میزان آب مورد نیاز درخت انجیر + نکات آبیاری

اگر شما هم مانند بسیاری از افراد، تمامی راه‌های نگه‌داری از درخت انجیر را امتحان کرده‌اید، اما در نهایت باز هم درخت انجیرتان باردهی نداشته یا از بین رفته، دیگر نگران نباشید. راه‌حل این مشکل آشنایی با میزان آب مورد نیاز درخت انجیر است.

درخت انجیر دارای برگ‌های پهن و زائده گلابی‌شکلی است که به عنوان میوه آن شناخته می‌شود. درون این میوه تعداد زیادی گل انجیر و مواد قندی قرار گرفته است. شرط اصلی تولید انجیر با کیفیت، آشنایی با قواعد آبیاری آن است.

برای این موضوع باید با میزان آب مورد نیاز درخت انجیر ، بهترین روش آبیاری آن، بهترین زمان انجام این کار و شرایط نگه‌داری از آن آشنا شوید. در ادامه این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ به آموزش کامل آبیاری صحیح این درخت می‌پردازیم. همراه ما باشید.

نحوه کاشت و نگهداری درخت انجیر

درخت انجیر یکی از قدیمی‌ترین درختان میوه‌ای است که توسط انسان کاشته شد. این درخت همچنان در میان افراد به دلیل میوه‌ی خوشمزه و ظاهر زینتی‌اش از محبوبیت زیادی برخوردار است.

 بسته به عوامل مؤثر بر میزان آب مورد نیاز درخت انجیر مانند آب و هوای منطقه، این درخت را می‌توان در گلدان و یا باغ کاشت.

کاشت درخت انجیر در گلدان

اگر در مکانی با آب و هوای سرد زندگی می‌کنید، درخت انجیر خود را در یک ظرف یا گلدان پلاستیکی بزرگ بکارید. اگر دما به زیر 12 درجه سانتی‌گراد برسد، درختان انجیری که در زمین کاشته شده‌اند در معرض سرمازدگی و از بین رفتن قرار می‌گیرند. کاشت درخت انجیر در یک ظرف پلاستیکی به حفاظت از آن در مقابل سرما کمک شایانی می‌کند.

توجه داشته باشید هنگامی که درخت را به داخل خانه منتقل کردید، از دسترس حیوانات خانگی و کودکان آن را دور نگه‌دارید؛ چرا که سم درخت انجیر ممکن است در صورت خورده شدن برگ‌های آن، به حیوانات و کودکان آسیب برساند.

کاشت درخت انجیر در زمین

برای کاشت درختان انجیر در فضای باز باید نهال را در بهار یا اوایل پاییز در آفتاب مستقیم بکارید. درختان انجیر می‌توانند در اکثر انواع خاک رشد کنند، به شرطی که خاک، زهکشی خوبی داشته و حاوی مواد آلی فراوانی باشد.

برای کاشت درخت انجیر خود، یک نقطه آفتابی انتخاب کنید. درختان انجیر برای رشد به نور مستقیم خورشید نیاز دارند. هر نقطه‌ای از حیاط یا باغ خود را که بیشتر از بقیه نورگیر است، انتخاب کنید.

درختان انجیر باید حداقل 6 متر با هر ساختمان یا درخت دیگری فاصله داشته باشند تا مانعی برای رسیدن نور خورشید به درخت انجیر وجود نداشته باشد.

با توجه به اینکه سیستم ریشه‌های درخت انجیر معمولاً کم‌عمق اما پر انشعاب است؛ به طوری که گاهی 15 متر از زیر زمین را پوشش می‌دهند، فاصله بین دو درخت انجیر هنگام کاشت باید حداقل 40 سانتی‌متر باشد.

عمق هریک از این گودال‌ها‌ باید بین یک تا یک و نیم متر و طول عرض آن‌ها باید بین 70 تا 80 سانتی‌متر باشد.

شرایط نگهداری از درخت انجیر

پس از کاشت نهال درخت انجیر در جای مناسب، باید شرایط مورد نیاز این درختان را برای رشد و باردهی آماده کنید. در ادامه نحوه نگهداری از این درختان را برسی کرده‌ایم.

خاک مناسب

انجیر از درختان مقاومی است که می‌تواند در اکثر انواع خاک رشد کند، به شرطی که خاک زهکشی خوبی داشته باشد. به طور کلی بهترین خاک برای این درخت خاک شنی لومی است.

کوددهی

راه‌های زیادی برای تقویت درخت انجیر و میوه‌های آن وجود دارد. کوددهی یکی از ساده‌ترین این راه‌ها است. با توجه به اینکه درخت انجیر دارای ریشه‌های مشبک و زیاد در لایه‌های زیرین خاک است، از مواد مغذی درون خاک هم تغذیه کند.

به بیان دیگر، عمق ریشه درخت انجیر زیاد بوده و می‌تواند مواد غذایی موجود در عمق خاک را جذب کند.

کودهای خانگی مانند پوست تخم‌مرغ، پوست موز، تفاله چای و قهوه علاوه بر افزایش مواد مغذی خاک، به تنظیم میزان pH خاک هم کمک می‌کنند.

درختان انجیر گلدانی به کود بیشتری احتیاج دارند. برای تغذیه این درختان باید هفته‌ای یک بار در فصول رشد یعنی در بهار و تابستان کوددهی صورت بگیرد. از زیاده‌روی در کوددهی درخت انجیر خودداری کنید؛ زیرا این کار باعث رشد بیش از حد برگ می‌شود. رشد اضافی باعث مصرف انرژی بیشتر شده و سهم انرژی مورد نیاز میوه را کاهش می‌دهد.

نور و دما

با توجه به اینکه درختان انجیر از گیاهان نور و گرمادوست محسوب می‌شوند، در آب و هوای مدیترانه‌ای عملکرد خوبی دارند. درخت انجیر خود را در محلی بکارید که هر روز حداقل هشت ساعت نور مستقیم خورشید دریافت کند.

این درختان هر چه نور بیشتری دریافت کنند، میوه‌ی بیشتری هم خواهند داد. میزان نور دریافتی بر میزان آب مورد نیاز درخت انجیر هم تأثیر مستقیم می‌گذارد.

رطوبت

تعیین رطوبت مورد نیاز درخت انجیر با توجه به نوع میوه متفاوت است. به طور کلی سطح رطوبت فضای پرورش درختان انجیر باید بین 30 تا 65 درصد باشد. برای مثال رطوبت استهبان که یکی از قطب‌های اصلی عمده تولید انجیر خشک است، حدود 45 درصد گزارش شده است.

برای مثال در گذشته نیاز آبی انجیر استهبان با بارندگی‌های 450 میلی‌متری تأمین می‌شد؛ اما در حال حاضر با کاهش شدید بارندگی‌ها تا مرز 200 میلی‌متر، باغداران برای تأمین رطوبت و میزان آب مورد نیاز درخت انجیر به آبیاری کمکی پرداخته‌اند.

آبیاری

میزان آب مورد نیاز درخت انجیر نسبت به درختان میوه دیگر کمتر است؛ اما این بدان معنا نیست که می‌توانید آبیاری را فراموش کنید. آشنایی با نحوه‌ی آبیاری صحیح درختان انجیر، شرط اصلی برای برداشت میوه‌هایی با کیفیت است.

نحوه‌ی صحیح آبیاری شامل آشنایی با عوامل مؤثر بر میزان آب مورد نیاز درخت انجیر، بهترین روش آبیاری آن، تشخیص نوع آب مناسب برای آبیاری و … است.

بیش از صد نوع انجیر در مناطق مختلف جهان وجود دارد. در صورت آبیاری صحیح هر گونه، این درختان می‌توانند در هر فصل یک متر رشد کنند. در ادامه به برسی بایدها و نبایدهای آبیاری درختان انجیر می‌پردازیم.

عوامل مؤثر بر میزان آب مورد نیاز درخت انجیر کدام‌اند؟

برای تشخیص میزان آب مورد نیاز درخت لازم است تا به عوامل مؤثر بر آن توجه کنید. در ادامه مهم‌ترین این عوامل را جمع‌آوری کردیم.

سن درخت

میزان آب مورد نیاز نهال درخت انجیر با درخت بالغ آن متفاوت است. درختان انجیر کم سن و سال‌تر به میزان آب کمتر اما دفعات بیشتر نیاز دارند.

به بیان دیگر تعداد دفعات آبیاری نهال‌های یک تا سه‌ساله از بالغ آن‌ها باید بیشتر باشد اما میزان آب مورد استفاده در هر بار آبیاری کمتر است. با افزایش سن درخت میزان آبیاری در هر نوبت بیشتر ولی تعداد دفعات آبیاری کمتر می‌شود.

نوع خاک

انتخاب صحیح خاک بر میزان آب موردنیاز درخت انجیر مؤثر است. هر چه خاکی سنگین‌تر باشد مانند خاک رس، توانایی نگه‌داری آب بیشتری را دارد؛ در نتیجه میزان آب مورد نیاز درخت انجیر کاهش می‌یابد. علاوه بر آن دفعات آبیاری هم کمتر می‌شود.

نوع کاشت

تأمین میزان آب مورد نیاز درخت انجیر کاشته شده در گلدان از حساسیت بیشتری برخوردار است؛ مانند سایر گیاهان گلدانی، درختان انجیر معمولاً نیاز به آبیاری بیشتر به ویژه در ماه‌های خشک دارند. تعادل را در آبیاری رعایت کنید. بگذارید خاک بین هر دو آبیاری خشک شود. آبیاری را به آرامی و عمیق انجام دهید تا رطوبت به ریشه‌های زیرین برسد.

از طرف دیگر بعد از کاشت نهال‌ها در زمین باید آبیاری مرتب صورت بگیرد تا ریشه‌ها بتوانند بهتر در زمین و خاک نفوذ کرده و مواد معدنی مورد نیاز رشدشان را جذب کنند.

نوع اقلیم

گیاهان کاشته شده در یک اقلیم گرم و آفتابی به نسبت یک اقلیم سرد و ابری به آب بیشتری در هر روز نیاز دارند. در انواع اقلیم‌ها رطوبت هوا و سرعت باد هم بر میزان آب مورد نیاز گیاه تأثیرگذار است.

میزان آب مورد نیاز درخت انجیر چقدر است؟

اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که هر ده روز یک بار به میزان یک سانتی‌متر باران می‌بارد، میزان آب مورد نیاز درخت انجیر شما تأمین می‌شود.

اگرچه بارش طبیعی و کافی می‌تواند میزان آب مورد نیاز درخت انجیر تازه کاشته شده را تأمین کرده و آن را از خشک شدن حفظ کند، اما آبیاری کمکی به رشد بهتر درخت شما کمک می‌کند.

به عنوان یک قاعده کلی، یک درخت انجیر به حداقل چهار سانتی‌متر آب در هفته نیاز دارد. میزان آب مورد نیاز درخت انجیر در هر بار آبیاری بین هزار تا سه هزار لیتر آب است. هرچه میزان بارندگی سالیانه کمتر باشد، میزان آب مورد نیاز درخت انجیر هم در هر نوبت آبیاری افزایش می‌یابد.

چه موقع زمان آبیاری درختان انجیر است؟

برای تشخیص زمان آبیاری باید برگ‌های درخت را بررسی کنید. اگر برگ‌ها شروع به زرد شدن یا افتادن کرده‌اند، نشانه‌ی نیاز درخت به آبیاری است. میزان آب مورد نیاز درخت انجیر به‌گونه‌ای است که خاک باید مرطوب شود اما خیس نباشد.

یکی دیگر از راه‌های تشخیص تشنگی گیاه برسی خشکی خاک است. هنگامی که 2.5 سانتی‌متر از سطح بالای خاک خشک شد، وقت آن رسیده که میزان آب مورد نیاز درخت انجیر را تأمین کنید.

ریشه‌های درخت انجیر نزدیک به سطح خاک رشد می‌کنند؛ بنابراین مهم است که هر زمان خاک اطراف درخت خشک یا ترک‌دار به نظر رسید، آن را آبیاری کنید.

در طول تابستان‌های بسیار خشک، حداقل یک بار در ماه زمین را آبیاری عمیق داشته باشید تا رطوبت به ریشه‌های عمقی هم برسد. هفته‌ای یک بار به مدت 45 دقیقه روی زمین اطراف درخت آب بپاشید.

میزان آب مورد نیاز درخت انجیر خود را چگونه باید تأمین کرد؟

با توجه به اینکه سالانه مقدار بارش طبیعی در حال کاهش است، نیاز درختان انجیر به آبیاری‌های کمکی در حال افزایش است. با ادامه یافتن این شرایط منابع آب‌های زیرزمینی جوابگوی تمامی انجیرستان‌ها نخواهند بود.

در حال حاضر روش آبیاری فعلی اکثر باغات انجیر روش غرقابی است که اتلاف آب بالایی داشته و روش مناسبی نیست؛ از این رو باید سعی کنیم حتی‌الامکان از روش‌هایی با کمترین اتلاف آب استفاده کنیم.

یکی از بهترین این روش‌ها، آبیاری قطره‌ای است. این سیستم آبیاری علاوه بر تأمین کردن آب مورد نیاز درخت انجیر، در مصرف آب هم صرفه‌جویی می‌کند.

سیستم آبیاری قطره‌ای در ساعات مشخص، آب مورد نیاز را در اختیار ریشه‌های درخت قرار خواهد داد. یکی دیگر از مزیت‌های استفاده از این سیستم آبیاری درختان انجیر، جلوگیری از رشد علف‌های هرز است.

آبیاری با روش‌های دیگر در اواسط روز، باعث تبخیر و تلف شدن نیمی از آب از استفاده‌شده سطح خاک و برگ‌ها می‌شود.

چرا آبیاری انجیرستان‌ها باید علمی باشد؟

کاشت و پرورش درخت انجیر در تمامی قاره‌ها به خصوص در نواحی حوزه مدیترانه، دریای سرخ و خلیج‌فارس نسبت به گذشته رواج بیشتری یافته است.

در میان تمامی آن‌ها از مهم‌ترین کشورهای تولیدکننده انجیر خشک می‌توان به مصر، ترکیه، پرتغال، ایران و اسپانیا اشاره کرد. در ایران هم استان فارس جایگاه اول کاشت و تولید درختان انجیر به خصوص نهال انجیر صدویک را به خود اختصاص داده است.

در حال حاضر برای رفع میزان آب مورد نیاز بسیاری از انجیرستان‌های کشور، به دلیل ارزان بودن از روش غرقابی استفاده می‌شود. در حالی که این شیوه‌ی آبیاری کارایی بالایی ندارد؛ چرا که تنها نصف آب مورد استفاده به محصول می‌رسد. نیم دیگر آب در تبخیرهای سطحی، جذب به‌ وسیله‌ی علف‌ها هرز و نفوذ در زمین‌های غیرقابل کشت هدر می‌رود.

با توجه به حجم عظیم از سطح زیر کشت انجیرستان‌ها و کاهش میزان بارندگی سال به سال، منابع آب زیرزمینی ما نمی‌توانند جوابگوی این تعداد درخت باشند.

فرایند تعیین زمان و میزان آبیاری در روش‌های علمی با سه پارامتر رطوبت هوا، دمای سطح برگ و دمای هوا انجام می‌شود. در این فرایند دمای سطح برگ اندازه‌گیری می‌شود.

اگر این دما از دمای هوا کمتر باشد، یعنی رطوبت خاک از حد مورد نیاز کمتر بوده و درخت در مرحله بحرانی قرار گرفته است. برگرداندن چنین درختی به حالت عادی با آبیاری کافی به‌ وسیله‌ی سیستم آبیاری مناسب مانند قطره‌ای امکان‌پذیر است. در آبیاری قطره‌ای آب به‌وسیله لوله‌های دارای روزنه به آرامی در اختیار ریشه گیاه قرار می‌گیرد و آب مورد نیاز درخت در آبیاری قطره ای به میزان زیادی کاهش می یابد. 

کلام پایانی

در مجموع با توجه به محبوبیت روزافزون کاشت و پرورش درختان انجیر، بهتر است با کلید موفقیت در این کار یعنی آبیاری صحیح این گیاهان آشنا باشید. فرایند آبیاری صحیح شامل آشنایی با میزان آب مورد نیاز درخت انجیر، انتخاب روش صحیح آبیاری، آگاهی از بهترین زمان آبیاری و … است.

در این مقاله به برسی و آموزش تمامی این موارد پرداختیم. با مطالعه و رعایت نکات ذکرشده در این مقاله دیگر لازم نیست نگران از بین رفتن درختان خود در اثر آبیاری نادرست باشید.

سؤالات متداول در ارتباط با آبیاری درخت انجیر