علائم کم کاری تیروئید در زنان چیست؟ + روش های درمان

میزان شیوع کم کاری تیروئید در زنان روز به روز در حال افزایش است. این بیماری تاثیر مستقیمی بر چرخه تخمک‌گذاری و میزان باروری زنان دارد. از این رو اگر درمان نشود باعث نازایی می‌شود. یکی از راهکارها برای درمان به موقع بیماری شناخت علائم کم کاری تیروئید در زنان است.

با شناخت این علائم، می‌توان در مراحل اولیه به وجود بیماری شک و به پزشک مراجعه نمود. افرادی که در مراحل اولیه بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند به دوزهای کمتری از دارو نیاز دارند.

با استفاده از داروهای تجویز شده، علائم به مرور زمان بهبود می‌یابد و تخمک‌گذاری و چرخه قاعدگی به حالت طبیعی برمی‌گردد.

در ادامه مقالات معرفی علائم بیماری‌ها در ایده آل مگ در این مطلب به سراغ بررسی علائم تیروئید کم کار در زنان رفته‌ایم و همراه با معرفی علائم، به بررسی روش‌های درمانی نیز پرداخته‌ایم.

چرا تیروئید کم کار می‌شود؟‌

تیروئید یکی از غده‌های درون ‌ریز بدن است که در جلوی گردن و زیر حنجره قرار دارد. این غده، سه هورمون T3، T4 و کلسی‌تونین را در خون ترشح می‌کند. دو هورمون T3 و T4 نقش اساسی در متابولیسم بدن دارند و باعث تنظیم دمای بدن، عملکرد صحیح قلب و ضربان آن می‌شوند. عملکرد غده تیروئید توسط هورمون TSH هیپوفیز کنترل می‌شود. هیپوفیز، غده‌ای کوچک در زیر مغز است.

هنگامی که میزان ترشح هورمون‌های تیروئیدی کاهش می‌یابد، فرد دچار کم کاری تیروئید یا Hypothyroidism می‌شود. دلایلی مختفی برای کم کار شدن تیروئید وجود دارد. اولین و مهمترین دلیل ابتلا به این بیماری، ژنتیک است. افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به کم کاری تیروئید دارند، بیشتر دچار این مشکل می‌شوند.

از دلایل دیگر برای ابتلای افراد به کم کاری تیروئید باید به موارد زیر اشاره نمود:

بیماری خودایمنی: یکی از دلایل شایع کم کاری تیروئید بیماری خودایمنی است. در این بیماری سلول‌های سیستم ایمنی که وظیفه مبارزه با عفونت‌ها و عوامل خارجی را دارند، به اشتباه به سلول‌های غده تیروئید حمله می‌کنند و آن‌ها را از بین می‌برند. این موضوع باعث کاهش میزان هورمون‌های تیروئید می‌شود.

تیروئیدیت هاشیموتو و تیروئیدیت آئروفیک از جمله شایع‌ترین انواع این بیماری هستند.

جراحی غده تیروئید: در برخی افرادی به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی مثل سرطان، پرکاری فوق حاد تیروئید، وجود نودول‌های سمی در تیروئید و بیماری خود ایمنی گریوز (نوعی بیماری خود ایمنی که باعث تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئید می‌شود)، تمام یا بخشی از غده تیروئید به وسیله عمل جراحی خارج می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که فرد با فقدان یا کمبود هورمون‌های تیروئید روبرو شود.

پرتودرمانی: افراد مبتلا به بیماری گریوز، سرطان و ندول‌های سمی تیروئید که تحت درمان با ید رادیواکتیو قرار گرفته‌اند، ممکن است دچار تیروئید کم‌کار شوند.

کم کار تیروئید مادرزادی: یک اختلال مادرزادی است که تیروئید نوزاد از بدو تولد مقدار بهینه هورمون‌ها را تولید نمی‌کند.

تیروئیدیت: این بیماری عموما به دلیل ابتلا به یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. در این بیماری ابتدا ویروس باعث تخلیه حجم زیادی از هورمون‌های تیروئیدی به داخل خون می‌شود و موقتا فرد علائم پرکاری تیروئید را نشان می‌دهد اما پس از مدتی تولید آنزیم‌ها کاهش می یابد و فرد دچار کمبود هورمون‌های T3 و T4 می‌شود.

داروها: مصرف مداوم برخی داروها به خصوص داروهایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند، می‌تواند باعث کم کاری تیروئید شود. از جمله این داروها باید به آمیودارون، لیتیوم و اینترفرون آلفا اشاره نمود.

کمبود ید در غذا: هورمون‌های تیروئید در ساختار خون ید دارند. از این رو وجود مقدار مناسب ید در بدن برای تولید این هورمون‌ها ضروری است. ید از مواد غذایی که می‌خوریم تامین می‌شود. هنگامی که مقدار ید دریافتی کاهش می‌یابد، سطح ید بدن کم می‌شود. این موضوع باعث کاهش تولید هورمون‌های T3 و T4 می‌شود.

آسیب به هیپوفیز: همان‌طور که گفته شد هورمون TSH هیپوفیز عملکرد تیروئید را کنترل می‌کند. هنگامی که هیپوفیز در اثر عمل جراحی، پرتودرمانی و تومور آسیب می‌بیند، میزان ترشح TSH کاهش می‌یابد، این موضوع باعث کاهش ترشح هورمون‌های تیروئید می‌شود.

بیماری‌های نادر تیروئید: وجود برخی از بیماری‌های نادر نیز می‌تواند باعث کم‌کاری تیروئید شود. در یکی از این بیماری‌های نادر، آهن در تیروئید رسوب می‌کند و مانع از عملکرد طبیعی آن می‌شود.

چرا زنان به تیروئید کم کار مبتلا می‌شوند؟

این روزها کم کاری تیروئید یکی از بیماری‌های رایج در بین زنان است. Hypothyroidism دومین بیماری شایع غدد درون ریز آن‌ها است.

تغییرات هورمونی دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. بسیاری از زنان ممکن است کم کاری تیروئید در دوران بارداری را تجربه کنند. این مشکل ممکن است با زایمان برطرف یا حادتر شود.

افزایش سن و یائسگی نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. علائم کم کاری تیروئید در زنان مسن، در اکثر مواقع با علائم یائسگی اشتباه گرفته‌ می‌شود.

کم کاری تیروئید در زنان ۳ برابر بیشتر از مردان است

شیوع تیروئید کم کار در زنان ایرانی سه برابر بیشتر از مردان است. عملکرد این غده تاثیر زیادی بر سیستم تولید مثلی زنان دارد و وضعیت قاعدگی، تخمک‌گذاری و باروری آن‌ها تنظیم می‌کند. از این رو علائم کم کاری تیروئید در مردان کمتر مشاهده می شود. 

تیروئید کم کار در زنان ممکن است باعث شود که بلوغ و شروع قاعدگی در دختران به تاخیر بیفتد. همچنین در زنان بالغ این وضعیت باعث به هم خوردن چرخه طبیعی تخمک‌گذاری و سبک یا سنگین شدن خونریزی دوره پریود شود.

ابتلا به تیروئید کم کار تاثیرات منفی زیادی بر سلامت مادر و جنین دارد. این بیماری می تواند باعث سقط جنین، مرده‌زایی و زایمان زودرس شود.

علائم کم کار تیروئید در زنان چیست؟

همان‌طور که گفته شد هورمون‌های تیروئید در تنظیم متابولیسم بدن نقش دارند. با کم شدن مقدار T3 و T4 در بدن، سرعت متابولیسم کاهش می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود که فرد بیمار علائمی را نشان دهد.

این علائم اختصاصی نیستند و ممکن است در زنان مختلف، متفاوت باشد. از جمله مهم‌ترین علائم کم کاری تیروئید در زنان باید به موارد زیر اشاره نمود:

• افسردگی
• خشکی پوست
• کاهش تراکم موها در کف سر
• نازکی موها
• کاهش ضربان قلب
• افزایش وزن
• کاهش حافظه
• یبوست
• ناباروری
• اختلالات جنسی
• عدم تحمل سرما
• اختلالات خواب
• گرفتگی صدا
• بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
• مشکلات مفاصل و عضلات
• کاهش احساسات
• خستگی بی‌دلیل
• قاعدگی نامنظم
• اختلالات خواب
• صورت پف‌کرده

علائم کم کاری تیروئید در زنان باردار

همان‌طور که گفته شد بارداری خود می‌تواند باعث کم کار شدن تیروئید شود. متاسفانه علائم کم کاری تیروئید در زنان باردار در بسیاری موارد با عوارض جانبی بارداری مثل خستگی و افزایش وزن اشتباه گرفته می‌شود.

علائم کم کاری تیروئید در این دوره به آرامی شروع می‌شود و ممکن است بر روی سلامت مادر و جنین تاثیر منفی بگذارند.

از شایع‌ترین علائم تیروئید کم کار در دوران بارداری باید به موارد زیر اشاره نمود:

• خستگی
• لکه‌بینی
• عدم تحمل سرما
• صدای خشن
• تورم دست‌ها
• افزایش وزن
• یبوست
• تغییرات در پوست و مو ( خشکی پوست، ریزش ابروها)
• گزگز دست و پا
• کاهش تعداد ضربان قلب
• گرفتگی عضلات
• مشکل در تمرکز
• چاقی شکمی

علائم پنهان تیروئید کم کار در زنان

کم کاری تیروئید باعث تغییر در وضعیت سوخت و ساز بدن می‌شود. این موضوع می‌تواند باعث تغییراتی در بدن شود که تنها با انجام آزمایش‌های تخصصی قابل تشخیص است.

این علائم معمولا به طور اتفاقی و زمانی که زنان برای مشکل دیگری به پزشک مراجعه کرده‌اند شناسایی می‌شوند. از جمله این موارد:

• هیپوناترمی (کاهش میزان سدیم خون)
• کم خونی ماکروسیتیک (ایجاد گلبو‌های قرمز خون بزرگ و غیرطبیعی)
• هیپرپرولاکتینمی (افزایش میزان هورمون پرولاکتین هیپوفیز که باعث قاعدگی نامنظم و مشکلات پوستی می‌شود)

چگونه کم کاری تیروئید در زنان تشخیص داده می‌شود؟

علائم کم کاری تیروئید در زنان زیاد است و گاهی این علائم با نشانه‌های یائسگی و بارداری اشتباه گرفته ‌می‌شود.

در صورتی که پزشک به کم کاری تیروئید مشکوک شود ابتدا درباره سابقه وجود این بیمار در خانواده سوال می‌کند. او احتمالات رفلکس مچ پای بیمار را بررسی می‌کند و سپس به سراغ معاینه فیزیکی تیروئید می‌رود.

در معاینه فیزیکی، پزشک بزرگ شدن غده تیروئید و وجود ناهمواری در سطح آن را از روی پوست بررسی می‌کند.

در صورتی که این بررسی‌ها کم کار بودن تیروئید را تایید کند پزشک دستور به انجام آزمایش خون می‌دهد.

آزمایش کم کاری تیروئید

کاهش غلظت هورمون‌های تیروئید در خون باعث افزایش تولید هورمون TSH می‌شود. پزشک در اولین مرحله مقدار این هورمون را بررسی می‌کند.

اگر میزان TSH از سطح طبیعی بالاتر باشد، پزشک دستور به انجام آزمایش T4 خواهد داد. (معمولا میزان هورمون T3 معیار خوبی برای وضعیت سلامتی تیروئید نیست چون با وجود برخی بیماری‌ها مقدار آن تغییر می‌کند.)

بعد از تعیین مقدار T4 و TSH علت بیماری تعیین و مراحل درمان طراحی می‌شود؛

• درمان کم کاری تیروئید اولیه: شاخص تعیین این نوع از بیماری TSH بالا و T4 پایین است. این نوع از تیرئید کم کار شایع‌ترین نوع بیماری در زنان است.
• کم کاری تیروئید تحت بالینی: در این وضعیت مقدار TSH بالا ولی T4 مقدار طبیعی دارد. این وضعیت بیشتر مربوط به اختلالات هیپوفیز و هیپوتالاموس است.
• کم کاری تیروئید مرکزی: در این نوع از اختلال تیروئید، مقدار T4 پایین است و TSH می تواند پایین یا سطحی طبیعی داشته باشد.

پزشکان ممکن است برای انتخاب روش درمانی از روش‌های تشخیصی چون سونوگرافی تیروئید و MRI مغز نیز استفاد کنند.

درمان کم کاری غده تیروئید در زنان

زنان مبتلا به تیروئید کم کار باید با استفاده از داروی جایگزین هورمون‌های تیروئید، درمان شوند تا به تدریج علائم آن‌ها فروکش کند. این دارو در اغلب موارد لووتیروکسین است.

نکته مهم در استفاده از لووتیروکسین تعیین دوز مناسب آن است. در صورتی که این دوز اشتباه تجویز شود، نه تنها علائم برطرف نمی‌شود بلکه ممکن است فرد دچار پرکاری تیروئید شود.

از این رو زنان مبتلا به تیروئید کم کار برای درمان و تعیین دوز دارو باید به یک متخصص غدد مراجعه کنند. تعیین دوز دارو به سن زن، شاخص توده بدنی و وجود بیماری‌های دیگر بستگی دارد.

در صورتی که بیمار، مشکلات عروق کرونر داشته باشد، مصرف دارو از دوزهای خیلی کم شروع و به تدریج افزایش می‌یابد تا به سطح بهینه برسد.

درمان زنان باردار مبتلا به تیروئید کم کار با دوزهای بالاتری از لووتیروکسین انجام می‌شود چون نیاز به هورمون‌های تیروئیدی در زمان بارداری بیشتر است.

زنان بارداری که تازه درمان با لووتیروکسین را آغاز کرده‌اند باید هر 4 تا 6 هفته یک‌بار آزمایش تیروئید دهند تا موثر بودن درمان در آن‌ها بررسی شود. معمولا پس از زایمان دوز دارو کم می‌شود.

زنانی که لووتیروکسین مصرف می‌کنند باید درباره علائم پرکاری تیروئید که ممکن است در اثر مصرف بیش از حد دارو ایجاد شود، آگاهی داشته باشند. از جمله مهمترین علائم پرکاری تیروئید در زنان باید به موارد زیر اشاره نمود:

• لرزش بدن
• تعرق
• حساسیت به گرما
• افزایش اشتها
• کاهش وزن خیلی شدید
• افزایش ضربان قلب

درمان گیاهی کم کاری تیروئید

به گفته متخصصان طب سنتی، علائم کم کاری تیروئید و غلبه مزاج سرد به یکدیگر بسیار شبیه است. از این رو آن‌ها راهکارهای درمان مزاج سرد را برای بهبود کم کاری تیروئید توصیه می‌کنند. استفاده از داروهای دارای طبع گرم و معتدل برای این بیماران بسیار مفید است.

روغن گل مغربی یکی از داروهای مفید برای بهبود علائم کم کاری تیروئید در زنان است. این روغن باعث کاهش مشکلات یائسگی چون گرگرفتگی نیز می‌شود.

گچول نوعی صمغ درخت است که باعث تحریک عملکرد غده تیروئید می‌شود. این ماده خاصیت ضدالتهابی قوی دارد و ضدچاقی است.

رژیم غذایی مناسب برای کم کاری تیروئید

افرادی که مشکل تیروئید کم کار دارند باید از رژیم‌های کم کالری استفاده کنند. خوردن گوشت‌های فرآوری شده، شیرینی‌ها، آرد سفید و نوشیدنی‌های کافئین دار برای این افراد مضر است.

متلایان به کم کاری تیروئید باید در رژیم غذایی خود بیشتر از غذاهای دریایی مثل ماهی و میگو استفاده کنند. خوردن ادویه‌هایی مانند زنجبیل، هل، میخک و دارچین به این افراد توصیه می‌شود.

سخن پایانی

وجود هر یک از علائم کم کاری تیروئید در شما به معنای ابتلا به بیماری نیست. در صورت مشاهده علائم قبل از هر چیز به یک پزشک غدد مراجعه کنید و از او بخواهید تا آزمایش‌های تخصصی را انجام دهد.

در صورتی که آزمایشات بیماری شما را تایید کرد، حتما درمان را تحت نظر پزشک شروع کنید. تنها به خوردن قرص لووتیروکسین اکتفا نکنید و به صورت دوره‌ای به پزشک مراجعه کنید تا روند درمان شما توسط او بررسی شود.

اگر درباره علائم کم کاری تیروئید در زنان و روش‌های درمان سوالی دارید می‌توانید آن را از ما بپرسید.

سوالات متداول