مانه و سملقان | شهری زیبا با جاذبه های گردشگری فراوان
مانه و سملقان یکی از شهرستان‌های استان خراسان شمالی است که دارای جاذبه‌ها و چشم اندازهای فراوان گردشگری می‌باشد.
این شهرستان با بجنورد از شمال و شمال شرق، با جاجرم در جنوب، با گرمه از جنوب غربی و با شهرستان های مراوه تپه و کلاله در غرب هم مرز است. مانه و سملقان تا بجنورد مرکز استان خراسان شمالی 40 کیلومتر و مشهد مقدس 280 کیلومتر فاصله دارد.
مانه و سملقان از جاذبه‌های گردشگری و طبیعی زیادی برخوردار است و سالانه میزبان شمار زیادی از گردشگران می‌باشد. این شهرستان به دو بخش کوهستانی و دشت تقسیم می‌شود.
بخش کوهستانی شامل ارتفاعات قورخود، حسن بگ قوالی و یامان داغی و در بخش شمالی ارتفاعات بزداغی و خرتوت است. در این قسمت رود اترک از بخش مانه در شمال این شهرستان می‌گذرد که چشم اندازهای بسیار زیبایی را در این منطقه خلق کرده است. عبور این رودخانه از شهرستان مانه و سملقان، مزیت‌های مختلفی برای این سرزمین داشته است. منابع آب دائمی و خاک حاصلخیز این شهرستان باعث شده که مناطق عمده کشاورزی در این شهر شکل بگیرند.
این آب فراوان باعث شده تا شیرین دره و به ویژه روستای محمدآباد، حصه گاه و چند روستای دیگر از دیرباز کانون شالیکاری و کشت برنج شوند، هر چند در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی، کشت برنج فقط در استان‌های شمالی کشور جریان دارد.
قدمت شهرستان مانه و سملقان
آثار تاریخی فراوانی از دوره‌های مختلف در این شهرستان وجود دارند. مانه و سملقان در ادوار مختلف به دلیل برخورداری از آب و هوای مساعد و منابع سرشار طبیعی همواره مورد توجه بوده است. این آب و هوا و منابع فراوان طبیعی باعث شد که این شهرستان از دیرباز محل تجمع جوامع انسانی و شکل گیری فرهنگ و تمدن‌های درخشان باشد. آثار تاریخی دوره‌های پیش از تاریخ تا دوره معاصر گویای استقرار مداوم بشر دراین خطه بوده است.
براساس اسناد تاریخی، بخش هایی از منطقه مانه و سملقان در حدود هشت هزارسال پیش مسکونی شده که آثار آن در “تپه قلعه خان” در دشت سملقان دیده می شود. این منطقه در دوره هخامنشی به عنوان بخشی از ساتراپی و ولایت پارت محسوب می‌شده و در دوران اشکانی و ساسانی، بیشتر مورد توجه بوده است. یکی از آثار تاریخی این منطقه آتشکده اسپاخو متعلق به دوره ساسانی می‌باشد. محوطه باستانی ریوی در عصر هخامنشی و اشکانی، از دیگر آثار این دوره‌های تاریخی مانه و سملقان است.
آتشکده اسپاخو
این اثر در 61 کیلومتری جنوب شهر آشخانه مرکز شهرستان مانه و سملقان و در روستای اسپاخو واقع شده است. این روستا از روستاهای تاریخی این شهر است. تاکنون 14 اثر و محوطه تاریخی شامل آتشکده اسپاخو، قلعه شهر سوخته، معدن تاریخی، ساختارهای آرامگاهی، قلعه ساسانی، محوطه باستانی اسپاخو، حمام، راه قدیمی، محوطه ساسانی، رشته قنات قدیمی، محوطه اسلامی و محوطه چشمه علی اصغر در روستای اسپاخو شناسایی شده‌اند. شاخص ترین اثر این مجموعه، آتشکده اسپاخو است که بر روی تپه ای نسبتا بلند در جنوب روستای امروزی اسپاخو قرار گرفته است. این بنا از دو فضای مستقل مربع شکل زیر گنبد و فضای مستطیل شکل ایوان تشکیل شده است.
منطقه نمونه گردشگری درکش
منطقه نمونه و روستای هدف گردشگری درکش از جمله جاذبه‌های گردشگری شهرستان مانه و سملقان محسوب می‌شود. این روستا در دهستان آلمه از توابع بخش سملقان شهرستان مانه و سملقان و در فاصله 30 کیلومتری جنوب غربی شهر آشخانه قرار دارد. روستای درکش دارای آب و هوای معتدل است که این ویژگی بر جذابیت‌های گردشگری این منطقه افزوده است. این روستا دارای طبیعتی جنگلی و کوهستانی و نیز چشمه سارهای بسیار است.
وجود جنگل بلوط یکی از ویژگی‌های این منطقه است که به عنوان تنها جنگل بلوط در شرق کشور محسوب می‌شود. در کوهسارها و دره‌های این روستا باغات میوه، انواع گیاهان دارویی و گونه‌های مختلف جانوری دیده می‌شوند. درآمد مردم این روستا از راه کشاورزی است و از تولیدات محلی این روستا می‌توان گردو، بادام، انواع محصولات باغی شامل گیلاس، گلابی و عسل نام برد.
منطقه گردشگری یامان داغی
این منطقه گردشگری با آب و هوای معتدل در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد. شرایط اقلیمی این منطقه در تابستان باعث شده که خیلی از گردشگران برای گردشگری و سفر به این مکان ترغیب شوند. آب و هوای منطقه گردشگری یامان داغی در زمستان سرد می‌باشد و به خاطر همین هوای سرد، گردشگران کمتری در این فصل به منطقه گردشگری یامان داغی سفر می‌کنند. در این منطقه نمونه گردشگری، جاذبه‌های دیگر گردشگری مانند جنگل‌های هیرکانی، قله قوالی، یامان داغی، چشمه سارها، دره‌ها و مناطق ییلاقی گولک، نر گزلی، کشگربه و ترناولی وجود دارند. دره های سرسبز و انبوه ناله خونی، خالدارو زو، چشمه های گولک، چشمه بید و رودخانه کندر از دیگر جاذبه‌های گردشگری این منطقه محسوب می‌شوند.
منطقه نمونه گردشگری قرخود
این منطقه نمونه مشتمل بر جنگل‌ها، ارتفاعات و پوشش گیاهی منتهی به پارک ملی گلستان است. روستای کاستان متعلق به دوران صفویه (تنها روستای منطقه نمونه) است و قدمت تقریبی 220 ساله دارد. این روستا دارای جاذبه‌های گردشگری زیادی است که مهم‌ترین این جاذبه‌ها را می‌توان به قله قورخود با ارتفاع 2950 متر، پوشش جنگلی متراکم و انبوه، دره زوی جنان، چشمه زوی جنان، آبشار کزوی جنان، غارهای طبیعی به نام دو دهنه و منطقه حفاظت شده قور خود اشاره کرد. تنوع وحوش و زیستگاه خرس قهوه‌ای بر زیبایی‌ها و دیدنی این منطقه افزوده است.
منطقه نمونه گردشگری کشانک
این منطقه در فاصله 11 کیلومتری جنوب غربی آشخانه واقع شده است. چشمه‌های علی جمعه، علی دری، سالان، مسافر، ترناولی، کانی موسو، ساخ چشمه و قاریاق ده از جمله جاذبه‌های طبیعی این منطقه نمونه به شمار می‌روند. در این منطقه همچنین ارتفاعات سرسبز مانند کورکن، تیغ بل، ترناولی وترنو وسرم با ارتفاع 1844 متر در جنوب روستا قرار دارد که بر زیبایی این محیط افزوده است. امام زاده گلزار از مکان‌های دیگر این منطقه است که سالانه میزبان تعداد زیادی از مسافران و گردشگران می‌باشد.
منطقه نمونه گردشگری شیرآباد
در این منطقه گردشگری گونه‌های مختلف حیات وحش زندگی می‌کنند. پلنگ، خرس، گرگ، روباه، خوک و انواع پرندگان شکاری از وحوش این منطقه می‌باشند. منطقه نمونه گردشگری شیرآباد همچنین دارای چشمه آخورک، آبشار رودخانه و آب بند شیرآباد نیز می‌باشند. ارتفاعات اطراف منطقه و دره زو با دیواره‌های سنگی عمودی از ظرفیت‌های کوه نوردی و صخره نوردی این منطقه محسوب می‌شود. روستای زو علیا و آبشار بیار از جاذبه‌های دیگر گردشگری این منطقه است.
