علائم شپش سر در زنان و مردان + راه های درمان شپش

شپش‌ها حشرات ریز و خزنده‌ای هستند که متاسفانه مکانی بهتر از موی سر انسان برای زندگی پیدا نکرده‌اند! بر اساس آن‌چه که اکثر ما تجربه کرده‌ایم، علائم شپش سر بیش از هرچیز، به خارش در پشت سر و گردن مربوط می‌شود. 

شپش یک انگل است که از خون انسان تغذیه می‌کند و می‌تواند کودکان و بزرگسالان را به یک اندازه درگیر کند. البته خبر خوب این‌که روش‌های مختلفی برای درمان شپس سر در دسترس قرار دارند. 

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی مهم‌ترین علائم شپش سر و همچنین بهترین راه‌های درمان آن بپردازیم. لطفا تا پایان با ما همراه باشید. 

شپش سر چیست؟

همان‌طور که اشاره کردیم، شپش‌ها حشرات ریزی هستند که در موهای سر انسان زندگی کرده و از خون مکیده شده از سطح پوست سر، تغذیه می‌کنند. این انگل‌، تخم‌هایی با نام Nits می‌گذارد که محکم به ساقه مو می‌چسبند. 

در حالت کلی و زمانی که شپش‌ها زیاد نباشند (در حدود 30 شپش) برای سلامتی شما ضرر ندارند؛ البته همچنان باعث خارش می‌شوند. اما گاهی تعداد آن‌ها، ممکن است تا 1 هزار عدد هم افزایش پیدا کند! شپش بالغ در خدود 3 میلی‌متر (به اندازه یک دانه کنجد) طول دارد. 

شپش ماده روی سر شما تخم می‌گذارد. تخم‌ها با ماده‌ای چسب مانند به ساقه مو چسبیده می‌شوند و بعد از یک هفته، از تخم بیرون می‌آیند. شما بیشتر از خود پشه‌ها، تخم‌های آن‌ها را روی سر خود مشاهده خواهید کرد. 

به طور کلی، هر فردی که روی سر خود مو  داشته باشد، ممکن است به شپش مبتلا شود. بنابراین برخلاف تصویر رایج، بزرگسالان هم به اندازه کودکان، مستعد شپش سر هستند. 

تخم شپش که به آن رشک گفته می‌شود، شباهت زیادی با شوره سر دارد و معمولا با آن اشتباه گرفته می‌شود. با این‌حال یک تفاوت کلی وجود دارد: تخم شپش سخت‌تر از شوره از ساقه مو جدا می‌شود. 

رشک‌ها در شرایط مساعد بعد از 7 روز به لارو یا همان حشره نابالغ تبدیل می‌شوند. لاروها هم بعد از دو هفته بالغ و آماده تخم‌گذاری می‌شوند. این حشرات می‌توانند ساعت‌ها در یک قسمت از پوست سر باقی بمانند و خون‌خواری کنند.

همان‌طور که گفته شد، شپش سر می‌تواند هر فردی را درگیر کند؛ با این‌حال بین کودکان 3 تا 11 سال و خانواده آن‌ها، رایج‌تر است. کودکان بیشتر در معرض خطر هستند؛ زیرا در هنگام بازی با دوستان خود، تماس سر به سر زیادی برقرار می‌کنند! 

مهم ترین علائم شپش سر 

شپش سر گاهی هیچ علامتی ندارد؛ به همین دلیل بسیاری از افراد تنها زمانی متوجه می‌شوند که به شپش مبتلا شده‌اند، که آن را روی سر خود مشاهده کنند. 

شپش بالغ رنگ خاکستری مایل به سیاه دارد و به همین دلیل، به سختی روی پوست سر و در میان موها قابل مشاهده است. تخم‌ها به رنگ سفید و به اندازه سر سوزن هستند و به احتمال زیاد آن‌ها را در کناره‌ها و پشت سر خود خواهید دید. 

با این‌حال رایج‌ترین علائم شپش سر می‌توانند شامل موارد زیر باشند: 

• خارش پوست سر 
• برجستگی‌های کوچک و خارش‌دار در لبه‌های اطراف سر (به ویژه در پشت گردن یا پشت گوش)
• احساس این‌که چیزی در میان موها در حال حرکت است.
• زخم‌های ناشی از خارش و خاراندن
• مشکل در خوابیدن 

داشتن شپش سر می‌تواند برخی از افراد را مضطرب کند. اگر احساس خارش شدید داشته باشید، ممکن است به سختی بخوابید! با این‌حال، سر خود را زیاد نخارانید؛ زیرا ممکن است دچار زخم‌های پوستی عفونی شوید. 

البته داشتن خارش سر لزوما به معنی ابتلا به شپش نیست. موارد دیگری از قبیل اگزما یا شوره هم می‌توانند بروز این احساس روی پوست سر شما شوند. 

به طور کلی شما نیازی به درمان شپش سر ندارید؛ مگر زمانی که یک شپش متحرک و زنده را روی پوست سر خود مشاهده کنید. 

در صورتی که این حشرات در سر فرد دیده شوند باید درمان خیلی سریع شروع شود، چون سرعت رشد و تکثیر آن‌ها بسیار زیاد است.

عوامل ابتلا به شپش سر 

شما فقط در صورتی به شپش سر مبتلا می‎‌شوید که سر شما به سر فردی که قبلا این انگل را داشته است، برخورد کند. در حالت عادی، بسیار بعید است که بدون ایجاد برخورد، شپش میهمان موهای شما شود! 

شپش‌ها نمی‌توانند پرواز یا شنا کنند! آن‌ها فقط از طریق خزیدن بین موها از فردی به فرد دیگر جابه‌جا می‌شوند. به طور کلی، حدود 30 ثانیه طول می‌کشد تا شپش از یک تفر به شخص دیگر منتقل شود. 

شپش فقط روی سر انسان می‌تواند زندگی کند؛ بنابراین اگر مدتی از موهای شما دور باشد، می‌میرد. فراموش نکنید که احتمال انتقال شپش از حیوان به انسان، تقریبا صفر است! 

راه‌های تشخیص شپش سر 

بسیار دشوار است که تنها با نگاه کردن به سر فرزند خود یا افراد دیگر، متوجه ابتلا به شپش سر شوید. با این‌حال اگر با دقت به موهای پشت گردن آن‌ها نگاه کنید، احتمالا شپش‌ها را پیدا خواهید کرد. 

بهترین راه برای تشخیص شپش سر، استفاده از یک شانه مخصوص دانه‌دار است. البته برای از بین بردن آن‌ها هم می‌توانید از همین شانه استفاده کیند. 

از آن‌‎جایی که شپش‌ها نمی‌توانند روی موهای خیس حرکت کنند، شانه کردن موها بلافاصله بعد از خارج شدن از حمام، برای تشخیص یا از بیان بردن آن‌ها، روش بهتری است. 

می‌توانید یک شانه تشخیص شپش را از داروخانه‌های معتبر خریداری نمایید. شانه‌ای را انتخاب کنید که از پلاستیک خوب و باکیفیت ساخته شده باشد و دندانه‌ها بین 0.2 تا 0.3 میلی‌متر از هم فاصله داشته باشند. به دنبال شانه‌های فلزی نروید؛ زیرا ممکن است به موهای شما آسیب زده یا حتی آن‌ها را از بین ببرند. 

راه‌های درمان خانگی سریع و موثر شپش سر

اگر یکی از اعضای خانواده به این انگل مبتلا شوند باید به طور مرتب لباس‌ها و ملحفه‌هایش را بشویید. اگر تنها حدس می‌زنید که کودک‌ شما در تماس با فرد مبتلا بوده هم بهتر است این کارها را انجام دهید؛ چون در هر حال پیشگیری بهتر از درمان است.

شانه‌های ضد شپش

همان‌طور که اشاره کردیم، روش اصلی و اولیه درمان خانگی این حشره استفاده از شانه‌های دندانه‌دار و مخصوصی به نام شانه‌های ضد شپش است که می‌توانید آن‌ها را از داروخانه‌ها بخرید. برای خلاصی از شر این حشره خون‌خوار باید چند بار در روز موها را شانه بزنید تا شپش‌ها و تخم‌هایشان را از لابه‌لای موها خارج کنید.

تراشیدن یا کوتاهی مو می‌تواند تا حدی به خلاصی از شر این انگل کمک کند؛ اما درمان قطعی نیست پس اگر تمایلی به کوتاهی موهایتان ندارد، مجبور به این کار نیستید.

سرکه

دومین روش خانگی برای از بین بردن این حشره، سرکه است. اسید استیک موجود در سرکه می‌تواند شپش و رشک‌های آن را نابود کند.

برای از بین بردن این انگل باید مقدار مساوی از سرکه و یک روغن گیاهی مثل روغن زیتون را با هم مخلوط کنید و قبل از خواب به پوست سر و موها بمالید.

بعد از آغشته کردن موها با این ترکیب، سر را با یک کلاه حمام بپوشانید و بخوابید. صبح روز بعد موها را با شامپو بشویید.

در روش دیگر می‌توانید سرکه و آب را با نسبت مساوی مخلوط کنید. با استفاده از این مخلوط موها را آبکشی کنید و بگذارید موها 10 دقیقه آغشته به آن بمانند؛ سپس موها را با آب بشویید. بعد از شستن، موها را با شانه ضد شپش شانه کنید. باید 2 تا 3 بار در هفته این کار را انجام دهید.

سس مایونز

استفاده از سس مایونز یک روش خانگی دیگر برای خلاصی از دست این انگل است. مایونز این توانایی را دارد تا این حشرات کوچک را خفه و نابود کند. دپارتمان بهداشت مینه سوتا در آمریکا هم استفاده از سس مایونز را به عنوان یک راه درمانی شپش سر معرفی کرده‌ است.

برای درمان با سس مایونز مراحل زیر را انجام دهید:

• ابتدا به موها و کف سر خود سس مایونز بزنید و آن را ماساژ دهید.
• یک کلاه حمام روی سر خود بکشید.
• 5 تا 6 ساعت صبر کنید و پس از آن، موهای خود را با شامپو بشویید.
• بعد از شستن، موها را سشوار کنید و با شانه شپش‌زدایی موها را شانه بزنید.
• به مدت 2 ماه هر هفته این روش را تکرار کنید.

سایر روش‌های درمانی

از آب پیاز، جوشانده دانه‌های اسفند و روغن نارگیل هم می‌توان برای نابودی این حشرات مزاحم استفاده کرد. برای این مواد هم می‌توانید مانند سس مایونز عمل کنید ولی این مواد نباید بیشتر از سه ساعت روی پوست سر بمانند.

درمان شپش سر با دارو و زیر نظر پزشک

پزشکان هم برای از بین بردن این حشرات مزاحم راهکارها و داروهای مختلفی را پیشنهاد می‌دهند. استفاده از هر یک از روش‌های درمانی زمانی موثر است که شما آن را طبق دستور و در دوره مشخص شده استفاده کنید.

شامپوها

اولین گزینه‌ای که پزشکان معمولا آن را توصیه می‌کنند، استفاده از شامپو‌های ضد شپش است که به راحتی از داروخانه‌ها قابل تهیه هستند.

پیرمترین

یکی از داروها برای از بین بردن این حشرات مزاحم، پیرمترین‌ است. پیرمیدین به صورت شامپو و اسپری مو در داروخانه‌ها موجود است. شامپوهای پیرمترین حاوی عصاره گل داوودی هستند؛ پس افرادی که به این گل حساسیت دارند نباید از پیرمترین استفاده کنند.

اسپری موی پیرمیدن هم حاوی 1% از این ماده است. این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا به عنوان ماده موثر برای نابودی شپش تایید شده است و حتی می‌توان از آن برای درمان کودکان بالای دو سال استفاده کرد.

لوسیون اسپینوزاد 0.9 %

داروی دیگر لوسیون اسپینوزاد 0.9 % است که از باکتری خاک تهیه می‌شود. این ماده یک حشره‌کش طبیعی است. از اسپینوزاد می‌توان برای نابودی اشپش ها در تمام سنین و نوزادان بالای 6 ماه استفاده کرد. این دارو شپش و تخم‌های آن را از بین می‌برد. سازمان غذا و داروی آمریکا این دارو را هم به عنوان یک ضد شپش تایید کرده است.

برای از بین بردن این انگل‌ها لوسیون اسپینوزاد را به کف سر و موها بزنید و 10 دقیقه صبر کنید. بعد از این مدت موها را بشویید و آن‌ها را با شانه مخصوص، شانه بزنید تا رشک‌ها جدا شوند.

چطور از ابتلا به شپش پیشگیری کنیم؟

کودکان مهمترین ناقلان شپش هستند. والدین برای پیشگیری از انتقال این حشرات مزاحم باید کودکان را از استفاده مشترک وسایلی مانند کلاه، مقنعه، پیشانی‌بند، شانه، برس و سنجاق منع کنند.

کودکان بیشتر به شپش مبتلا می‌شوند. اگر کودک شما به شپش مبتلا شد با او بدرفتاری نکنید. سعی کنید با او مهربان باشید تا او احساس تردشدگی نکند.

در چنین شرایطی برای جلوگیری از انتقال شپش به سایر افراد خانواده باید لباس‌ها، رختخواب، شانه و حوله کودک را از سایرین جدا کنید تا او درمان شود.

به طور کلی برای پیشگیری از ابتلا به این حشرات خون‌خوار باید موارد زیر را رعایت کنید:

• هر فرد با رعایت بهداشت می‌تواند تا حد زیادی از ابتلا به شپش پیشگیری کند.
• در روز به دفعات موی سر را شانه و به طور منظم حمام کنید.
• از لوازم شخصی و لباس‌های افراد دیگر استفاده نکنید. در صورت امکان هر یک از افراد خانواده شانه و برس جداگانه داشته باشند.
• به کودکان خود آموزش دهید که لباس‌های ورزشی خود را در ساک جدا و دور از وسایل بقیه قرار دهند.

سخن پایانی

همان طور که گفتیم بهترین راه درمان پیشگیری است؛ پس برای جلوگیری از ابتلا به شپش حتما نظافت را رعایت کنید، ملحفه‌های خود را به طور مرتب بشویید و در صورتی که یکی از اعضای خانواده دچار این مشکل شد بقیه هم باید معاینه شوند.

اگر در مورد شپش و روش‌های درمان این مشکل سوالی دارید، آن را از ایده آل مگ بپرسید.

سوالات متداول