با بهترین انواع پمادهای سوختگی آشنا شوید
سوختگی یک نوع آسیب بافتی است که در اثر گرما، مواجهه بیش از حد با نور خورشید، تماس با مواد شیمیایی و… ایجاد میشود. سوختگی می‌تواند یک مشکل جزئی باشد و با استفاده از پماد سوختگی به راحتی درمان شود؛ اما گاهی اوقات، بسیار شدید و خطرناک است.
درمان سوختگی به محل و شدت آن بستگی دارد. اگر این مشکل به موقع درمان نشود، عوارض زیادی مانند: اسکار (جای زخم)، از دست رفتن مایعات بدن و عفونت، ایجاد می‌کند.
خوشبختانه، سوختگی‌های خفیف را می‌توانید در خانه و با استفاده از پماد، درمان کنید. در این مطلب از مجله ایده آل مگ، به بررسی رایج‌ترین پمادهای سوختگی پرداخته و نحوه استفاده از این محصولات و عوارض جانبی آن‌ها را توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.
پماد سوختگی آلفا
پماد آلفا (alpha)، یک محصولی گیاهی است که التهاب را کاهش داده، پوست را بازسازی می‌کند و باعث ترمیم زخم میشود. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد پماد آلفا این است که عوارض کورتون‌ها و سایر محصولات را ندارد.
پماد آلفا از لاوسون و اسیدهای چرب غیراشباع ساخته شده است. لاوسون که از گیاه «lawsonia inermis» گرفته میشود، خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتریایی دارد.
التهاب و عفونت، هر دو ترمیم زخم را به تاخیر می‌اندازند؛ اما لاوسون با این مشکلات مقابله می‌کند و سرعت و کیفیت ترمیم زخم را بهبود می‌بخشد. تحقیقات نشان داده‌اند که این ماده باعث افزایش کلاژن و مقاومت جراحت در برابر فشار شده و لبه‌های زخم را به هم نزدیک می‌کند.
از مزایای پماد سوختگی آلفا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تسکین سریع التهاب و درد
- افزایش رطوبت موضعی و در نتیجه کمک به جدا شدن لایه‌های مرده روی زخم
- کاهش نیاز به تجویز آنتی‌بیوتیک
- افزایش سرعت ترمیم زخم و کوتاه‌تر شدن مدت زمان درمان
- کاهش هزینه‌ها (نیاز به سایر داروها را کم می‌کند)
نحوه استفاده از پماد آلفا
- زخم را با سرم شستشو یا آب جوشیده ولرم، به آرامی بشویید و آن را خشک کنید. اگر سوختگی وسیع است، برای خشک کردن آن از گاز استریل استفاده کنید. سپس 10 دقیقه صبر کنید تا زخم در مجاورت هوا خشک شود.
- دستکش یک‌بار مصرف بپوشید و لایه نازکی از پماد را روی زخم بمالید.
- یک پوشش پلی‌اتیلنی (مانند کیسه فریزر) روی زخم قرار دهید. سپس ناحیه مورد نظر را باندپیچی کنید. برای سوختگی سر و صورت می‌توانید از گاز وازلینه به جای کیسه فریزر استفاده کنید یا روی آن را باز بگذارید.
- هر 24 ساعت، یک‌بار پانسمان را عوض کنید. در صورت باز گذاشتن زخم، باید پماد را حداقل سه بار در روز، روی آن بمالید.
- هر بار که پانسمان را باز می‌کنید، زخم را با آب گرم بشویید یا آن را با گاز یا تنظیف نخی که با آب گرم خیس کرده‌اید تمیز کرده، سپس زخم را خشک کنید.
- بسته به شدت سوختگی، سه تا 30 روز طول می‌کشد که زخم بهبود یابد. در سوختگی‌های بسیار شدید، ممکن است این مدت به دو ماه یا بیشتر برسد.
- مراقب باشید پماد سوختگی آلفا وارد چشم نشود؛ اگر این اتفاق رخ داد، چشم را به آرامی با آب بشویید.
عوارض جانبی
افرادی که سابقه حساسیت به ترکیبات پماد آلفا را دارند، ممکن است دچار قرمزی و خارش شوند.
زنان باردار و شیرده می‌توانند به مدت محدود برای درمان سوختگی‌های خفیف از پماد آلفا استفاده کنند.
پماد زینک اکساید
از پماد زینک اکساید (zinc oxide)، برای درمان راش پوشک و پیشگیری از آن و سایر تحریکات جزئی پوست (مانند سوختگی، بریدگی و خراش) استفاده میشود. زینک اکساید با ایجاد یک سد روی پوست، از آن در برابر عوامل محرک محافظت می‌کند.
نحوه استفاده از پماد زینک اکساید
- این پماد برای استعمال خارجی است و باید فقط روی پوست استفاده شود. روی پوست را با بانداژ نپوشانید، مگر اینکه پزشک به شما توصیه کرده باشد.
- از زینک اکساید برای داخل چشم استفاده نکنید. اگر دارو به صورت نا‌خواسته وارد چشم شد، آن را با آب فراوان بشویید.
- دوز این دارو برای بیماران مختلف متفاوت است. تمام دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی محصول را به دقت بخوانید یا طبق دستور پزشک عمل کنید.
- اگر از اسپری زینک اکساید استفاده می‌کنید، آن را قبل از هر بار استفاده به خوبی تکان دهید.
- قبل و بعد از استفاده از پماد، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- اثربخشی این پماد باید در عرض 12 ساعت شروع شود. اگر مشکل شما بدتر شد، بیش از هفت روز طول کشید یا بعد از چند روز دوباره عود کرد، به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جانبی
بیشتر افرادی که از زینک اکساید استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده هر گونه عارضه جانبی جدی (از جمله سوزش پوست) فورا به پزشک مراجعه کنید.
داشتن آلرژی جدی به این پماد نادر است؛ با این حال، در صورت بروز علائم یک واکنش آلرژیک جدی، مانند بثورات پوستی، خارش یا تورم (به خصوص در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر به زینک اکساید یا ماده دیگری حساسیت دارید، قبل از استفاده از این پماد، به پزشک یا داروساز اطلاع دهید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌توانند به واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر منجر شوند.
اگر باردار هستید، پوست شما در محل سوختگی عفونت کرده یا زخم است، قبل از مصرف این محصول حتما با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
مشخص نیست که آیا زینک اکساید به شیر مادر منتقل میشود یا خیر. اگر از این پماد استفاده می‌کنید، قبل از شیردهی نظر پزشک را جویا شوید.
پماد سوختگی کالاندولا
پماد گیاهی کالاندولا (calendula) خاصیت ضدالتهابی دارد، پوست را تقویت می‌کند و باعث ترمیم پوست‌های حساس و ملتهب میشود.
کاربردهای پماد کالاندولا عبارتند از:
- درمان سوختگی ناشی از آب داغ یا اجسام داغ
- درمان عرق‌سوز شدن
- درمان ادرارسوختگی کودکان
- پیشگیری از آفتاب‌سوختگی و درمان آن
- درمان ترک پوست
- درمان گزیدگی نیش حشرات
- درمان بریدگی‌های سطحی پوست
- درمان درماتیت آلرژیک و درماتیت ناشی از پرتو درمانی
این پماد سوختگی، حاوی عصاره گیاه کالاندولا است. از ترکیبات موجود در این عصاره می‌توان به فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها اشاره کرد. این ترکیبات، خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارند و با از بین بردن رادیکال‌های آزاد به ترمیم زخم کمک می‌کنند.
نحوه استفاده از پماد کالاندولا
پوست را تمیز کنید و پماد را روزی چند بار روی آن بمالید.
عوارض جانبی
به ندرت، بعضی از افراد به دلیل استفاده از پماد سوختگی کالاندولا دچار واکنش‌های آلرژیک می‌شوند.
ذکر این نکته لازم است که زنان باردار و شیرده می‌توانند از این محصول استفاده کنند.
پماد بنزوکائین
پماد سوختگی بنزوکائین (benzocaine)، برای توقف خارش و درد ناشی از بیماری‌های پوستی (مانند خراشیدگی، سوختگی جزئی و نیش حشرات)، درمان ناراحتی و خارش جزئی ناشی از هموروئید (بواسیر) و سایر مشکلات ناحیه تناسلی و مقعدی (مانند شقاق مقعد یا خارش در اطراف واژن و رکتوم) استفاده میشود.
نحوه استفاده از پماد بنزوکائین
- اگر از این محصول، بدون نسخه استفاده می‌کنید، حتما تمام دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی را بخوانید و سوالات خود را از داروساز بپرسید. در صورتی که پزشک این دارو را تجویز کرده است، طبق دستور از آن استفاده کنید.
- قبل و بعد از مصرف این دارو، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید، مگر اینکه ناحیه آسیب دیده، روی دست شما باشد.
- ناحیه آسیب دیده را طبق دستور، تمیز و خشک کنید؛ سپس یک لایه نازک از پماد سوختگی را روی آن بمالید.
- اگر از اسپری استفاده می‌کنید، قوطی را قبل از استفاده به خوبی تکان دهید. قوطی را در فاصله 15 تا 30 سانتی‌متری از ناحیه آسیب دیده نگه دارید و اسپری کنید. دارو را نزدیک چشم، بینی یا دهان خود اسپری نکنید.
- از ورود محصول به داخل چشم، بینی یا دهان خودداری کنید. اگر پماد به این نواحی نفوذ کرد، آن‌ها را فورا با آب فراوان بشویید.
- از این دارو نباید برای درمان انواع خاصی از عفونت‌های پوستی، مشکلات جدی مانند زخم‌های باز یا سوختگی‌های شدید استفاده کنید.
- دوز بنزوکائین، بر‌اساس وضعیت پزشکی شما مشخص میشود. از این محصول بیشتر از مقدار توصیه شده یا برای مدت طولانی استفاده نکنید.
- اگر مشکل شما ادامه پیدا کرد، بدتر شد یا علائم جدیدی را تجربه کردید، فورا از پزشک کمک بگیرید.
عوارض جانبی
در محل استفاده، ممکن است قرمزی و سوزش موقتی رخ دهد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز اطلاع دهید.
در صورت بروز عوارض جانبی بسیار جدی، از جمله تنفس آهسته یا کم عمق، ضربان قلب آهسته یا نامنظم و تشنج، فورا از پزشک کمک بگیرید.
بنزوکائین به ندرت به اختلال خونی بسیار جدی (احتمالا کشنده) به نام متهموگلوبینمی (اختلال نادری که بر ظرفیت حمل اکسیژن خون تأثیر می گذارد) منجر میشود. در افراد مبتلا به مشکلات تنفسی یا بعضی از بیماری‌های خونی و همچنین افراد سیگاری، احتمال بروز این مشکل بیشتر است.
علائم متهموگلوبینمی در عرض چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف دارو ظاهر میشود. در صورت بروز علائمی مثل تغییر رنگ پوست، خستگی غیرعادی، تنگی نفس، ضربان قلب سریع، سرگیجه، سردرد یا گیجی، مصرف دارو را متوقف کنید و فورا نزد پزشک بروید.
قبل از استفاده از این پماد سوختگی، سابقه پزشکی خود را به پزشک یا داروساز اطلاع دهید، به ویژه اگر به بیماری قلبی، اختلالات خونی و مشکلات تنفسی، مبتلا هستید یا سیگار می‌کشید.
واکنش آلرژیک بسیار جدی به بنزوکائین نادر است. اگر دچار بثورات پوستی، خارش یا تورم (به خصوص در صورت)، سرگیجه و مشکلات تنفسی شدید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
پماد سوختگی مفناید
پماد مفناید (mafenide)، یک آنتی‌بیوتیک است که از آن به تنهایی یا همراه با سایر داروها برای درمان عفونت زخم در بیماران مبتلا به سوختگی شدید استفاده میشود.
این محصول با از بین بردن باکتری‌هایی که ممکن است زخم باز را آلوده کنند، اثرات خود را اعمال می‌کند. کشتن باکتری‌ها باعث بهبود زخم میشود و خطر گسترش باکتری به پوست اطراف یا خون را کاهش می‌دهد؛ در نتیجه، به جلوگیری از عفونت خون (سپسیس یا گند‌خونی) کمک می‌کند.
نحوه استفاده از پماد مفناید
- قبل و بعد از مصرف این دارو، دست‌ها را بشویید.
- پس از تمیز کردن ناحیه آسیب دیده، یک جفت دستکش پزشکی تمیز (مانند لاتکس یا وینیل) بپوشید و پماد را طبق دستور پزشک (معمولا یک یا دو بار در روز) روی زخم قرار دهید. ضخامت پماد باید حدود یک تا دو میلی‌متر باشد.
- مصرف این دارو را تا زمانی که پزشک به شما توصیه کرده است، ادامه دهید.
- در صورت امکان، حداقل یک بار در روز حمام کنید تا پوست مرده از روی زخم برداشته شود. حتما بعد از استحمام، مجددا از پماد سوختگی استفاده کنید.
- اگر مشکل شما ادامه یافت، بدتر شد یا متوجه افزایش قرمزی و حساسیت پوست اطراف زخم شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی
بعد از مالیدن پماد مفناید روی پوست ممکن است درد، سوزش یا قرمزی رخ دهد. اگر هر یک از این عوارض ماندگار یا بدتر شد، در اسرع وقت با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
در صورت داشتن هر گونه عارضه جانبی جدی، از جمله تاول، خونریزی، تنفس سریع، افزایش ضربان قلب، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، تغییر هوشیاری، لرزش، تشنج، ضعف، ادرار تیره، درد معده یا شکم و درد پا، بازو یا کمر، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
در بیشتر موارد، این دارو به واکنش آلرژیک جدی منجر نمی‌شود؛ با این حال، اگر دچار بثورات پوستی، خارش و تورم (به خصوص در صورت، زبان و گلو)، مشکلات تنفسی و سرگیجه شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود را با پزشک یا داروساز در‌میان بگذارید، به خصوص اگر به مشکلات ریوی (مانند آسم)، بیماری کلیوی، مشکلات متابولیسم و اختلالات خونی مبتلا هستید.
در دوران بارداری و شیردهی، بدون مشورت با پزشک از پماد سوختگی مفناید استفاده نکنید. دقیقا مشخص نیست که آیا این دارو به شیر مادر منتقل میشود یا خیر.
استفاده از مفناید در نوزادان نارس یا نوزادان زیر دو ماه توصیه نمی‌شود؛ زیرا ممکن است باعث مشکلات کبدی شود.
پماد سوختگی موپیروسین
موپیروسین (mupirocin)، پماد دیگری است که از آن برای درمان سوختگی و بعضی از عفونت‌های پوستی (مانند زرد زخم) استفاده میشود. این پماد، یک آنتی‌بیوتیک است که از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند و باکتری‌های روی پوست شما را از بین می‌برد.
نحوه استفاده از پماد موپیروسین
- قبل از مصرف موپیروسین، بروشور محصول را بخوانید و اگر سوالی دارید، آن را با پزشک یا داروساز مطرح کنید.
- ابتدا ناحیه آسیب دیده را تمیز و خشک کنید. سپس طبق دستور پزشک (معمولا سه بار در روز) مقدار کمی از پماد را روی ناحیه مورد نظر بمالید. می‌توانید ناحیه تحت درمان را با بانداژ بپوشانید.
- از این پماد سوختگی به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین اثربخشی را داشته‌باشد. مصرف آن را تا مدت زمانی که پزشک توصیه کرده است ادامه دهید، حتی اگر علائم پس از چند روز برطرف شدند. قطع زودهنگام دارو ممکن است باعث بازگشت عفونت شود.
- از این پماد در اطراف چشم‌ها، بینی و دهان یا برای آسیب‌دیدگی‌های وسیع استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری بدهد. اگر به طور تصادفی آن را وارد چشم، بینی یا دهان خود کردید، ناحیه مورد نظر را با آب فراوان بشویید.
- اگر مشکل شما طی سه تا پنج روز برطرف نشد، به پزشک اطلاع دهید.
عوارض جانبی
گاهی اوقات ممکن است پس از مصرف این دارو، سوزش خفیف رخ دهد. اگر سوزش شدید بود، استفاده از موپیروسین را متوقف کرده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
استفاده از موپیروسین برای طولانی‌مدت ممکن است به عفونت پوستی جدید (عفونت قارچی) منجر شود. اگر متوجه علائم عفونی شدید یا عفونت فعلی شما بدتر شد، حتما به پزشک اطلاع دهید.
واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است؛ با این حال، در صورت مشاهده علائمی مثل بثورات پوستی، خارش و تورم (به خصوص در ناحیه صورت)، سرگیجه و مشکلات تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید.
این دارو به ندرت ممکن است به دلیل وجود یک باکتری به نام «C. difficile»، به بیماری شدید روده‌ای منجر شود. این مشکل می‌تواند در طول درمان، چند هفته یا چند ماه پس از توقف درمان رخ دهد. در صورت بروز علائمی مثل اسهال مزمن، درد شکم یا معده و وجود خون یا مخاط در مدفوع، فورا نزد پزشک بروید.
اگر به موپیروسین یا هر چیز دیگری (شامل دارو، غذا یا مواد نگهدارنده) حساسیت دارید، قبل از مصرف این پماد با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
قبل از اینکه از موپیروسین استفاده کنید، سابقه پزشکی خود را به پزشک یا داروساز بگویید، به خصوص اگر به بیماری کلیوی یا مشکلات معده و روده (مثل کولیت) مبتلا هستید.
قبل از جراحی، درباره تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) با پزشک یا دندانپزشک خود صحبت کنید.
در دوران بارداری، فقط در صورت نیاز می‌توانید از این دارو استفاده کنید. درباره خطرات و فواید آن با پزشک خود مشورت کنید.
مشخص نیست که آیا موپیروسین به شیر مادر منتقل میشود یا خیر. قبل از شیردهی حتما نظر پزشک را جویا شوید.
پماد سوختگی ریکاو
ریکاو (recove)، محصول دیگری است که می‌توان از آن به عنوان پماد سوختگی نام برد. از این پماد برای درمان شقاق سینه در مادران شیرده و تسکین زخم‌های فشاری نیز استفاده میشود.
پماد ریکاو، حاوی زینک اکساید، کافور و روغن کنجد است. این محصول درد و سوزش ناشی از سوختگی را تسکین می‌دهد، از ایجاد تاول‌های جدید جلوگیری می‌کند، باعث کاهش ادم (تورم) در ناحیه آسیب دیده میشود و به کنترل رشد میکروب‌ها کمک می‌کند.
نحوه استفاده از پماد ریکاو
- ابتدا محل سوختگی را چند دقیقه با آب خنک کنید. از یخ استفاده نکنید، زیرا می‌تواند شدت ضایعه را افزایش دهد.
- زخم را خشک کنید و به مدت حداقل سه تا 6 ساعت، یک لایه ضخیم از پماد را روی آن بمالید. اگر پماد در این مدت از روی محل سوختگی پاک شد، دوباره از آن استفاده کنید.
- درصورت نیاز می‌توانید پماد ریکاو را هر روز، سه تا چهار بار روی سوختگی بمالید.
- اگر از این محصول برای درمان شقاق سینه استفاده می‌کنید، آن را پس از شیردهی روی زخم بمالید و قبل از نوبت شیردهی بعدی به آرامی پاک کنید.
- از پماد ریکاو در داخل بینی یا اطراف چشم استفاده نکنید.
عوارض جانبی
اگر به هر یک از ترکیبات این محصول آلرژی داشتید، استفاده از آن را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.
کلام پایانی
وقتی سوختگی به موقع و به درستی درمان شود، معمولا مشکل خاصی برای شما ایجاد نمی‌کند. سوختگی‌های خفیف به ندرت باعث ایجاد اسکار می‌شوند، اما رنگدانه پوست را تغییر می‌دهند.
مهم‌ترین نکته برای درمان سوختگی این است که آسیب و عفونت را به حداقل برسانید. آسیب‌های گسترده ناشی از سوختگی‌های شدید می‌توانند به مشکلات زیادی در بافت‌های عمیق پوست، استخوان‌ها و اندام‌ها منجر شوند.
در این مقاله، سعی کردیم شما را با بهترین پماد سوختگی آشنا کنیم. آیا تا به حال از این محصولات استفاده کرده‌اید؟ اگر پاسخ‌تان مثبت است، خوشحال می‌شویم که تجربیات خود را با ما و سایر خوانندگان مجله به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
بله، پماد سوختگی ممکن است با سایر کرم‌ها و محصولات پوستی تداخل داشته باشد. برای پیشگیری از این تداخلات باید فهرست تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای بدون نسخه، داروهای نیازمند نسخه و محصولات گیاهی) را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید.
معمولا توصیه میشود، محصولات پوستی را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی و در دمای اتاق نگهداری کنید. برای اطلاع از شرایط نگهداری هر محصول، بروشور شرکت تولید‌کننده را به دقت بخوانید.
برای درمان سوختگی‌های عمیق یا وسیع، سوختگی‌هایی که باعث می‌شوند پوست چرمی شکل به نظر برسد یا سوختگی‌های ناشی از مواد شیمیایی و برق‌گرفتگی، فورا به دنبال کمک پزشکی باشید؛ همچنین در صورت مشاهده علائم عفونت (شامل ترشح از زخم و افزایش درد، قرمزی و تورم)، حتما به پزشک مراجعه کنید.
