با مهم‌ترین علائم قند خون پایین بیشتر آشنا شوید

علائم قند خون پایین که به آن «هیپوگلیسمی» هم می‌گویند، زمانی ظاهر می‌شوند که سطح گلوکز (قند) خون به زیر محدوده سالم کاهش یابد. افت شدید قند خون وضعیت خطرناکی است که باید فورا درمان شود.

هیپوگلیسمی بیشتر بیماران دیابتی را گرفتار می‌کند، اما ممکن است در افراد سالم هم مشاهده شود. یک مطالعه بزرگ روی بیماران دیابتی دریافت‌کننده انسولین تزریقی نشان داد که چهار نفر از هر پنج فرد مبتلا به دیابت نوع 1 و تقریبا نیمی از مبتلایان به دیابت نوع 2، در طول یک دوره چهار هفته‌ای، حداقل یک بار دچار هیپوگلیسمی شدند.

خوشبختانه، در بیشتر موارد مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های حاوی کربوهیدرات‌ ساده می‌تواند به رفع هیپوگلیسمی کمک ‌کند، اما برای درمان این مشکل ابتدا باید بتوانید علائم آن را شناسایی کنید. در مقاله امروز ایده آل مگ درباره علائم قند خون پایین و راه‌های درمان آن صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.

قند خون پایین چیست؟

قند خون که به آن گلوکز هم می‌گویند، از غذاهایی که مصرف می‌کنید منشاء می‌گیرد و به عنوان یک منبع انرژی مهم برای بدن عمل می‌کند. کربوهیدرات‌ها که در غذاهایی مانند برنج، ماکارونی، نان، میوه‌ها، سبزیجات و لبنیات یافت می‌شوند، منبع اصلی گلوکز بدن شما هستند.

پس از خوردن غذا و هضم آن در دستگاه گوارش، گلوکز جذب جریان خون می‌شود تا از طریق آن وارد سلول‌های بدن شود. هورمونی به نام انسولین که در سلول‌های بتای پانکراس (لوزالمعده) ساخته می‌شود، به سلول‌های شما کمک می‌کند که گلوکز خون را جذب کنند. سلول‌های بدن از گلوکز برای تامین انرژی مورد نیاز خود استفاده می‌کنند.

اگر کربوهیدرات رژیم غذایی و در نتیجه میزان قند دریافتی شما‌ بیشتر از نیازتان باشد، بدن گلوکز اضافی را در کبد و عضلات ذخیره می‌کند یا آن را به چربی تبدیل می‌کند تا در صورت نیاز بعدا برای تامین انرژی استفاده شود.

گاهی اوقات، به دلایل مختلف سطح قند خون به شدت پایین می‌آید که به این وضعیت «افت قند خون» یا «هیپوگلیسمی» می‌گویند.

به گفته متخصصان، معمولا علائم قند خون پایین زمانی ظاهر می‌شوند که سطح گلوکز خون به زیر 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dl) برسد؛ با این حال، این عدد می‌تواند برای افراد مختلف، متفاوت باشد.

هیپوگلیسمی درمان نشده می‌تواند با عوارض زیادی مانند سرگیجه و ضعف، تشنج، زمین خوردن، تصادفات رانندگی، کما و حتی مرگ همراه باشد؛ همچنین مشخص شده است که افت قند خون خطر زوال عقل در سالمندان را افزایش می‌دهد.

با گذشت زمان، وقوع مکرر هیپوگلیسمی ممکن است به عدم آگاهی از آن منجر شود. به عبارت دیگر، بدن و مغز دیگر علائم و نشانه‌های هشداردهنده قند خون پایین مانند لرزش یا تپش قلب را تولید نمی‌کنند که این امر خطر افت شدید قند خون و مرگ را افزایش می‌دهد.

علت قند خون پایین

هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند شما برای ادامه فعالیت‌های بدن بسیار پایین باشد. دلایل متعددی برای این اتفاق وجود دارد که در ادامه مطلب به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

علل احتمالی هیپوگلیسمی در بیماران مبتلا به دیابت

در صورت ابتلا به دیابت، ممکن است بدن شما انسولین کافی تولید نکند (دیابت نوع 1) یا به آن به خوبی پاسخ ندهد (دیابت نوع 2)؛ در نتیجه، گلوکز در جریان خون انباشته می‌شود و می‌تواند به سطوح خطرناکی برسد. برای اصلاح این مشکل، احتمالا پزشک برای شما انسولین تزریقی یا داروهای خوراکی تجویز می‌کند.

اما مصرف بیش از حد انسولین یا سایر داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شده و به هیپوگلیسمی منجر شود؛ همچنین اگر بعد از مصرف داروهای دیابت کمتر از حد معمول غذا بخورید یا بیشتر از حد معمول ورزش کنید، احتمال دارد دچار افت قند خون شوید.

علل احتمالی هیپوگلیسمی در افراد سالم

شیوع هیپوگلیسمی در افراد سالم در مقایسه با بیماران دیابتی بسیار کمتر است، اما این افراد هم ممکن است به دلایل زیر دچار افت قند خون شوند:

• بعضی از داروها: مصرف تصادفی داروهای خوراکی ضددیابت دیگران، یکی از دلایل احتمالی هیپوگلیسمی است. داروهای دیگری هم وجود دارند که می‌توانند باعث هیپوگلیسمی شوند، به ویژه در کودکان یا افراد مبتلا به نارسایی کلیه. یک نمونه از این داروها کینین است که برای درمان مالاریا استفاده می‌شود.

• مصرف بیش از حد الکل: مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی بدون خوردن غذا می‌تواند از ترشح گلوکز ذخیره شده در کبد به داخل جریان خون جلوگیری کند.
• بعضی از بیماری‌ها: بیماری‌های شدید کبدی مانند هپاتیت یا سیروز، عفونت شدید، بیماری کلیوی و بیماری قلبی پیشرفته همگی می‌توانند باعث افت قند خون شوند؛ به‌علاوه، بیماری‌های کلیوی مانع دفع مناسب داروها از بدن می‌شوند؛ در نتیجه، تجمع داروهای کاهش‌دهنده قند خون در بدن می‌تواند بر سطح گلوکز تاثیر بگذارد.
• گرسنگی طولانی‌مدت: هیپوگلیسمی با سوء تغذیه و گرسنگی مرتبط است. وقتی شما غذای کافی دریافت نمی‌کنید و ذخایر گلیکوژن برای تولید گلوکز مورد نیاز بدن مصرف می‌شوند، قند خون پایین می‌آید. یک اختلال تغذیه‌ای به نام بی‌اشتهایی عصبی هم از بیماری‌هایی است که می‌تواند به گرسنگی طولانی‌مدت و افت قند خون منجر شود.
• تولید بیش از حد انسولین: وجود یک نوع تومور نادر در پانکراس (انسولینوما) تولید انسولین را در بدن افزایش می‌دهد که این امر باعث کاهش قند خون می‌شود. سایر تومورها هم می‌توانند به تولید بیش از حد مواد شبه انسولین منجر شوند.
• کمبودهای هورمون: تومور غده هیپوفیز و بعضی از اختلالات غده فوق کلیوی باعث کاهش هورمون‌هایی می‌شوند که تولید یا متابولیسم گلوکز را تنظیم می‌کنند. اگر کودکان هورمون رشد بسیار کمی داشته باشند، ممکن است دچار افت قند خون شوند.

هیپوگلیسمی بعد از صرف غذا

معمولا هیپوگلیسمی زمانی رخ می‌دهد که شما غذا نخورید، اما گاهی اوقات به دلایل نامشخص بعد از خوردن غذا علائم قند خون پایین ظاهر می‌شوند.

این نوع هیپوگلیسمی که «هیپوگلیسمی واکنشی» یا «هیپوگلیسمی پس از غذا» نامیده می‌شود، در افرادی رخ می‌دهد که جراحی‌های آن‌ها با عملکرد معمول معده تداخل دارند. غالبا جراحی بای‌پس معده با افت قند خون همراه است، اما این مشکل می‌تواند در سایر جراحی‌ها هم مشاهده شود.

سندرم خودایمنی انسولین

یکی از دلایل احتمالی هیپوگلیسمی سندرم خودایمنی انسولین است، یک بیماری نادر که زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به انسولین حمله می‌کند و آن را با یک ماده مضر اشتباه می‌گیرد.

به گفته متخصصان، معمولا علائم سندرم خودایمنی انسولین به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و اغلب پس از چند ماه از بین می‌روند؛ اما اگر سطح قند خون کاهش یابد، ممکن است دوباره عود کنند.

هیپوگلیسمی در کودکان: هیپوگلیسمی کتوتیک کودکان

بعضی از کودکان هیپوگلیسمی کتوتیک را تجربه می‌کنند، وضعیتی که شامل سطوح پایین قند خون و سطوح بالای کتون است. وقتی گلوکز کافی برای تامین انرژی مورد نیاز سلول‌ها وجود نداشته باشد، تجزیه چربی‌ها در بدن باعث تولید موادی به نام کتون می‌شود.

هیپوگلیسمی کتوتیک کودکان معمولا به دلیل مصرف ناکافی غذا، بیماری گوارشی و استفراغ یا ناشتا بودن برای مدت طولانی رخ می‌دهد. بیماری‌های متابولیکی و هورمونی شدید هم ممکن است در بروز هیپوگلیسمی کتوتیک کودکان نقش داشته باشند.

مهم‌ترین علائم قند خون پایین

برای جلوگیری از هیپوگلیسمی و عوارض جانبی بالقوه خطرناک آن، باید سطح قند خون خود را کنترل کنید و به محض آگاهی از افت آن برای درمان اقدام کنید؛ همچنین به علائم زیر توجه داشته باشید تا مطمئن شوید که قند خون شما تحت کنترل است:

گرسنگی

وقتی به طور ناگهانی احساس گرسنگی می‌کنید، بدن این سیگنال را می‌فرستد که قند خون در حال پایین آمدن است.

شما می‌توانید قند خون خود را با شمارش کربوهیدرات‌های دریافتی کنترل کنید. انجمن دیابت آمریکا (ADA) توصیه می‌کند که در هر میان وعده 15 تا 20 گرم و در هر وعده غذایی 40 تا 65 گرم کربوهیدرات دریافت کنید. این کار به جلوگیری از افت قند خون کمک می‌کند.

اضطراب

وقتی سطح قند خون خیلی پایین می‌آید، بدن هورمون‌های اپی نفرین (آدرنالین) و کورتیزول را  ترشح می‌کند که باعث می‌شوند کبد قند بیشتری را در خون آزاد کند. ترشح این هورمون‌ها می‌تواند به اضطراب و علائم مرتبط با آن (لرزش، تعریق و تپش قلب) منجر شود.

بی‌قراری در طول شب

هیپوگلیسمی شبانه که حدود نیمی از اپیزودهای افت قند خون را تشکیل می‎دهد، با اختلال خواب، تعریق شبانه، کابوس‌های شبانه، بیدار شدن ناگهانی در طول شب و احساس ناآرامی و سردرگمی پس از بیدار شدن از خواب مشخص‌ می‌شود.

خوردن میان وعده قبل از خواب می‌تواند دفعات و شدت اختلالات خواب را کاهش دهد. در حالت ایده‌آل، باید قند خون شما قبل از خواب بین 90 تا 150 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.

لرزش

تحقیقات نشان داده‌اند که وقتی قند خون پایین می‌آید، به دلیل فعال شدن سیستم عصبی خودمختار بیمار دچار لرزش می‌شود.

بی‌ثباتی عاطفی

شواهد بیانگر آن است که نوسانات خلقی که شامل تحریک‌پذیری، لجاجت و احساس افسردگی می‌شوند، از جمله علائم عصبی قند خون پایین به شمار می‌روند.

مشکل در تمرکز

مغز برای تامین انرژی مورد نیاز خود به قند خون متکی است؛ بنابراین اگر سطح قند خون پایین بیاید، ممکن است مغز شما به درستی کار نکند که این موضوع می‌تواند تمرکز کردن را با مشکل روبرو کند. خبر خوب این است که بر اساس تحقیقات، به نظر نمی‌رسد که هیپوگلیسمی متوسط باعث آسیب طولانی‌مدت مغزی شود.

سبکی سر

به گفته محققان، وقتی قند خون شما پایین است، مغز سعی می‌کند تا حد ممکن انرژی را حفظ کند؛ بنابراین، ممکن است احساس سبکی سر داشته باشید.

اگر این علامت رایج هیپوگلیسمی را تجربه کردید، به سرعت 15 تا 20 گرم کربوهیدرات سریع اثر مانند آبمیوه مصرف کنید تا قند خون افزایش یافته و به محدوده نرمال برگردد؛ همچنین بهتر است دراز بکشید و اگر سبکی سر بیش از 15 دقیقه ادامه داشت، به دنبال کمک پزشکی باشید.

تعریق

معمولا تعریق یکی از اولین علائم قند خون پایین است که به دلیل  افزایش ترشح هورمون اپی نفرین رخ می‌دهد. در تحقیقات مشخص شده است که 84 درصد بیماران مبتلا به دیابت زمانی که دچار هیپوگلیسمی می‌شوند، عرق می‌کنند.

برای اینکه متوجه عرق کردن خون شوید، پشت گردن‌تان را بررسی کنید. تقریبا همیشه در طول اپیزودهای افت قند خون شاهد عرق کردن پشت گردن خود خواهید بود، اما این علامت باید مدت کوتاهی پس از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی قند ساده برطرف شود.

گفتار نامفهوم 

اگر قند کافی در اختیار مغز قرار نگیرد، احتمال دارد صدای شما تغییر کند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که گفتار نامفهوم یکی از علائم رایج هیپوگلیسمی است که وقتی قند خون به زیر 40 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌رسد، مشاهده می‌شود.

مشکلات بینایی

اگر به طور ناگهانی بینایی شما تغییر کند، ممکن افت قند خون در بروز آن نقش داشته باشد. تاری دید شایع‌ترین علامت مرتبط با چشم است، به طوری که در یک مطالعه 73 درصد شرکت‌کنندگان آن را تجربه کردند.

علائم شایع افت قند خون

معمولا علائم قند خون پایین از الگویی پیروی می‌کنند که در صورت ابتلا به دیابت احتمالا خیلی سریع می‌توانید آن‌ها را تشخیص دهید. علائم رایج هیپوگلیسمی عبارتند از:

• لرزش
• گرسنگی
• ضربان قلب سریع
• اضطراب یا پانیک
• احساس سوزن سوزن شدن در اطراف دهان
• تعریق
• سردرد
• خستگی
• ناتوانی در تمرکز
• گشاد شدن مردمک‌های چشم
• تحریک‌پذیری
• بی‌قراری
• حالت تهوع
• سرگیجه
• ضعف
• از دست دادن کنترل عضلات

علائم افت شدید قند خون

وقتی قند خون شما به طور خطرناکی پایین می‌آید و به کمتر از 54 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌رسد، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• گیجی
• تغییرات رفتاری
• لکنت زبان
• تاری دید یا دوبینی
• تشنج
• از دست دادن هوشیاری

علائم هیپوگلیسمی شبانه

احتمال دارد در طول شب هم قند خون شما پایین بیاید، اما از وقوع آن آگاه نباشید. این مشکل به ویژه در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 اتفاق می‌افتد.

بدن شما دو هورمون به نام گلوکاگون و اپی نفرین تولید می‌کند که به حفظ قند خون در سطوح طبیعی کمک می‌کنند. در طول خواب، تولید گلوکاگون کاهش می‌یابد؛ علاوه بر این، دیابت نوع 1 تولید این هورمون را مختل می‌کند.

اگر هنگام خواب قند خون‌تان کاهش یابد، احتمالا همسر یا سایر اعضای خانواده متوجه می‌شوند که شما عرق می‌کنید و رفتار متفاوتی دارید. شایع‌ترین علائم هیپوگلیسمی شبانه عبارتند از:

• تعریق
• دیدن کابوس
• صحبت کردن یا فریاد زدن در خواب
• بی‌قراری
• سردرد
• سرحال نبودن هنگام بیدار شدن از خواب
• بالا بودن قند خون در مقایسه با سطوح طبیعی در هنگام صبح

برای کمک به پیشگیری از افت قند خون در طول شب، سعی کنید قبل از خواب یک میان وعده حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده بخورید (مانند بلغور جو دوسر یا میوه‌های خشک) و برنامه غذایی، ورزشی و داروهای مصرفی خود را در بعدازظهرها ثابت نگه دارید؛ همچنین مراقب باشید که هنگام غروب در مصرف انسولین تزریقی زیاده‌روی نکنید که می‌تواند به هیپوگلیسمی منجر شود.

عدم آگاهی از هیپوگلیسمی

وقتی دیابت دارید و به طور مکرر دچار افت قند خون می‌شوید، توانایی مغز برای تشخیص هیپوگلیسمی کاهش پیدا می‌کند؛ چون بدن شما علائم قند خون پایین را نشان نمی‌دهد. این وضعیت که «عدم آگاهی از هیپوگلیسمی» نامیده می‌شود، اغلب در طول شب و هنگام خواب اتفاق می‌افتد.

عدم آگاهی از هیپوگلیسمی در دیابت نوع 1 شایع‌تر از دیابت نوع 2 است و اگر ادامه پیدا کند، سطح قند خون شما می‌تواند به شدت پایین بیاید و به کما یا حتی مرگ منجر شود. اگر اپیزودهای مزمن هیپوگلیسمی را تجربه می‌کنید، حتما با پزشک در مورد راه‌های کنترل آن صحبت کنید.

علائم قند خون پایین در بارداری

در دوران بارداری، بدن شما انسولین بیشتری تولید می‌کند تا به رشد جنین کمک کند. در عین حال، بارداری می‌تواند شما را نسبت به انسولین مقاوم کند؛ به همین دلیل است که بسیاری از زنان در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند.

اگرچه قند خون بالا (هیپرگلیسمی) در بارداری شایع‌تر است، تغییرات بدن در دوران بارداری و نحوه واکنش بدن به انسولین می‌تواند باعث کاهش خطرناک قند خون شود. به گفته متخصصان، زنان باردار مبتلا به دیابت بسیار بیشتر از زنان باردار سالم در معرض ابتلا به هیپوگلیسمی هستند.

در یک مطالعه، 23 درصد زنان مبتلا به دیابت نوع 1 حداقل یک بار در دوران بارداری دچار حمله شدید هیپوگلیسمی شدند و بسیاری از آن‌ها چند بار این مشکل را تجربه کردند. حمله شدید هیپوگلیسمی زمانی رخ می‌دهد که قند خون به قدری پایین می‌آید که خطر از دست دادن هوشیاری شما را تهدید می‌کند.

هیپوگلیسمی ممکن است در هر زمانی از بارداری رخ دهد، اما احتمال وقوع آن در سه ماهه اول بارداری بیشتر است.

سایر عواملی که خطر افت قند خون در دوران بارداری را افزایش می‌دهند عبارتند از: ابتلا به دیابت (دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 یا دیابت بارداری)، تجربه هیپوگلیسمی قبل از باردار شدن، بی‌اشتهایی و مصرف ناکافی غذا به دلیل بیمار بودن و سوء تغذیه.

به طور کلی، علائم هیپوگلیسمی در زنان باردار و در افرادی که باردار نیستند یکسان بوده و شامل موارد زیر است:

• حالت تهوع یا استفراغ
• سبکی سر
• لرزش
• تپش قلب
• تعریق
• اضطراب
• سوزن سوزن شدن اطراف دهان
• پوست رنگ‌پریده

اگر هیپوگلیسمی هر از گاهی اتفاق بیفتد، به احتمال زیاد هیچ آسیبی به شما یا فرزندتان وارد نخواهد کرد؛ اما وقتی مکرر باشد، ممکن است مشکلاتی ایجاد شود؛ چرا که مغز برای دریافت پیام‌های بدن و تفسیر آن‌ها به قند نیاز دارد.

در زنان مبتلا به دیابت، هیپوگلیسمی شدید می‌تواند به تشنج، کما و حتی مرگ منجر شود. اگر کودک شما با هیپوگلیسمی متولد شود یا بلافاصله پس از تولد دچار آن شود، ممکن است عوارض مشابهی را تجربه کند.

علائم قند خون پایین در کودکان

موارد زیر شایع‌ترین علائم افت خون در کودکان هستند، با این حال هر کودکی ممکن است علایم متفاوتی را تجربه کند:

• تپش قلب
• لرزش
• سرگیجه
• تعریق
• گرسنگی
• سردرد
• تحریک‌پذیری
• بدخلقی یا تغییرات رفتاری ناگهانی، برای مثال گریه کردن بدون دلیل مشخص
• مشکل در توجه یا سردرگمی
• از دست دادن هوشیاری
• تشنج

بعضی از کودکان خردسال مبتلا به دیابت نمی‌توانند علائم قند خون پایین را تشخیص دهند. تعدادی از آن‌ها هم فقط گاهی اوقات قادر به تشخیص افت قند خون هستند. والدین باید هر زمان که به افت قند خون فرزندشان مشکوک شدند، آزمایش قند خون خانگی را انجام دهند.

گاهی اوقات، نوزادان تازه متولد شده دچار هیپوگلیسمی می‌شوند. تغذیه نامناسب مادر در دوران بارداری، ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد، نقایص مادرزادی، کمبود اکسیژن در بدو تولد و… خطر هیپوگلیسمی در نوزادان را افزایش می‌دهد.

ممکن است علائم قند خون پایین در نوزادان تازه متولد شده به راحتی قابل مشاهده نباشد، با این حال شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• لرزش
• آبی شدن رنگ پوست و لب‌ها (سیانوز) یا رنگ‌پریدگی
• توقف تنفس (آپنه) یا تنفس سریع
• دمای پایین بدن (هیپوترمی)
• عضلات فلاپی (تون عضلانی ضعیف)
• عدم علاقه نوزاد به تغذیه
• عدم تحرک و انرژی (بی‌حالی)
• تشنج
• گریه ضعیف یا بلند

درمان قند خون پایین در منزل

درمان نکردن قند خون پایین می‌تواند خطرناک باشد، بنابراین مهم است که با راه‌های مقابله با آن آشنا باشید.

قانون 15-15

اگر قند خون شما پایین و بین 55 تا 69 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است، می‌توانید آن را با قانون 15-15 درمان کنید: 15 گرم کربوهیدرات ساده مصرف کنید و بعد از 15 دقیقه قند خون‌تان را اندازه بگیرید. اگر هنوز زیر محدوده هدف است، مصرف کربوهیدرات را تکرار کنید.

غذاهای زیر تقریبا 15 گرم کربوهیدرات دارند:

• نصف لیوان آبمیوه یا نوشابه معمولی
• یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل
• آبنبات (برچسب محصول را بخوانید تا از میزان کربوهیدرات آن آگاه شوید)
• قرص گلوگز (قبل از مصرف میزان قند هر قرص را بررسی کنید)

نکاتی که باید هنگام درمان هیپوگلیسمی در نظر داشته باشید عبارتند از:

• بالا رفتن قند خون بعد از خوردن غذا زمان می‌برد. کمی صبر کنید تا قند خون‌تان افزایش پیدا کند.
• معمولا کودکان خردسال به کمتر از 15 گرم کربوهیدرات نیاز دارند، به خصوص نوزادان و کودکان نوپا. در مورد میزان کربوهیدرات مورد نیاز فرزندتان با پزشک مشورت کنید.
• از خوردن غذاهای پرکربوهیدراتی که فیبر زیادی دارند مانند لوبیا یا عدس و غذاهای پرکربوهیدرات حاوی چربی مانند شکلات خودداری کنید. فیبر و چربی سرعت جذب قند را کاهش می‌دهند.
• در شرایطی که احتمال ابتلا به هیپوگلیسمی زیاد است، به عنوان مثال وقتی هوا گرم است یا در مسافرت، قند خون‌تان را به طور منظم چک کنید.

درمان افت شدید قند خون

قند خون زیر 55 میلی‌گرم در دسی‌لیتر به شدت پایین در نظر گرفته می‌شود و با استفاده از قانون 15-15 نمی‌توان‌ آن را درمان کرد.

به‌علاوه وقتی قند خون تا این حد پایین می‌آید، بسته به علائم ممکن است به تنهایی قادر به اندازه‌گیری قند خون یا درمان هیپوگلیسمی نباشید. اطمینان حاصل کنید که اعضای خانواده، دوستان و سایر اطرافیان شما علائم قند خون پایین را می‌شناسند و در صورت نیاز می‌توانند به درمان آن کمک کنند.

تزریق گلوکاگون بهترین راه برای درمان افت شدید قند خون است. با پزشک خود در مورد لزوم تهیه کیت اورژانسی گلوکاگون صحبت کنید. حتما نحوه استفاده از گلوکاگون تزریقی و زمان استفاده از آن را یاد بگیرید؛ همچنین به اعضای خانواده و سایر نزدیکان خود اطلاع دهید که کیت گلوکاگون را در کجا نگهداری می‌کنید و باید چگونه از آن استفاده کنند.

اگر فردی به دلیل کاهش شدید قند خون غش کند (بی‌هوش شود)، معمولا در عرض 15 دقیقه پس از تزریق گلوکاگون به هوش می‌آید. اگر تا 15 دقیقه پس از تزریق به هوش نیامد، باید یک دوز دیگر گلوکاگون دریافت کند. زمانی که فرد بیدار است و قادر به قورت دادن غذا و نوشیدنی است:

• به او یک غذای شیرین سریع ‌اثر (نوشابه معمولی یا آبمیوه) بدهید.
• سپس از او بخواهید یک غذای شیرین طولانی ‌اثر (کراکر و پنیر یا یک ساندویچ حاوی گوشت) بخورد.

چه زمانی با اورژانس تماس بگیرید

اگر هر یک از موارد زیر رخ داد، خود شما یا اطرافیان‌تان باید با اورژانس (شماره 115) تماس بگیرد:

• شما غش می‌کنید و گلوکاگون در دسترس نیست.
• به دوز دوم گلوکاگون نیاز دارید.
• بعد از تزریق گلوکاگون همچنان گیج هستید.
• قند خون شما 20 دقیقه پس از درمان هنوز بسیار پایین است یا به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهد.

بعد از درمان هیپوگلیسمی

اگر افت قند خون خفیف بود (بین 55 تا 69 میلی‌گرم در دسی لیتر)، پس از بازگشت قند خون به محدوده هدف می‌توانید به فعالیت‌های عادی خود برگردید. پس از درمان هیپوگلیسمی، برای مدتی دفعات اندازه‌گیری قند خون خود را بیشتر کنید تا از افت مجدد آن جلوگیری شود، به خصوص قبل از غذا خوردن، فعالیت بدنی یا رانندگی.

اگر به دلیل کاهش شدید قند خون (54 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر) از گلوکاگون تزریقی استفاده کردید، فورا پس از درمان با پزشک خود تماس بگیرید.

چنانچه در فواصل زمانی نزدیک به هم دچار افت قند خون شدید، حتی اگر علائم شدید نبودند، وقوع آن را به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد برنامه درمان دیابت شما تغییر کند.

درمان بیماری زمینه‌ای

پیشگیری از هیپوگلیسمی مکرر مستلزم آن است که پزشک علت افت قند خون را شناسایی کرده و آن را درمان کند. بسته به علت، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشاوره تغذیه: بررسی عادات غذایی فرد و تنظیم رژیم غذایی او به کمک متخصص تغذیه می‌تواند به کاهش هیپوگلیسمی کمک کند.
• داروها: اگر مصرف یک داروی خاص دلیل هیپوگلیسمی باشد، احتمالا پزشک تغییر دوز دارو یا توقف استفاده از آن را پیشنهاد می‌دهد یا آن را با داروی دیگری جایگزین می‌کند.
• درمان تومور: معمولا تومور لوزالمعده با جراحی برداشته می‌شود. در بعضی موارد، لازم است بیمار برای کنترل هیپوگلیسمی دارو مصرف کند یا بخشی از لوزالمعده او برداشته شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

زمان دریافت کمک پزشکی به این بستگی دارد که به دیابت مبتلا هستید یا خیر.

کسانی که دیابت ندارند

اگر علیرغم سالم بودن علائم قند خون پایین را تجربه کردید، غذاهای شیرین مصرف کنید تا سطح قند خون به محدوده طبیعی برگردد؛ اما بعد از درمان هیپوگلیسمی باید فورا نزد پزشک بروید تا علت بروز این مشکل مشخص شود.

بیماران مبتلا به دیابت

اگر دیابت دارید، به احتمال زیاد هر از گاهی با مشکل هیپوگلیسمی مواجه خواهید شد. چنانچه قند خون شما کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است، غذاهای شیرین را امتحان کنید یا از قرص‌ گلوکز استفاده کنید.

به محض اینکه قند خون شما به سطح طبیعی برگردد، می‌توانید فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید؛ با این حال اگر درمان‌های خانگی موثر نبودند، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

همچنین اگر علائم هیپوگلیسمی شبانه یا اپیزودهای مکرر هیپوگلیسمی را تجربه کردید، باید فورا با پزشک خود ملاقات کنید؛ چون ممکن است این نوع مشکلات به عوارض جدی و حتی کُشنده منجر شوند.

کلام پایانی

افت قند خون می‌تواند به علائمی مانند گرسنگی، اضطراب، سرگیجه، ضعف و در موارد شدید از دست دادن هوشیاری منجر شود. افراد مبتلا به بعضی بیماری‌ها، از جمله دیابت، بیش از دیگران در معرض خطر هیپوگلیسمی هستند.

برای همه افراد مهم است که علائم قند خون پایین و راه‌های درمان آن را بشناسند. وقتی سطح قند خون کاهش می‌یابد، مصرف کربوهیدرات ساده به بازگرداندن آن به محدوده طبیعی کمک می‌کند.

اگر بعد از مطالعه این مقاله در مورد علائم افت قند خون یا نحوه درمان آن سوالی داشتید، می‌توانید آن را با در میان بگذارید.

سوالات متداول