روانشناسی و رفتارشناسی از روی حالات چهره و بدن

آیا می‌دانید افرادی که شما را می‌بینند، در همان ۳ ثانیه‌ی اول، شما را مورد قضاوت قرار می‌دهند؟ این زمان خیلی کمتر از آن است که فرصت پیدا کنید کلامی به زبان بیاورید. بنابراین به طور حتم، مبنای این قضاوت، چیز دیگری خواهد بود.

واقعیت این است که کلمات، تنها بخشی از دنیای پیچیده‌ی ارتباطات را به خود اختصاص می‌دهند و سهم بسیار بیشتری از این فضا، مربوط به زبان بدن شما است. شما با هر حرکت چشم، دست و پاهای خود، حتی بدون آن‌که خودتان متوجه باشید، دنیایی حرف می‌زنید!

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی روانشناسی از روی حالات چهره و به ویژه، زبان بدن بپردازیم. اگر دوست دارید قبل از زبان، بدن‌تان شما را به خوبی معرفی کند، حتما تا پایان با ما همراه باشید.

درک زبان بدن و حالات چهره

زبان بدن به سیگنال‌های غیرکلامی اشاره دارد که ما برای برقراری ارتباط، از آن‌ها استفاده می‌کنیم. به گفته‌ کارشناسان، این سیگنال‌های غیروابسته، بخش بزرگی از ارتباطات روزانه‌ی ما را تشکیل می‌دهند.

زبان بدن می‌تواند بین ۵۰ تا ۷۰ درصد کل ارتباطات را تشکیل دهد، بنابراین درک این زبان غیرکلامی، بسیار مهم است، اما لازم است که شما به نشانه‌های دیگر مانند زمینه هم توجه داشته باشید. در بسیاری از موارد، شما باید به سیگنال‌ها، به عنوان یک گروه نگاه کنید؛ نه تمرکز بر یک عمل واحد.

برای لحظه‌ای فکر کنید که چقدر یک فرد قادر است با حرکات چهره‌ی خود، ارتباط برقرار کند. به عنوان مثال، لبخند معمولا می‌تواند تصدیق یا شادی را نشان دهد، اما گاهی اوقات، نشانه مخالفت یا ناامیدی نیز محسوب می‌شود. در برخی موارد، صورت‌های ما ممکن است احساسات واقعی ما را در مورد یک وضعیت خاص نشان دهند.

چه احساساتی را می‌توان از طریق حالات چهره بیان کرد؟

یکی از اسرار زبان بدن، تشخیص احساسات فرد از طریق حالات چهره است که ربطی به زبان تکلم، ملیت و جنسیت ندارد. همه‌ی افراد برای ابراز احساسات خود، از حالات مشترکی استفاده می‌کنند. با شناخت این حالت‌های مشترک، می‌توان به احساسات هر فرد پی برد.

در اینجا فقط چند نمونه از احساساتی که می‌توانند از طریق عبارات صورت بیان شوند، آمده‌اند:

• شادی
• غم
• خشم
• تعجب
• نفرت
• ترس
• گیجی
• هیجان
• میل
• تحقیر

ارزیابی چشم‌ها در زبان بدن

آیا می‌دانید چرا در مورد چشم‌ه،ا تعبیر “پنجره روح” را به کار می‌برند؟ چون آن‌ها قادرند آن‌چه را که فرد، احساس می‌کند یا در مورد آن فکر می‌کند، نشان دهند. همان‌طور که در حال مکالمه با فردی هستید، توجه به حرکات چشم، بخش مهمی از روند ارتباطات را شکل می‌دهند.

سیگنال‌هایی که از چشم طرف مقابل می‌گیریم، می‌توانند در تشخیص حالات روحی و احساسی او، تاثیر زیادی داشته باشند. بنابراین اگر به دنبال ارزیابی زبان بدن یک فرد هستید، قبل از هر چیز، چشم‌های او را زیر نظر داشته باشید.

چشم

هنگامی که مشغول گفت‌و‌گو هستید و فرد مقابل، به طور مستقیم به چشمان شما نگاه می‌کند، یعنی به صحبت با شما علاقه‌مند است. با این حال، همین تماس چشمی مستقیم، اگر طولانی شود، نشانه‌ی خوبی نیست و می‌تواند یک علامت هشدار و تهدید‌کننده باشد.

به علاوه، برگرداندن چشم و داشتن نگاه ممتد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ این باشد که شخص، پریشان و ناراحت است و یا اینکه سعی می‌کند احساسات واقعی خود را پنهان کند!

پلک زدن

پلک زدن طبیعی است، اما باید توجه داشته باشید که آیا فرد بیش از حد یا خیلی کم پلک می‌زند؟ اغلب مردم هنگامی که احساس ناراحتی می‌کنند، سریع‌تر پلک می‌زنند. پلک زدن ممکن است نشان دهد که یک فرد عمدا سعی در کنترل حرکات چشم خود دارد.

به عنوان مثال، یک بازیکن پوکر ممکن است به طور مکرر پلک بزند به دلیل آنکه عمدا سعی می‌کند ظاهر بی‌عاطفه‌ای ار خود نشان دهد.

اندازه‌ مردمک

اندازه‌ مردمک می‌تواند یک سیگنال ارتباطی بسیار غیرمعمول باشد. گاهی اوقات احساسات می‌توانند تغییرات کوچکی در اندازه‌ مردمک ایجاد کنند. چشم‌ها برای توصیف نگاه فردی هستند.

ارزیابی دهان در زبان بدن

بیانات و حرکات دهان نیز می‌تواند در خواندن زبان بدن ضروری باشد. به عنوان مثال، جویدن لب پایین ممکن است نشان‌دهنده‌ی این باشد که فرد، نگرانی، ترس یا ناامیدی را تجربه می‌کند.

خمیازه کشیدن یا سرفه کردن فرد، ممکن است تلاش برای مخفی کردن نشانه‌ای از عدم تایید باشد. لبخند زدن شاید یکی از بزرگترین سیگنال‌های زبان بدن باشد، اما همین لبخند هم می‌تواند به روش‌های مختلفی تفسیر شود.

هنگام ارزیابی زبان بدن، به سیگنال‌های دهان و لب توجه کنید

همانند چشم‌ها، لب‌ها و دهان هم می‌توانند معرف حالات روحی و وضعیت احساسی یک فرد باشند:

• لب‌های محکم:  محکم کردن لب‌ها ممکن است نشان‌دهنده‌ی ناراحتی، عدم تایید یا بی‌اعتمادی باشد.
• گزیدن لب: گاهی اوقات افراد، هنگام نگرانی، اضطراب و یا تأکید، لب‌های خود را گاز می‌گیرند.
•  پوشش دهان: هنگامی که مردم می‌خواهند یک واکنش احساسی را پنهان کنند، ممکن است دهان خود را پوشش دهند تا از لبخند یا عصبانیت جلوگیری کنند.
• چرخش به بالا یا پایین: تغییرات جزئی در دهان همچنین می‌تواند شاخص‌های ظریفی از احساسات فرد باشد. هنگامی که دهان کمی تغییر می‌کند، این بدان معنا است که فرد احساس خوشحالی یا خوش‌بینی می‌کند. به علاوه، یک دهان اندکی به سمت پایین می‌تواند نشانه‌ای از غم و اندوه و عدم تایید باشد.

به عنوان مثال در حالی که نشان دادن انگشت شست در یک کشور می‌تواند به معنی صلح باشد، همین حرکت در بعضی کشورهای دیگر، یک ضد‌ارزش تلقی می‌شود.

حرکات رایج و معانی احتمالی آنها

برخی از حرکت‌های رایج را نباید به سادگی از زبان بدن حذف کرد! در حالی که بسیاری از اقات، هیچ توجهی به حرکت‌های بدنی طرف مقابل نمی‌کنیم، آن‌ها می‌توانند معانی زیادی را به همراه داشته باشند:

1. مشت کردن: می‌تواند در بعضی موقعیت‌ها نمایانگر خشم و در بعضی مناسبات، نشان‌دهنده‌ی همبستگی باشد.
2. انگشت شست و شست پایین: اغلب به عنوان حرکات تایید و عدم تایید استفاده می‌شود.
3. شکل دایره‌ای: ژست «خوب» که با لمس کردن انگشت شست و انگشت اشاره در یک دایره و ایجاد سه انگشت دیگر می‌تواند به معنای «خوب» یا «درست» باشد. در برخی از کشورهای آمریکای جنوبی، این نماد، در واقع یک ژست عامیانه است.
4. علامت V: علامت V به معنی صلح یا پیروزی در برخی کشورها است. البته در انگلستان و استرالیا، نمادی توهین‌آمیز است.

بازوها و ساق پاها نیز می‌توانند در انتقال اطلاعات غیر‌کلامی مفید باشند. هنگام ارزیابی زبان بدن، به برخی از سیگنال‌های زیر توجه کنید که ممکن است دست و پاها را تحریک کند:

• ایستادن با دست‌هایی که روی کمر قرار گرفته‌اند، می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که فرد، پرخاشگر است.
• کشیدن دست‌ها پشت هم ممکن است نشان‌دهنده‌ی این باشد که فرد، احساس خستگی، اضطراب و یا حتی خشم می‌کند.
• سریعا ضربه زدن به انگشتان دست می‌تواند نشان‌دهنده‌ی این باشد که شخص، بی‌حوصله، بی‌صبر یا نا‌امید است.

برای مثال، نشستن مستقیم ممکن است نشان دهد که یک فرد متمرکز است و با توجه به آنچه در حال وقوع است متمرکز می‌شود. به علاوه، نشستن بدن به جلو ، می‌تواند به این معنی باشد که فرد خسته و یا بی‌تفاوت است.

حرکات بدن و میزان فاصله

جالب است بدانید که حتی فاصله‌ای که یک نفر برای ایستادن یا نشستن در مقابل شما در نظر می‌گیرد هم می‌تواند دارای معانی مختلفی باشد.

• فاصله‌ی شخصی ۱۵ تا ۴۵ سانتی‌متر: این سطح از فاصله‌ی فیزیکی اغلب نشان‌دهنده‌ی یک رابطه‌ی نزدیک‌تر و یا راحتی بیشتر بین افراد است. معمولا این حالت در تماس‌های صمیمانه مانند در آغوش گرفتن اتفاق می‌افتد.
• فاصله‌ی شخصی ۰.۵ تا ۱.۲ متر: فاصله‌ی فیزیکی در این سطح، معمولا بین افرادی که از اعضای خانواده یا دوستان نزدیک هستند رخ می‌دهد.
• فاصله‌ی اجتماعي ۱.۲ تا ۳.۶ متر: اين سطح فيزيكی دور با اغلب افرادی كه با هم آشنايی دارند، استفاده می‌شود. با کسی که شما نسبتا خوب می‌شناسید؛ مانند یک همکار که چند بار در هفته می‌بینید. ممکن است احساس راحتی بیشتری در فاصله‌ای نزدیک‌تر هم داشته باشید.
• فاصله‌ی عمومی از ۳.۶ تا ۷.۶ متر: فاصله فیزیکی در این سطح اغلب در شرایط عمومی صحبت کردن اتفاق می‌افتد؛ مثلا صحبت کردن در مقابل یک کلاس پر از دانشجویان و یا ارائه‌ی یک سخنرانی در محل کار، نمونه‌ی خوبی از چنین شرایطی است.

یکی از نمونه‌های ذکر شده، تفاوت بین مردمان فرهنگ‌های لاتین و مردمان آمریکای شمالی است. افرادی که از کشورهای لاتین هستند، احساس راحتی بیشتری نسبت به یکدیگر دارند، در حالی‌ که مردمان آمریکای شمالی نیاز به فاصله‌ی بیشتری دارند، تا احساس راحتی کنند.

سخن آخر

در این مطلب سعی کردیم بعضی نکات کاربردی و مهم درباره‌ زبان بدن را با شما خوانندگان عزیز در میان بگذاریم، اما داستان زبان بدن به همین جا ختم نمی‌شود و تکنیک‌های زیادی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توانید زبان بدن خود را تقویت کنید.

این کار، اثربخشی کلام شما را هم چند برابر خواهد کرد و موجب بهبود روابط کاری و اجتماعی شما خواهد شد. در صورتی که هم‌چنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید حتما در بخش نظرات همین مقاله با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.

سوالات متداول

زبان بدن افرادی که اعتماد‌به‌نفس بالا دارند، چگونه است؟

این افراد صاف می‌ایستند، ماهرانه لبخند می‌زنند، حرکات دست‌ها و بازوهای آن‌ها هدفمند و سنجیده است، شفاف و با سرعت کم سخن می‌گویند و تن صدای خود را بالا نمی‌برند.

تماس چشمی فردی که دروغ می‌گوید، چگونه است؟

در چنین فردی تماس چشمی بسیار کم بوده یا اصلا وجود ندارد. ممکن است مردمک‌‌ها تنگ شوند و حرکات چشم، سریع باشند.

چگونه اشتباهات زبان بدن، تاثیر بدی بر کلام می‌گذارد؟

معمولا افراد به چیزی که می‌بینند بیشتر از چیزی که می‌شنوند، اعتماد می‌کنند. بنابراین مجموعه‌ی حرکات ظاهری تاثیر بیشتری در ایجاد این اعتماد دارند و اگر دچار ایراد باشند، تاثیرات منفی خود را خواهند گذاشت.

حالت تدافعی فرد، چگونه در زبان بدن نمایان می‌شود؟

چنین فردی دست‌های خود را نزدیک بدن قرار می‌دهد. او بدن خود را رو به سوی مخاطب خود قرار نداده و به جهت دیگری می‌چرخد. دست‌ها در جلوی سینه قرار داشته و به هم قفل شده‌اند و تماس چشمی بسیار کم بوده و یا نگاه فرد رو به پایین است.