مترونیدازول: راهنمای کاملی از آنچه باید درباره این دارو بدانید

قرص مترونیدازول جزء دسته‌ای از داروها به نام ضد میکروبی نیترویمیدازول محسوب می‌شود. داروهای ضد میکروبی، غالبا برای درمان عفونت‌ها به کار گرفته می‌شوند. ضد میکروبی‌های نیترویمیدازول، عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها و سایر ارگانیسم‌ها به نام تک یاخته را درمان می‌کنند.

مترونیدازول به اشکال مختلفی وجود دارد. اینها شامل یک قرص خوراکی، یک کپسول خوراکی، یک کرم، ژل و لوسیونی است که روی پوست خود می‌زنید و یک ژل واژینال موجود است. همچنین به عنوان یک داروی تزریقی که توسط یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی قابل تزریق است، ارائه می شود.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به صورت کامل به معرفی مترونیدازول، موارد مصرف آن و عوارض جانبی این دارو بپردازیم. لطفا تا انتها با ما همراه باشید.

مترونیدازول چیست؟

مترونیدازول نوعی آنتی بیوتیک است و برای درمان عفونت‌های ناشی از انواع خاصی از باکتری‌ها و انگل‌های بی‌هوازی (یعنی برای رشد نیازی به اکسیژن ندارند) استفاده می‌شود. مترونیدازول می‌تواند عفونت‌های واژن، معده، کبد، پوست، مفاصل، مغز، نخاع، ریه ها، قلب یا خون را درمان کند.

این دارو همچنین می‌تواند عفونت‌های مقاربتی و برخی از اشکال اسهال را درمان کند. مترونیدازول با ورود به سلول‌های باکتری‌ها یا انگل‌ها و آسیب به DNA آن‌ها عمل می‌کند؛ به طوری که از تکثیر آن‌ها جلوگیری کرده و باعث مرگ آن‌ها می‌شود.

مترونیدازول معمولا از راه خوراکی به صورت قرص، کپسول یا مایع مصرف می‌شود، اما می‌توان آن را به صورت تزریقی یا به صورت کرم یا ژل روی پوست استفاده کرد.

مترونیدازول دارای برخی عوارض جانبی رایج نیز است، مانند حالت تهوع، سردرد، طعم فلزی و ادرار تیره. همچنین می‌تواند باعث مشکلات جدی‌تری مانند آسیب عصبی شود. بنابراین، این نکته بسیار اهمیت دارد که مترونیدازول فقط باید با تجویز پزشک و در طول مدت درمان استفاده شود.

مترونیدازول ممکن است به عنوان بخشی از یک درمان ترکیبی مورد استفاده قرار گیرد. این بدان معناست که ممکن است لازم باشد آن را همراه با داروهای دیگر مصرف کنید.

موارد مصرف مترونیدازول

مترونیدازول دارویی است که متعلق به کلاس آنتی بیوتیک‌ها و آنتی پروتوزول‌ها است. برای درمان انواع مختلف عفونت های ناشی از باکتری‌ها یا انگل‌هایی که برای زنده ماندن نیازی به اکسیژن ندارند استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای رایج مترونیدازول عبارتند از:

• درمان تریکومونیازیس: یک عفونت مقاربتی که واژن، مجرای ادرار یا آلت تناسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• درمان آمیبیاز: عفونت روده یا کبد ناشی از انگلی به نام Entamoeba histolytica.
• درمان عفونت‌های باکتریایی بی هوازی، مانند عفونت‌های معده، روده، پوست، مفاصل، مغز، نخاع، ریه‌ها، قلب یا جریان خون.
• درمان روزاسه: یک بیماری پوستی که باعث قرمزی، برآمدگی و جوش در صورت می‌شود.
• جلوگیری از عفونت های بعد از جراحی به خصوص در ناحیه شکم یا لگن.

تصور می‌شود مترونیدازول ابتدا در سیتوپلاسم باکتری‌های بی‌هوازی پخش می‌شود؛ سپس فعال شده و به یک رادیکال آزاد نیتروزوی کوتاه‌مدت تبدیل می‌شود که می‌تواند با DNA تعامل داشته باشد و باعث از بین رفتن ساختار DNA مارپیچ، شکستن رشته و در نهایت از بین رفتن باکتری شود.

مترونیدازول پس از مصرف خوراکی به خوبی جذب می‌شود و حداکثر در عرض یک تا دو ساعت به اوج تاثیرگذاری خود می‌رسد. اگرچه این دارو به سرعت شروع به کار می‌کند، اما ممکن است چند روز طول بکشد تا احساس بهتری داشته باشید یا متوجه بهبود علائم خود شوید. مهم است که دوره مترونیدازول را که پزشک تجویز کرده است، به پایان برسانید، حتی اگر احساس بهتری داشته باشید، زیرا ممکن است عفونت همچنان وجود داشته باشد و اگر دوره را تمام نکرده باشید، این احتمال وجود دارد که دوباره عود کند.

نحوه مصرف مترونیدازول و مقدار دوز مورد استفاده

قرص مترونیدازول را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید. همه دستورالعمل‌های روی برچسب نسخه خود را دنبال کنید و همه راهنماهای دارو یا برگه‌های دستورالعمل را بخوانید.

مترونیدازول خوراکی از طریق دهان مصرف می‌شود. نوع غیرخوراکی آن به صورت تزریق در رگ‌ها انجام می‌شود. اگر نتوانید دارو را از طریق خوراکی مصرف کنید، یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی آن را به شما تزریق می‌کند.

• اگر داروی تجویزی شما به صورت شربت است، باید سوسپانسیون خوراکی (مایع) را تکان دهید. دوز مورد نیاز را با قاشق ارائه شده (نه قاشق آشپزخانه) اندازه‌گیری کرده و میل کنید.
• اگر داروی‌ شما جامد است باید قرص آن را به طور کامل قورت دهید و مراقب باشید که آن را له نکنید، نجوید یا نشکنید.
• اگر در حال درمان عفونت واژن هستید، ممکن است شریک جنسی شما هم نیاز به مصرف مترونیدازول داشته باشد تا مجددا دچار عفونت نشوید.
• مترونیدازول معمولا تا ۱۰ روز متوالی تجویز می‌شود. ممکن است لازم باشد چندین هفته بعد این دوز را تکرار کنید.
• حتی اگر علائم شما به سرعت بهبود یافت، لازم است که به استفاده از این دارو ادامه دهید. نادیده گرفتن دوز، می‌تواند عفونت شما را در برابر دارو مقاوم کند.
• قرص مترونیدازول عفونت قارچی واژن را درمان نمی‌کند. حتی ممکن است یک عفونت قارچی واژن جدید را ایجاد کند که نیاز به درمان با داروهای ضد قارچ داشته باشد.
• اگر در طول یا بعد از درمان با این دارو، علائمی مانند خارش یا ترشح داشتید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
• حتی اگر شخصی از اطرافیانتان علائم شما را داشت، نباید این دارو را در اختیارش بگذارید تا مصرف کند.
• بایستی دارو را در جایی به دور از گرما و رطوبت و مطابق با دمای اتاق نگهداری کنید.

برخی از آزمایشاتی که پزشک‌تان تجویز می‌کند، با مصرف این دارو تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. پس ضرورت دارد که به هر پزشکی که شما را معالجه می‌کند، اطلاع دهید که از این دارو استفاده می‌کنید.

اگر مصرف یک نوبت این دارو را فراموش کنم چه اتفاقی می‌افتد؟

فراموش نکنید که در اسرع وقت دارو را مصرف کنید، اما اگر یک نوبت را فراموش کردید و زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، از مصرف نوبت فراموش شده صرفنظر کنید. توصیه می‌کنیم از مصرف دو دوز قرص مترونیدازول در یک زمان خودداری کنید.

اگر بیش از حد از این دارو مصرف کنم چه اتفاقی می‌افتد؟

علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل حالت تهوع، استفراغ، بی حسی، سوزن سوزن شدن، یا مشکلات در تعادل یا حرکت عضلات باشد. بنابراین بایستی فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.

هنگام استفاده از مترونیدازول، باید از مصرف چه چیزهایی خودداری کنیم؟  

در حین مصرف مترونیدازول و تا ۳ روز پس از آخرین دوز مصرفی، باید از مصرف الکل یا مصرف غذاها، داروها یا سایر محصولات حاوی الکل یا پروپیلن گلیکول خودداری کنید.

ممکن است اثرات ناخوشایندی مانند سردرد، حالت تهوع، استفراغ، گرفتگی معده و گرمی یا سوزن سوزن شدن زیر پوست را تجربه کنید.

موارد احتیاط یا منع مصرف مترونیدازول

از این دارو تنها باید در شرایطی استفاده کنید که پزشکتان تجویز کرده باشد؛ مصرف خودسرانه آن باعث بروز عوارض جانبی برای شما می‌شود.

اگر به مترونیدازول، سکنیدازول و تینیدازول حساسیت دارید و یا موارد زیر برای شما صادق است، نباید از این دارو استفاده کنید:

•  در 3 روز گذشته الکل مصرف کرده‌اید.
• مصرف غذاها یا داروهای حاوی پروپیلن گلیکول در 3 روز گذشته.
• در 14 روز گذشته دی سولفیرام (Antabuse) مصرف کرده‌اید.
• مبتلا به سندرم کوکاین (یک اختلال ژنتیکی نادر است که بر رشد و تکامل تأثیر می‌گذارد).

قبل از مصرف مترونیدازول، تمام شرایط پزشکی خود را به پزشک خود اطلاع دهید، از جمله موارد زیر:

• بیماری کبد
• بیماری کلیوی (یا اگر تحت دیالیز هستید)
• یک اختلال ریتم قلب
• یک بیماری معده یا روده مانند بیماری کرون
• اختلال سلول‌های خونی مانند کم خونی (کمبود گلبول های قرمز) یا تعداد کم گلبول‌های سفید خون (WBC)
• مشکلات پزشکی که بر مغز تاثیر می‌گذارد یا باعث اختلالات عصبی می‌شود.
• عفونت قارچی
• سابقه مشکلات خونی
• در صورتی که وارفارین، لیتیوم، بوسولفان، سایمتیدین، فنی توئین یا فنوباربیتال مصرف می‌کنید.

در صورت داشتن شرایط زیر با پزشک مشورت کنید:

• اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
• اگر شیر می‌دهید یا قصد شیر دادن دارید به پزشک خود اطلاع دهید. مترونیدازول می‌تواند وارد شیر مادر شود. 

عوارض قرص مترونیدازول

اگر علائم واکنش آلرژیک به مترونیدازول (کهیر، خارش، گرما یا سوزن سوزن شدن، تب، درد مفاصل، خشکی دهان، خشکی واژن، گرفتگی بینی، تنفس دشوار، تورم در صورت یا گلو) و واکنش پوستی (تب، گلودرد، سوزش چشم، درد پوست، بثورات پوستی قرمز یا ارغوانی همراه با تاول و پوسته شدن) یا یک تورم شدید به مترونیدازول دارید، سریعا از اورژانس پزشکی کمک بگیرید.

اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، بلافاصله با پزشک‌تان تماس بگیرید:

• علائم جدید یا بدتر شدن عفونت
• ادرار دردناک یا دشوار
• گیجی
• احساس سبکی در سر (مثل حس بیهوشی)
• خارش یا ترشح واژن
• تاول یا زخم در دهان، لثه قرمز یا متورم، مشکل در بلع

در صورت بروز عوارض جانبی عصبی (که احتمالا در هنگام مصرف طولانی مدت مترونیدازول رخ می‌دهد) که در ادامه شرح می‌دهیم، مصرف دارو را قطع کنید و فورا با پزشک خود تماس بگیرید.

• بی حسی، سوزن سوزن شدن یا درد سوزش در دست‌ها یا پاها
• مشکلات بینایی، درد پشت چشم، دیدن فلاش نور
• ضعف عضلانی، مشکلات در گفتار یا هماهنگی
• مشکل در تکلم یا درک آنچه که دیگران می‌گویند
• تشنج
• تب، سفتی گردن و افزایش حساسیت به نور

قرص مترونیدازول می‌تواند باعث مشکلات کبدی در افراد مبتلا به سندرم کوکاین شود. در صورت داشتن این عارضه، مصرف این دارو را قطع کنید و در صورت داشتن علائم نارسایی کبدی – حالت تهوع، درد معده، ادرار تیره، مدفوع گلی، یا زردی (زردی پوست یا چشم‌ها) با پزشک خود تماس بگیرید.

شایع‌ترین عوارض جانبی مترونیدازول

عوارض جانبی مترونیدازول ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افسردگی، مشکل خواب، احساس تحریک پذیری
• سردرد، سرگیجه، ضعف
• حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، درد معده
• اسهال، یبوست
• طعم فلزی ناخوشایند در دهان
• بثورات پوستی، خارش
• خارش یا ترشح واژن، درد هنگام رابطه جنسی
• زخم دهان
• زبان متورم، قرمز یا پرزی

این لیست به طور کامل تمام عوارض را پوشش نمی‌دهد و ممکن است موارد دیگری نیز برای بیماران رخ دهد. برای مشاوره سلامت در مورد عوارض جانبی با پزشک خود تماس بگیرید.

چه داروهایی بر قرص مترونیدازول تأثیر می‌گذارد و با آن تداخل دارد؟

بعضی اوقات استفاده همزمان برخی داروها، خطری ایجاد نمی‌کند. اما برخی از داروها قادر هستند سطوح خونی سایر داروهایی که مصرف می‌کنید را تحت تأثیر قرار دهند و در نهایت باعث افزایش عوارض جانبی شوند یا اثربخشی داروها را کاهش دهد.

ضروری است که پزشکتان را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، قرار دهید. بسیاری از داروها می‌توانند مترونیدازول را تحت تأثیر قرار دهند، به خصوص مواردی مثل:

• داروی ضد افسردگی
• داروی آسم
• بوسولفان یا سایر داروهای سرطان
• داروی قلب یا فشار خون
• لیتیوم یا سایر داروهای ضد روان پریشی
• دارو برای درمان مالاریا، HIV، یا سایر عفونت ها
• رقیق کننده خون – وارفارین، کومادین، جانتوون

این فهرست کامل نیست و بسیاری از داروهای دیگر ممکن است با مترونیدازول تداخل داشته باشند. این شامل داروهای تجویزی و بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی است. همه تداخلات دارویی احتمالی در اینجا فهرست نشده است.

کلام آخر

قرص مترونیدازول غالبا برای درمان‌های کوتاه مدت استفاده می‌شود. اگر آنها را طبق دستور مصرف نکنید، عوارضی را برایتان به وجود می‌آورند.

اگر مصرف داروهایتان را خودسرانه و ناگهانی قطع کنید یا اصلا آن را مصرف نکنید، امکان دارد که عفونت بدن‌تان بهبود نیابد و اوضاع وخیم‌تر شود.

اگر دوزها را فراموش کردید یا دارو را طبق برنامه مصرف نکردید: ممکن است داروی شما به خوبی کار نکند یا پروسه درمانی‌تان به طور کامل از بین برود.

برای اینکه این دارو خوب عمل کند، باید مقدار مشخصی از آن همیشه در بدن شما وجود داشته باشد. امیدواریم توضیحاتی که درباره این قرص دادیم، برای شما مثمرثمر واقع شود.

سوالات متداول

آیا می توان بعد از مصرف مترونیدازول رابطه جنسی داشت؟

اگر مترونیدازول خوراکی مصرف می کنید یا از ژل مترونیدازول برای عفونت مرتبط با فعالیت جنسی مانند تریکومونیازیس، بیماری التهابی لگن یا واژینوز باکتریایی استفاده می‌کنید، به مدت 7 روز پس از درمان نباید رابطه جنسی داشته باشید. همچنین اگر شریک جنسی شما نیز تحت درمان است، تا پایان درمان از رابطه جنسی خودداری کنید.

پزشکان قرص مترونیدازول را برای درمان چه نوع بیماری‌هایی تجویز می‌کنند؟

مترونیدازول نوعی آنتی بیوتیک است که پزشکان آن را جهت درمان عفونت‌های باکتریایی واژن، قلب یا جریان خون، معده، پوست، مغز و نخاع، کبد، مفاصل و شش‌های بیماران تجویز می‌کنند.

از کجا می‌توان تشخیص داد که این دارو کار می‌کند؟