آزمایش UA چیست و در چه مواردی تجویز می شود ؟
آنالیز ادرار که همچنین به عنوان تست ادرار، تجزیه و تحلیل ادرار (Urinalysis) شناخته می‌شود، یک تست آزمایشگاهی است. این تست می‌تواند به پزشک کمک کند تا مشکلاتی را که ممکن است توسط ادرار شما نشان داده شود را تشخیص دهد. بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات بر نحوه دفع زباله‌ها و سموم در بدن تأثیر می‌گذارند.
اندام‌های درگیر در این امر ریه‌ها، کلیه‌ها، مجاری ادراری، پوست و مثانه هستند. مشکلات هر یک از اینها می‌تواند بر ظاهر، غلظت و محتوای ادرار شما تأثیر بگذارد. آنالیز ادرار همان آزمایش غربالگری دارو یا آزمایش بارداری نیست، اگرچه هر سه آزمایش شامل یک نمونه ادرار است.
فهرست مطالب
چرا آزمایش UA انجام می‌شود
تجزیه و تحلیل ادرار اغلب در موراد زیر استفاده می‌شود:
- قبل از عمل
- به عنوان یک غربالگری پیشگیرانه در طی چک بارداری
- به عنوان بخشی از یک معاینه معمول پزشکی یا جسمی
پزشک شما ممکن است این آزمایش را نیز در صورت مشکوک بودن به شرایط خاصی از جمله موارد زیر تجویز کند:
- دیابت
- بیماری کلیوی
- بیماری کبد
- عفونت مجاری ادراری
اگر از قبل تشخیص، هر یک از این شرایط را دارید، ممکن است پزشک شما از آزمایش ادرار برای بررسی روند درمان‌ها یا خود بیماری استفاده کند. اگر علائم خاصی شامل علائم زیر را تجربه کردید، پزشک شما ممکن است بخواهد آنالیز ادرار را تجویز کند:
- درد شکم
- کمردرد
- خون در ادرار شما
- ادرار دردناک
آماده شدن برای آزمایش UA
قبل از آزمایش UA ، حتماً مقدار زیادی آب بنوشید تا بتوانید نمونه ادرار کافی بدهید. با این حال، نوشیدن مقدار زیاد آب ممکن است نتایج نادرستی ایجاد کند. یک یا دو لیوان مایعات اضافی، که اگر رژیم شما اجازه می‌دهد آب یا شیر داشته باشد، تمام آنچه که در روز آزمایش نیاز دارید است.
برای آزمایش لازم نیست روزه بگیرید یا رژیم خود را تغییر دهید. همچنین، در مورد هرگونه دارو یا مکمل مصرفی به پزشک خود بگویید. برخی از این موارد که می‌توانند نتایج تجزیه و تحلیل ادرار شما را تحت تأثیر قرار دهند عبارتند از:
- مکمل‌های ویتامین C
- مترونیدازول
- ریبوفلاوین
- ملین‌های آنتراكینون
- متوکاربامول
- نیتروفورانتوئین
برخی از داروهای دیگر نیز می‌توانند بر نتایج شما تأثیر بگذارند. قبل از انجام آزمایش ادرار، در مورد هر ماده‌ای که استفاده می‌کنید به پزشک خود بگویید.
درباره فرایند آزمایش UA
نمونه ادرار خود را در مطب پزشک، بیمارستان یا مرکز آزمایش‌های تخصصی ارائه می‌دهید. به شما یک لیوان پلاستیکی می‌دهند تا به دستشویی بروید. در آنجا می‌توانید به صورت خصوصی در فنجان ادرار کنید. ممکن است از شما خواسته شود که نمونه ادرار صافی را بدست آورید.
این روش به جلوگیری از ورود باکتری‌های آلت تناسلی مرد یا واژن در نمونه کمک می‌کند. با تمیز کردن اطراف مجرای ادرار خود با یک دستمال تمیز کننده تهیه شده توسط پزشک شروع کنید. مقدار کمی را در توالت ادرار کنید، سپس نمونه را در فنجان جمع کنید. از لمس داخل لیوان خودداری کنید تا باکتری‌ها را از دستان خود به نمونه منتقل نکنید. بعد از اتمام کار، درب لیوان را بگذارید و دستان خود را بشویید. یا فنجان را از دستشویی بیرون می‌آورید یا آن را در محفظه مشخص داخل دستشویی می‌گذارید.
در بعضی موارد، ممکن است پزشک از شما بخواهد که آزمایش ادرار را با استفاده از کاتتری که از طریق مجرای ادرار در مثانه قرار داده شده انجام دهید. این ممکن است باعث ناراحتی خفیف شود. اگر از این روش ناراحت هستید، در صورت وجود روش‌های جایگزین از پزشک خود بپرسید.
پس از ارائه نمونه خود، بخش آزمایشی خود را به پایان رسانده اید. سپس نمونه در صورت داشتن تجهیزات لازم به آزمایشگاه ارسال می‌شود یا در بیمارستان می‌ماند.
روش‌های آزمایش UA
پزشک شما از یک یا چند روش زیر برای بررسی ادرار استفاده می‌کند:
تست میکروسکوپی
در معاینه میکروسکوپی، پزشک قطره‌های ادرار شما را در زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. آنها به دنبال موارد زیر هستند:
- ناهنجاری‌های موجود در گلبول‌های قرمز یا سفید، که ممکن است نشانه‌هایی از عفونت، بیماری کلیوی، سرطان مثانه یا اختلال خون باشد.
- بلورهایی که ممکن است سنگ کلیه را نشان دهند
- باکتری‌ها یا مخمرهای عفونی
- سلول‌های اپیتلیال، که می‌تواند تومور را نشان دهد
تست نوار ادراری Dipstick
برای آزمایش dipstick ، پزشک یک چوب پلاستیک تحت موارد شیمیایی را وارد نمونه شما می‌کند. رنگ چوب بر اساس وجود برخی مواد تغییر می‌کند. این می‌تواند به پزشک کمک کند تا به دنبال موارد زیر باشد:
- بیلی‌روبین، محصول مرگ گلبول‌های قرمز
- خون
- پروتئین
- غلظت یا وزن مخصوص
- تغییر در سطح pH یا اسیدیته
- قندها
غلظت زیاد ذرات در ادرار می‌تواند کمبود آب بدن شما را نشان دهد. سطح بالای pH می‌تواند نشان دهنده مشکلات دستگاه ادراری یا کلیه باشد. و وجود هر نوع قند می‌تواند نشان دهنده دیابت باشد.
تست دیداری
پزشک شما همچنین می‌تواند نمونه را از نظر ناهنجاری مانند موارد زیر بررسی کند:
- ظاهر ابری، که می‌تواند عفونت را نشان دهد.
- بوهای غیرطبیعی
- ظاهری مایل به قرمز یا قهوه‌ای، که می‌تواند خون در ادرار را نشان دهد
نتایج آزمایش UA
وقتی نتایج آزمایش ادرار در دسترس باشد، پزشک آنها را با شما بررسی می‌کند. اگر نتایج شما غیرطبیعی به نظر می‌رسد، دو گزینه وجود دارد:
- اگر قبلاً با مشکلات کلیوی، مشکلات دستگاه ادراری یا سایر موارد مرتبط تشخیص داده شده‌اید، پزشک ممکن است آزمایشات دیگری یا تجزیه و تحلیل ادرار دیگری را برای شناسایی علت محتوای غیر طبیعی ادرار انجام دهد.
- اگر علائم دیگری از بیماری زمینه‌ای ندارید و معاینه جسمی نشان می‌دهد که سلامت کلی شما طبیعی است ممکن است نیازی به پیگیری پزشک نباشد.
پروتئین در ادرار شما
ادرار شما به طور معمول دارای مقدار ناچیزی پروتئین است. گاهی اوقات، به دلیل موارد زیر، میزان پروتئین در ادرار شما افزایش می‌یابد:
- گرما یا سرمای بیش از حد
- تب
- استرس، هم جسمی و هم عاطفی
- ورزش بیش از حد
این عوامل معمولاً نشانه مشکلات اساسی نیستند. اما سطح غیر طبیعی بالای پروتئین در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از موارد اساسی باشد که می‌تواند باعث بیماری کلیه شود، مانند:
- دیابت
- شرایط قلبی
- فشار خون بالا
- لوپوس
- سرطان خون
- کم خونی سلول داسی شکل
- روماتیسم مفصلی
پزشک شما ممکن است آزمایشات پیگیری را برای شناسایی هر شرایطی که منجر به غیرطبیعی بودن میزان پروتئین در ادرار شما می‌شود، تجویز کند.
پیگیری پس آزمایش UA
اگر نتایج آزمایش ادرار غیرعادی باشد، ممکن است پزشک برای تعیین علت به آزمایشات اضافی نیاز داشته باشد. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون
- آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا MRI
- پانل متابولیک جامع
- کشت ادرار
- شمارش کامل خون
- کبد یا پانل کلیه
به غیر از آزمایش UA، آزمایشات ادرار رایج دیگر چیست؟
سایر آزمایشات ادرار که معمولاً انجام می‌شوند، آزمایشات دارویی، آزمایشات بارداری، مواد شیمیایی خاص و پروتئین در بدن هستند که بخشی از آزمایش‌های معمول ادرار نیستند. غربالگری داروی ادرار به طور معمول برای بررسی داروها یا محصولات جانبی آنها در ادرار انجام می‌شود. اهداف زیادی برای این آزمایشات وجود دارد از جمله غربالگری ورزشی، تنظیمات اتاق‌های اضطراری، برنامه‌های سم‌زدایی از مواد مخدر، غربالگری اشتغال. این آزمایش وجود داروهای متداول مانند موارد زیر را تشخیص می‌دهند:
- کوکائین
- آمفتامین
- مت آمفتامین‌ها
- ماری‌جوانا
- فنسیکلیدین
- باربیتورات‌ها
- بنزودیازپین‌ها و
- مواد افیونی
آزمایش حاملگی ادرار بسیار رایج است و هورمونی را در ادرار مرتبط با بارداری اندازه‌گیری می‌کند (بتا-HCG یا گنادوتروپین جفتی بتا انسانی). این آزمایش را می‌توان در محیط‌های پزشکی انجام داد، اما کیت‌های متعددی برای استفاده در منزل موجود است.
از آزمایشات دیگر ادرار نیز می‌توان در ارزیابی بسیاری از شرایط پزشکی استفاده کرد. مثال‌ها شامل موارد زیر است:
- کشت ادرار (در تعیین علت باکتریایی عفونت ادرار)
- کراتینین ادرار (در ارزیابی بیماری کلیه)
- پروتئین و آلبومین کل ادرار (در ارزیابی بیماری کلیه و از دست دادن پروتئین از کلیه)
- سیتولوژی ادرار (در ارزیابی احتمال مثانه یا سایر تومورهای ادراری)
- کلسیم ادرار (در ارزیابی سطح کلسیم خون بالا)
- جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار برای پروتئین‌ها (در تشخیص علل نقص کلیه، بیماری کلیه مربوط به دیابت، بیماری کلیوی مربوط به لوپوس)
- جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار برای الکتروفورز پروتئین (برای اندازه‌گیری اجزای مختلف پروتئین در ادرار در ارزیابی مولتیپل میلوما، التهاب کلیه با افزایش از دست دادن پروتئین) ، یا
- جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار متابولیت‌های کاتکول آمین (در ارزیابی بیماری غده فوق کلیه).
سوالات متداول در رابطه با آزمایش ادرار
برای غربالگری، کمک به تشخیص و / یا نظارت بر چندین بیماری، مانند اختلالات کلیه یا عفونت‌های دستگاه ادراری.. این روش اغلب برای بررسی وجود عفونت ادراری، مشکلات کلیوی یا دیابت انجام می‌شود. در صورت بستری شدن در بیمارستان، قبل از جراحی یا بارداری ممکن است یک مورد از این آزمایش داشته باشید. همچنین می‌تواند برخی از شرایط پزشکی و درمان‌ها را کنترل کند.
تجزیه و تحلیل ادرار شامل بررسی میزان ادرار برای موارد زیر است:
رنگ آن
ظاهر آن (چه صاف و چه کدر)
هر نوع بو
سطح pH (اسیدیته)
آیا موادی وجود دارد که به طور معمول در ادرار وجود ندارد، مانند خون، پروتئین زیاد، گلوکز، کتون و بیلی‌روبین
وجود سلول یا کریستال (پروتئین‌های لوله‌ای)
خواه حاوی باکتری باشد یا سایر میکروب‌ها
وقتی علائمی مانند درد شکم، کمر درد، ادرار مکرر یا دردناک دارید. بعضاً به عنوان بخشی از معاینه پزشکی، معاینه بارداری، بستری شدن در بیمارستان یا انجام اقدامات قبل از جراحی انجام می‌شود.
یک تا دو اونس ادرار (حدود ۳۰ تا ۶۰ میلی‌لیتر)- برای نتایج دقیق مورد نیاز است. گاهی اوقات ممکن است شما را وادار به جمع‌آوری نمونه با استفاده از تکنیک “تمیز” کنند: زنان باید لب‌های واژن را گسترش دهند و از جلو به عقب تمیز کنند. مردان باید نوک آلت تناسلی را پاک کنند. ادرار را شروع کنید، اجازه دهید مقداری ادرار داخل توالت بیفتد، سپس یک تا دو اونس ادرار را در ظرف تهیه شده جمع کنید، سپس بقیه را در توالت بیندازید.
آنالیز ادرار، گروهی از آزمایش‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی است. این آزمایشات چندین ماده در ادرار مانند محصولات جانبی متابولیسم طبیعی و غیرطبیعی، سلول‌ها، قطعات سلولی و باکتری‌ها را کشف و یا اندازه‌گیری می‌کند.
یک تا دو اونس ادرار در یک ظرف تمیز جمع می‌شود. یک نمونه کافی برای نتایج دقیق مورد نیاز است. ادرار برای تجزیه و تحلیل ادرار می‌تواند در هر زمان جمع آوری شود. در بعضی موارد، ممکن است اولین نمونه صبحگاهی درخواست شود زیرا غلظت بیشتری دارد و احتمال تشخیص ناهنجاری‌ها بیشتر است.
آنالیز ادرار مجموعه آزمایش‌های غربالگری است که می‌تواند برخی بیماری‌های شایع را تشخیص دهد. این آزمایش ممکن است برای غربالگری و یا کمک به تشخیص شرایطی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، اختلالات کلیوی، مشکلات کبدی، دیابت یا سایر بیماری‌های متابولیکی به کار برده شود.
تجزیه و تحلیل ادرار شامل چندین معاینه شیمیایی، میکروسکوپی و بینایی است که برای تشخیص سلول‌ها ، قطعات سلول و موادی مانند بلورها در ادرار همراه با شرایط مختلف ذکر شده در بالا استفاده می‌شود. این می‌تواند ناهنجاری‌هایی را که ممکن است نیاز به بررسی پیگیری و آزمایش اضافی داشته باشد، تشخیص دهد. اغلب اوقات، قبل از اینکه افراد از وجود مشکلی در این زمینه آگاه شوند، موادی مانند پروتئین یا گلوکز در ادرار ظاهر می‌شوند. در افرادی که بیماری‌یا بیماری‌هایی مانند بیماری کلیوی یا دیابت تشخیص داده شده‌اند، ممکن است از آنالیز ادرار همراه با آزمایش‌های دیگر مانند آلبومین ادرار برای پیگیری درمان استفاده شود.
ممکن است گاهی اوقات تجویز ادرار انجام شود که فردی معاینه روتین را انجام دهد، در بیمارستان بستری شود، یا تحت عمل جراحی قرار بگیرد، یا وقتی خانمی بارداری معاینه می‌شود. تجزیه و تحلیل ادرار هنگامی انجام می‌شود که فردی به پزشک متخصص مراجعه کند که از علائم عفونت دستگاه ادراری یا سایر مشکلات سیستم ادراری مانند بیماری کلیوی شکایت دارد. برخی از علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد شکم
کمردرد
ادرار دردناک یا مکرر
خون در ادرار
هنگام نظارت بر برخی شرایط در طول زمان، آزمایش ممکن است در فواصل منظم نیز انجام شود.
نتایج تجزیه و تحلیل آزمایش ادرار می‌تواند تفسیرهای بسیاری داشته باشد. یافته‌های غیر عادی هشدار دهنده این است که ممکن است مشکلی وجود داشته باشد و باید بیشتر ارزیابی شود. یک پزشک مراقبت‌های بهداشتی باید نتایج تجزیه ادرار را با علائم و یافته‌های بالینی فرد مرتبط کند و علل یافته‌های غیر طبیعی را با سایر آزمایشات هدفمند، مانند یک پانل متابولیک جامع (CMP) ، شمارش کامل خون (CBC) ، پانل کلیه، پانل کبد یا کشت ادرار (برای عفونت دستگاه ادراری) جستجو کند.
به طور کلی، هرچه غلظت ماده غیر معمولی، مانند مقدار زیادی گلوکز، پروتئین یا گلبول‌های قرمز خون افزایش یابد، احتمال وجود مشکلی که باید رفع شود بیشتر است. با این حال، نتایج به طور دقیق به پزشک مراقبت بهداشتی نمی‌گویند که علت این یافته چیست یا اینکه این یک بیماری موقتی یا مزمن است.
آنالیز طبیعی ادرار تضمین نمی‌کند که بیماری وجود داشته باشد. برخی از افراد مقادیر زیاد ماده‌ای را در اوایل روند بیماری ترشح نمی‌کنند و برخی دیگر آنها را به صورت پراکنده در طول روز آزاد می‌کنند، به این معنی که ممکن است توسط یک نمونه ادرار از دست بروند. در ادرار بسیار رقیق، مقادیر کمی از مواد شیمیایی ممکن است غیرقابل شناسایی باشد.
فاکتورهای زیادی وجود دارد که می‌تواند آزمایشاتی را تشکیل دهد که شامل تجزیه و تحلیل ادرار هستند. در صورت دستورالعمل انجام این کار، مهم است که برای یک نمونه “صید پاک”، از دستورالعمل‌ها به دقت پیروی کنید. تاریخچه کاملی را به پزشک خود ارائه دهید، از جمله داروهای تجویز شده یا بدون نسخه پزشک یا مکمل‌هایی که ممکن است مصرف کنید. اگر زن هستید، حتماً به پزشك خود اطلاع دهید كه قاعدگی دارید یا خیر.
