با مهم‌ترین و خطرناک‌ترین علائم خونریزی معده بیشتر آشنا شوید

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی در افراد، به خصوص افراد سالمند، ظهور علائم خونریزی معده است. بر اساس آمار منتشر شده توسط انجمن متخصصان معده و روده آمریکا، حدود 4 میلیون نفر دچار زخم معده هستند و از میان هر ده نفر، یک نفر زخم معده را در دوره‌ای از زندگی‌اش تجربه کرده است.

البته خبر خوب این است که زخم معده به ویژه اگر در مراحل اولیه پیشروی بیماری تشخیص داده شود، به راحتی قابل درمان است.

در این مقاله از ایده آل مگ در ابتدا، با نشانه های خونریزی معده و عوامل آن آشنا می‌شویم و در ادامه به درمان‌های خانگی و بایدها و نبایدهای این مشکل گوارشی می‌پردازیم.

خونریزی معده چیست؟

زخم معده زخمی است که در سلول‌های پوششی معده که در واقع اولین قسمت روده باریک به شمار می‌رود، پدید می‌آید. در این وضعیت، لایه‌ ضخیمی که از معده محافظت می‌کند نازک می‌شود و اسید معده با تحریک دیواره معده ایجاد درد و سوزش می‌کند. از زخم معده با عناوینی مانند زخم پپتیک، زخم گوارشی یا زخم دوازدهه هم نام برده می‌شود.

اگرچه تنها یک بیمار از هر ده بیمار مبتلا به زخم معده هیچ علائمی را تجربه نمی‌کند؛ اما به طور معمول اسید معده در اثر تماس با اسید معده، ایجاد درد و سوزش می‌کند. در اثر عدم مراجعه به پزشک و با پیشرفت بیماری، معده دچار خونریزی می‌شود و همین خون با کاهش دادن اثر اسید، درد آرام می‌گیرید.

در این مرحله بیماری پیشرفت کرده است ولی ممکن است با کم شدن درد، به بیمار احساس بهبودی کاذب دست دهد و با کنار گذاشتن پرهیزهای غذایی، روند بیماری را سرعت ببخشد. در اینجا توجه به سایر علائم خونریزی معده، نظیر وجود خون در مدفوع، برای نجات بیمار حیاتی است.

در شرایطی که بیمار دچار خونریزی بدون درد در کنار کم‌خونی می‌شود، ممکن است اشتباهاتی در تشخیص بین این بیماری و دیگر بیماری‌ها با عوارض مشابه رخ دهد. از طرفی ممکن است بیمار با از دست دادن خون، دچار سرگیجه شود، که این سرگیجه نیز ممکن است به اشتباه بر اثر اضطراب، سرگیجه یا خستگی تشخیص داده شود.

در این شرایط و در صورت عدم تشخیص سریع و صحیح، دو احتمال مطرح می‌شود: در صورتی که میزان آسیب‌ به رگ‌های خونی کم باشد، جریان خون به تدریج کند می‌شود و در نهایت از طریق جذب در دستگاه گوارش، دفع می‌شود. اما اگر رگ‌های خونی شدیدا آسیب دیده باشد خونریزی معده متوقف نمی‌شود و خطر مرگ را در پی دارد.

مهم‌ترین علائم خونریزی معده

تا اینجا با خونریزی و زخم معده آشنا شدیم. حالا باید به این سوال جواب بدهیم که خونریزی معده چه علائمی دارد؟ یا به عبارتی از کجا بفهمیم خونریزی معده داریم؟

گاهی زخم معده می‌تواند بدون هیچ علامتی ظاهر شود اما در بسیاری موارد با علائمی همراه است. در این‌جا علائم مختلفی که هر کدام‌ می‌توانند علت خونریزی معده باشد را شرح می‌دهیم.

درد

درد علامت اصلی خونریزی معده محسوب می‌شود. این درد در اطراف معده، سمت چپ و پایین دنده‌ها یا کمی بالاتر حس می‌شود.

از آنجایی که خوردن غذا باعث افزایش ترشحات اسید معده می‌شود، ممکن است فرد بعد از خوردن غذا با درد بیشتری مواجه شود. به همین خاطر، اغلب بیماران مبتلا به خونریزی معده دچار کاهش وزن می‌شوند.

سوء‌هاضمه

یکی دیگر از علائم خونریزی معده که بسیار هم شایع است، سوءهاضمه است که باعث احساس درد و ناراحتی در محدوده‌ی معده می‌شود.

این علامت را نباید با سوزش معده اشتباه گرفت. سوزش معده معمولا به علت ریفلاکس اسید معده به مری ایجاد می‌‌شود و در قسمت بالایی معده و پایین سینه احساس می‌شود. البته واضح است که سوءهاضمه همواره از نشانه‌های خونریزی معده نیست.

حالت تهوع و استفراغ خونی

حالت تهوع و استفراغ، به خصوص اگر با خارج شدن خون همراه شود، در کنار عوامل دیگر، می‌تواند از علایم زخم و خونریزی معده محسوب شود.

در یک حالت دیگر هم ممکن است استفراغ فرد به جای خون حاوی مواد قهوه‌ای رنگ چسبناکی باشد. چنین اتفاقی بسیار خطرناک است و شخص حتما باید توسط پزشک معاینه شود.

دفع خون از طریق مدفوع

وجود خون در مدفوع، بیشتر نشانه‌ای از خونریزی در قسمت‌های تحتانی دستگاه گوارش است. البته در صورت خونریزی شدید در قسمت فوقانی، رویت خون در مدفوع امکان‌پذیر است.

علاوه بر این، مدفوع قیر مانند و بدبو که به آن “ملنا” می‌گویند از وجود خون در دستگاه گوارش در 14 ساعت گذشته خبر می‌دهد.

از دست دادن وزن

یکی از نشانه‌هایی که خود را در آزمایش‌های نخصصی مدفوع نشان می‌دهد، خونریزی مخفیانه دستگاه گوارشی است. از علائم بالینی این وضعیت می‌توان به کم‌خونی مزمن در کنار کاهش وزن بدون دلیل اشاره کرد. احساس ضعف، سرگیجه و بی‌حالی دیگر نشانه‌هایی است که می‌تواند از این گمان را تایید کند.

مهم‌ترین عوامل خونریزی معده کدامند؟

پس از مرور و بررسی اصلی‌ترین علائم خونریزی معده، به سراغ مهم‌ترین عوامل می‌رویم و به صورت تیتروار آن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.

عوامل اصلی خونریزی معده را باید به دو دسته عوامل باکتریایی و مصرف بی‌رویه و بدون دستور پزشک داروهای مسکن و ضدالتهاب تقسیم‌بندی کرد.

• میکروب معده (هلیکوباکتر‌ پیلوری)
• مصرف داروهای ضدالتهاب (NSAIDS)
• مصرف آسپرین یا کلوپیدوگرل
• ایبوپروفن، ناپروکسن‌سدیم و کتوپروفن
• سرطان معده به ویژه در افراد مسن

درمان خانگی خونریزی معده

در مراحل اولیه ظهور نشانه‌های خونریزی معده و در انواع خفیف‌تر می‌توان با مصرف خوراکی‌های طبیعی، به صورت خانگی نسبت به درمان و بهبود آن تا حد زیادی اقدام کرد.

لازم به ذکر است که این موارد تنها در موارد خفیف بیماری کاربرد دارد و صورت ظهور علائم جدی‌تر بیماری، حتما باید به پزشک مراجعه  کرد.

• مصرف پروبیوتیک‌ها از طریق خوردن ماست، غذا‌های تخمیری و مکمل‌های پروبیوتیک
• استفاده از زنجبیل
• خوردن میوه‌های حاوی فلاونوئید مانند: سیب، بلوبری، گیلاس، لیمو و پرتقال
• استفاده از مغز‌های خوراکی
• موز پلانتین
• عسل
• مصرف زردچوبه
• دم کردن بابونه
• سیر
• شیرین‌بیان
• آلوئه ورا

بایدها و نبایدهای بیماران مبتلا به خونریزی معده

از آن‌جا که خونریزی معده یک بیماری گوارشی محسوب می‌شود بیشتر باید‌ها و نبایدهای بیماران مبتلا، شامل توصیه به مصرف یا عدم مصرف مواد خوراکی است.

از طرفی هر بیمار با توجه به شرایط و علائم خود نیاز به رژیم غذایی مخصوصی دارد. ما در اینجا مواردی که مصرف‌شان باعث تحریک معده و وخیم‌تر شدن بیماری می‌شود را به شما معرفی کرده‌ایم.

در صورت مشاهده علائم خونریزی معده یا ابتلا به زخم معده، باید مصرف این خوراکی‌ها را محدود کنید یا کاملا از رژیم غذایی‌تان کنار بگذارید.

نوشیدنی‌‌ها:

نوشابه گازدار و شکلات داغ، شیرکاکائو و شیر پرچرب، چای نعناع یا سوسن عنبر، قهوه بدون کافئین و معمولی، چای سبز و سیاه کافئین‌دار یا بدون کافئین،  مشروبات الکلی، آب پرتقال یا گریپ فروت

ادویه و فلفل:

فلفل سیاه و قرمز، پودر سیر، پودر فلفل

سایر غذاها:

فراورده‌های لبنی پرچرب یا خامه، پنیرهای تند یا طعم‌دار، گوشت‌های چرب و پرادویه مانند سوسیس، سالامی، کالباس و همبرگر، خوراک لوبیای تند و پرادویه،  سیر و پیاز، فرآورده‌های گوجه فرنگی مانند سس گوجه‌فرنگی، آب گوجه‌فرنگی یا رب گوجه‌فرنگی.

برنامه غذایی روزمره یک بیمار مبتلا به خونریزی معده، باید از انواع میوه‌ها، سبزیجات، غلات (نان سبوس‌دار، برشتوک، پاستا و برنج قهوه‌ای) و فراورده‌های لبنی کم چرب یا بدون چربی تشکیل شده باشد و بهتر است گوشت‌های بدون چربی، انواع گوشت سفید (مرغ، بوقلمون و ماهی)، حبوبات، تخم‌مرغ و خشکبار مورد استفاده قرار بگیرد.

میزان چربی‌های ناسالم، شکر و نمک موجود در برنامه غذایی باید به حداقل برسد و با چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و روغن کانولا جایگزین شود.

کلام آخر

اگر متوجه علائم خونریزی معده در بدنتان شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه دقیق علائمی مانند، تغییر عادات دستگاه گوارشی، رنگ مدفوع و احساس درد یا حساسیت و سایر نشانه های خونریزی معده، برای شما درمان مناسب را تجویز می‌کند.

در مدت درمان هم ضمن مصرف دقیق داروها، تا زمان بهبودی از دستورات رژیم غذایی پیروی کنید. سلامت باشید.

سوالات متداول