در تحقیقات روانی انجام شده روی بزرگسالان مبتلا به اختلال کمبود توجه بیش فعالی یا ADHD ناسازگاریهای بسیاری در فعالیتهای حافظه مربوط به کنترل اجرایی قابل مشاهده بود. با این وجود، شواهد کمی دربارهی تأثیر درمان دارویی توسط متیل فنیدات بر فعالیتهای حافظه وجود دارد. در این مقاله قصد داریم به توضیح ریتالین و تاثیر آن بر تقویت تمرکز و حافظه بپردازیم. پیش از هر چیزی باید به شناخت ریتالین بپردازیم. ریتالین چیست و چه تاثیراتی بر حافظه و عملکرد ذهن میگذارد؟
ریتالین یا متیل فنیدات به عنوان یک ماده شیمیایی محرک سیستم عصبی مرکزی یا CNS شناخته میشود. ریتالین مواد طبیعی موجود در مغز را تحت تاثیر قرار میدهد. نحوه کارکرد ریتالین در واقع تاثیر بر مواد طبیعی مغز است. ریتالین باعث سرخوشی بی دلیل میشود که این سرخوشی به خاطر ترشح هورمون دوپامین در مغز است. این دارو جهت درمان برخی بیماریهای خاص نظیر بیش فعالی و کمبود توجه و نوعی اختلال خواب به نام نارکولپسی مورد استفاده قرار میگیرد. ریتالین و تاثیر آن بر تقویت تمرکز و حافظه قابل مشاهده است.
داروهای محرک مانند ریتالین برای دهها سال برای درمان اختلال کمبود توجه و بیش فعالی یا ADHD تجویز شده است، محبوبیت این داروها به عنوان تقویت کننده تمرکز اخیراً در بین افراد سالم نیز بالا رفته است. اگرچه ریتالین میتواند علائم ADHD را بهبود بخشد، اما میتواند برخی از عوارض جانبی را نیز به دنبال داشته باشد.
احتمال سوء مصرف ریتالین توسط بیمار وجود دارد و این خطر بروز عوارض جانبی جدیتر در بدن را به همراه دارد. مصرف ریتالین باید کاملا زیر نظر پزشک متخصص باشد. امروزه افراد سالم از جمله دانشجویان و دانش آموزان برای افزایش بازده ذهن خود و افزایش تمرکز به مصرف ریتالین روی میآورند، غافل از این که ریتالین عوارض جانبی فراوانی دارد.
عوارض جانبی
وقتی برای اولین بار مصرف ریتالین را برای درمان ADHD شروع میکنید، عوارض جانبی معمولاً موقتی هستند. در صورت بدتر شدن یا ماندن علائم موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. از مصرف خودسرانه ریتالین به شدت خودداری کنید؛ چرا که میتواند خسارات جبران ناپذیری را به شما وارد کند. از خطرات احتمالی مصرف ریتالین مطلع شوید. تاثیر ریتالین بر تمرکز انکار ناپذیر است اما مصرف خودسرانه این دارو عوارض جانبی فراوانی به دنبال دارد. ریتالین بر اساس دسته بندی سازمان جهانی دارو، در ردهی آمفتامینها و محرکها قرار میگیرد. قرار گرفتن ریتالین در این دسته احتمال سوء مصرف این دارو را افزایش میدهد. برای کاهش خطرات احتمالی ناشی از مصرف ریتالین، سوابق پزشکی خود را به خوبی در اختیار پزشک معالج خود قرار دهید. پزشک معالج موظف است که به صورت دورهای شرایط شما را مورد بررسی قرار دهد.
تاثیرات ریتالین بر بدن
ریتالین یک محرک سیستم عصبی است که از آن برای درمان ADHD در کودکان و بزرگسالان استفاده میشود. اگر چه ریتالین در دسته محرکها قرار میگیرد اما وقتی از این دارو برای درمان ADHD استفاده میشود، میتواند به بهبود مهارتهای تمرکز، توجه و گوش دادن کمک کند. در حقیقت تاثیر ریتالین بر تمرکز کاملا مشخص است. بر اساس بررسیهای انجام شده در سال ۲۰۱۶ حدود ۹.۴ درصد کودکان و نوجوانان آمریکایی بین سنین ۲ تا ۱۷ سال به ADHD مبتلا بودند. ریتالین تنها یک روش درمانی برای ADHD است. این روش درمان اغلب با رفتار درمانی تکمیل میشود. ریتالین همچنین برای درمان نارکولپسی که نوعی اختلال خواب به حساب میآید مورد استفاده قرار میگیرد. از ریتالین فقط باید با نظارت پزشکی استفاده شود. پزشک شما موظف است هر چند وقت یکبار شما را ببیند تا مطمئن شود که دارو مطابق آنچه تجویز شده مورد استفاده قرار گیرد.
حتی اگر ریتالین را به درستی مصرف کرده و از آن سوء استفاده نکنید باشید، می تواند خطر عوارض جانبی را به همراه داشته باشد. ریتالین که در دسته محرک های عصبی قرار میگیرد و پتانسیل بالایی برای سوء مصرف دارد.
سیستم عصبی مرکزی
ریتالین فعالیت دوپامین و نوراپی نفرین را در مغز مورد تاثیر قرار میدهد. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که بر لذت، حرکت و طول توجه تأثیر میگذارد. نوراپی نفرین نیز محرک است. ریتالین با منع جذب مجدد دوپامین و نوراپی نفرین به سلولهای عصبی مغز، باعث افزایش عملکرد این انتقال دهندههای عصبی می شود. سطح این مواد شیمیایی به آرامی در مغز افزایش مییابد، بنابراین پزشک درمان شما را با کمترین دوز ممکن شروع میکند و در صورت لزوم آن را با مقادیر کم افزایش میدهد. ممکن است ریتالین تمرکز شما را آسانتر کند، بهتر بتوانید تمرکز کنید و گوش کنید و کنترل اعمال خود را به دست آورید. همچنین ممکن است گوش دادن و تمرکز را با مصرف ریتالین بهبود بخشید. تاثیر ریتالین بر تمرکز انکار ناپذیر است. عدهای از افراد برای افزایش تمرکز به مصرف خودسرانه این دارو روی میآورند که بسیار خطرناک است.
اگر سابقه استرس، اضطراب و یا اختلالات روانی دارید، ریتالین ممکن است باعث تشدید این موارد شود. همچنین اگر سابقه تشنج دارید این دارو میتواند باعث بیشتر شدن تشنج شود. ریتالین، مانند سایر محرکهای سیستم عصبی مرکزی، ممکن است وابستگی و اعتیاد ایجاد کند. اگر دوز زیادی از این دارو مصرف می کنید، افزایش سریع دوپامین میتواند احساس موقتی سرخوشی در شما ایجاد کند. مصرف ریتالین در دوزهای زیاد یا مدت طولانی میتواند باعث اعتیاد شما شود. اگر به طور ناگهانی مصرف ریتالین را متوقف کنید، ممکن است علائم ناشی از ترک ریتالین را تجربه کنید. علائم ترک شامل مشکلات خواب، خستگی و افسردگی است. بهتر است به آرامی و تحت مراقبت پزشک برای ترک ریتالین اقدام کنید. مصرف دوزهای بسیار زیاد از ریتالین میتواند باعث بروز عوارضی نظیر خارش شدید، تغییرات خلق و خو، گیجی، هذیان یا توهم، تشنج و … شود. هنگام بروز چنین علائمی با پزشک تماس بگیرد.
سخن پایانی
تاثیر ریتالین بر تقویت تمرکز برای همگی واضح است. در این میان افرادی هستند که برای افزایش تمرکز و حافظه خود و بالا بردن بازده خود به مصرف خودسرانه ریتالین روی میآورند. مصرف ریتالین باید کاملا زیر نظر پزشک باشد. تهیه ریتالین از داروخانهها بدون نسخه پزشک ممکن نیست. افراد سالمی که برای بالا بردن تمرکز خود به مصرف ریتالین روی میآورند باید از خطرات احتمالی و عوارض جانبی ناشی از مصرف ریتالین به خوبی مطلع باشند.