دیابت نوع 1 و مهم‌ترین علائم آن را بیشتر بشناسید
دیابت نوع 1 یکی از انواع کمتر شایع بیماری دیابت است. بر اساس نتایج تحقیقات، تنها 5 تا 10 درصد افرادی که به دیابت مبتلا می‌شوند، نوع 1 این بیماری را تجربه می‌کنند. در دیابت نوع 1، سلول‌های بتای پانکراس که انسولین را تولید می‌کنند، از بین می‌روند.
دیابت نوع 1 به دلیل عدم تولید انسولین در بدن شکل می‌گیرد. بنابراین، مبتلایان به این بیماری، همیشه باید انسولین مصرف کنند. این هورمون، قند خون را تنظیم کرده و آن را برای تبدیل شدن به انرژی، به سلول‌ها می‌‌فرستد.
در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی علائم و عوامل دیابت نوع 1 و تفاوت آن با دیابت نوع 2 می‌پردازیم. لطفا تا پایان با ما همراه باشید.
دیابت نوع 1 چیست؟
دیابت نوع 1 قبلا به عنوان دیابت نوجوانان هم شناخته می‌شد. در این بیماری، پانکراس قادر به تولید انسولین نیست و سلول‌های آن، به مرور زمان از بین می‌روند. عوامل مختلفی از جمله ژنتیک و ویروس‌ها می‌توانند در ایجاد دیابت نوع 1 نقش داشته باشند.
دیابت نوع 1 وضعیتی است که در آن سیستم ایمنی بدن شما، سلول‌های سازنده انسولین را در پانکراس از بین می‌برد. به این سلول‌ها، سلول‌های بتا گفته می‌شود. این عارضه معمولا در کودکان و جوانان تشخیص داده می‌شود، اما ممکن است در بزرگسالان هم ایجاد شود.
بیشتر حجم مواد غذایی مصرف شدن در بدن، به قند تبدیل می‌شوند. در شرایط معمولی، ماهیچه‌ها و کبد قند اضافی خون را به صورت گلیکوژن ذخیره می‌کنند. این ماده به قند خون تجزیه می‌شود و زمانی که بین وعده‌های غذایی، در حین ورزش یا هنگام خواب به انرژی نیاز دارید، آزاد می‌شود.
در دیابت نوع 1، انسولین در بدن شما آزاد نمی‌شود و قند موجود در خون، نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود. این اتفاق باعث تجمع گلوکز در خون می‌شود و عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت را به همراه دارد.
تفاوت دیابت نوع 1 و نوع 2 در چیست؟
به طور کلی دو نوع دیابت وجود دارند: دیابت نوع 1 و نوع 2. این دو بیماری علائم مشابهی دارند و در طول زمان، باعث ایجاد عوارض یکسانی می‌شوند. با این حال، آنها از نظر ساختاری، کاملا با هم متفاوت هستند.
دیابت نوع 1 محصول عدم تولید انسولین در بدن است. مصرف انسولین برای زنده ماندن و انتقال گلوکز از جریان خون به سلول‌های بدن، ضروری است. این در حالیست که در دیابت نوع 2، سلول‌های بدن نمی‌توانند به انسولین پاسخ دهند.
در دیابت نوع 2، ابتدا بدن به انسولین جواب نمی‌دهد و این موضوع باعث می‌شود پانکراس بیش از حد کار کند و انسولین بیشتری تولید کند. در نهایت و با گذشت زمان، این هورمون دیگر در بدن تولید نخواهد شد.
این دو بیماری، بر اثر عوامل متفاوتی ایجاد می‌شوند و عوامل خطر مختلفی هم دارند. به همین دلیل، شناخت تمایز میان دیابت نوع 1 و نوع 2، بسیار ضروری است.
عوامل ایجاد دیابت نوع 1
پزشکان هنوز به قطعیت نمی‌دانند که چه عواملی باعث ایجاد دیابت نوع 1 می‌شوند. با این‌حال، به نظر می‌رسد این بیماری، بر اثر یک واکنش خود ایمنی رخ می‌دهد که در آن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه، به سلول‌های سازنده انسولین حمله کرده و آنها را از بین می‌برد.
به گفته انجمن دیابت آمرکا (ADA) برخی از افراد ممکن است بر اثر ژنتیک، مستعد ابتلا به دیابت نوع 1 باشند. این در حالیست که بعضی دیگر به دلیل عوامل محیطی مانند رژیم غذایی، به آن مبتلا می‌شوند. البته ویروس‌ها هم گاهی باعث بروز دیابت نوع 1 می‌شوند.
عوامل خطر دیابت نوع 1
در کنار عواملی که در بالا به آنها اشاره شد، برخی دیگر از عوامل نیز وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلای افراد به دیابت نوع 1 را افزایش دهند و از آنها به عنوان عوامل خطر این بیماری یاد می‌شود:
نژاد
بر اساس بررسی نتایج آزمایش‌ها و مطالعات مختلف، به نظر می‌رسد که افراد سفید پوست، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 1 قرار دارند. به عبارت دیگر، این بیماری در سفید پوستان بیش از سایر نژادها، مشاهده شده است.
فاکتورهای محیطی
جالب است بدانید که افرادی که در آب و هوای سرد زندگی می‌کنند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به دیابت نوع 1 هستند. از طرفی دیگر، این بیماری در فصل زمستان بیش از دیگر فصل‌ها خود را نشان می‌دهد.
ژنتیک
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که ژن‌ها می‌توانند در ابتلای شما به دیابت نوع 1 نقش داشته باشند؛ چه ژن‌هایی که به ارث می‌برید و چه سابقه سایر افراد خانواده در ابتلا به دیابت!
با این حال، همه افرادی که این ژن‌ها را به ارث می‌برند به دیابت نوع 1 مبتلا نمی‌شوند. به همین دلیل، دانشمندان معتقدند که برخی از عوامل دیگر باید وجود داشته باشند تا این ژن‌ها را تحریک کنند! ویروس‌ها یکی از این عوامل محرک محسوب می‌شوند.
علائم دیابت نوع 1 کدامند؟
علائم دیابت نوع 1 به سرعت و بلافاصله بعد از ابتلای فرد به این بیماری، خود را نشان می‌دهند. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:
- گرسنگی بیش از حد
- تشنگی بیش از حد
- تاری دید
- خستگی
- تکرر ادرار
- کاهش وزن چشمگیر در مدت زمان کوتاه
- ناراحتی معده و استفراغ
- خشکی دهان
- تنفس سنگین و دشوار
- عفونت‌های مکرر پوست، مجاری ادراری یا واژن
- بدخلقی یا تغییرات خلقی
- شب ادراری (در کودکان)
در صورت مشاهده یک یا چند مورد از علائم بالا، بلافاصله به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. فراموش نکنید که موثرترین راه برای کنترل و مدیریت علائم دیابت نوع 1، درمان به موقع است.
علائم اورژانسی دیابت نوع 1
در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. این موارد می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند:
- تنفس سریع و پی در پی
- لرزش زیاد و از دست دادن کنترل اندام‌ها
- از دست دادن هوشیاری
- درد شدید شکم
تشخیص دیابت نوع 1
متخصصان مراقبت‌های بهداشتی معمولا دیابت نوع 1 را از طریق یک سری آزمایش تشخیص می‌دهند. برخی از آنها را می‌توان به سرعت انجام داد، در حالی که بعضی دیگر نیاز به ساعت‌ها آماده‌سازی یا نظارت دارند.
به طور کلی، دیابت نوع 1 از طریق آزمایش‌های زیر قابل تشخیص است:
- اگر نتیجه آزمایش قند خون ناشتا در دو نوبت جداگانه، بیشتر از 126 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد.
- اگر هموگلوبین A1c در دو آزمایش جداگانه، بیشتر از 6.5 باشد.
- اگر قند خون تصادفی بیش از 200 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
از آن‌جایی که پزشکان از همین معیارها برای تشخیص دیابت نوع 2 هم استفاده می‌کنند، گاهی بیماران دیابت نوع 1، به اشتباه نوع 2 تشخیص داده می‌شوند.
درمان دیابت نوع 1
مصرف انسولین موثرترین راه کنترل دیابت نوع 1 است. همان‌طور که اشاره شد، در این بیماری، لوزالمعده نمی‌تواند انسولین تولید کند و برای جبران این وضعیت، فرد باید به طور مداوم، از انسولین تزریقی استفاده کند.
برخی از افراد، از پمپ انسولین استفاده می‌کنند. در این روش، انسولین از طریق یک دریچ پوستی تزریق می‌شود. این روش، از تزریق انسولین با استفاده از سوزن آسان‌تر است و در درمان قند خون بسیار بالا هم موثر عمل می‌کند.
مقدار انسولین مورد نیاز شما در طول روز متفاوت است. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 به طور منظم قند خون خود را آزمایش می‌کنند تا بفهمند به چه میزان انسولین نیاز دارند. هم رژیم غذایی و هم ورزش می توانند بر سطح قند خون تأثیر بگذارند.
انسولین‌های مختلفی وجود دارند. پزشک ممکن است از شما بخواهد بیش از یک مورد را امتحان کنید تا در نهایت، مناسب‌ترین انسولین را پیدا کنید.
قرص متفورمین
متفورمین یک داروی خوراکی است که تا مدت‌ها، فقط برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 تجویز می‌شد. با این‌حال، این روزها برای مبتلایان به دیابت نوع 1 که در مقابل انسولین مقاومت می‌کنند هم ممکن است از متفورمین استفاده شود.
متفورمین با کاهش تولید گلوکز در کبد، به کاهش قند خون کمک می‌کند. برخی از بیماران دیابت نوع 1، ممکن است در کنار تزریق انسولین، به مصرف این قرص هم نیاز داشته باشند.
واکسن‌ها
برخی از تحقیقات محدود نشان داده‌اند که واکسن سل می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 فوایدی به همراه داشته باشد. البته برای اثبات این فرضیه، به مطالعات بیشتری نیاز است.
یک مطالعه در سال 2012 نشان داد که واکسن bacillus Calmette-Guérin (BCG) که برای درمان سل مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن است حمله سیستم ایمنی به سلول‌های تولید کننده انسولین را خنثی کند.
عوارض دیابت نوع 1
مهم‌ترین عوارض دیابت نوع 1، دو وضعیت حاد هیپوگلیسمی و کتواسیدوز دیابتی هستند:
هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون بدن بسیار پایین باشد. در صورتی که بعد از تزریق انسولین، مدت زمان زیادی غذا نخورید یا بیش از حد ورزش کنید، ممکن است به این وضعیت دچار شوید.
کتواسیدوز دیابتی یک وضعیت بسیار خطرناک و تهدید کننده زندگی است و زمانی رخ می‌دهد که انسولین بدن به شکل قابل توجهی کم باشد. علائم این بیماری عبارتند از:
- تنفس سریع و پی در پی
- خشک شدن دهان
- برافروختگی صورت
- حالت تهوع
- استفراغ یا درد معده
علاوه بر دو عارضه بالا، قند خون زیاد می‌تواند روی اندام‌های مختلف بدن تاثیر بگذارد. برخی دیگر از عوارض دیابت نوع 1 عبارتند از:
- افزایش خطر حمله قلبی
- مشکلات چشمی از جمله نابینایی
- آسیب عصبی
- عفونت‌های روی پوست به ویژه پاها، که ممکن است در موارد جدی، نیاز به قطع عضو داشته باشند.
- آسیب کلیه
دیابت نوع 1 می‌تواند منجر به ایجاد عفونت در پاها شود. بنابراین افرادی که به این بیماری مبتلا شده‌اند، باید به شکل ویژه‌ای وضعیت سلامتی پاهای خود را بررسی کنند.
دیابت نوع 1 در کودکان
همان‌طور که در ابتدای این مقاله هم اشاره شد، دیابت نوع 1 تا مدت‌ها به عنوان دیابت نوجوانان شناخته می‌شد؛ زیرا فقط در کودکان و نوجوان‌ها مشاهده می‌شد. علائم دیابت نوع 1 در کودکان عبارتند از:
- کاهش غیر عادی وزن
- شب ادراری یا تکرر ادرار
- گرسنگی و تشنگی مداوم
- تغییرات خلق و خو
- تاری دید
کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 هم مانند بزرگسالان، با انسولین درمان می‌شوند. البته نسل اول پانکراس مصنوعی اخیرا برای استفاده در کودکان مورد تایید قرار گرفته است. این دستگاه زیر پوست قرار می‌گیرد و سپس، قند خون را به طور مداوم اندازه گیری کرده و به طور خودکار، مقدار مناسب انسولین را در صورت نیاز آزاد می‌کند.
تغییرات سبک زندگی
افرادی که به دیابت نوع 1 مبتلا شده‌اند، می‌توانند با تغییر سبک زندگی، علائم این بیماری را تا حدی کنترل کنند. رژیم غذایی سالم و ورزش کردن، از جمله این تغییرات محسوب می‌شوند.
رژیم غذایی
سعی کنید به صورت منظم از وعده‌های غذایی و همچنین میان وعده‌ها استفاده کنید تا سطح قند خون شما ثابت شود. علاوه بر این، یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در یافتن یک رژیم غذایی سالم و متناسب با وضعیت سلامتی شما کمک کند.
برخی از نکاتی که هنگام تهیه برنامه تغذیه باید در نظر بگیرید عبارتند از:
- رژیم غذایی متعادلی داشته باشید که شامل سبزیجات، لبنیات بدون چربی، گوشت بدون چربی، پروتئین‌های گیاهی، غلات کامل، چربی‌های سالم و میوه‌ها باشد.
- هرگز وعده‌های غذایی را حذف نکنید.
- وعده‌های غذایی خود را کوچک‌تر کرده و در عوض، تعداد آنها را افزایش دهید. به این ترتیب، در تمام طول شبانه روز، می‌توانید قند خون خود را کنترل کنید.
ورزش کردن
ورزش به کاهش سطح قند خون کمک می کند و بر همین اساس، یک بخش حیاتی از سبک زندگی متعادل برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 محسوب می‌شود. سعی کنید حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش کنید.
علاوه بر این، سعی کنید هر روز ورزش کنید و بیش از دو روز پشت سر هم را بدون ورزش کردن، سپری نکنید. ورزش‌‌های هوازی، استقامتی و مقاومتی از جمله پیشنهادهای ما به شما برای کنترل علائم دیابت نوع 1 محسوب می‌شوند.
کلام آخر
دیابت نوع 1 به دلیل عدم توانایی بدن در تولید انسولین ایجاد می‌شود. این بیماری باعث بالا رفتن سطح قند خون می‌شود و با عوارض کوتاه مدت و بلند مدت خطرناکی همراه است. به همین دلیل، شناخت علائم و روش‌های مدیریت آن، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی سیر تا پیاز دیابت نوع 1 بپردازیم. در صورتی که همچنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.
