سیاتیک چیست؟ 5 راهکار برای کاهش سریع درد سیاتیک در خانه

درد سیاتیک دردی است که در امتداد عصبی به همین نام احساس می‌شود. این عصب از قسمت تحتانی کمر شروع می‌شود و از طریق لگن به پاها می‌رسد.

درد اغلب به دلیل آسیب‌دیدگی عصب یا تحریک آن ایجاد می‌شود و گاهی اوقات می‌تواند با علائم دیگری مثل بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن همراه باشد.

در بعضی موارد درد سیاتیک شدید است، اما در بیشتر بیماران با درمان در عرض چند هفته برطرف می‌شود.

در این مقاله از ایده آل مگ درباره درد سیاتیک و علل بروز آن صحبت می‌کنیم و بهترین راه‌های درمان این بیماری را توضیح می‌دهیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

سیاتیک چیست؟

سیاتیک طولانی‌ترین و ضخیم‌ترین عصب بدن و یکی از مهم‌ترین آن‌ها است. این عصب که عرض آن به دو سانتی‌متر می‌رسد، علیرغم نامش یک عصب منفرد نیست، بلکه از چند عصب تشکیل شده که از نخاع بیرون می‌آیند.

شما دو عصب سیاتیک دارید که هر کدام از آن‌ها در یک طرف بدن قرار دارند.

هر عصب از لگن و باسن عبور می‌کند و به سمت پا می‌رود تا زمانی که دقیقا به زیر زانوی شما برسد؛ سپس در آنجا به اعصاب دیگری تقسیم می‌شود که به قسمت‌های پایین‌تر بدن از جمله ساق پا، پا و انگشت‌ها می‌روند.

علائم درد سیاتیک

عصب سیاتیک روی حرکات و حواس پاها تاثیر دارد و به همین دلیل، تحریک آن باعث درد می‌شود.

درد سیاتیک به دلیل فشار روی اعصاب آسیب دیده ایجاد می‌شود و می‌تواند تقریبا در هر نقطه‌ای از مسیر عصبی احساس شود، به خصوص از قسمت پایین کمر تا باسن، پشت ران و ساق پا.

شدت درد از خفیف تا شدید متغیر است و حتی گاهی اوقات ممکن است مانند یک لرزش یا شوک الکتریکی احساس شود.

این درد هنگام سرفه، عطسه یا نشستن طولانی‌مدت بدتر می‌شود و معمولا فقط یک طرف بدن را درگیر می‌کند.

در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است بی‌حسی و گزگز پا یا ضعف عضلانی را هم تجربه کنید.

این احتمال وجود دارد که در یک قسمت از پا احساس درد داشته باشید، در حالی که در قسمت دیگر با مشکل بی‌حسی مواجه شوید.

در موارد بسیار شدید ممکن است سیگنال‌های کنترل‌کننده مثانه و روده مختل شوند که این مشکل به بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع منجر می‌شود.

درد سیاتیک چقدر طول می‌کشد؟

درد اغلب بیش از 6 هفته طول نمی‌کشد. در مواردی که درد برای مدت طولانی ادامه دارد، احتمالا پزشک جراحی را توصیه کند. 

سیاتیک چه فرقی با کمر درد دارد؟

سیاتیک و کمر درد به دلایل متفاوتی ایجاد می شوند و نواحی متفاوتی را در بر میگیرند.

 کمردرد ممکن است ناشی از مشکلات مهره‌های فقرات یا عضلات، لیگامانت‌ها، دیسک‌ها و بافت‌های اطراف کمر باشد. اما درد سیاتیک به دردی اشاره دارد که از فشار یا تضییع عصب سیاتیک (عصبی که از کمر به پای پایین انتهایی بدن می‌رسد) ناشی می شود.

درد سیاتیک از پشت کمر شروع می‌شود و به پایین پا امتداد می‌یابد و ممکن است با علائم دیگر مانند احساس سوزش، ضعف عضلات پا و کاهش حساسیت در پاها همراه باشد؛ اما درد ناشی از کمردرد معمولا به ناحیه کمر محدود می‌شود.

بیشتر بخوانید: علائم دیسک کمر به همراه علت ایجاد و راه های تشخیص

علت درد سیاتیک

سیاتیک هنگامی رخ می‌دهد که عصب سیاتیک توسط دیسک فتق در ستون فقرات یا با رشد بیش از حد استخوان (چرخش استخوان) روی مهره‌ها متوقف شود. عصب به ندرت می‌تواند با تومور فشرده شود یا در اثر بیماری مانند دیابت، آسیب ببیند.

سیاتیک علائم شایع چندین بیماری مختلف پزشکی است. با این حال، حدود 90 درصد موارد ناشی از دیسک فتق (لغزش) است. ستون فقرات از سه قسمت تشکیل شده است:

• مهره‌ها (استخوان‌های فردی در ستون فقرات که از اعصاب زیرین محافظت می‌کند)
• اعصاب
• دیسک

دیسک‌ها از غضروف ساخته شده‌اند، که یک ماده محکم و مقاوم است. غضروف به عنوان کوسن بین هر مهره عمل می‌کند و باعث می‌شود ستون فقرات انعطاف‌پذیر باشد. دیسک فتق هنگامی ایجاد می‌شود که دیسک از جای خود خارج شود و به عصب سیاتیک فشار وارد کند.

سایر علل سیاتیک شامل موارد زیر است:

• تنگی کانال نخاعی. تنگ شدن نخاع در قسمت تحتانی کمر.
• اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) . شرایطی که یک دیسک بیش از مهره‌های زیر آن به جلو می‌چرخد.
• تومور یا کیست درون ستون فقرات. این ممکن است ریشه عصب سیاتیک را فشرده کند.
• عفونت. در نهایت بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارد.
• سندرم Cauda equina . یک بیماری نادر اما جدی است که بر روی اعصاب در قسمت تحتانی نخاع تأثیر می‌گذارد. نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
• بیماری دژنراتیو دیسک
• آرتروز
• بارداری
• علل دیگر. به عنوان مثال ، آسیب در ستون فقرات.

در بسیاری از موارد، برای سیاتیک هیچ دلیل مشخص و معینی وجود ندارد.

عوامل خطر ابتلا به سیاتیک

از آنجا که درد سیاتیک دلایل متنوعی دارد، عوامل زیادی می‌توانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• آسیب‌دیدگی یا سابقه ابتلا به آن: آسیب‌دیدگی ستون فقرات یا کمر با افزایش خطر ابتلا به درد سیاتیک همراه است.
• افزایش سن: با بالا رفتن سن به تدریج ستون فقرات دچار فرسودگی می‌شود که این می‌تواند اعصاب را تحت فشار قرار دهد یا به فتق دیسک و سایر شرایطی منجر شود که در بروز درد سیاتیک نقش دارند. بیماری‌های مرتبط با سن مانند آرتروز هم ممکن است موثر باشند.
• ابتلا به اضافه وزن یا چاقی: ستون فقرات شما مانند یک جرثقیل ساختمانی است که عضلات کمر بدن شما را صاف نگه می‌دارند. هر چقدر وزن بیشتری داشته باشید، عضلات کمر باید کار بیشتری انجام دهند که این می‌تواند به کشیدگی کمر، درد و سایر مشکلات منجر شود.
• ضعف عضلات: عضلات شکم شما بسیار مهم هستند، چون به تقویت عضلات پایین کمر کمک می‌کنند.
• شغل شما: مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن زیاد یا کار در موقعیت‌های نامناسب دارند ممکن است خطر ابتلا به مشکلات کمر را افزایش دهند. البته مشاغلی که مستلزم نشستن طولانی‌مدت هستند هم می‌توانند به این مشکلات منجر شوند.
• عدم استفاده از پوسچر و فرم مناسب هنگام تمرین با دمبل: حتی اگر از نظر جسمی متناسب و فعال باشید، نداشتن پوسچر مناسب در طول وزنه‌برداری، تمرینات قدرتی یا فعالیت‌های مشابه می‌تواند شما را مستعد ابتلا به درد سیاتیک کند. به هم‌ترازی اعضای بدن در کنار یکدیگر یا حالت بدن هنگام ایستادن و نشستن پوسچر می‌گویند.
• ابتلا به دیابت نوع 2: دیابت خطر نوروپاتی محیطی را افزایش می‌دهد. نوروپاتی محیطی به اعصاب شما از جمله سیاتیک آسیب می‌رساند.
• سبک زندگی کم تحرک: نشستن برای مدت طولانی و نداشتن فعالیت بدنی کافی می‌تواند خطر ابتلا به درد سیاتیک را افزایش دهد.
• استفاده از سیگار: نیکوتین روی گردش خون تاثیر دارد و خطر درد مزمن را افزایش می‌دهد. این عارضه شامل مشکلاتی مانند درد سیاتیک هم می‌شود.
• علل ناشناخته: در بسیاری از موارد، پزشکان نمی‌توانند علت درد سیاتیک را تشخیص دهند.

درمان خانگی درد سیاتیک

تا حد امکان به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهید. دراز کشیدن در رختخواب یا اجتناب از فعالیت بدنی برای مدت طولانی می‌تواند وضعیت شما را بدتر کند. علاوه بر این، می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:

1. سرما درمانی

کمپرس سرد به کاهش درد و تورم در چند روز اول شروع بیماری کمک می‌کند. یک کیسه یخ یا یک بسته سبزی یخ‌زده را داخل حوله بپیچید و چند بار در روز به مدت 20 دقیقه روی ناحیه دردناک قرار دهید.

2. گرما درمانی

پس از دو تا سه روز، پد حرارتی یا کیسه آب گرم را روی ناحیه آسیب‌دیده بگذارید. این کار به شل شدن عضلات کمر کمک می‌کند. اگر همچنان درد دارید، می‌توانید به طور متناوب از کیسه یخ و پد حرارتی استفاده کنید.

3. حرکات کششی

تمرینات کششی کمر ممکن است تسکین‌دهنده باشند. سعی کنید هر حرکت را حداقل به مدت 30 ثانیه نگه دارید. از تکان خوردن، پریدن یا چرخش در طول کشش خودداری کنید.

قبل از شروع حرکات کششی، ابتدا با پزشک مشورت کنید؛ همچنین برای یادگیری نحوه صحیح انجام این حرکات می‌توانید از یک فیزیوتراپیست یا مربی آموزش‌دیده کمک بگیرید.

4. مسکن‌های بدون نسخه

گاهی اوقات داروهای مسکن مثل ایبوپروفن و ناپروکسن برای تسکین درد، تورم و التهاب مفید هستند. قبل از مصرف، بروشور دارو را با دقت بخوانید و از آن دقیقا طبق دستورالعمل ذکر شده استفاده کنید.

از مصرف بیش از حد آسپرین برای کاهش درد خودداری کنید، چون ممکن است به عوارضی مانند زخم و خونریزی معده منجر شود.

5. داروهای موضعی

استفاده از ژل‌ها و کرم‌های موضعی یک راهکار محبوب برای کاهش درد است. این محصولات هیچ تاثیری روی خود عصب سیاتیک ندارند و نمی‌توانند درد را برای مدت طولانی از بین ببرند، اما امتحان کردن آن‌ها در کنار سایر راهکارهای درمانی توصیه می‌شود.

شما می‌توانید این فرآورده‌های طبیعی را که معمولا حاوی گیاهان و روغن‌های مختلف هستند، بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کنید.

6.درمان گیاهی 

یکی دیگر از روش های تسکین درد سیاتیک استفاده از داروهای گیاهی است. بعضی از این گیاهان دارویی عبارتند از :

• زردچوبه
• گل همیشه بهار کوهی
• سیر
• گیاه راعی (گیاه سنت جونز ورت)
• سیاه دانه
• زنجبیل
• ناخنک 
• زغال اخته

توجه داشته باشید که هر درمان گیاهی ممکن است در هر فرد به طور متفاوت عمل کند. علاوه بر این، گیاهان دارویی ممکن است با داروهای شیمیایی تعارضاتی داشته باشند، بنابراین بهتر است با پزشک خود در مورد همخوانی و اثرات جانبی ممکن مشورت کنید.

درمان و تسکین درد سیاتیک با ورزش

هر چقدر سبک زندگی فعال‌تری داشته باشید، اندورفین بیشتری در بدن ترشح می‌شود. اندورفین‌ها مسکن‌هایی هستند که توسط بدن ساخته می‌شوند.

در ابتدا به فعالیت‌های کم‌فشار (Low impact) مانند شنا و دوچرخه ثابت بپردازید؛ سپس هنگامی که درد کاهش و استقامت شما بهبود یافت، یک برنامه ورزشی شامل ایروبیک و تمرینات قدرتی را شروع کنید تا خطر ابتلا به مشکلات کمر در آینده کمتر شود.

درمان درد سیاتیک با راهکارهای پزشکی

برای دردی که شدید است یا با خودمراقبتی و راهکارهای خانگی بهبود نمی‌یابد، درمان‌های زیر کمک‌کننده هستند:

داروها

داروهایی که توسط پزشک برای درمان درد سیاتیک تجویز می‌شوند عبارتند از:

• داروهای ضدالتهاب
• شل‌کننده‌های عضلانی
• کورتیکواستروئیدها
• داروهای ضدافسردگی
• داروهای ضدتشنج
• اپیوئیدها

تزریق استروئید

در بعضی موارد، تزریق کورتیکواستروئید در اطراف ریشه عصب به کاهش درد کمک می‌کند. معمولا یک بار تزریق کورتیکواستروئید برای تسکین درد کافی است، با این حال در طول یک سال می‌توان این دارو را حداکثر سه بار تزریق کرد.

فیزیوتراپی

به محض بهبود درد، پزشک می‌تواند یک برنامه مناسب برای جلوگیری از آسیب‌های بعدی طراحی کند.

این برنامه معمولا شامل تمریناتی است که به اصلاح پوسچر بدن، تقویت عضلات مرکزی و بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کند و با کاهش فشار روی عصب، درد سیاتیک را تسکین می‌دهد.

جراحی

هنگامی که درد شدید است، احتمالا جراحی بهترین گزینه درمانی محسوب می‌شود.

پزشکان معمولا این روش را توصیه نمی‌کنند، مگر اینکه بیماری به ضعف شدید و بی‌اختیاری مدفوع یا ادرار منجر شود یا زندگی روزمره شما را مختل کند؛ همچنین اگر علائم شما پس از 6 تا هشت هفته درمان برطرف نشود، ممکن است به جراحی نیاز پیدا کنید.

معمولا جراحی برای تسکین درد سیاتیک به یکی از دو روش زیر انجام می‌شود:

• دیسککتومی (Diskectomy): در این روش، جراح قطعات یا بخش‌های کوچکی از دیسک را که روی عصب فشار می‌آورند، از بدن خارج می‌کند.
• لامینکتومی (Laminectomy): هر مهره دارای یک قسمت خلفی به نام لامینا است. لامینکتومی شامل برداشتن بخشی از لامینا است که به اعصاب نخاعی فشار می‌آورد.

پیشگیری از درد سیاتیک

همیشه نمی‌توان از درد سیاتیک جلوگیری کرد؛ با این حال، رعایت نکات زیر احتمال بروز این مشکل را کاهش می‌دهد:

• به طور منظم ورزش کنید. ورزش می‌تواند شامل فعالیت‌های مختلف باشد، از حرکات کششی گرفته تا تمرینات قدرتی. تقویت عضلات مرکزی می‌تواند پوسچر بدن را بهبود بخشد و کمردرد را کاهش دهد، در حالی که ورزش‌های هوازی به کاهش وزن کمک می‌کنند.
• پوسچر بدن را خوب حفظ کنید. در هنگام نشستن، ایستادن یا بلند کردن اشیاء مراقب پوسچر بدن خود باشید. (به هم‌ترازی اعضای بدن در کنار یکدیگر یا حالت بدن هنگام ایستادن و نشستن پوسچر می‌گویند.)
• از بدن خود به درستی استفاده کنید. وقتی برای مدت طولانی می‌ایستید، هر از گاهی یکی از پاهایتان را روی چهارپایه یا جعبه کوچک استراحت دهید. هنگام بلند کردن اجسام سنگین، این کار را با احتیاط انجام دهید و بار را نزدیک بدن خود نگه دارید. البته بهترین کار این است که در صورت امکان از دیگران برای بلند کردن اجسام کمک بگیرید.
• سیگار را ترک کنید. نیکوتین خون‌رسانی به استخوان‌های شما را کاهش می‌دهد که این می‌تواند ستون فقرات و اجزای مختلف آن را ضعیف کند.
• در صورت لزوم وزن خود را کاهش دهید. پزشک می‌تواند شما را در مورد نحوه غذا خوردن و فعالیت بدنی راهنمایی کند.
• از خود در برابر زمین خوردن محافظت کنید. کفش‌های مناسب بپوشید، وسایل اضافی را از داخل راه‌پله و مسیرهای رفت و آمد بردارید و مطمئن شوید که اتاق‌ها به اندازه کافی روشن هستند. استفاده از دستگیره کمکی داخل حمام، سرویس بهداشتی و راه‌پله‌ هم می‌تواند از زمین خوردن جلوگیری کند.

بیشتر بخوانید: گزگز کردن دست و پا از چیست؟

برای درمان درد سیاتیک به چه دکتری مراجعه کنیم؟

اگر راهکارهای خانگی، علائم شما را کاهش ندادند یا درد به تدریج شدیدتر شد، به پزشک مراجعه کنید؛ همچنین در صورت مشاهده علائم زیر فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید:

• درد ناگهانی و شدید در ناحیه کمر یا پا و بی‌حسی یا ضعف عضلانی در ساق پا
• درد پس از یک آسیب‌دیدگی شدید، برای مثال تصادف رانندگی
• مشکل در کنترل روده یا مثانه

در بیشتر موارد، این بیماری توسط متخصص ارتوپدی درمان می‌شود؛ اما گاهی اوقات ممکن است دکتر ارتوپد شما را به سایر متخصصان ارجاع دهد.

کلام پایانی

درد سیاتیک ممکن است زندگی شما را مختل کند، اما کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به بهبودی خود انجام دهید. موارد خفیف اغلب با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند، اما علائم شدید به درمان تخصصی نیاز دارند. خوشبختانه، با درمان مناسب می‌توانید این بیماری دردناک را پشت سر بگذارید و زندگی خود را به شرایط عادی برگردانید.

سوالات متداول