علائم و نشانه های کبد چرب را بشناسید
این روزها کبد چرب به یکی از بیماری‌های رایج در بین مردم تبدیل شده است. حدود 25 درصد از مردم دنیا به این بیماری مبتلا هستند. افراد مبتلا خیلی دیر از بیماری خود آگاه می‌شوند چون علائم کبد چرب به سرعت بروز نمی‌کند.
افرادی که دارای اضافه وزن یا دیابت نوع 2 هستند بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. کبد چرب در طولانی مدت ممکن است باعث آسیب به کبد و ایجاد التهاب کبدی (سیروز کبدی) شود.
اگر این بیماری در مراحل اولیه شناسایی شود، می‌توان آن را با تغییر سبک زندگی، کاهش وزن و تغییر رژیم غذایی درمان نمود.
یکی از راه‌های تشخیص بیماری در مراحل اولیه، شناخت نشانه‌ها و علائم آن است. در این مقاله از ایده آل مگ به طور کامل درباره این بیماری صحبت می‌کنیم.
کبد چرب چیست؟
بیماری کبد چرب که به آن استئاتوز نیز گفته می‌شود به دلیل تجمع بیش از حد چربی در سلول‌های کبدی اتفاق می‌افتد.
سلول‌های کبد در حالت طبیعی مقدار کمی مولکول‌های چربی در خود دارند. مقدار چربی سلول‌های کبدی به دلیل چاقی، کم تحرکی، تغذیه غلط و برخی از بیماری‌ها مثل دیابت نوع 2 و مقاومت به انسولین به مرور زمان افزایش می‌یابد.
این افزایش در ابتدا مشکلی ایجاد نمی‌کند اما با رسیدن مقدار چربی کبد به 5 تا 10 درصد از وزن آن، بیماری کبد چرب ایجاد می‌شود.
کبد چرب در اکثر بیماران مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی 7 تا 30 درصد از مبتلایان به این بیماری، دچار مشکلات کبدی می‌شوند به طوری که:
- کبد ملتهب و به بافت‌های آن آسیب وارد می‌شود. در این وضعیت فرد به استئو هپاتیت دچار می‌شود.
- با درمان نشدن بیماری، بافت‌هایی به نام اسکار (بافت‌های آسیب‌دیده کبد که عملکرد درستی ندارند) در کبد ایجاد می‌شود. با افزایش بافت‌های اسکار، فیبروز کبد اتفاق می‌افتد.
- گسترش بافت‌های اسکار به سراسر کبد باعث می‌شود که سیروز کبدی اتفاق افتد.
انواع کبد چرب
بیماری کبد چرب به دو نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شود:
بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
بیماری کبد چرب الکلی یا استئو هپاتیت الکلی
NAFLD: نوعی از بیماری کبد چرب است که به دلیل چاقی، دیابت نوع 2 یا سبک زندگی ناسالم ایجاد می‌شود. بسته به میزان پیشرفت بیماری،NAFLD به مراحل مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود.
در اولین مرحله،فرد مبتلا به کبد چرب ساده هیچ نشانهای از بیماری ندارد و معمولا آسیبی نیز به بافت کبد وارد نمی‌شود.
مرحله دوم بیماری کبد چرب غیرالکلی، استئو هپاتیت غیرالکی (NASH) است. این بیماری به مرور زمان باعث ایجاد التهاب و اسکار کبدی می‌شود. ایجاد اسکار کبد سومین مرحله از بیماری است.
با پیشرفت بیماری در صورتی که اقدامی برای درمان صورت نگیرد، سیروز کبدی (مرحله چهارم بیماری) اتفاق می‌افتد.
کبد چرب الکلی: ابتلا به این بیماری به مصرف نوشیدنی‌های الکلی بستگی دارد. هنگامی که فردی نوشیدنی الکلی مصرف می‌کند مولکول‌های مضر الکل به کبد می‌رود. کبد این مولکول‌ها را تجزیه و از بدن دفع می‌کند. تجزیه مولکول‌های الکل در کبد باعث ایجاد مواد مضری می‌شود که به سلول‌های کبدی آسیب می‌رساند.
با زیاده‌روی در مصرف نوشیدنی‌های الکلی این مواد مضر بیشتر و بیشتر در کبد تولید می‌شود. با گذشت زمان تجمع این مواد باعث می‌شود که میزان چربی در سلول‌های کبد افزایش یابد و بیماری کبد چرب الکلی ایجاد شود.
در مرحله اول ابتلا به این بیماری، چربی در سلول‌های کبدی تجمع می‌کند. در سال‌های اولیه اعتیاد به الکل معمولا این بیماری در فرد الکلی ایجاد می‌شود.
با مصرف بیشتر الکل در سال‌های بعد فرد دچار هپاتیت الکلی می‌شود. مهمترین نشانه این بیماری زردی عمومی بدن است. آخرین مرحله از این بیماری سیروز کبدی و نابودی کبد است.
علائم و نشانه‌های کبد چرب چیست؟
کبد چرب در مراحل اولیه نشانه و علائم شاخصی ندارد. علائم کبد چرب در بیشتر موارد در مراحل پیشرفته در فرد مبتلا نمایان می‌شود. متخصصان وجود برخی از علائم ظاهری در فرد را نشانه هشداری برای ابتلا به این بیماری می‌دانند؛
علائم کبد چرب در صورت و پوست
از جمله مهترین علائم این بیماری در مراحل دو به بعد، زردی است. به دلیل گسترش بافت‌های آسیب‌دیده و ایجاد اسکارها، کبد قادر به دفع کامل مواد زائد نخواهد بود.
این مواد زائد وارد جریان خون می‌شود و در پوست بدن تجمع می‌یابد. زردی ناشی از بیماری را می‌توان در چشم‌ها نیز مشاهده نمود.
تورم رگ‌های سطحی بدن یکی دیگر از نشانه‌های بیماری کبد چرب است. در این وضعیت رگ‌های خونی زیر پوست به طور کامل دیده می‌شوند. گاهی کبد چرب باعث قرمز کف دست‌ها نیز می‌شود.
نشانه کبد چرب گرید 1
علائم کبد چرب در مراحل اولیه بسیار نامحسوس است. گاهی علائم زیر می‌تواند هشدار دهنده باشد:
- خستگی بدون دلیل
- احساس درد در قسمت راست و مرکز شکم
علائم کبد چرب گرید 2 و 3
کبد چرب در مرحله پیشرفته‌تر یعنی مرحله 2 و 3 علائم مشخص‌تری دارد. از جمله این علائم:
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ مدوام و بی‌علت
- درد متوسط و شدید در شکم
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
علائم کبد چرب گرید 4 و سیروز کبدی
سیروز کبدی که خطرناک‌ترین مرحله از بیماری کبد چرب است می‌تواند علائم زیر را داشته باشد:
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف و خستگی
- خون‌دماغ شدن
- خارش پوست
- زردی پوست و ورم رگ‌های پوستی
- درد و تورم شکم
- تورم پا
- بزرگ شدن پستان در مردان
- گیجی
خطرناک‌ترین نشانه‌های کبد چرب که نباید از آن‌ها غافل شویم
همان‌طور که در بالا خواندید، کبد چرب در مراحل مختلف علائم خاصی دارد. در بین نشانه‌های ذکر شده، علائمی هستند که می‌توانند هشدار جدی برای ابتلا به کبد چرب باشند. در تصویر زیر می‌توانید، این علائم را بشناسید.
چرا به کبد چرب مبتلا می‌شویم؟
به طور معمول بدن چربی اضافه خود را در سلول‌های کبد ذخیره می‌کند. هنگامی که مقدار چربی خون افزایش یابد این ذخیره‌سازی نیز بیشتر می‌شود. اگر مقدار چربی کبد بیش از 5 درصد وزنی شود، فرد به کبد چرب مبتلا می‌شود. عوامل مختلفی در ابتلای فرد به کبد چرب دخیل هستند.
اولین مورد و مهمترین آن ژنتیک است. افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به این بیماری را دارند، بیشتر به این بیماری دچار می‌شوند.
از دیگر دلایل ابتلا، باید به پرخوری و دریافت کالری اضافی اشاره نمود. کالری اضافی دریافتی از غذا در بدن به چربی تبدیل می‌شود. این چربی در سلول‌های کبد تجمع می‌کند و به مرور زمان باعث ایجاد کبد چرب می‌شود.
از دیگر عوامل موثر ابتلا به کبد چرب می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اضافه وزن و چاقی
- زیاده‌روی در مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- هپاتیت ویروسی مثل هپاتیت C
- کاهش وزن سریع
- ابتلا به دیابت نوع 2
- چربی خون بالا
- مصرف داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها و برخی از داروهای درمان سرطان
- فشار خون بالا
روش‌های تشخیص کبد چرب
در صورتی که پزشک به وجود بیماری کبد چرب در شخصی مشکوک شود، ابتدا با دست کبد فرد را معاینه خواهد کرد. او در این معاینه بزرگ شدن و سفتی کبد را بررسی می‌کند.
بعد از این معاینه، پزشک برای اطمینان بیشتر ممکن است دستور به انجام آزمایش خون، سونوگرافی و توموگرافی از کبد دهد.
در آزمایش خون، میزان آنزیم‌های کبدی بررسی می‌شود. افزایش مقدار آنزیم‌هایی چون AST و ALT کبدی می‌تواند نشانهای از ابتلا به کبد چرب باشد.
بعد از تست‌های خونی، تصویربرداری‌های سونوگرافی و توموگرافی باید انجام شود. با انجام سونوگرافی بافت‌های آسیب‌دیده و اسکارهای شناسایی می‌شود.
توموگرافی نیز به پزشک کمک می‌کند تا میزان آسیب به بافت‌های کبد را مشخص کند.
راه‌های درمان کبد چرب
این بیماری در مراحل اولیه قابل درمان است. پزشکان بهترین راه درمان کبد چرب را تغییر سبک زندگی می‌دانند. منظور از تغییر سبک زندگی، در پیش گرفتن سبک زندگی سالم است.
در سبک زندگی سالم فرد رژیم غذایی سالمی چون رژیم مدیترانه‌ای را انتخاب می‌کند و به آن پایبند خواهد بود. از دیگر اصول سبک زندگی سالم، ورزش است. ورزش و تغذیه سالم همزمان باعث کاهش وزن فرد می‌شوند.
کاهش وزن و کاهش کالری دریافتی بدن، فشار را از روی کبد برداشته و با گذشت زمان، مقدار چربی کبد به حد نرمال می‌رسد.
برای درمان کبد چرب NAFLD داروی خاصی وجود ندارد و تنها می‌توان با تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای مکملی چون ویتامین E از پیشرفت بیماری جلوگیری نمود.
در مراحل پیشرفته کبد چرب و سیروز کبد، پزشک ممکن است با انجام عمل جراحی بخش‌های آسیب‌دیده کبد را از بدن خارج کند.
درمان خانگی کبد چرب
درمان‌های خانگی کبد چرب می‌توانند بخشی از تغییر سبک زندگی باشند. مصرف موادغذایی ضدالتهاب می‌تواند باعث تسریع بهبودی کبد شود.
از جمله موادغذایی ضدالتهاب می‌توان به چای سبز، زنجبیل و زردچوبه اشاره نمود.
خوردن روزانه یک لیوان چای سبز به کاهش وزن شما کمک و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن با التهابات بدن شما مبارزه می‌کند. استفاده از زنجبیل در چای سبز خاصیت آن را چند برابر می‌کند. زنجبیل خاصیت سم‌زادیی قوی دارد و به سلامت کبد شما کمک می‌کند.
خاصیت ضدالتهابی قوی زردچوبه سال‌هاست که به همه اثبات شده است. مصرف روزانه زردچوبه باعث از بین رفتن التهاب و زخم‌های داخلی بدن می‌شود.
برای درمان خانگی کبد چرب با زردچوبه می‌توانید روزانه نصف قاشق چای‌خوری زردچوبه را در یک لیوان شیر گرم (شیر نباید داغ باشد زیرا خواص زردچوبه کاهش می‌یابد) حل و میل کنید.
سخن پایانی
اگر بیماری شما در مراحل اولیه است، حتما درمان آن را جدی بگیرید. همان‌طور که در این مطلب خواندید کبد چرب می‌تواند به سرطان کبد و یا سیروز کبدی ختم شود.
سرطان کبد یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان است که به سرعت به سایر بافت‌ها و اندام‌های بدن منتقل می‌شود.
سیروز کبدی نیز می‌تواند باعث کاهش عمر طبیعی و یا حتی مرگ شود.
اگر درباره علائم کبد چرب و روش‌های درمان آن سوالی دارید می‌توانید آن را با ما درمیان بگذارید.
سوالات متداول
پزشکان به بیماران مبتلا به کبد چرب توصیه می‌کنند که 5 تا 7 درصد از وزن خود را کم کنند.
بله این سری از بیماران در معرض خطر حمله قلبی هستند و باید میزان چربی خون (تری‌گلیسیرید) را کاهش دهند. پزشک معمولا با تجویز امگا 3 و اسید نیکوتینیک، چربی خون این بیماران را کنترل می‌کند.
بله، کاهش وزن به وسیله عمل‌های جراحی تاثیر مثبت در کاهش التهابات کبدی و بهبود آن‌ها دارد. شاید بتوان از جراحی‌های کاهش وزن به عنوان روش مکملی برای درمان کبد چرب استفاده نمود.
بر طبق اطلاعات به دست آمده از تحقیقات پزشکی، بیماری کبد چرب می‌تواند پس از 10 سال از شروع بیماری باعث ایجاد سیروز کبدی و سرطان شود. این زمان به طور متوسط بیان شده و در افراد مختلف ممکن است بیشتر یا کمتر باشد.
