علائم کمبود آب در بدن و عوارض خطرناک آن

آب بیشترین ماده‌ای است که در بدن انسان یافت می‌شود. بیش از دو سوم بدن ما را آب تشکیل می‌دهد و این موضوع، به سادگی اهمیت این ماده حیاتی را برای ما نشان می‌دهد. به همین دلیل است که هر فردی باید علائم کمبود آب در بدن را به خوبی بشناسد!

جالب است بدانید که 95 درصد از آب موجود در بدن انسان در داخل سلول‌ها قرار دارد و 5 درصد باقیمانده نیز در خون جاری است. اگر آب نباشد هیچ یک از فعالیت‌های شیمیایی بدن انجام نمی‌شود و سلول‌ها قادر به هیچگونه ساخت و سازی در بدن ما نخواهند بود. بنابراین به وضوح مشخص است که این ماده مهم از چه نقشی در بدن ما برخوردار است.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی مهم‌ترین علائم کمبود آب در بدن و عوارض خطرناک آن بپردازیم. اگر به سلامتی خودتان اهمیت می‌دهید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.

علت کم بودن آب در بدن

به طور معمول با فرا رسیدن فصل گرما، یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که برای ما ایجاد می‌شود، کم آبی در بدن خواهد بود. این مشکل در هر سنی می‌‎تواند رخ دهد و البته در صورتی که به درستی و به موقع درمان نشود، مشکلات خطرناکی ایجاد می‌کند.

گاهی اوقات، کم آبی در بدن به دلایل ساده رخ می‌دهد: شما به دلیل بیماری یا مشغله زیاد، عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم در هنگام سفر، پیاده‌روی و … به اندازه کافی آب نمی‌نوشید! البته کم بودن آب در بدن، می‌تواند به دلایل دیگر نیز ایجاد شود:

1. اسهال و استفراغ حاد و شدید
2. تب
3. تعریق بیش از حد
4. افزایش ادرار

بدن شما به هر دلیلی وارد دوره کم آبی شده باشد، راه حل آن بسیار ساده است: آب بیشتری بنوشید! به ویژه اگر به صورت هم‌زمان، اسهال، استفراغ و تب دارید، باید مصرف مایعات خود را افزایش دهید.

علائم کمبود آب در بدن در سنین مختلف

اولین اتفاقاتی که بر اثر کم آبی در بدن رخ می‌دهند، خستگی زیاد و مشکلات پوستی است. این علائم باید به طور کاملا جدی رصد شده و به محض مشاهده، جدی گرفته شوند.

در ادامه مهم‌ترین علائم این بیماری را معرفی کرده و به بررسی آنها خواهیم پرداخت؛ با ما همراه باشید:

خستگی

همانطور که گفته شد؛ خستگی اولین علامتی است که با آن رو به رو خواهید شد. بیایید تصور کنیم که بعد از یک خواب فوق‌العاده شبانه، باز هم در سر کار، احساس خستگی و ناکارآمدی دارید؛ یا به طور مداوم در خانه و هر جای دیگری احساس کسلی و ناتوانی به شما دست می‌دهد.

یکی از اتفاقاتی که می‌تواند باعث این خستگی و ناتوانی شود، کم آبی است. عدم وجود آب کافی در بدن، ممکن است به کاهش ساخت و سازهای مفید منجر شده و انرژی کافی و مناسب به اندام‌ های شما نرسد.

سردرد

یک کاسه مایع که بخش اصلی آن را آب تشکیل می‌‎د‌هد، درون سر انسان قرار دارد و مانع از برخورد مغز با جمجمه می‌شود. زمانی که آب کافی به بدن نرسد، این کیسه به مرور خالی شده و حائل بین مغز و جمجمه نابود می‌شود.

بعد از نابود شدن این کیسه، مغز به طور مکرر و مداوم به جمجمه برخورد کرده و احساس ناخوشایند سردرد به ما دست می‌دهد. در صورتی که از سردردهای مداوم رنج می‌برید؛ باید بدانید که ممکن است شما به کم آبی دچار شده باشید.

تب و لرز

تقریبا همه ما به محض اینکه درجه حرارت بدنمان بالا رفت و به اصطلاح تب داشتیم، فورا به این نتیجه می‌رسیم که مورد حمله یک بیماری ویروسی مانند آنفولانزا و یا سرماخوردگی قرار گرفته‌ایم. جالب است بدانید کاهش آب شدید بدن نیز می‌تواند در مواقعی منجر به بروز تب و یا لرز شود.

بوی بد دهان

بزاق دهان انسان دارای خاصیت ضد باکتریایی است و برای سلامتی، بسیار مهم است. اگر به دلیل عدم رسیدن آب کافی به بدن، بزاق دهان از حد معینی کمتر شود؛ بوی دهان به شکل نامطبوعی تغییر حالت می‌دهد. پ

خشکی پوست

از آنجایی که بخش زیادی از خون انسان را آب تشکیل می‌دهد، در صورتی که آب کافی به بدن نرسد، ممکن است از خون زیر پوست کم شده و فرد احساس خشکی پوست کند.

این اتفاق گاها منجر به احساس عطش شدید و در اصطلاح گر گرفتگی شود. خشکی پوست که یکی دیگر از علائم کمبود آب در بدن می‌باشد گاها بسیار آزار دهنده بوده و باعث اذیت شدید فرد می‌شود.

یبوست

یکی از ناخوشایندترین احساس‌هایی که همه ما چندین و چند بار در زندگی با آن رو به رو می‌شویم، احساس یبوست است. این حس به صورت نفخ شدید و ناتوانی در دفع محتویات روده‌ها خود را نشان می‌دهد.

بیشتر افراد فکر می‌کنند تنها کمبود فیبر است که می‌تواند منجر به یبوست مزمن شود! اما بهتر است بدانید کم آبی نیز می‌تواند زمینه‌ساز بروز این مشکل در بدن شما باشد. با نرسیدن آب کافی به بدن، محتویات روده‌ها خشک شده و از روده خارج نمی‌شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر در خود یا یکی از اعضای خانواده، سریعا پزشک را در جریان قرار دهید:

1. ابتلا به اسهال برای مدت بیش از 24 ساعت
2. مدفوع خونی یا سیاه
3. احساس گیجی و خواب‌آلودگی شدید
4. فعالیت کم‌تر از حد معمول

آزمایش ها و روش هایی برای تشخیص کمبود آب بدن

پزشک اغلب می‌تواند کم آبی را بر اساس علائم و نشانه‌های فیزیکی تشخیص دهد. اگر بدن شما دچار کم آبی شده باشد، احتمالا فشار خون پایینی خواهید داشت؛ به ویژه هنگام حرکت از حالت خوابیده به ایستاده.

برای کمک به تأیید تشخیص و تعیین درجه کم آبی، ممکن است آزمایش‌های زیر نیز انجام شوند:

1. آزمایش خون: نمونه‌های خون ممکن است برای بررسی عوامل متعددی مانند سطح الکترولیت‌های بدن (به ویژه سدیم و پتاسیم) و هم‌چنین عملکرد خوب کلیه‌ها، مورد استفاده قرار بگیرند.
2. آزمایش ادرار: آزمایشاتی که روی ادرار شما انجام می‌شوند، می‌توانند نشان دهد که تا چه اندازه، دچار کم آبی شده‌اید. آن‌ها همچنین می‌توانند علائم عفونت مثانه را بررسی کنند.

چه کسانی در معرض خطر هستند؟

هر کسی ممکن است دچار کم آبی شود، اما افراد زیر، در معرض خطر بیشتری هستند:

1. نوزادان و کودکان: کودکان خردسال در صورت ابتلا به بی آبی، به احتمال زیاد دچار اسهال و استفراغ شدید می‌شوند.
2. افراد مسن: با افزایش سن، ذخیره مایعات در بدن، کاهش پیدا می‌کند. بنابراین کم آبی در افراد مسن، باید به صورت جدی‌تری، پیگیری شود.
3. افراد که بیماری‌های مزمن دارند: دیابت کنترل نشده، مشکلات کلیوی، سرماخوردگی، گلودرد و … ریسک ابتلا به کم آبی را افزایش می‌دهند.
4. افرادی که در هوای باز، کار یا ورزش می‌کنند. 

توجه داشته باشید که نه تنها افراد بالا، بلکه همه ما باید به صورت جدی، مراقب کم آبی بدن خود باشیم. چرا که در صورت تشدید این وضعیت، ممکن است سلامتی بدن، مورد تهدید خطرناک قرار بگیرد.

عوارض کمبود آب در بدن

کم آبی در بدن، می‌تواند منجر به عوارض زیادی شود. برخی از مهم‌ترین پیامدهای کمبود آب در بدن عبارتند از:

1. گرمازدگی: در صورتی که در هنگام ورزش یا تعریق شدید به اندازه کافی مایعات ننوشید، ممکن است دچار آسیب حرارتی یا همان گرمازدگی شوید.
2. مشکلات ادراری و کلیوی: حملات طولانی مدت یا مکرر کم آبی، می‌تواند باعث عفونت مجاری ادراری، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیه شود.
3. تشنج: الکترولیت ها (مانند پتاسیم و سدیم) به انتقال سیگنال‌های الکتریکی از یک سلول به سلول دیگر، کمک می‌کنند. در صورت عدم تعادل الکترولیت‌ها، پیام‌های الکتریکی معمولی ممکن است با هم مخلوط شوند. این اتفاق، در نهایت منجر به انقباضات غیر ارادی ماهیچه‌ها و گاهی از دست دادن هوشیاری می‌شود.
4. شوک حجم خون پایین: این اتفاق، یکی از جدی ترین عوارض کم آبی بدن است که گاهی منجر به مرگ نیز می‌شود. شوک حجم خون پایین زمانی اتفاق می‌افتد که حجم خون پایین باعث کاهش فشار خون و کاهش میزان اکسیژن در بدن شما شود.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، کم آبی در مواردی حتی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. بنابراین به هیچ عنوان، این موضوع را دست کم نگیرید.

راه‌هایی برای رفع کم آبی در بدن

طبیعتا مهم‌ترین کاری که باید در این زمینه انجام دهید، این است که به اندازه کافی آب بنوشید. اما ساختار بدن به گونه‌ای تنظیم شده که باید در مواقع مهم و مفید، اقدام به نوشیدن آب نماییم. یکی از بهترین زمان‌هایی که می‌توانید برای نوشیدن آب انتخاب کنید، صبح و بلافاصله بعد از بیدار شدن است.

برای تامین آب کافی، می‌توانید از میوه‌های پر آب مانند گریپ‌فروت، خیار و هندوانه نیز استفاده کنید. به طور ویژه خیار میوه‌ای است که تقریبا در هر فصلی از سال به راحتی یافت می‌شود. اگر هر یک از نشانه‌های کم آبی را در خود احساس می‌کنید، حتما خیار را در برنامه روزانه خود قرار دهید.

فراموش نکنید هیچ ماده‌ای همانند آب نمی‌تواند ساخت و ساز بدن شما را سر و سامان دهد و احساس شادی و روحیه‌ی بالا را شما هدیه دهد. پس تا می‌توانید در نوشیدن آب دست و دلباز باشید…

چگونه بفهمیم دچار کم آبی شده‌ایم؟

بیایید یک آزمایش بسیار ساده را در این زمینه انجام دهیم: در هر مکانی که قرار دارید پوست پشت دست خود را کمی به سمت خود بکشید و بعد از یک ثانیه آن را رها کنید. اگر پوست شما به سرعت و بلافاصله به جای خود برگشت، به شما تبریک می‌گوییم. در بدن شما به اندازه کافی آب وجود دارد. اما اگر این عمل به کندی صورت گرفت باید برای تامین آب بدن خود به دنبال راهکاری باشید.

همچنین رنگ ادرار نیز یکی دیگر از آزمایش‌هایی است که می‌توانید در این زمینه انجام دهید. اگر رنگ ادرار روشن و شفاف باشد، شما از نظر میزان آب در بدن مشکل ندارید. اما اگر رنگ آن به زردی یا نارنجی در آمده باشد؛ شما ممکن است به مشکل کم آبی دچار شده باشید.

کلام آخر

آب اساسی‌ترین نقش را در سلامتی انسان ایفا می‌کند. کاملا مشخص است کم شدن این مایع حیاتی در بدن، مشکلات و عوارض زیادی را به همراه دارد. بنابراین باید به صورت ویژه‌ به مقدار آب موجود در بدن خود توجه داشته و از کمبود آن، جلوگیری کنید.

در این مقاله به بررسی علائم کم آبی بدن و عوارض آن پرداختیم. در صورتی که هم‌چنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.

سوالات متداول