افسردگی شدید چیست و مهم ترین علائم آن کدامند ؟
افسردگی شدید که آن را با نام‌های افسردگی اساسی، افسردگی تک قطبی و اختلال MDD هم می‌شناسند، به نوع خاصی از افسردگی اشاره دارد که با غم و اندوه همیشگی و عدم واکنش به محرک‌های بیرونی همراه است.
اختلال افسردگی شدید یا MDD مخفف (Major Depressive Disorder) یکی وضعیت حاد پزشکی است که می‌تواند روی تمامی جنبه‌های زندگی فرد، تاثیر منفی داشته باشد. بنابراین باید کاملا جدی گرفته شود.
در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به صورت مفصل به بررسی افسردگی شدید، علائم و عوامل آن و همچنین روش‌های مدیریت و درمان این اختلال بپردازیم. لطفا تا پایان با ما همراه باشید.
افسردگی شدید چیست؟
افسردگی چیست؟ بدون تردید، رسیدن به جواب این سوال اگرچه سخت است، اما تاثیر مهمی روی زندگی شما می‌گذارد. افسردگی در کنار شیدایی، یکی از دو قطب اصلی اختلال شخصیت دوقطبی محسوب می‌شود.
حال اگر بیمار همیشه در قطب پایین (افسردگی) قرار داشته باشید و این وضعیت روحی او دائمی شود، به افسردگی شدید یا تک قطبی دچار شده است.
به طور کلی می‌توان گفت که اگر احساس غم، ناامیدی، عدم علاقه به انجام فعالیت‌های روزانه و … برای مدت زمانی طولانی در یک فرد ادامه داشته باشند، او به افسردگی شدید یا اساسی مبتلا شده است.
اختلال افسردگی شدید که به آن افسردگی بالینی نیز گفته می‌شود، یک وضعیت پزشکی قابل توجه است که می‌تواند بسیاری از جنبه‌های زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد. این اختلال، بر خلق و خو و همچنین عملکردهای مختلف جسمی مانند اشتها و خواب تأثیر می‌گذارد.
افسردگی شدید، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در دنیا است. بر اساس آمارهای جهانی، تقریبا 7 درصد از مردم بالای 18 سال، این بیماری را تجربه کرده‌اند. برخی از افراد مبتلا به این اختلال، هرگز به دنبال معالجه نیستند. با این حال، بیشتر افراد می‌توانند با درمان، بهتر شوند.
داروها، روان درمانی و سایر روش‌ها می توانند به طور موثری مبتلایان به اختلال افسردگی شدید را درمان کرده و به آن‌ها در مدیریت علائم کمک کنند.
عوامل افسردگی شدید
علت دقیق ایجاد افسردگی حاد یا شدید در افراد، همچنان برای کارشناسان سلامت روان، ناشناخته باقی مانده است. به نظر می‌رسد برخی از تغییرات شیمیایی که در سلول‌های مغز رخ می‌دهند، باعث بروز این اختلال می‌شوند. البته قرار گرفتن در معرض دائمی عوامل استرس‌زا هم می‌تواند اثرگذار باشد.
به طور کلی می‌توان گفت که ترکیبی از تغییرات سلولی مغز و عوامل آسیب‌زای محیطی، مهم‌ترین عاملی است که افراد را به سمت افسردگی شدید سوق می‌دهد. پزشکان معتقدند که ژنتیک هم می‌تواند احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش دهد؛ اما در نهایت، هر فردی ممکن است افسردگی تک قطبی را تجربه کند.
در کنار این موارد، باید به شرایط اجتماعی-اقتصادی مانند از دست دادن شغل، خروج از یک رابطه احساسی و … هم به عنوان یکی دیگر از عوامل افسردگی شدید اشاره کنیم. بیماری‌های هم‌زمان و برخی از شرایط پزشکی نیز می‌توانند احتمال ابتلا را افزایش دهند.
برخی دیگر از عوامل ایجاد افسردگی شدید در افراد عبارتند از:
- سوء مصرف الکل و مواد مخدر
- انواع خاصی از داروها از جمله استروئیدها
- خاطرات تلخ کودکی مانند آزار و اذیت‌های کلامی
- سرطان یا کم‌کاری تیروئید
- قرار گرفتن در یک محیط جدید و احساس تنهایی مفرط
- …
در افراد مسن، تنهایی اصلی‌ترین دلیل ایجاد افسردگی اساسی است. بنابراین به وضعیت زندگی سالمندان توجه ویژه‌ای داشته باشید و اجازه ندهید بیش از حد احساس تنهایی کنند.
انواع افسردگی شدید
شاید تعجب کنید که افسردگی شدید، می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد که هر کدام از آن‌ها، علائم و نشانه‌های منحصر به فردی دارند. با این حال، احساس بی‌علاقگی نسبت به فعالیت‌هایی که قبلا دوست داشتید و نوعی مالیخولیای کلی، در همه آن‌ها مشترک است.
بر اساس مطالعات صورت گرفته در این زمینه، انواع اختلال افسردگی شدید عبارتند از:
- اختلال عاطفی فصلی یا SAD: این نوع از افسردگی شدید، معمولا در سه ماه زمستان و به دلیل کمبود نور خورشید رخ می‌دهد. بیشتر افراد مبتلا به این اختلال، با نور درمانی، مداوا خواهند شد.
- افسردگی روان پریشی: این بیماری معمولا با توهم همراه است. افراد مبتلا به این اختلال، توهماتی را تجربه می‌کنند که هیچ تطابقی با واقعیت ندارند.
- افسردگی پس از زایمان: این اختلال در مادرانی که به تازگی زایمان داشته‌اند رخ می‌دهد. استرس تربیت فرزند جدید و تغییرات فیزیکی بدن، دو عامل اصلی افسردگی پس از زایمان هستند.
- افسردگی کاتاتونیک: این اختلال باعث بی‌جرکتی یا حرکت‌های غیر ارادی در افراد می‌شود. افسردگی کاتاتونیک می‌تواند زندگی روزانه بیمار را کاملا مختل کند.
- افسردگی مالیخولیایی یا عمومی: کاهش وزن، اضطراب اجتماعی، از دست دادن علاقه به انجام فعالیت‌های روزانه و … از مهم‌ترین علائم این افسردگی حاد هستند. از دست دادن عزیزان، اندوه شدید و … می‌توانند این اختلال را در افراد مختلف شکل دهند.
علاوه بر موارد بالا، اختلال افسردگی مداوم، اختلال ناخوشی پیش‌قاعدگی، اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد مخدر، اختلال افسردگی ناشی از یک بیماری دیگر و اختلال افسردگی نامشخص (مانند موقعیتی) هم از دیگر انواع افسردگی شدید محسوب می‌شوند.
عوامل خطر افسردگی شدید
افسردگی اغلب در نوجوانان، و 20 یا 30 سالگی آغاز می‌شود، اما در هر سنی ممکن است رخ دهد. زنان در مقایسه با آقایان بیشتر مبتلا به افسردگی هستند، اما این ممکن است تا حدی به دلیل این باشد که زنان بیشتر به دنبال معالجه هستند.
عواملی که به نظر می‌رسد خطر ابتلا به یا ایجاد افسردگی را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- ویژگی‌های شخصیتی خاصی مانند عزت نفس پایین و وابستگی بیش از حد،
- خود انتقادی یا بدبین بودن
- وقایع آسیب‌زا یا استرس‌زا، مانند سوء استفاده جسمی یا جنسی، فوت یا از دست دادن دوست عزیز، یک رابطه دشوار یا مشکلات مالی
- وابستگی خونی با افراد دارای سابقه افسردگی، اختلال دو قطبی، الکلیسم یا خودکشی
- تاریخچه سایر اختلالات سلامت روان مانند اختلال اضطراب، اختلالات خوردن غذا یا اختلال استرس پس از ضربه
- سوء استفاده از الکل یا داروهای تفریحی
- بیماری جدی یا مزمن، از جمله سرطان، سکته مغزی، درد مزمن یا بیماری قلبی
- برخی از داروهای خاص مانند برخی داروهای فشار خون بالا یا قرص‌های خواب‌آور (قبل از قطع هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید)
علائم افسردگی شدید
پزشک یا یک متخصص بهداشت روان می‌تواند بر اساس علائم، احساسات و الگوهای رفتاری شما، افسردگی شدید را تشخیص دهد. آن‌ها از شما سؤالات خاصی می‌پرسند یا پرسشنامه‌ای به شما می‌دهند تا بتوانند بهتر تشخیص دهند که مبتلا به اختلال افسردگی اساسی هستید یا خیر.
مطابق معیارهای آن، شما باید 5 مورد یا بیشتر از علائم زیر را داشته باشید و حداقل یک بار در روز به مدت بیشتر از 2 هفته، آن‌ها را تجربه کنید:
- تقریبا هر روز غمگین هستید.
- شما دیگر به فعالیت‌هایی که زمانی از آن‌ها لذت برده‌اید، علاقه‌مند نیستید.
- به طور ناگهانی وزن خود را از دست می‌دهید یا وزن شما افزایش می‌یابد و تغییرات اشتهایی را تجربه می‌کنید.
- در خوابیدن مشکل دارید یا می‌خواهید بیشتر از حد معمول بخوابید.
- شما احساس بی‌قراری می‌کنید.
- احساس خستگی غیر معمول و کمبود انرژی می‌کنید.
- شما احساس بی‌ارزش بودن یا گناه می‌کنید، این احساس اغلب در مورد چیزهایی است که به طور عادی باعث نمی‌شوند اینگونه احساس کنید
- شما در تمرکز، فکر کردن یا تصمیم‌گیری مشکل دارید.
- فکر می‌کنید به خودتان آسیب بزنید یا خودکشی کنید.
علائم افسردگی شدید در کودکان و نوجوانان
علائم شایع افسردگی در کودکان و نوجوانان مشابه نشانه های افسردگی شدید بزرگسالان است، اما تفاوت‌هایی در این مورد وجود دارد:
- در کودکان کوچک‌تر، علائم افسردگی شدید ممکن است شامل غم، تحریک‌پذیری، وابستگی، نگرانی، درد، امتناع از رفتن به مدرسه یا کمبود وزن باشد.
- در نوجوانان، علائم افسردگی شدید ممکن است شامل ناراحتی، تحریک‌پذیری، احساس منفی و بی‌فایده بودن، عصبانیت، عملکرد ضعیف یا حضور ضعیف در مدرسه، احساس سوء تفاهم و حساسیت بیش از حد، استفاده از داروهای تفریحی یا الکل، خوردن یا خواب بیش از حد، خود آزار شدن، از دست دادن علاقه در فعالیت‌های عادی و جلوگیری از تعامل اجتماعی باشد.
علائم افسردگی شدید در بزرگسالان مسن
متاسفانه، افسردگی اغلب در افراد مسن تشخیص داده نشده و درمان نمی‌شود و این افراد ممکن است تمایل به کمک پیدا کنند. علائم افسردگی حاد ممکن است در بزرگسالان مسن متفاوت یا کمتر مشهود باشد، مانند:
- مشکلات حافظه یا تغییر شخصیت
- درد جسمی
- خستگی، از دست دادن اشتها، مشکلات خواب یا از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
- اغلب به جای بیرون رفتن برای معاشرت یا انجام کارهای جدید، تمایل به ماندن در خانه دارند
- تفکر یا احساس خودکشی به ویژه در افسردگی در مردان مسن
عوارض افسردگی شدید
افسردگی نوعی اختلال جدی است که می‌تواند عذاب وحشتناکی را بر شما و خانواده‌تان تحمیل کند. افسردگی اغلب در صورت عدم درمان، بدتر می‌شود، در نتیجه منجر به مشکلات عاطفی، رفتاری و سلامتی می‌شود که بر هر حوزه زندگی شما تأثیر می‌گذارد.
نمونه‌هایی از عوارض مرتبط با افسردگی شدید عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی که می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی و دیابت شود.
- درد یا بیماری جسمی
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- اضطراب، اختلال هراس یا هراس اجتماعی
- درگیری‌های خانوادگی، مشکلات روابط و مشکلات کار یا مدرسه
- منزوی شدن اجتماعی
- افکار خودکشی، اقدام به خودکشی یا خودکشی
- خود مثله کردن، مثل برش جایی از بدن
- مرگ زودرس
اختلال افسردگی شدید چگونه درمان می‌شود؟
چندین روش درمانی برای اختلال افسردگی اساسی وجود دارد. این رویکردها شامل روان درمانی، داروهای ضد افسردگی، درمان با شوک الکتریکی (ECT) و سایر درمان‌های جسمانی است.
اختلال افسردگی اساسی اغلب با دارو و روان درمانی، مداوا می‌شود. برخی از تنظیمات سبک زندگی نیز می‌تواند به سهولت در علائم خاص کمک کند. افرادی که مبتلا به اختلال افسردگی شدید هستند یا افکار آسیب رساندن به خود را دارند ممکن است در طول درمان نیاز به ماندن در بیمارستان داشته باشند.
توجه: برخی از داروهایی که برای درمان اختلال افسردگی شدید استفاده می‌شوند، ممکن است برای زنانی که باردار هستند و یا شیر می‌دهند، خطرناک باشند. اگر باردار هستید، قصد بارداری دارید یا کودک خود را شیر می‌دهید، قبل از مصرف این داروها، حتما با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت کنید.
روان درمانی که به عنوان گفتگوی درمانی هم شناخته می‌شود، می‌تواند یک درمان مؤثر برای مبتلایان به اختلال افسردگی شدید باشد. این شامل ملاقات با یک پزشک به طور منظم برای صحبت در مورد وضعیت شما و مسائل مربوط به آن است. روان درمانی می‌تواند به شما در موارد زیر کمک کند:
- با یک بحران یا یک رویداد استرس‌زای دیگر هماهنگ شوید.
- باورها و رفتارهای منفی را با باورهای مثبت و سالم جایگزین کنید.
- مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشید.
- روش‌های بهتری برای مقابله با چالش‌ها و حل مشکلات پیدا کنید.
- عزت نفس خود را افزایش دهید.
- دوباره احساس رضایت و کنترل را در زندگی خود به دست آورید.
ارائه دهنده خدمات درمانی شما ممکن است انواع دیگری از درمان، مانند درمان رفتاری شناختی یا درمان بین فردی را نیز توصیه کند. یکی دیگر از درمان‌های ممکن، گروه درمانی است که به شما امکان می‌دهد احساسات خود را با افرادی به اشتراک بگذارید که می‌توانند با آنچه می‌گذرد، ارتباط برقرار کنند.
تغییرات در سبک زندگی
علاوه بر مصرف داروها و شرکت در درمان، می‌توانید با ایجاد برخی تغییر در عادات روزانه خود به بهبود نشانه های افسردگی شدید کمک کنید:
درست غذا خوردن: خوردن غذاهایی که حاوی اسیدهای چرب امگا 3 مانند سالمون هستند را در نظر بگیرید. غذاهایی که سرشار از ویتامین‌های گروه B مانند لوبیا و غلات کامل هستند نیز به برخی از افراد مبتلا به افسردگی شدید کمک می‌کنند. منیزیم با مبارزه با علائم افسردگی حاد مرتبط است. این ماده در آجیل، دانه و ماست یافت می‌شود.
دوری از الکل و برخی از غذاهای فرآوری شده: اجتناب از الکل مفید است؛ زیرا دستگاه سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند علائم شما را بدتر کند. همچنین، برخی غذاهای تصفیه شده، فرآوری شده و سرخ شده حاوی اسیدهای چرب امگا 6 هستند که ممکن است در افسردگی شدید نقش داشته باشد.
ورزش زیاد: اگرچه افسردگی شدید می‌تواند شما را بسیار خسته کند اما مهم است که از نظر جسمی فعال باشید. ورزش به خصوص در بیرون از منزل و در نور آفتاب معتدل می‌تواند روحیه شما را تقویت کرده و باعث شود احساس بهتری داشته باشید.
خواب خوب: حداقل 6 تا 8 ساعت خواب در هر شب ضروری است. اگر در خواب مشکل دارید با پزشک خود صحبت کنید.
آیا می‌توان از افسردگی شدید جلوگیری کرد؟
برخی از کارشناسان معتقد هستند که نمی‌توان از ابتلا به افسردگی شدید جلوگیری کرد؛ زیرا بسیاری از عوامل ایجاد این اختلال از قبیل ژنتیک، تغییرات سلولی مغز و عوامل محیطی، از کنترل شما خارج هستند. با این حال، به نظر می‌رسد می‌توان از سایر عوامل ابتلا به افسردگی شدید اجتناب کرد.
برخی از کارهایی که برای جلوگیری از ابتلا به افسردگی پیشنهاد می‌شوند، عبارتند از:
- راه‌هایی برای کنترل استرس و افزایش عزت نفس پیدا کنید.
- به اندازه کافی بخوابید، خوب غذا بخورید و به طور منظم ورزش کنید.
- وقتی شرایط سخت می‌شود، با خانواده و دوستان تماس بگیرید.
- به طور منظم معاینات پزشکی انجام دهید.
- اگر فکر می‌کنید افسرده هستید، کمک بگیرید. اگر صبر کنید، ممکن است بدتر شود.
به برنامه درمانی خود پایبند باشید. اگر از دارو استفاده می‌کنید، آن را مطابق تجویز مصرف کنید. چه احساس خوبی داشته باشید یا نه، جلسات درمانی را کنار نگذارید. همچنین به پزشک خود اطلاع دهید که کدام یک از درمان‌ها برای شما مفید بوده و کدام یک از آن‌ها، هیچ تاثیری نداشته‌اند.
کلام آخر
افسردگی شدید یک وضعیت پزشکی حاد است که در صورت عدم کنترل و درمان مناسب، می‌تواند بر زندگی روزانه افراد تاثیر بگذارد. عوارض این اختلال در مواردی حتی به خودآزاری و خودکشی نیز می‌انجامند. بنابراین در صورت تشخیص این بیماری، باید بلافاصله روند درمانی خود را شروع کنید.
در این مقاله به بررسی افسردگی شدید و راههای درمان و مدیریت آن پرداختیم. در صورتی که همچنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخگوی شما عزیزان باشیم.
