تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی در چیست؟
تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی به یک سوال مهم برای بسیاری از علاقمندان به روانشناسی تبدیل شده است. آیا این دو بیماری با هم‌دیگر متفاوت هستند؟ یا هر دو، به یک اختلال روانی مشابه اشاره دارند؟
اسکیزوفرنی و شیزوفرنی هر دو به بیماری روانی خطرناک به نام Schizophrenia اشاره دارند که در آن، ارتباط فرد با واقعیت قطع می‌شود و به ترکیبی از هذیان، توهم و رفتارهای نامنظم دچار می‌شود
در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی در چیست؟ اگر شما هم دوست دارید درباره این اختلال‌ها بیشتر بدانید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.
تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی چیست؟
خب همان‌طور که در ابتدای مقاله هم اشاره کردیم، اسکیزوفرنی و شیزوفرنی هیچ تفاوتی با هم‌دیگر ندارند. در حقیقت، این کلمه‌ها فقط دو تلفظ جداگانه از یک کلمه انگلیسی (Schizophrenia) هستند که به یک بیماری روانی خطرناک اشاره می‌کند.
بنابراین قبل از هر چیز باید به این نکته توجه داشته باشیم که اساسا تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی فقط به تلفظ آنها باز می‌گردد و در معنی، هر دو کلمه یکی هستند.
نکته: از آن‌جایی که فهمیدیم اسکیزوفرنی و شیزوفرنی هیچ تفاوتی با هم ندارند، در ادامه این مقاله، فقط از کلمه شیزوفرنی استفاده خواهیم کرد.
شیزوفرنی چیست؟
شیزوفرنی یک اختلال شخصیت روانی مزمن و شدید است که بر نحوه تفکر، عمل، ابراز احساسات، درک واقعیت و ارتباط فرد با دیگران تأثیر می‌گذارد. اگرچه شیزوفرنی به اندازه سایر بیماری‌های روانی شایع نیست؛ اما می‌تواند مزمن‌ترین و ناتوان کننده‌ترین آنها باشد!
افراد مبتلا به شیزوفرنی معمولا در جامعه، محل کار، مدرسه و روابط خود، با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند. آنها ممکن است احساس ترس، گوشه‌گیری و قطع ارتباط با واقعیت را تجربه کنند. این بیماری مادام‌العمر بوده و قابل درمان نیست!
البته با درمان مناسب، می‌توان علائم و عوارض این اختلال روانی را کنترل کرد. بنابراین اقدام به موقع، در مدیریت و کنترل شیزوفرنی، بسیار مهم است.
افراد مبتلا به شیزوفرنی، ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهند. جهان برای آنها، ممکن است مانند مجموعه‌ای از افکار، تصاویر و صداهای گیج کننده به نظر برسد. تغییر ناگهانی در شخصیت و رفتار (که زمانی اتفاق می‌افتد که افراد مبتلا شیزوفرنی ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهند) دوره روان‌پریشی نامیده می‌شود.
شدت شیزوفرنی از فردی به فرد دیگر، متفاوت است. برخی از افراد تنها یک دوره روان‌پریشی دارند؛ در حالی که عده‌ای دیگر در طول عمر خود، چندین دوره را تجربه می‌کنند. البته بیمار در بین دوره‌ها، زندگی نسبتا معمولی را تجربه خواهد کرد.
علائم اولیه شیزوفرنی
اولین علائم شیزوفرنی در مردان، در اواخر نوجوانی و اوایل 20 سالگی، خود را نشان می‌دهند. این در حالیست که زنان معمولا بین 20 تا 30 سالگی، علائم اولیه این بیماری را از خود بروز می‌دهند. دوره‌ای که برای اولین بار، علائم در بیمار دیده می‌شوند، دوره پرودرومال (prodromal) نامیده می‌شود.
دوره علائم اولیه بیماری شیزوفرنی ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سال‌ها طول بکشد. تشخیص این اختلال در ابتدا بسیار دشوار است؛ زیرا هیچ علامت مشخصی در فرد بیمار دیده نمی‌شود! با این‌حال، با کمی دقت می‌توان متوجه تغییرهای رفتاری ظریف زیر شد:
- کناره‌گیری اجتماعی
- افت تحصیلی ( در نوجوانان)
- مشکل در تمرکز
- مشکل در خوابیدن
- دمدمی مزاج شدن
از آن‌جایی که دوره شروع اسکیزوفرنی معمولا از اواخر نوجوانی شروع می‌شود، به رفتارهای فرزند نوجوان خود دقت کنید و به محض مشاهده علائم بالا، روند درمانی او را با مراجعه به مشاور، آغاز کنید.
علائم اصلی شیزوفرنی
علائم اصلی شیزوفرنی به اعمال یا افکار یا رفتاری اشاره می‌کنند که به فرد بیمار اضافه شده و بر اساس واقعیت نیستند. این موارد که گاهی علائم روان‌پریشی هم نامیده می‌شوند، شامل عوارض زیر هستند:
- هذیان: باورهای نادرست، مختلط و عجیبی هستند که مبتنی بر واقعیت نبوده و فرد بیمار، حاضر به پذیرش غیر واقعی بودن آنها نیست! فردی که دچار هذیان است ممکن است که باور کند خدا یا شیطان است، مردم می‌توانند افکار او را بخوانند، همه در حال توطئه بر علیه او هستند و …
- توهم: احساساتی هستند که مبتنی بر واقعیت نیستند. شنیدن صدا، شایع‌ترین توهمی است که در افراد مبتلا به شیزوفرنی مشاهده می‌شود. صداها ممکن است در مورد رفتار فرد اظهار نظر کنند، به او توهین کنند یا دستور دهند. دیدن چیزهایی که وجود ندارند، استشمام بوهای عجیب و … از دیگر توهم‌های کمتر رایج هستند.
- کاتاتونیا (نوعی جنون): در این حالت، فرد ممکن است از صحبت کردن امتناع کند و برای مدتی طولانی، در یک وضعیت ثابت باقی بماند.
علائم پیشرفته شیزوفرنی
علائم زیر نشان می‌دهند که فرد مبتلا به شیزوفرنی در مرحله‌ای از بیماری قرار دارد که نمی‌تواند به درستی فکر کند یا آن‌طور که انتظار میرود پاسخ دهد:
- تغییر سریع از یک فکر به فکر دیگر بدون ارتباط واضح یا منطقی بین آنها
- حرکت‌های کند و آهسته
- ناتوانی در تصمیم‌گیری
- نوشتن بیش از جد (معمولا جملات بی‌معنی)
- فراموش کردن مداوم
- انجام حرکت‌های تکراری (مثل قدم زدن در یک مسیر دایره‌ای)
- داشتن مشکل در درک مناظر، صداها و احساسات روزمره
علائم منفی شیزوفرنی
در اینجا منظور از کلمه منفی، علائم یا رفتارهایی هستند که بر اثر ابتلای فرد به شیزوفرنی، از زندگی و شخصیت او کاسته می‌شوند. این علائم عبارتند از:
- فقدان احساسات
- کناره‌گیری از خانواده، دوستان و فعالیت‌های اجتماعی
- کم شدن انرژی
- کمتر حرف زدن
- کمبود انگیزه
- از دست دادن لذت یا علاقه به زندگی
- عادات بد بهداشتی و نظافتی
در صورتی که با فقدان‌ها یا کمبودهای بالا در شخصیت خود یا اطرافیانتان مواجه شدید، بلافاصله به یک مشاور یا روانشناس مراجعه کنید. زیرا آنها می‌توانند نشانه‌هایی از ابتلا به شیزوفرنی باشند.
عوامل ایجاد شیزوفرنی
علت دقیق ابتلای افراد به شیزوفرنی هنوز به صورت دقیق مشخص نشده است. با این حال، آن‌چه که مسلم به نظر می‌رسد، این است که شیزوفرنی هم مانند سرطان و دیابت، یک بیماری با پایه‌های بیولوژیکی است.
پزشکان و محققان، چندین عامل را کشف کرده‌اند که می‌توانند احتمال ابتلا به شیزوفرنی را در افراد مختلف، افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
- ژنتیک (وراثت): شیزوفرنی می‌تواند از والدین به فرزندان منتقل شود! در صورتی که در خانواده شما سابقه ابتلا به این بیماری وجود داشته باشد، بیش از سایرین در معرض دچار شدن به آن قرار دارید.
- شیمی مغز: ناتوانی مغز در کنترل انتقال دهنده‌های عصبی یا مدارهای سلول‌های عصبی، ممکن است به ابتلا به شیزوفرنی منجر شود.
- ناهنجاری مغز: برخی از تحقیقات، به وجود برخی از ناهنجاری‌های مغزی در مبتلایان به شیزوفرنی اشاره می‌کنند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض عفونت‌های مداوم ویروسی، قرار گرفتن در شرایط استرس‌زا، مصرف بیش از اندازه ماری جوانا و … از جمله عواملی هستند که احتمالا ابتلا به شیزوفرنی را افزایش می‌دهند.
هر فردی، در هر سنی و با هر فرهنگ و نژادی، ممکن است به شیزوفرنی مبتلا شود. این اختلال، زنان و مردان را به صورت مساوی، تحت تاثیر قرار می‌دهد. اولین علائم معمولا در 20 سالگی بروز می‌کنند، با این‌حال، شیزوفرنی ممکن است در هر سنی، رخ دهد.
شیزوفرنی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص شیزوفرنی وجود ندارد. با این وجود، پزشکان ممکن است از آزمایش خون و تصویربرداری مغزی برای رد کردن بیماری‌های دیگر (که ممکن است علائمی مشابه با شیزوفرنی را ایجاد کنند) استفاده کنند.
اگر پزشک هیچ دلیل فیزیکی دیگری برای علائم اسکیزوفرنی پیدا نکند، ممکن است فرد را به یک روان‌پزشک یا روانشناس ارجاع دهد.
اگر فردی حداقل دو مورد از علائم زیر را برای حداقل 6 ماه داشته باشد، مبتلا به اسکیزوفرنی تشخیص داده می‌شود:
- هذیان
- توهم
- حرف زدن آشفته و بی‌نظم
- رفتار آشفته یا کاتاتونیک
- علائم منفی شیزوفرنی
در طول این 6 ماه، فرد باید حداقل یک ماه تحت تاثیر این علائم قرار گرفته باشد و زندگی شخصی و اجتماعی او بر اساس این علائم، با اخلال مواجه شده باشد.
درمان شیزوفرنی
متاسفانه شیزوفرنی هیچ درمان قطعی و مشخصی ندارد. هدف از درمان این بیماری، تنها کاهش علائم و جلوگیری از بازگشت و شدت گرفتن آنها است. برخی از این درمان‌ها، شامل موارد زیر هستند:
داروهای آنتی سایکوتیک قدیمی (که معمولا به آنها “نسل اول” گفته می‌شود). این داروها عبارتند از:
- کلرپرومازین (تورازین)
- فلوفنازین (پرولیکسین)
- هالوپریدول (Haldol)
- اکسیلاپین (لوکساپین)
- پرفنازین (Trilafon)
- تیوتیکسن (Navane)
- تری فلوپرازین (Stelazine)
داروهای جدیدتر (آتیپیک یا نسل دوم) که برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- آریپیپرازول (Abilify)
- آریپیپرازول لوروکسیل (Aristada)
- آسناپین (سافریس)
- برکسپیپرازول (رکسولتی)
- کاریپرازین (Vraylar)
- کلوزاپین (کلوزاریل)
- ایلوپریدون (Fanapt)
- لورازیدون (لاتودا)
- اولانزاپین (زیپرکسا)
- اولانزاپین/سامیدورفان (لیبالوی)
- پالیپریدون (Invega Sustenna)
- پالیپریدون (Invega Trinza)
در حالی که دارو ممکن است به تسکین علائم اسکیزوفرنی کمک کند، درمان‌های روانی اجتماعی مختلف، می‌توانند به مشکلات رفتاری، روان‌شناختی، اجتماعی و شغلی مرتبط با بیماری کمک کنند.
از طریق این درمان، بیماران همچنین می‌توانند یاد بگیرند که علائم خود را مدیریت کنند، علائم هشدار دهنده اولیه را شناسایی کنند و یک برنامه پیشگیری از تشدید آنها را تنظیم کنند.
سایر درمان‌های رایج و تخصصی برای شیزوفرنی عبارتند از الکتروشوک درمانی (ECT)، بستری شدن در بیمارستان، اصلاح شناختی، روان درمانی فردی و …
کلام آخر
در ابتدای این مقاله به بررسی تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی پرداختیم و فهمیدیم که این دو بیماری، هیچ اختلافی با هم ندارند. بعد از آن، نوبت به بررسی علائم، عوامل، تشخیص و درمان این اختلال روانی خطرناک رسید.
در صورتی که همچنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات همین مقاله با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.
