آزمایش اسپرم در مردان + تفسیر نتایج Semen Analysis

یکی از بزرگترین نگرانی‌های زوجینی که درگیر ناباروری هستند، به وضعیت آزمایش اسپرم در مردان و تفسیر نتایج آن مربوط می‌شود. در حالیکه ارزیابی دقیق عملکرد اسپرم و منی، باید در ارزیابی ناباروری از اولویت بالایی برخوردار باشد؛ متاسفانه اغلب اوقات در مورد نتایج آزمایشات در این زمینه، اطلاعات کافی به زوجین داده نمی‌شود

در موارد دیگر، می‌شنویم که به زوجین در مورد “تعداد زیاد” اسپرم “غیر طبیعی” یا تعداد “کم” اسپرم “خوب” گفته می‌شود و اطلاعات کمی در مورد معنای این نتایج، برای احتمال عدم بارداری در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.

در این مقاله از بخش سلامت مجله اینترنتی ایده آل مگ به بررسی آزمایش اسپرم در مردان و تفسیر نتایج آن می‌پردازیم. لطفا تا انتهای این مطلب، با ما همراه باشید.

چگونگی تفسیر آزمایش اسپرم و منی

در آزمایشگاه، با مشاهده دقیق دوره باروری در بسیاری از بیمارانی که طی سال‌ها، آزمایش و پیگیری شده‌‌اند، مقادیر “طبیعی” برای تفسیر نتایج آزمایش اسپرم مشخص شده‌اند.

تفسیر نتایج آزمایش اسپرم نباید از طریق یک مکالمه تلفنی پنج دقیقه‌ای به بیماران ارائه شود. درعوض، هر زوج حق دارند با مشورت پزشک یا پرستار یا مدیر آزمایشگاه خود بنشینند و از نتایج خاص و چگونگی مقایسه این نتایج با نتایج آزمایشات مردان بارور که در آنجا آزمایش شده است، مطلع شوند.

زوجین همچنین باید در مورد چگونگی ایجاد محدوده “نرمال” برای آزمایشگاه فردی سوال کنند و به آنها مطالب مورد نیاز گفته شود. البته موارد زیادی وجود دارد که باید از آزمایشگاه استخراج شوند، اما احساس می‌شود این یک نقطه شروع خوب است.

تفسیر نتایج آزمایش اسپرم در مردان

هنگامی که نمونه به آزمایشگاه رسید، یا به صورت دستی زیر میکروسکوپ آزمایش می‌شود یا ممکن است تجزیه و تحلیل منی با کمک رایانه انجام شود. در هر دو مورد‌، نتیجه با مقادیر مرجع منتشر شده توسط سازمان بهداشت جهانی مقایسه می‌شود.

در یک آزمایش اسپرم،  مشخصات زیر طبق رهنمودهای سازمان بهداشت جهانی بررسی و گزارش می‌شود:

• مورفولوژی اسپرم – اگر مردی بیش از 4٪ اسپرم با شکل و اندازه طبیعی داشته باشد، طبیعی محسوب می‌شود.
• تحرک اسپرم – این عامل اسپرم، توانایی رسیدن آن به تخمک و لقاح را مشخص می‌کند. اگر نمونه بیش از 32٪ اسپرم متحرک پیشرونده داشته باشد، گزارش طبیعی تلقی می‌شود.
• تعداد اسپرم – مقدار طبیعی تعداد اسپرم باید بیش از 15 میلیون در میلی‌لیتر باشد و تعداد کل اسپرم بیش از 39 میلیون در میلی‌لیتر نتیجه طبیعی در نظر گرفته می‌شود.
• حجم – حجم طبیعی انزال مرد باید بیش از 1.5 میلی‌لیتر باشد
• pH – اگر سطح pH شما بین 7.2 تا 7.8 باشد، نتیجه طبیعی است.
• روانگرایی – سمن‌ها معمولا باید طی 15 تا 30 دقیقه مایع شوند.
• شکل ظاهری – به نظر می‌رسد که منی طبیعی به رنگ سفید مایل به خاکستری و مایل به سفید باشد.

اگر مقداری ناهنجاری در مایع منی شما مشاهده شد، بهتر است در مراحل اولیه درمان شوید.

دلایل کاهش عملکرد اسپرم

اگر یک یا چند پارامتر در بالا غیرطبیعی باشد، باید به وجود فاکتور مرد در ناباروری توجه شود و اقدامات درمانی و احتمالی آغاز شود. این اقدامات شامل مشاوره و آموزش در مورد عواملی است که می‌تواند برای عملکرد اسپرم مضر باشد.

همچنین ارزیابی و درمان احتمالی توسط متخصص اورولوژی در برنامه قرار داده می‌شود. برخی از عوامل مشترک کاهش عملکرد اسپرم به شرح زیر است:

• گرمای بیش از حد (لباس‌های سنگین با نشستن طولانی مدت)
• استفاده از تستوسترون
• استرس شدید
• بیماری پزشکی (به عنوان مثال دیابت)
• عفونت‌ها (بیماری‌های مقاربتی و عفونت‌های پروستات)
• سموم آلومینیوم (فلزات سنگین، محصولات رنگی، علف کش‌ها، سموم دفع آفات)
• ماری جوانا، استعمال دخانیات زیاد، جویدن زیاد تنباکو، نوشیدن زیاد
• دلایل ژنتیکی (به عنوان مثال ناهنجاری‌های کروموزوم Y)
• واریکوسل (وریدهای گشاد شده در کیسه بیضه)
• ناهنجاری‌های هورمونی (به عنوان مثال مشکلات تیروئید و پرولاکتین)

جدول نتایج تفسیر آزمایش اسپرم

در زیر تفسیر آزمایش اسپرم و نتایج تجزیه و تحلیل منی سالم یا طبیعی است، که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) تعیین شده است. از آنجا که نتایج ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد، نتایج به صورت محدوده ارائه می‌شوند.

تعداد اسپرم‌ها

تعداد کلی اسپرم به عنوان بخشی از ارزیابی باروری باید شامل تراکم یا شمارش کل (20 میلیون در میلی لیتر یا بالاتر) و تراکم متحرک (8 میلیون در میلی لیتر یا بالاتر) باشد.

این مقدار در تعیین اجازه در مورد طبیعی بودن یا نبودن تجزیه و تحلیل اسپرم و همچنین در ارائه اطلاعات پیش آگهی در صورت نیاز به کمک پزشکی پیشرفته باروری ضروری است. (اعداد با حروف کج، مقادیر “نرمال” هستند).

تعاریف مقادیر غیر عادی:

• پلی زواسپرمی: غلظت بیش از حد اسپرم
• الیگوزواسپرمیا: تعداد اسپرم کمتر از 20 میلیون در میلی لیتر است
• هیپوسپرمیا: حجم مایع منی کمتر از 1.5 میلی لیتر است
• هایپراسپرمی: حجم منی بیشتر از 5.5 میلی لیتر
• اسپرمیا: حجم منی ندارد
• پیوسپرمی: لکوسیت‌ها (سلول‌های جنگنده میکروبی) که در منی وجود دارند
• هماتوسپرمی: گلبول‌های قرمز خون در منی وجود دارند
• آدنوزواسپرمی: تحرک اسپرم کمتر از 40٪
• تراتوزواسپرمی: کمتر از 40٪ اسپرم‌های مشاهده شده از نوع غير طبيعی هستند
• نکروزواسپرمی: اسپرم غیرقابل زنده (“مرده”)
• الیگوآستنوزواسپرمی: تراکم حرکتی کمتر از 8 میلیون اسپرم در میلی لیتر

مورفولوژی اسپرم (شکل و ظاهر)

ارزیابی اندازه، شکل و مشخصات اسپرم باید با مشاهده دقیق نمونه اسپرم رنگ آمیزی شده در زیر میکروسکوپ ارزیابی شود. افزودن “رنگ” ها (لکه‌ها) به اسپرم، به ناظر این امکان را می‌دهد که نشانه‌های مهم طبیعی (خصوصیات) و همچنین یافته‌های غیر عادی را تشخیص دهد.

از روش‌های مختلفی برای رنگ آمیزی اسپرم استفاده می‌شود و روش مورد استفاده باید روشی باشد که فرد آزمایش کننده با آن راحت و باتجربه باشد.

چندین شکل یا فرم مختلف اسپرم انسان شناسایی و مشخص شده است. این اشکال به یکی از چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند: اشکال طبیعی، سر غیرطبیعی، دم غیرطبیعی و سلول‌های زایای نابالغ (IGC)، به شرح زیر:

اشکال عادی

اسپرم‌های طبیعی دارای اشکال بیضی شکل سر، یک قسمت سالم یا “میانی” دست نخورده و یک دم تک لنگه هستند.

سرهای غیر عادی

بسیاری از ناهنجاری‌های مختلف در سر اسپرم، ممکن است دیده شود. سرهای بزرگ (ماکروسفالیک)، سرهای کوچک (میکروسفالیک) و عدم وجود سر قابل شناسایی، همه در ارزیابی‌ها دیده می‌شوند.

کاهش سر اسپرم، سرهای هرمی (شکل قطره اشک) و سرهای تکراری یا دوتایی دیده شده است. به طور کلی ناهنجاری های ظاهری (ناخالص) ممکن است تغییرات “بی‌شکل” نامیده شوند.

سلول‌های زایای نابالغ (IGC)

گلبول‌های سفید خون (WBC ، مبارزات میکروبی) در منی به ندرت دیده می‌شود. تشخیص بین سلول‌های زایای نابالغ و WBC بسیار دشوار است. از آنجا که وجود WBC در منی (pyospermia) می‌تواند یک نگرانی جدی باشد، اگر گزارشی از “بسیاری از IGC” ارائه شود، اطمینان از اینکه این سلول‌ها بجای WBC نیستند، بسیار مهم می‌شود.

تحرک اسپرم

مطالعات تحرک اسپرم تعداد اسپرم‌های متحرک را که در یک نمونه انزالی مشاهده می‌شوند، شناسایی می‌کند. بسیاری از آزمایشگاه‌ها تحرک اسپرم را پس از دریافت نمونه و در فواصل زمانی ساعتی به مدت چهار تا بیست و چهار ساعت ارزیابی می‌کنند.

به خوبی مشخص شده که تحرک اسپرم یک عملکرد اسپرم وابسته به دما است، بنابراین اداره و پردازش نمونه‌ها بسیار مهم است.

اسپرم  به مدت طولانی در منی به خوبی زنده نمی ماند و در طبیعت، اسپرم با سرعت زیادی منی را ترک می‌کند تا به مخاط دهانه رحم وارد شود. بسیاری از آزمایشگاه‌ها، تحرک “طبیعی” اسپرم را 60٪ یا بیشتر می‌دانند. مطالعات، مردان با 40٪ یا بیشتر تحرک اسپرم را “طبیعی” نشان داده‌اند.

ویژگی‌های حرکتی اسپرم عبارتند از:

آدنوزواسپرمی یا کاهش تحرک اسپرم

در صورت اثبات این مشکل، آزمایش باید تکرار شود تا اطمینان حاصل شود که شرایط آزمایشگاهی، مشکلی ایجاد نکرده است. دلایل زیادی مانند اسپرماتوژنز غیرطبیعی (ساخت اسپرم)، مشکلات بلوغ اسپرم اپیدیدیم، ناهنجاری‌های حمل و نقل، واریکوسل می‌توانند منجر به کاهش تحرک اسپرم شوند.

نکروزواسپرمی یا عدم وجود اسپرم در حال حرکت

اگر اسپرم دیده شود، اما در حال حرکت نباشد، ایجاد رنگ (لکه‌های حیاتی) برای دیدن زنده بودن اسپرم بسیار حیاتی است. وجود اسپرم با ژنتیک طبیعی باروری که در یک یا چند عامل لازم برای تولید تحرک کمبود داشته باشد، امکان پذیر است.

مشخصات شیمیایی و بیوشیمیایی منی

تعادل اسید و باز منی (pH)

pH منی با استفاده از یک لکه کاغذ مخصوص اندازه‌گیری می‌شود که با توجه به pH نمونه‌ای که در معرض آن قرار دارد، تغییر رنگ می‌دهد.

بنابراین، تغییرات در PH ممکن است عملکرد یک یا هر دو از این غدد جانبی را منعکس کند. به طور کلی مشخص نشده است که pH منی تأثیر عمده‌ای در توانایی باروری مرد دارد.

رنگ 

منی به طور معمول دارای رنگ شفاف یا خاکستری مایل به سفید است. خون موجود در منی (هماتوسپرمیا) می‌تواند این مایع را صورتی، قرمز روشن و یا قرمز مایل به قهوه‌ای رنگ کند.

وجود خون در منی غیرطبیعی است و باید گزارش شود. وجود ذرات، رگه‌های مخاطی یا بقایای غیرقابل اصلاح، نیاز به ارزیابی بیشتری دارد.

تجزیه و تحلیل کامپیوتری منی (CASA)

استفاده از تجزیه و تحلیل منی به کمک رایانه، توانایی مطالعه و درک عملکرد اسپرم را در رابطه با ناباروری انسان پیشرفت داده است. پیشرفت عمده در توانایی تعیین دقیق‌تر غلظت اسپرم (تعداد) و تحرک (حرکت) بوده است.

به طور کلی، اسپرم توسط یک قرص دیجیتالی کامپیوتری از طریق میکروسکوپ “بررسی” می‌شود. پرسنل آزمایشگاه می‌دانند كه رفتار اسپرم چگونه است و نحوه حركت آن‌ها به چه شکل است.

آن‌ها وقتی با کامپیوتر اسپرم را در زیر میکروسکوپ “مشاهده” می‌کنند، می‌توانند از هر اسپرم، یک تصویر دیجیتالی تهیه کنند که شامل سرعت و مسیری که این اسپرم، طی حرکت در زیر میکروسکوپ طی می‌کند باشد.

موارد زیادی در مورد ویژگی‌های نرمال و غیرطبیعی اسپرم با استفاده از این روش به دست آمده است. با این حال، این روش بی‌عیب نیست.

سنجش نفوذ اسپرم (SPA)

تلاش‌های زیادی برای ایجاد یک آزمایش آزمایشگاهی انجام شده است که توانایی اسپرم انسان در باروری تخمک را به طور دقیق پیش‌بینی کند.

دکتر Aitken و گروه او سال‌ها پیش همبستگی بین ویژگی‌های حرکت اسپرم و توانایی باروری اسپرم را که توسط آزمایش نفوذ تخم مرغ همستر بدون zona pellucida ارزیابی کرده‌‌اند.

این آزمایش به دلیل بالا بودن منفی کاذب (عدم نفوذ تخمک همستر) و گاهی اوقات مثبت بودن کاذب (به تخم مرغ همستر نفوذ می‌کند اما تخمک‌های انسانی را در شرایط آزمایشگاهی بارور نمی‌کند) به طور یکنواخت پذیرفته نمی‌شود.

اگر مردان در تست همستر موفق نشوند، به لقاح آزمایشگاهی با ICSI اعتماد می‌شود. این پروتکل موفقیت بسیار خوبی را در مردانی که عملکرد اسپرم آنها زیر سوال می‌رود فراهم کرده است. لازم به ذکر است که اکثر مردانی که در آزمایش همستر رد می‌شوند، می‌توانند با ICSI به لقاح طبیعی برسند.

آزمایش پس از مقاربت

تست پس از مقاربت، یک آزمایش ارزشمند است که باید در اوایل ارزیابی ناباروری در بیماران انجام شود. در حالی که این یک آزمون بسیار پرطرفدار و پرکاربرد است، اما مقادیر طبیعی پذیرفته شده‌ای برای تفسیر این آزمون وجود ندارد.

یک نتیجه مطلوب، بسیاری از اسپرم‌ها را در مخاط آبکی نازک، با حرکت خوب به جلو و فعال از طریق مخاط پیدا می‌کند. اگر آزمایش اولیه خوب باشد، در صورت ادامه ناباروری، ممکن است یک آزمایش معاینه دوم (با 18-24 ساعت پس از مقاربت) برای تفسیر آزمایش اسپرم انجام شود.

اگر آزمایش اولیه ضعیف باشد، ممکن است یک آزمایش تکراری انجام شود که 2-3 ساعت پس از مقاربت انجام می‌شود. زمان آزمایش پس از مقاربت بسيار مهم است. اگر بلافاصله بعد از مقاربت انجام شود، اسپرم‌هایی که در آن زمان طبیعی به نظر می‌رسند ممکن است بعدا بمیرند، به طوری که احساس امنیت کاذب ایجاد می‌شود.

کلام پایانی

اگر نتایج آزمایش اسپرم غیر طبیعی بودند، تجزیه و تحلیل مایع منی را در مدت 2-3 ماه تکرار کنید (به خصوص اگر برخی از سبک‌های زندگی به عنوان یک دلیل احتمالی شناسایی شده باشد، به عنوان مثال استفاده از تستوسترون).

در مورد نتایج خود و در مورد ارجاع احتمالی به متخصص ارولوژی یا متخصص تولید مثل با پزشک خود مشورت کنید. درباره ناباروری فاکتورهای مردانه بیشتر بخوانید و خود را آموزش دهید. یاد بگیرید که تغییرات محیطی و سبک زندگی را که ممکن است برای عملکرد اسپرم مفید باشد، شناسایی کنید.