شاخص توده بدنی (BMI) چیست و چگونه محاسبه می شود؟

شاخص توده بدن، معیاری برای بررسی وزن مناسب با قد شما است. البته که این معیار در شرایطی دقیق نیست و می‌تواند نتیجه اشتباهی را به ما نشان دهد. با این حال، همچنان بهترین ابزار برای سنجش تناسب اندام محسوب می‌شود.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ به طور کامل این شاخص را معرفی و مورد بررسی قرار می‌دهیم، پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

شاخص توده بدنی (BMI) چیست؟

شاخص توده بدنی (BMI) معیاری است که از قد و وزن، برای بررسی سالم بودن وزن شما استفاده می‌کند. نتایج اندازه‌گیری BMI می‌تواند ایده‌ای در مورد این‌که آیا یک فرد وزن مناسبی برای قد خود دارد یا خیر را به ما ارائه دهد.

BMI یک ابزار غربال‌گری است که می‌تواند نشان دهد که آیا یک فرد کم وزن است، وزن سالم دارد، اضافه وزن دارد یا چاق است. اگر BMI یک فرد خارج از محدوده سالم باشد، خطرات سلامتی او ممکن است به میزان قابل توجهی افزایش یابد.

حمل وزن بیش از حد می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلف مانند دیابت نوع 2، فشار خون بالا و مشکلات قلبی عروقی شود. وزن بسیار کم می تواند خطر سوء تغذیه، پوکی استخوان و کم خونی را افزایش دهد. در این بین، به ویژه باید سوء تغذیه در کودکان را جدی گرفت.

تعبیر رایج این است که شاخصی از چاق بودن یک فرد را نشان می‌دهد. همچنین به طور گسترده به عنوان یک عامل خطر برای ایجاد یا شیوع چندین مشکل بهداشتی استفاده می‌شود. علاوه بر این، به طور گسترده‌ای در تعیین سیاست‌های بهداشت عمومی استفاده می‌شود.

BMI به دلیل پذیرش گسترده آن در تعریف دسته‌های خاص توده بدن به عنوان یک موضوع بهداشتی، در مطالعات مبتنی بر جمعیت مفید بوده است. با این حال، به طور فزاینده‌ای واضح است که BMI یک شاخص نسبتا ضعیف برای درصد چربی بدن است.

نکته مهم این است که BMI همچنین اطلاعات مربوط به توده چربی در نقاط مختلف بدن را نمی‌گیرد. مورد دوم نه تنها به مسائل بهداشتی ناگوار بلکه به مسائل اجتماعی نیز مربوط می‌شود.

در نهایت، شواهد فعلی نشان می‌دهد که طیف گسترده‌ای از BMI وجود دارد که خطر مرگ و میر در آنها کم است و این مربوط به سن است. همه این مسائل در این بررسی مختصر مورد بحث قرار گرفته است.

BMI چطور محاسبه می شود؟

محاسبه BMI وزن یک بزرگسال را بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد او بر حسب متر تقسیم می‌کند. برای مثال، BMI 25 به معنای 25 کیلوگرم بر متر مربع است.

چرا از BMI برای اندازه گیری اضافه وزن و چاقی استفاده می شود؟

BMI به طور مستقیم چربی بدن را اندازه گیری نمی‌کند و سن، جنس، قومیت یا توده عضلانی را در بزرگسالان در نظر نمی گیرد. با این حال، از دسته‌های استاندارد وضعیت وزن استفاده می‌کند که می‌تواند به پزشکان در ردیابی وضعیت وزن در بین جمعیت‌ها و شناسایی مشکلات بالقوه در افراد کمک کند.

این نسبت که شاخص توده بدنی (BMI) نامیده می‌شود، دلیل این واقعیت است که افراد قد بلندتر نسبت به افراد کوتاه قد بافت بیشتری دارند و بنابراین وزن بیشتری دارند.

البته BMI معیار کاملی نیست، زیرا به طور مستقیم چربی بدن را ارزیابی نمی‌کند. ماهیچه‌ها و استخوان‌

ها از چربی متراکم تر هستند، بنابراین یک ورزشکار یا فرد عضلانی ممکن است BMI بالایی داشته باشد، اما چربی زیادی نداشته باشد. اما بیشتر مردم ورزشکار نیستند،پس برای اکثر افراد، BMI معیار بسیار خوبی برای میزان چربی بدن آنها است.

تحقیقات نشان داده است که BMI  با روش‌های استاندارد طلایی برای اندازه گیری چربی بدن همبستگی دارد و این یک راه آسان برای غربالگری افرادی است که ممکن است به دلیل وزنشان در معرض خطر بیشتر مشکلات سلامتی باشند.

بر اساس سازمان جهانی بهداشت (WHO)، BMI بیشتر یا مساوی 25 به عنوان اضافه وزن و BMI بیشتر یا مساوی 30 به عنوان چاق طبقه‌بندی می‌شود. این مفیدترین معیار سنجش اضافه وزن و چاقی در سطح جمعیت است.

به طور مستقیم چربی بدن را اندازه گیری نمی‌کند و از این رو معیار غیرمستقیم چاقی است. از این رو چندین ایراد دارد. ترکیب چربی بدن فرد با افزایش سن تغییر می‌کند و با افزایش سن افزایش می‌یابد و این لزوما با وزن و قد فرد منعکس نمی‌شود.

با برداشتن این بحث یک قدم جلوتر، چندین مطالعه بلندمدت نشان داده‌اند که افرادی که از نظر شاخص توده بدنی به عنوان اضافه وزن طبقه‌بندی می‌شوند، در مقایسه با افرادی که BMI نرمال داشتند، نتایج یک‌سان یا در برخی موارد بهتر از آن‌ها داشتند.

این و سایر مطالعات راه جدیدی را برای محققان باز کرده است تا محدودیت های ذاتی BMI در تمایز بافت چربی از توده بدون چربی بدن را بررسی کنند.

جدول شاخص توده بدنی

دسته های زیر معنای نتایج را توضیح می‌دهند:

دسته وضعیت وزن محدوده صدک

• کم وزنی: زیر صدک 5
• وزن سالم: صدک 5 تا کمتر از صدک 85
• اضافه وزن: 85 تا کمتر از صدک 95
• چاقی: برابر یا بیشتر از صدک 95

درک نتایج

دسته بندی استاندارد زیر وضعیت وزن مرتبط با محدوده BMI برای بزرگسالان را نشان می‌دهد.

• کم وزنی زیر 18.5
• 18.5-24.9 سالم
• 25.0-29.9 اضافه وزن
• 30.0 و بالاتر چاق
• BMI کمتر از 18.5

BMI کمتر از 18.5 نشان می دهد که شما کم وزن هستید، بنابراین ممکن است نیاز به افزایش وزن داشته باشید. به شما توصیه می‌شود از پزشک یا متخصص تغذیه راهنمایی بخواهید.

BMI 18.5-24.9 نشان می‌دهد که وزن شما متناسب با قدتان است. با حفظ وزن مناسب، خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی را کاهش می‌دهید.

BMI بیش از 30 نشان می‌دهد که شما به شدت اضافه وزن دارید. اگر وزن کم نکنید ممکن است سلامت شما در خطر باشد. توصیه می‌شود برای مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه صحبت کنید.

شاخص توده بدنی (BMI) بزرگسالان

نمودار BMI یا ماشین حساب می‌تواند به فرد نشان دهد که آیا وزن سالمی دارد یا خیر. محاسبه BMI شامل اندازه گیری قد و وزن بدن فرد است.

برای محاسبه BMI بر حسب واحدهای متریک، از روش منبع معتبر BMI = kg/m2 استفاده کنید. بنابراین، برای محاسبه BMI یک بزرگسال وزن او را به کیلوگرم (کیلوگرم) بر مجذور قد او بر حسب متر (m2) تقسیم کنید.

از آن‌جایی که بیشتر افراد قد را بر حسب سانتی متر (سانتی متر) اندازه‌گیری می‌کنند، قد را بر حسب سانتی متر بر 100 تقسیم کنید تا قد را بر حسب متر بدست آورید.

به عبارت دیگر وزن یک نفر را بر حسب پوند (پوند) در 703 ضرب کنید. سپس بر قد او بر حسب اینچ، به مربع (در 2) تقسیم کنید. برای جلوگیری از استفاده از ریاضی، یک فرد می‌تواند از یک ماشین حساب یا نمودار برای یافتن BMI خود استفاده کند.

شاخص توده بدنی (BMI) کودکان و نوجوانان

در بزرگسالان، مقادیر BMI با سن مرتبط نیست و برای هر دو جنس یک‌سان است. با این حال، اندازه گیری BMI در کودکان و نوجوانان کمی متفاوت است. دختران و پسران با سرعت‌های متفاوتی رشد می‌کنند و در سنین مختلف میزان چربی بدنشان متفاوت است. به همین دلیل، اندازه گیری BMI در دوران کودکی و نوجوانی سن و جنس را در نظر می‌گیرد.

پزشکان و سایر متخصصان سلامت کودکان را بر اساس محدوده وزن سالم دسته بندی نمی‌کنند زیرا:

• آن‌ها با هر ماه سن تغییر می‌کنند
• تیپ بدنی زن و مرد با سرعت‌های متفاوتی تغییر می‌کند
• با قد بلندتر شدن کودک تغییر می‌کنند

پزشکان BMI را برای کودکان و نوجوانان به همان روشی که برای بزرگسالان انجام می‌دهند و با اندازه گیری قد و وزن محاسبه می‌کنند. سپس آن‌ها تعداد BMI و سن فرد را در نمودار BMI برای سن مشخص می‌کنند و این نشان می‌دهد که آیا کودک در محدوده سالم قرار دارد یا خیر

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) یک ماشین حساب تولید کرده است که BMI و صدک BMI مربوط به سن را در نمودار رشد CDC برای کودکان و نوجوانان ارائه می‌دهد.

نحوه استفاده پزشکان از BMI

BMIبه اندازه کافی دقیق نیست که بتوان از آن به عنوان یک ابزار تشخیصی استفاده کرد، اما می‌تواند مشکلات احتمالی وزن را در بزرگسالان و کودکان بررسی کند.

اگر فردی دارای BMI بالا یا پایین باشد، پزشک یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است عوامل دیگری مانند موارد زیر را هم بررسی کنند:

• اندازه گیری ضخامت چین‌های پوست، که نشان می دهد چه مقدار چربی در بدن بزرگسالان و کودکان وجود دارد.
• ارزیابی رژیم غذایی و فعالیت بدنی
• در مورد هرگونه سابقه خانوادگی بیماری قلبی عروقی و سایر مشکلات سلامتی صحبت کنید.
• سایر غربال‌گری های بهداشتی مناسب را توصیه کنید.

سپس پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی می‌تواند بر اساس این نتایج، توصیه‌هایی برای رژیم غذایی و ورزش ارائه دهد.

آیا شاخص توده بدنی قابل اعتماد است؟

BMI می تواند یک ایده تقریبی در مورد اینکه آیا یک فرد وزن متوسطی دارد یا نه ارائه می‌دهد و برای اندازه گیری روند در مطالعات جمعیت مفید است، با این حال، این نباید تنها معیاری باشد که یک فرد ارزیابی کند که آیا وزن او ایده آل است یا خیر.

یکی دیگر از محدودیت های BMI این است که بین افراد از قومیت‌های مختلف تمایز قائل نمی‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که در یک BMI، سفید پوستان غیر اسپانیایی، سیاه‌پوست غیر اسپانیایی و آمریکایی‌های مکزیکی ممکن است سطح چربی بدنشان به میزان قابل توجهی متفاوت باشد. این عدم دقت ممکن است منجر به تشخیص اشتباه یا ارزیابی نادرست عوامل خطر بین افراد شود.

عضله بسیار متراکم‌تر از چربی است، بنابراین افراد بسیار عضلانی، مانند بوکسورهای سنگین وزن، مربیان وزنه برداری و ورزشکاران، ممکن است وزن سالمی داشته باشند، حتی اگر BMI آن ها به عنوان چاق طبقه بندی شود.

گروه قومی شما نیز می‌تواند بر خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، بزرگسالان با منشاء جنوب آسیا ممکن است در معرض خطر ابتلا به برخی از مشکلات سلامتی مانند دیابت با BMI 23 باشند که معمولا سالم در نظر گرفته می‌شود.

اگر باردار هستید هم نباید از BMI به عنوان معیار استفاده کنید. اگر نگران وزن خود هستید، از ماما یا پزشک عمومی خود مشاوره بگیرید.

شاخص توده بدنی چقدر به عنوان شاخص چاقی بدن خوب است؟

BMI یک اندازه گیری بسیار ساده است. در حالی که ارتفاع را در نظر می‌گیرد، عواملی مانند موارد زیر را در نظر نمی‌گیرد:

• اندازه گیری دور کمر یا باسن
• نسبت یا توزیع چربی
• نسبت توده عضلانی

این عوامل می‌توانند بر سلامتی تاثیر بگذارند. به عنوان مثال، ورزشکاران با عملکرد بالا تمایل زیادی به تناسب اندام دارند و چربی بدن کمی دارند. آنها می توانند BMI بالایی داشته باشند زیرا توده عضلانی بیشتری دارند، اما این بدان معنا نیست که وزن آنها نسبت به قدشان زیاد است.

علاوه بر این، در یک مطالعه اخیر در افراد مبتلا به دیابت یا بدون دیابت که در آن کاهش توده بدون چربی بدن با افزایش سن گزارش شده، میانگین BMI در افراد بدون دیابت 26.8 بوده است و در افراد مبتلا به دیابت، BMI 29.1 بود، یعنی همان طور که انتظار می‌رفت بالاتر بود.

با این حال، درصد توده بدون چربی بدن یکسان بود. یعنی افزایش BMI در افراد مبتلا به دیابت تنها به دلیل تجمع بیش از حد چربی نبود.

 آیا بالا بودن BMI می تواند برای سلامتی خطرناک باشد؟

BMI ابزار مفیدی است، اما نمی تواند تشخیص دهد که وزن فرد از ماهیچه یا چربی تشکیل شده است. به عنوان مثال، ورزشکاری با بافت عضلانی زیاد ممکن است BMI بالاتری نسبت به فردی که فعالیت چندانی ندارد، داشته باشد. اما، این بدان معنا نیست که ورزشکار اضافه وزن یا ناسالم است

همراه با BMI، این اقدامات اضافی می‌تواند به ارزیابی دقیق‌تر خطرات سلامتی مرتبط با وزن فرد کمک کند.

فواید وزن سالم

پیاده روی با خانواده یا دوستان می‌تواند راهی لذت بخش برای حفظ تناسب اندام و جلوگیری از افزایش وزن ناخواسته باشد. حفظ وزن سالم مزایای دیگری نیز دارد:

• درد مفاصل و عضلات کمتر
• افزایش انرژی و توانایی برای شرکت در فعالیت های بیشتر
• بهبود تنظیم مایعات بدن و فشار خون
• کاهش بار روی قلب و سیستم گردش خون
• بهبود الگوهای خواب

عواقب چاقی برای بزرگسالان چیست؟

اضافه وزن اثرات زیر را بر بدن دارد:

• سختی کار قلب را افزایش می‌دهد.
• فشار خون، کلسترول و تری گلیسیرید خون را افزایش می‌دهد.
• لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا سطح کلسترول خوب را کاهش می‌دهد.
• می‌تواند دیابت و سایر مشکلات سلامتی را بیشتر کند.

بر اساس منبع معتبر موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، حمل وزن اضافی می‌تواند خطر ابتلا به شرایط زیر را افزایش دهد:

• فشار خون بالا، یا فشار خون بالا
• دیس لیپیدمی، که شامل کلسترول LDL بالا، کلسترول HDL پایین یا سطوح بالای تری گلیسیرید است.
• دیابت نوع 2
• گرفتگی عروق کرونر قلب
• سکته قلبی
• بیماری کیسه صفرا
• آرتروز
• آپنه خواب و مشکلات تنفسی
• برخی از سرطان ها، از جمله سرطان آندومتر، سینه و روده بزرگ

وزن اضافی در دوران کودکی یا نوجوانی نیز می‌تواند خطرات قابل توجهی برای سلامتی داشته باشد. چاقی دوران کودکی، همانند چاقی بزرگسالان خطر ابتلا به مشکلات سلامتی مختلف از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و آپنه خواب را افزایش می‌دهد.

کلام آخر

BMI می تواند یک ابزار غربالگری مفید برای پیش بینی خطرات سلامتی خاص باشد. با این حال، مردم باید با احتیاط از آن استفاده کنند، زیرا عوامل دیگر – مانند سطح فعالیت و ترکیب بدن – را در نظر نمی گیرد. برای کودکان و نوجوانان، مهم است که سن و جنس آنها را هنگام اندازه گیری BMI لحاظ کنند، زیرا بدن آنها به طور مداوم با رشد آنها تغییر می کند. همچنین در نظر داشته باشید که بالا بودن  BMI همیشه به معنای چاقی نیست.

سوالات متداول