسی نیز تکثیر می‌شود. این روش‌ها عبارتند از: قلمه زدن، خوابانیدن، پیوند و تکثیر از طریق جوانه. در ادامه به توضیح هر کدام از این روش‌ها می‌پردازیم.
ازدیاد درخت مو از راه قلمه زدن
اگر در فصل پاییز بخواهید درخت مو را قلمه بزنید، باید از شاخه‌های دو ساله استفاده کنید. به شاخه دو ساله درختان انگور «کلید» می‌گویند. یک شاخه 60 تا 80 سانتی‌متری انتخاب کنید. شاخه‌های بریده شده را در زیر ماسه‌های نرم، مرطوب و سرد نگه دارید. در هنگام بهار و فصل درختکاری به مدت 48 ساعت آنها را در داخل وان آب قرار دهید. در این مرحله می‌توانید آنها را بکارید.
اگر می‌خواهید که قلمه‌ها را در ماه‌های آذر یا دی جدا کنید، باید شاخه‌های یکساله همراه با چند سانتی‌متر از شاخه دوساله را به طول 60 تا 80 سانتی‌متر بریده و در حرارت چهار درجه همراه با رطوبت نگه دارید. در بهار سال بعد آنها را بکارید.
تکثیر از روش خواباندن
در روش خوابانیدن باید شاخه‌های بسیار بلند یک ساله یا شاخه‌هایی که مربوط به همان سال است را زیر خاک قرار دهید. زمان این کار فصل پاییز است تا گیاه فرصت داشته باشد ریشه بدهد. در بین شاخه‌های یک ساله باید سالم‌ترین آنها را انتخاب کنید. این روش یکی از بهترین روش‌های ازدیاد و کاشت نهال انگور است و محصول آن زودتر به بار می‌نشیند.
ازدیاد از روش پیوند
درختان انگور را به روش پیوند اسکنه‌ای نیز تکثیر می‌کنند. زمان پیوند زدن این گیاه فصل پاییز است. این روش به این صورت است که یک درخت انگور پیر را انتخاب کرده و از نزدیکی خاک، آن را جدا می‌کنند. در مقطع آن یک شکاف ایجاد کرده و یک جوانه مرغوب را در آن قرار می‌دهند. این روش پیوند در نوع وحشی و غیر مرغوب این درخت نیز انجام می‌شود.
تکثیر و ازدیاد توسط جوانه
در این روش یک جوانه مرغوب با رشد مناسب انتخاب می‌شود. این جوانه را بین چوب‌هایی به اندازه یک تا دو سانتی‌متر قرار داده و در خاک فرو می‌برند. معمولا این جوانه را در داخل یک گلدان قرار می‌دهند. چوب‌ها را به اندازه‌ای در داخل خاک فرو می‌برند که جوانه بیرون از خاک قرار بگیرد. گلدان را در یک محیط گرم قرار داده تا گیاه رشد مناسبی داشته باشد. جوانه برای رشد خود نیاز به گرما دارد.
چگونه درخت انگور را هرس کنیم؟
برای رشد بهتر درخت انگور باید در زمان‌های مشخصی آن را هرس کنید. با این کار درخت فرم درست می‌گیرد و شاخه‌های غیربارور نیز جدا می‌شوند. برای هرس کردن به این صورت عمل کنید؛
برای هر درخت انگور یک یا دو ساقه اصلی انتخاب و آن را با روبان مشخص کنید. شاخه‌هایی که باقی می‌مانند را جدا کنید. برای ساقه‌های کناری هم دو تا سه تا از آنها را نگه داشته و دنباله ساقه را ببرید.
بهترین زمان برای هرس درخت انگور ماه‌های آذر، دی و بهمن است. این زمان برای مناطقی که از هشت درجه زیر صفر بالاتر هستند، مناسب است. اگر می‌خواهید که در زمستان درخت انگور را هرس کنید، دو سانتی متر از بالای هر جوانه را نگه دارید، در غیر این صورت جوانه‌ها خشک می‌شود.
بیماری‌های درخت انگور کدامند؟
درخت انگور در طول زندگی خود دچار آفات و بیماری‌های مختلفی می‌شود. که در این بخش به آنها اشاره می‌کنیم؛
- کرم خوشه خوار: در فصل بهار روی گیاه می‌نشیند و از آن تغذیه می‌کند. این بیماری به صورت خشک شدن و ریزش جوانه خود را نشان می‌دهد. برای برطرف کردن این بیماری باید سه نوبت گیاه را سم‌پاشی کنید.
- کرم شاخدار درخت انگور: این کرم به طور متوسط 50 تا 100 عدد تخم می‌گذارد، که بعد از 15 روز باز می‌شوند. این کرم‌ها بعد از خروج از تخم از برگ‌های درخت استفاده می‌کنند.
- کنه نمدی: کنه نمدی درخت انگور به برگ گیاه حمله می‌کند. از پشت خود تارهایی مانند نمد خارج می‌کند که سفیدرنگ و چرک هستند. بعد از مدتی تارهای آن به رنگ قرمز در می‌آیند.
- حشره زنجره: مهم‌ترین آفت درخت مو در ایران، آفت زنجره است. این آفت نیز توسط حشره ایجاد می‌شود. این حشره روی سرشاخه‌های درخت تخم‌ریزی می‌کند. این تخم‌ریزی موجب توقف فعالیت درخت و ایجاد برآمدگی می‌شود. این برآمدگی سبب می‌شود که سرشاخه‌ها شکسته شوند. این حشره بعد از مقاوم شدن و رشد تخم، در ریشه گیاه نفوذ و شروع به تغذیه می‌کند. در این بیماری، برگ‌ها زرد و خوشه‌ها ریز می‌شوند.
حشره زنجره یک هفته بعد از جفت‌گیری، شروع به تخم‌ریزی روی شاخه‌های چوبی می‌کند و روی تخم‌ها را با ماده‌ای از درون خود می‌پوشاند. جنین این حشره حدود یک ماه روی شاخه درخت زندگی می‌کند. برای از بین بردن این حشره باید از سموم شیمیایی کشاورزی استفاده کنید.
آفات دیگری مانند بیماری سفیدک سطحی، سفیدک دروغی، شته، برگ بادبزنی، گال باکتریایی و پوسیدگی سفیدی ریشه نیز در بین درختان مو رواج دارد.
سخن پایانی
همان طور که بیان شد، نهال انگور به سرما حساس است. بهتر است پس از کاشت نهال انگور روی آن را با یک سرپوش مثل کیسه پلاستیکی بپوشانید. از ریختن آب به بدنه نهال انگور خودداری کنید و مراقب باشید که خاک آن خشک نشود.
اگر درباره کاشت نهال انگور سوالی برای شما پیش‌آمده، می‌توانید آن از طریق بخش ارسال نظر از ما بپرسید.
سوالات متداول
درخت انگور برای رشد خود نیاز به نور خورشید و آبیاری مناسب دارد. برای درختان مو هفت تا هشت ساعت تابیدن نور خورشید لازم است.
بهترین زمان برای جدا کردن قلمه‌ها فصل پاییز است. باید قلمه‌ها را نگهداری کرده و در فصل بهار آنها را بکارید.
درخت انگور مقاومت بالایی در برابر سرمای هوا دارد. سرمای شدید زمستان موجب از بین رفتن آن نمی‌شود، اما به گرمای دو فصل تابستان و بهار برای رشد و میوه دادن خود نیاز دارد.
هر ساله باید کودهای لازم را به درختان انگور بدهید. کودهای ازت، پتاسیم، منیزیم و کلسیم از کوهای مورد نیاز این درخت است.
بهترین زمان برای برداشت میوه درخت مو، فصل مرداد است. البته باید خوشه‌هایی که رسیده شده‌اند را چیده و باقیمانده آنها را در زمانی که رسیده شدند از درخت جدا کنید.
