شهر شیروان در خراسان شمالی | شهری با معماری نوین
شهر شیروان مرکز شهرستان شیروان در استان خراسان شمالی واقع شده است. این شهر یکی از شهرهای ایران میباشد که به روش و سبک نوین شهرسازی احداث شده است. شیروان در سال ۱۳۰۸ بر اثر زلزله به کلی ویران گردید و دو سال بعد با معماری نوین ساخته شد و اکنون هیچ نشانی از شهرهای باستانی در معماری شهر شیروان دیده نمی‌شود. شیروان بعد از بجنورد دومین شهر بزرگ و مهم استان خراسان شمالی محسوب می‌شود و دارای آب و هوای معتدل و کوهستانی است. حداکثر درجه حرارت در تابستان‌ها ۴۳ درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان‌ها ۳۱ درجه زیر صفر است. امروز و در بخش گردشگری از ایده آل مگ سفری به این شهر زیبا داشته‌ایم:
نام شیروان منسوب به نقش شیری است که شکل آن در دامنه کوهی که در فاصله چند کیلومتری جنوب شهر وجود دارد؛ مشاهده می‌شود. این کوه به شیرکوه نیز معروف است.
قدمت شیروان
این شهر از قدیمی‌ترین تمدن‌ها در خراسان شمالی و ایران محسوب می‌شود. قدمت تمدن در این شهر به ۷۰۰۰ سال (۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح و ۲۵۰۰ سال قبل از امپراتوری هخامنشیان) می‌‌رسد. بیش از ۱۲۰ اثر باستانی و مکان فرهنگی در این شهر شناسایی شده است. یکی از این آثار تاریخی، تپه باستانی ارگ شیروان است که اکنون عظیم‌ترین و مهم‌ترین محوطه باستانی شمال شرق کشور محسوب می‌شود. این ارگ قدمتی ۷۰۰۰ ساله دارد.
رونق شهر شیروان پس از اسلام به دوره فرمانروایی خوارزمشاهیان یعنی قرن 6 هجری قمری مربوط می‌شود. بناهای اسلامی این دوره مانند بقعه امام زاده سلطان محمدرضا در این شهر وجود دارد. در حملات گورکانیان، این منطقه آسیب دید. این شهر در دوران حکومت قاجار همواره یکی از مناطق مهم درگیری‌های حاکمان محلی بود.
دره زوارم
این دره در ٢٨ كيلومتري جنوب غربي اين شهر قرار دارد و از جمله جاذبه‌هاي طبيعت‌گردي استان خراسان شمالي محسوب می‌شود. دره زوارم به معني «دره بهشت» است و در این مکان گردشگران می‌توانند بسیاری از دیدنی‌های طبعیت شیروان را مشاهده کنند. در این مکان همچنین منطقه ييلاقي زوارم واقع شده است. این منطقه ییلاقی در طول ۲۵ کيلومتر از ابتداي دره زوارم تا کوههاي تخت ميرزا و شخري امتداد مييابد.
چشمه سارها، آبشارها، حوضچههاي سنگي، کوههاي سر به فلک کشيده، باغهاي ميوه، رودخانه پر آب، مراتع غني و انواع گياهان دارويي و خوراکي این منطقه را در برگرفته است. رودخانه زوارم، از کوههاي جهان ارغيان (تخت ميرزا) سرچشمه ميگيرد و در مسير خود مزارع و باغهاي روستاهاي زوارم، شيرآباد، ورقي، عبدآباد و توده را سیراب می‌کند و سپس به رودخانه اترک می‌ریزد.
در تمام این مسیر و به ویژه در سواحل این رودخانه، استراحتگاه‌های مناسبی برای گردشگران مهیا شده است. تفرجگاه اوچ دوشی در روستای همین منطقه وجود دارد که سه چشمه جوشان در آن قرار دارد. اين چشمهها، از دامنه کوه به طرف دره سرازير ميشوند و تمام فضای اين چشمهها مملو از سرسبزی و زیبایی طبیعی است. این روستا پوشیده از انواع گياهان دارويي و خوراکي مانند کاسني، گون، کماي، زيره، پونه، درمنه ترکي، پوک، ساري گل، کاکوتي، گزنه، ترخ، چريش، سيب کوهي و زردآلوي کوهي است.
در این روستا همچنین قزلر قلعه، در بلندترين نقطه ارتفاعات روستا ساخته شده است. قزلر قلعه به معني دختر قلعه و همچنین قلعة فتح نشده است. در این منطقه همچنین تپه ارک دست ريز و مسجد قديمي روستا دیده می‌شود که از ديگر آثار تاريخي این روستا است.
روستای زوارم
این روستا در ٢٨ کیلومتری جنوب غربی شهرستان شیروان قرار دارد. بیش از ١٠٠ سال قبل ناصر الدین شاه قاجار با کاروانی از این نقطه گذشت. منطقه ییلاقی زوارم ۲۵ کیلومتر از ابتدای دره زوارم تا کوه های تخت میرزا و شخری امتداد مییابد. در این مسیر چشمه‌سارها، آبشارها، حوضچههای سنگی، کوههای سر به فلک کشیده، باغ‌های میوه، رودخانه پر آب، مراتع غنی و انواع گیاهان دارویی و خوراکی دیده می‌شوند.
رودخانه زوارم، از کوههای جهان ارغیان موسوم به تخت میرزا سرچشمه میگیرد و در مسیر خود مزارع و باغ‌های روستاهای زوارم، شیرآباد، ورقی، عبدآباد و توده را آبیاری می‌کند. پوشش گیاهی غنی با انواع گیاهان دارویی و خوراکی مانند کاسنی، گون، کمای، زیره، پونه، درمنه ترکی، پوپک، ساری گل، کاکوتی، گزنه، ترخ، چریش، سیب کوهی و زردآلوی کوهی از ویژگی‌های طبیعت این روستا است.
قلعه آسمان آباد دوله شیروان
در فاصله ۷۰۰ متری جنوب روستای علی آباد وسطی قلعه آسمان آباد دوله شیروان بر روی یکی از تپه ماهورهای کوهپایه‌ای مشرف بر رودخانه کارزان قرار گرفته است. این قلعه در حد فاصل بین روستای علی آباد وسطی و علی آباد سفلی قرار دارد. در احداث این بنا از سنگ های لاشه و ملات گچ استفاده شده است.
قلعه هره قلوس
در مسیر جاده سرابله به روستای شباب و در نزدیکی روستای موشکان از توابع شهرستان شیروان چرداول قلعه هره قلوس قرار گرفته است. این قلعه متعلق به دوره ساسانی میباشد. این قلعه‌ها معمولا برای حفظ امنیت و مقابله با حملات نیروها و سربازان متخاصم ساخته می‌شد. در این قلعه‌ها سربازان حضور داشتند و به نگهبانی می‌پرداختند.
منطقه حفاظت شده گلول
اين منطقه در ۷۰ کيلومترى شمال شهر شيروان و در حدود نوار مرزى ايران و ترکمنستان واقع شده است. جنگل‌هاى تُنُک اُرُس و مراتع سرسبزى نیز در این منطقه وجود دارد. این منطقه مملو از گونه‌های مختلف حیات وحش است. منطقه حفاظت شده گلول و سراني که دارای 17 هزار هکتار مساحت است، عموما آب و هوايي ً كوهستاني دارد. اين منطقه بخشی از رشته كوه هاي كپه داغ را تشكيل می‌دهد. در این منطقه مناظر بسیار بدیع و زیبایی وجود دارد که هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند.
این منطقه با توجه به ويژگي‌‌هاي خاص طبيعي، از جمله جنگل‌هاي انبوه درختان ارس و تنوع بسيار زياد پوشش گياهي و نيز زيستگاه خالص ترين قوچ اوريال، در سال ۱۳۵۰ به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد. منطقه حفاظت شده گلو داراي زمستان‌هاي سرد و تابستان‌هاي معتدل است. سرما و يخبندان در آن از آبان ماه، آغاز و تا اوايل ارديبهشت ماه ادامه دارد. این منطقه دارای چشم اندازهای زیبا و پوشش گیاهی فراوان است. پوشش گیاهی و گل شقايق، خيارك و انواع بالشتكي در این منطقه به وفور یافت می‌شود.
در منطقه حفاظت شده گلول و سراني حيوانات و پرندگاني همچون قوچ و ميش اوريال، پلنگ، گربه وحشي، گراز، سمور سنگي، خرگوش، داركوب قهوه‌اي، سهره سياه و كبك دري نيز زندگي مي‌‌كنند. از چشمه‌هاي اين منطقه نيز مي‌توان به كور چشمه، قربان چشمه، چشمه گيري اشاره كرد.
آتشکده قلعه سام
این قلعه در کنار ویژگی های منحصر به فرد و شگفت انگیز خود، دارای فضا و دیدنی‌های دیگری هم هست که یکی از آنها، وجود درخت‌های چنار کهنسال با قدمتی حدود 500 سال است. این درخت‌های سرسبز، فضایی دل انگیز و مسحور کننده دراین محیط ایجاد کرده‌اند و مکانی مناسبی میباشد تا گردشگران و مسافران پس از گشت و گذار طولانی، در کنار این درختان اندکی بیاسایند.
این قلعه بر فراز کوهی به نام سام در روستاي چم بور از توابع بخش شهرستان شيروان و چرداول واقع شده و دارای دو برج و اتاق‌های نگهبانی است. معماری این قلعه حالت نظامی و دفاعی دارد. این معماری به سبک معماری دوره ساسانیان میباشد و مصالح بکار رفته در آن نیز سنگ، گچ، ساروج، ملات و گچ است.
