بالا بودن ESR در آزمایش خون نشانه چیست ؟

آزمایش خون ESR یک تست خونی غیراختصاصی است که بدن شما را از نظر وجود التهاب بررسی می‌کند. در واقع ESR یک بیماری خاص را در بدن شناسایی نمی‌کند؛ اما پزشکان از آن برای بررسی ابتلا به بیماری‌هایی مثل سرطان، روماتیسم و آرتروز استفاده می‌کنند.

این آزمایش سرعت ته‌نشین شدن گلبول‌های قرمز خون را تعیین می‌کند. وجود التهاب در بدن باعث تولید پروتئین‌هایی می‌شود که سرعت ته‌نشینی گلبو‌های قرمز را بیشتر می‌کنند؛ پس بالا بودن ESR در آزمایش خون می‌تواند نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن باشد.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به صورت کامل به بررسی فاکتور ESR در برگه آزمایش خون و تفسیر نتایج آن بپردازیم. لطفا تا انتها با ما همراه باشید. 

ESR در آزمایش خون چیست؟

ESR یا Erythrocyte Sedimentation Rate آزمایش خونی است که در آن سرعت ته‌نشین شدن گلبول‌های قرمز خون بررسی می‌شود. زمانی که بدن شما دچار التهاب می‌شود، پروتئین‌های خاصی تولید می‌کند. این پروتئین‌ها باعث چسبیدن گلبول‌های قرمز به یکدیگر می‌شوند.

هنگامی که گلبول‌ها به هم می‌چسبند، سنگین‌تر شده و با سرعت بیشتر ته‌نشین می‌شوند. این موضوع دلیل اصلی بالا بودن ESR در آزمایش خون افرادی است که دچار التهاب هستند.

آزمایش ای اس آر با نام‌های دیگری چون ESR 1st hr ، ESR 1 hr و سدیمانتاسیون هم شناخته می‌شود و ممکن است آزمایشگاه‌ها از این دو علامت اختصاری هم استفاده کنند.

همان طور که گفتیم این آزمایش باعث شناسایی بیماری خاصی نمی‌شود؛ به همین دلیل پزشکان همراه با آن دستور به انجام آزمایش‌هایی چون CRP، ANA و PCT را هم می‌دهند.

علائمی که نشان می‌دهد باید تست ESR را انجام دهید

اگر دچار علائم زیر باشید؛ پزشک برای شناخت دلایل آن‌ها، آزمایش سدیمانتاسیون (ESR) را تجویز می‌کند:

• سردرد
• درد، تورم و قرمزی در مفاصل
• محدود شدن دامنه حرکتی مفاصل
• احساس درد در گردن، لگن و شانه‌ها
• کاهش اشتهای بی‌دلیل
• کاهش وزن بی‌دلیل
• علائم کم‌خونی
• اسهال
• تب
• خون در مدفوع
• درد غیرمعمول در ناحیه شکم

تست ESR برای تشخیص چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟

ESR می‌تواند بخشی از آزمایش‌های خون تجویز شده برای شناسایی بیماری‌های زیر باشد:

• عفونت در بخش‌های ممختلف بدن از جمله استخوان‌ها
• انواع سرطان
• آرتروز
• لوپوس (نوعی بیماری خودایمنی که بخش‌های مختلفی از بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد)
• روماتیسم مفصلی
• واسکولیت سیستماتیک (التهاب رگ‌های خونی)
• پلی‌میالژیا‌روتیکا

پزشکان از این آزمایش برای بررسی موثر بودن درمان بیماری روماتیسم مفصلی و کاهش التهاب هم استفاده می‌کنند؛ کاهش ESR نشان دهنده موثر بودن درمان است.

نحوه انجام آزمایش ESR و آمادگی‌های لازم برای آن

برای انجام آزمایش خون ESR، نیاز به یک نمونه خون است. این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد مگر این که پزشک آزمایش‌های دیگری را همراه با ای اس آر برای شما تجویز کرده باشد.

در آزمایشگاه، مسئول نمونه‌گیری از بازوی شما به وسیله سرنگ، مقدار مورد نیاز خون خارج می‌کند. اگر پزشک این آزمایش را به تنهایی برای شما درخواست کرده باشد، نتیجه آن در مدت یک ساعت مشخص می‌شود.

خطرات آزمایش ESR

انجام آزمایش ای اس آر خطر خاصی ندارد؛ اما مانند سایر آزمایش‌های خون، ممکن است تا چند ساعت در محل نمونه‌گیری احساس سوزش و درد خفیف داشته باشید.

اگر درد شما افزایش پیدا کرد و غیرقابل تحمل شد یا در محل نمونه‌گیری دچار خونریزی غیرقابل کنترل و کبودی وسیع شدید حتما به پزشک مراجعه کنید.

چه عواملی باعث ایجاد نتایج مثبت و منفی کاذب ESR می‌شوند؟

برخی از شرایط جسمانی و داروها می‌توانند بر نتایج تست ESR تاثیر بگذارند و نتایج کاذب ایجاد کنند؛ به همین دلیل باید قبل از انجام این تست، بیماری‌هایی که دارید و داروهایی که مصرف می‌کنید را به پزشک و مسئول آزمایشگاه اطلاع دهید.

از جمله شرایط و بیماری‌هایی که بر ای اس آر تاثیر می‌گذارند، عبارتند از:

• کم خونی
• افزایش سن
• مشکلات کلیوی
• بیماری تیروئید
• بارداری
• قاعدگی
• چاقی

انواع تست ESR

به طور کلی مقدار سدیمانتاسیون به دو روش Westergren و Wintrobe انجام می‌شود. نتایج این دو آزمایش با هم کمی تفاوت دارند؛ اما بیشتر آزمایشگاه‌ها از روش Westergren استفاده می‌کنند.

روش Westergren

در این آزمایش دو میلی‌لیتر خون به یک لوله حاوی 0.5 میلی‌لیتر سدیم سیترات منتقل می‌شود. این مخلوط 2 ساعت در دمان اتاق یا 6 ساعت در دمای 4 درجه سانتی‌گراد نگه‌داری می‌شود.

بعد از این مدت خون به داخل لوله مخصوص آزمایش منتقل می‌شود. این لوله حاوی خون به مدت یک ساعت به طور عمودی نگه داشته می‌شود. بعد از گذشت یک ساعت، فاصله سطح رسوب گلبول‌های قرمز تا سطح مایع داخل لوله، ای.اس.آر را مشخص می‌کند. مثلا در تصویر زیر مقدار ای.اس.آر، 18 است. به دلیل یک ساعت عمودی قرار گرفتن لوله مخصوص به این آزمایش ESR یک ساعته، ESR 1st hr و ESR 1 hr  هم گفته می‌شود.

روش Wintrobe

این روش هم مثل روش Westergren است و کمی در نوع موادی که به خون اضافه می‌شود و قطر و ارتفاع لوله با هم تفاوت دارند. این آزمایش نسبت به روش قبلی حساسیت کم‌تری دارد.

تفسیر آزمایش کامل خون ESR 1st hr

در تفسیر آزمایش خون در این آزمایش، مقدار طبیعی ای اس آر که به عنوان معیاری برای تعیین طبیعی با غیرطبیعی بودن نتیجه آزمایش استفاده می‌شود به سن و جنس افراد بستگی دارد.

نتیجه‌ی نرمال آزمایش ESR

مقدار نرمال آزمایش ای اس آر در آزمایش خون عبارت است از:

• 0 تا 15 mm/hr (میلی‌متر در ساعت) در مردان زیر 50 سال
• 0 تا 20 mm/hr (میلی‌متر در ساعت) در مردان بالاتر از 50 سال
• 0 تا 20 mm/hr  (میلی‌متر در ساعت) در زنان زیر 50 سال
• 0 تا 30 mm/hr (میلی‌متر در ساعت) در زنان بالای 50 سال
• 0 تا 10 mm/hr (میلی‌متر در ساعت) در کودکان

اگر مقدار این عامل در خون، بالاتر از این مقادیر باشد، احتمالا عفونت درمان نشده‌ای وجود دارد. هر چه عدد بزرگتر باشد، این احتمال بیشتر است.

ESR پایین در آزمایش خون

ای اس آر پایین در واقع، مقادیر نزدیک به صفر هستند. وجود این مقادیر در آزمایش خون شما می‌تواند نشان‌دهنده ابتلا به موارد زیر باشد:

• نارسایی احتقانی قلب
• هیپوفیبرینوژنمی (کاهش فیبرینوژن که نوعی پروتئین مهم در انعقاد خون است)
• مشکلات کبدی و کلیوی
• لکوسیتوز (افزایش غیرطبیعی تعداد گلبول‌های سفید خون)
• پلی‌سیتمی ورا (تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز خون)
• کم‌خونی ناشی از سلول‌های داسی شکل

بالا بودن esr در آزمایش خون

ESR بالا می‌تواند نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن باشد. اگر این فاکتور خونی از مقادیر طبیعی بالاتر باشد، احتمال وجود بیماری‌های زیر وجود دارد:

• عفونت استخوان
• عفونت قلب
• تب روماتیسمی
• عفونت پوستی
• عفونت‌های سیستمیک
• سل
• لوپوس
• انواع خاصی از آرتروز
• انواع خاصی از سرطان
• آرتریت تمپورال (التهاب سرخرگ گیجگاهی)
• بیماری التهابی روده
• هایپرفیبرینوژنمی (افزایش تولید فیبرینوژن در خون)
• پلی‌میالژیا‌روتیکا
• واسکولیت (التهاب رگ‌های خونی)

ای اس آر بالا در کودکان و نوزادان

آزمایش خون ESR در کودکان هم برای تشخیص عفونت و التهاب انجام می‌شود. این آزمایش همچنین برای بررسی تاثیر آنتی‌بیوتیک و داروهای تجویز شده برای درمان التهاب در بدن کودکان صورت می‌گیرد.

ای اس آر بالا در بارداری

مقدار این فاکتور در دوران بارداری به دلیل بیشتر شدن فیبرینوژن و گلوبولین (نوعی پروتئین خونی)  افزایش پیدا می‌کند. مقادیر طبیعی ESR در خانم‌های بارداری در ماه‌های مختلف متفاوت است؛

• سه ماهه اول بارداری: 4 تا 57 mm/hr (میلی‌متر در ساعت)
• سه ماهه دوم: 7 تا 47 mm/hr (میلی‌متر در ساعت)
• سه ماهه سوم بارداری: 13 تا 70 mm/hr (میلی‌متر در ساعت)

ای اس آر بالا و غیر طبیعی در بارداری می‌تواند احتمال پره‌الکلامپسی، فشار خون حاملگی و نیاز به سزارین را افزایش می‌دهد.

درمان های لازم بعد از تست ESR

آزمایش ESR یک معیار کلی برای تعیین وجود التهاب در بدن و شدت آن است. همان‌طور که گفته شد سدیمانتاسیون برای تشخیص بیماری‌های مختلفی (در کنار سایر فاکتورهای خونی تخصصی) استفاده می‌شود.

اگر مقدار ESR در آزمایش خون در محدوده طبیعی نبود باید حتما به یک پزشک متخصص مثل متخصص روماتولوژی، قلب، پوست یا خون مراجعه کنید تا او با توجه به جواب آزمایش، مشکلات سلامتی شما را تشخیص دهد.

تست ESR و تشخیص بیماری کرونا

به دلیل تشخیص التهاب در بدن توسط این آزمایش، در شروع شیوع ویروس کرونا در جهان، پزشکان و متخصصان عفونی، پیشنهاد کردند که تحقیقاتی برای موثر بودن آزمایش سدیمانتاسیون صورت گیرد.

تحقیقات پزشکی نشان دادند که آزمایش ESR توانایی تشخیص پایینی در ابتدای ابتلا به کرونا دارد. این تحقیقات کارآمد نبودن این آزمایش در تشخیص شروع آلودگی به ویروس COVID-19 را نشان داند.

این پایان موثر بودن تست سدیمانتاسیون برای تشخیص کرونا نبود؛ بلکه تحقیقات دیگری ثابت کردند که ESR فاکتور خونی مفیدی است که می‌تواند کرونای حاد و شدید را از انواع بیماری‌های سبک آن تشخیص دهد.

با توجه به این موضوع پزشکان آزمایش ای اس آر را برای مبتلایان به کرونا تجویز می‌کنند تا میزان شدت بیماری را شناسایی کنند.

سخن پایانی

با استفاده از آزمایش خون ESR نمی‌توان هیچ بیماری خاصی را تشخیص دارد. این فاکتور می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره وجود التهاب در بدن به پزشکان بدهد. اگر نتایج تست ای اس آر شما غیرطبیعی است برای تفسیر نتایج آن حتما به پزشک مراجعه کنید.

اگر در مورد آزمایش ای اس آر سوالی دارید، می‌توانید آن را از ایده آل مگ بپرسید.

سوالات متداول در مورد آزمایش خون ESR